Orbuha Kalesi - Turkipedia

Orbuha Kalesi
Genel bilgiler

Durum	Harabe
Konum	Serinkuyu, Hanak
Koordinatlar	41°16′03″K 42°44′38″D / 41.26750°K 42.74389°D / 41.26750; 42.74389
Tamamlanma	İlk Çağ
Teknik ayrıntılar
Malzeme	Kaba yontu taş

Orbuha Kalesi (Gürcüce: ორბუხას ციხე), tarihsel Eruşeti bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı Serinkuyu köyünün sınırları içinde ilk çağlardan kalma megalit bir yapıdır. Kale olduğunu tahmin edilen yapı, ortadan kalkmış olan Orbuha köyünde bulunmaktadır.^[1]

Tarihçe

Orbuha köyünün ve kalesinin bulunduğu Eruşeti, tarihsel Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biridir. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü, 16. yüzyılın ikinci yarısında Gürcülerden ele geçirmiştir. 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterine göre Orbuha köyü 19 Hristiyan haneden oluşuyordu. İspenç vergisi vermekle yükümlü hane reislerinin adları bu yerleşimin bir Gürcü köyü olduğunu göstermektedir.^[2]^[3] Orbuha Kalesi'nin çok daha eski döneme tarihlendiği megalit yapı olmasından anlaşılmaktadır. Nitekim bu kaleyi ilk kez tanımlayan bir araştırmada Orbuha Kalesi'nin Diaohi döneminden (İÖ 12-8. yüzyıl) kalmış olabileceği belirtilmiştir.^[4]

Mimari

Küçük bir yapı olan Orbuha Kalesi, Orbuha köyünün 1,2 kilometre güneybatısında, Çoti (Çat) Suyu ile sol kolu Taneidani (Serinkuyu) Deresi'nin birleştiği noktada, kayalık bir alanda bulunmaktadır. Kale, kaba yonu ve iri taşlardan (megalit) harçsız inşa edilmiştir. Bazı taşların uzunluğu bir metreden fazladır. Dikdörtgen planlı (9,8 × 8,6 m) bir yapılan olan kaleden günümüze kalan duvarların yüksekliği 2 metreyi bulur. Kalenin iç kısmı daha küçük taşlarla dolmuştur. Kalenin hemen yanından dereye bağlanan bir yol geçer.^[1]

Kaynakça

^ ^a ^b 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2014 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2015, s. 14. 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-7362-5
^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; II. cilt (1941), s. 483". 17 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2023.
^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 544". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2023.
^ 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2014 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2015, s. 7. 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-7362-5

İlgili Araştırma Makaleleri

Akçakale, Ardahan ilinin Çıldır ilçesine bağlı bir köydür.

Serinkuyu, Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı bir köydür.

Bağdaşen, Ardahan ilinin Merkez ilçesine bağlı bir köydür.

Mere Kalesi, tarihsel Samtshe bölgesinin Türkiye tarafında, günümüzde Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı ve eski adı Mere olan Çakırkoç köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kaledir. Köyün bugünkü adından dolayı Çakırkoç Kalesi olarak da bilinir.

Ertşeti Kilisesi, Türkiye sınırları içinde kalmış olan tarihsel Eruşeti bölgesindeki Gürcü kilisesidir. Bugünkü Ardahan ilinin Hanak ilçesinde yer alan Eruşeti köyünde inşa edilmiştir. Gürcistan'daki ilk Hristiyan mabedi olarak bilinir.

Arila Kalesi, tarihsel Samtshe bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı ve eski adı Arila olan Süngülü köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kaledir.

Cocorta Kilisesi, Ardahan ilinin Çıldır ilçesine bağlı Kayabeyi köyünün sınırları içinde Orta Çağ'dan kalma bir Gürcü kilisesidir. Eski bir yerleşim olan Cocorta köyünün kilisesiydi.

Balvana Harabeleri, tarihsel Eruşeti bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı ve eski adı Vardosani olan Yamaçyolu sınırları içinde geniş bir alana yayılan eski bir yerleşimin kalıntılarıdır.

Vardosani Kalesi, tarihsel Eruşeti bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı ve eski adı Vardosani olan Yamaçyolu köyünün doğusunda megalit yapı kalıntısıdır. Bu yapının yakınında bir kaya üzerinde Gürcüce yazılar tespit edilmiştir.

Mglivani Kilisesi, tarihsel Artani bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı Çayağzı köyünün sınırları içinde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kilisedir. Ortadan kalkmış olan Mglivani köyünün kilisesiydi. Mglinavi Kilisesi olarak da bilinir.

Ğvime Kilisesi, tarihsel Samtshe bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı ve eski adı Ğvime olan Kumlukoz köyünde Orta Çağ'da kalma Gürcü kilisedir.

Çihireti Kilisesi, tarihsel Eruşeti bölgesinde, bugün Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı ve eski adı Çihireti olan Yünbüken köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir.

Heva Kilisesi, tarihsel Kola bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Göle ilçesine bağlı ve eski adı Heva olan Sürügüden köyünde Orta Çağ'dan kalma bir kilisesidir.

Veli Kalesi Kilisesi, tarihsel Eruşeti bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı ve eski adı Veli olan Sevimli köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir. Kura Nehri vadisinin üst kesiminin Orta Çağ'daki koruma sisteminin bir parçası olan Veli Kalesi'nin içinde yer alır.

Mglivani, tarihsel Artani bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı Çayağzı köyünün sınırları içinde ortadan kalkmış bir Gürcü köyüdür. Mglinavi (მგლინავი) ve Glinav olarak da adlandırılan bu yerleşimden geriye kilise ve kale kalmıştır.

Bergi Kilisesi, Börk Kilisesi ve Yukarı Bergi Kilisesi olarak da bilinir, tarihsel Eruşeti bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı ve eski adı Bergi olan Börk köyünde Orta Çağ'dan kalma bir kilisesidir.

Nakomlari, tarihsel Artani bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin merkez ilçesine bağlı ve eski adı “Gurcibeg” olarak bilinen Tepesuyu köyünde Orta Çağ'dan kalma yapı kalıntılarıdır. Nakomlari, terk edilmiş bir köy olarak bilinir.

Almona, tarihsel Artani bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin merkez ilçesine bağlı ve eski adı Sindisgomi olan Yalnızçam köyünün sınırları içinde eski bir yerleşim ve buradaki kalıntılardır.

Mşehi Kilisesi veya Muşeh Kilisesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Şenkaya ilçesine bağlı ve eski adı Mşehi olan Aydoğdu köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir. Kilise, Aydoğdu köyünün eski adından dolayı bu şekilde adlandırılmıştır.

Petrisi Kalesi, tarihsel Cavaheti bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Çıldır ilçesine bağlı Akkiraz köyünün sınırları içinde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir. Petresi Kalesi olarak da bilinir. Adını, ortadan kalkmış olan Petrisi (Petresi) köyünden alır.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.