İçeriğe atla

Oralmanlar

Oralmanlar (Geri dönenler), Kazakistan'ın 1991'de SSCB'den bağımsızlığını kazanmasından bu yana oraya taşınan etnik Kazaklar.[1] 2008'den beri etnik Kazakların yeniden yerleşim programı "Nurlu Göç" (Nurly Kosh) olarak adlandırılır.[2] O zamandan beri, Karaganda ve Çimkent gibi güney illerinde Oralmanların geçici yerleşimi için bir takım entegrasyon merkezleri açılmıştır.

Geri dönüş Kazakistan'ın yeniden yerleşim politikasındaki en önemli konulardan biridir.[3]

Yerleşim

Oralmanlar, iklim ve yerleşim koşulları nedeniyle geleneksel olarak Kazakistan'ın eski yerleşim yerlerine bitişik veya yakınında bulunan bölgelerde yer almaktadır. Sonuç olarak, Özbekistan ve Kırgızistan'dan gelenler çoğunlukla güneyde yaşarken, Çin ve Moğolistan'dan gelenler doğuda kalır.[4] Hükûmet onları kuzeye yerleştirmeyi tercih eder, ancak Oralmanların kendileri, kuzeyde kalan Oralmanlara yardım etse de, özellikle ülkenin güneyinde, Rus dilinin günlük yaşamda daha az önemli olduğu yerlerde bulunmayı tercih eder.[5] Kuzey Kazakistan, ülkenin en Ruslaşmış bölgesidir.[6]

Demografi

LSAR (Sosyal ve Antropolojik Araştırma Laboratuvarı), Oralmanları iki araştırma grubuna ayırır: doksanlarda gelenler ve 2000'lerde gelenler. Bu iki grubun birbirleriyle çok az teması vardır veya hiç yoktur. Ayrıca geldikleri yere göre de ikiye ayrılırlar. Bu gruplar arasındaki temel fark, dilleridir.[7]

Dil

Kazakistan'ın ortak dil (lingua franca) olarak Rus dili kullanıldığı için Oralmanların işgücü piyasasına entegre edilmesi zordur.[8] Ayrıca Kazakistan, Moğolistan ve Rusya'da Kazakça Kiril alfabesi ile yazılırken, Türkmenistan ve Özbekistan'da Latin alfabesi kullanılmaktadır. Bu, yurtdışındaki Latince konuşan Oralmanlar için sorun yaratır.[9] Örneğin, dilleriyle ilgili bu zorluklar ortaöğretim alanında yaşanmaktadır.[10] Hukuki danışmanlık, mesleki eğitim ve gelişim programlarına ek olarak, 2008'de açılan entegrasyon merkezleri de devlet dilini öğretmeye çalıştı.[3]

Çin'den gelen Oralmanlar, Kazak üniversitelerindeki Çinli öğretmenlerin çoğunluğunu oluşturur.[11]

Sorunlar

Dil sorununa ek olarak, başka sorunlar da bulunur. Oralmanlar, yerlilere göre kendilerini uzun süre Kazaklığını yurt dışında tutabilen kişiler olarak görmektedir. Bu onları yerel topluluktan daha fazla ayırabilir. Yerel halkın bir kısmı ise Oralmanlara haksız muamelede bulunur ve onları “öteki” ve “gerçek dışı” yurttaşlar olarak görür.[12] Üstelik bazılarına göre Oralmanlar işgücü piyasasındaki durumu daha da kötüleştirmektedir.[13]

Kaynakça

  1. ^ Kueppers, Alfred (22 Nisan 2004), Ethnic Kazakhs Find Titular Homeland to be Economic Haven, 16 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 19 Eylül 2007 
  2. ^ Абраимов, А.Т. (2013), Политика репатриации Республики Казахстан: к вопросу о причинах возвращения казахов, 14 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 21 Kasım 2017 
  3. ^ a b Rights of the Oralman, 22 Nisan 2004, 28 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 28 Mart 2017 
  4. ^ Tan, Vivian (9 Ağustos 2007), After generations away, Kazakhs come home to an independent country, 21 Ağustos 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 19 Eylül 2007 
  5. ^ Special report on ethnic Kazakhs and the struggle to return - Continued, 3 Eylül 2003, 11 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 8 Haziran 2010 
  6. ^ Lillis, Joanna, Kazakhstan: Astana Entices Kazakhs From Abroad Amid Ukraine Crisis, 14 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 9 Nisan 2017 
  7. ^ "Identity and Conflict at the Borders: Adaptation of Oralmans in East Kazakhstan", Laboratory for Social and Anthropological Research, Department of History, Tomsk State University, 14 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 9 Nisan 2017 
  8. ^ UNDP 2006, s. 23
  9. ^ Kenzhebekovna Kalshabaeva, Bibiziya; Akbota, Senbayevna Seisenbayeva, Some Problems of Repatriation and Adaptation of Representatives Of the Kazakh Diaspora of Central Asia in the Historic Homeland (PDF), 1 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF), erişim tarihi: 9 Nisan 2017 
  10. ^ Baurzhan, Bokayev, Ethnic-linguistic identification of repatriates in modern Kazakhstan, erişim tarihi: 9 Nisan 2017 
  11. ^ Laruelle, Marlène; Peyrouse, Sebastien (2009). "Cross-border Minorities as Cultural and Economic Mediators between China and Central Asia" (PDF). China and Eurasia Forum Quarterly. 7 (1): 29-46, 116-117. ISSN 1653-4212. Erişim tarihi: 17 Nisan 2009. 
  12. ^ Oka, Natsuko, A Note on Ethnic Return Migration Policy in Kazakhstan: Changing Priorities and a Growing Dilemma (PDF), erişim tarihi: 9 Nisan 2017 
  13. ^ Задача - помочь оралманам, 22 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 21 Kasım 2017 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Özbekçe</span> Özbekistanın resmî dili olan Türk dili

Özbekçe veya Özbek Türkçesi, Özbekistan'ın resmî dilidir. Türk dillerinin içerisinde sınıflanan Karluk grubuna bağlı bir dil ve tarihî Çağataycanın çağdaş devamı olan Türk yazı dillerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Kazakça</span> Kazakistanın resmî dili olan Türk dili

Kazakça veya Kazak Türkçesi, Kıpçak öbeğine ait, Kazakistan'da konuşulan çağdaş Türk dillerinden biridir. Nogayca ve Kırgızcaya yakındır.

<span class="mw-page-title-main">Özbekler</span> Orta Asyada yaşayan bir Türk halkı

Özbekler, Batı Türkistan'da Harezm'den Fergana'ya kadar uzanan bölgede yaşayan ve Orta Asya'daki en kalabalık Türk halkıdır. Özbeklerle ilgili tarihî kaynaklarda "Türk" ve "Sart" şeklinde adlandırıldıkları da görülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kazakistan</span> Doğu Avrupa ve Orta Asyada yer alan egemen devlet

Kazakistan, resmî adıyla Kazakistan Cumhuriyeti, topraklarının büyük bölümü Orta Asya'da, küçük bir bölümü Doğu Avrupa'da yer alan bir ülkedir. Kazakistan, günümüzdeki yedi bağımsız Türk devletinden biri olup Türk Devletleri Teşkilatı ve TÜRKSOY'un üyesidir. 2.724.900 km² yüzölçümü ile dünyanın en büyük dokuzuncu ülkesidir. Müslüman çoğunluklu ülkelerin ve Türk devletlerinin yüzölçümü bakımından en büyüğü, doğal kaynaklar bakımından da en zenginidir. Kazakistan Türk tarihinin önemli devletlerinden olan Saka, Hun, Göktürk, Kıpçak, Karahanlı, Altın Ordu gibi devletlerin merkez üssü; Kıpçak, Oğuz, Karluk gibi Türk boylarının beşiği olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Astana</span> Kazakistanın başkenti

Astana, daha önce Akmola, Akmolinsk, Tselinograd ve Nur-Sultan olarak da adlandırıldı, Kazakistan'ın başkenti ve ikinci büyük şehridir. Şehir, Kazakistan'ın kuzeyinde Akmola Eyaleti içerisinde İşim Nehri'nin kıyısında yer almaktadır. Nüfusun ülkenin güney kesiminde yığılmasını önlemek amacıyla, 1998'de Kazakistan'ın başkenti ilan edilmiş ve başkent Almatı'dan buraya taşınmıştır. Astana, ülkenin en büyük kenti Almatı ile birlikte "doğrudan yönetilen cumhuriyet şehri" statüsüne sahiptir. Nüfusu 1 Aralık 2017 tarihi itibarı ile 1,029,556'dır.

<span class="mw-page-title-main">Nursultan Nazarbayev</span> Kazakistan Cumhuriyetinin ilk cumhurbaşkanı

Nursultan Äbişulı Nazarbayev ;, Kazak siyasetçi ve devlet adamı. Kazakistan Cumhuriyeti'nin ilk Devlet Başkanı. 24 Aralık 1990'da başladığı cumhurbaşkanlığı görevinden 19 Mart 2019'da istifa etti. Günümüzde Türk Devletleri Teşkilatı ömür boyu onursal başkanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kazak alfabesi</span>

Kazak alfabesi, Kazakistan'ın resmî dili olan ve Türk dilleri ailesinde yer alan Kazakçayı yazarken kullanılan yazı sistemidir. Kazak alfabesinde tarih boyunca; Kiril alfabesi, Latin alfabesi ve Arap alfabesi olmak üzere üç farklı alfabe türü kullanılmıştır. 2017 yılında, dönemin Kazakistan cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev tarafından 2025 yılına kadar Kiril alfabesinden Latin alfabesine kademeli olarak geçileceği belirtilmiştir. Arap alfabesi ile yazılan Kazakça, günümüzde Çin, İran ve Afganistan'da yerel olarak kullanılmaya devam etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kazaklar</span> Orta Asyada yaşayan bir halkı

Kazaklar, Kazakistan'da yaşayan Türk halkı. Kazaklar, 15. yüzyılda Türk ve Moğol kökenli Orta Çağ kabilelerinin birleşmesinden ortaya çıktı. Dilleri Kazakçadır.

Kazakistan'da uzun geçmişi olan Kazak Yahudileri'nin nüfusu 12,000 ila 30,000 olup toplam nüfusun %1'inden azını oluşturur.

<span class="mw-page-title-main">Kazakistan müziği</span>

Çağdaş Kazakistan devleti, Kazak Devlet Kurmangazi Orkestrası Halk Çalgıları, Kazak Devlet Filarmoni Orkestrası, Kazak Ulusal Operası ve Kazak Devlet Oda Orkestrası'na ev sahipliği yapmaktadır. Halk enstrümanları orkestrası 19. yüzyıldan kalma ünlü bir besteci ve dombra yorumcusu Kurmangazi Sağırbayoğlu adını temsil eder.

<span class="mw-page-title-main">Kazak Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti</span>

Kazak Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti 1925'ten 1936'ya kadar var olan Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti (RSFSC) içindeki Sovyetler Birliği'nin özerk bir Cumhuriyeti idi.

<span class="mw-page-title-main">Kazakistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti bayrağı</span>

Kazakistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti bayrağı, 24 Ocak 1953 tarihinde Kazakistan SSC Yüksek Sovyeti tarafından kabul edilen bayrak. Bu bayrak, Sovyetler Birliği bayrağının bir versiyonudur. Aralarındaki fark, bu bayrakta 2/9 altta yatay olarak mavi şerit yer alır. Bayrağın yakın merkezinde orak ve çekiç figürü yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Kazakistan cumhurbaşkanı</span> Kazakistanın devlet başkanı

Kazakistan Cumhuriyeti Devlet Başkanı, Kazakistan Cumhuriyeti'nin devlet başkanı ve Kazakistan Cumhuriyeti Silahlı Kuvvetleri başkomutanıdır. Devlet Başkanı, Kazakistan Cumhuriyeti içindeki en yüksek makamın sahibidir. Bu pozisyonun yetkileri Kazakistan Anayasası'nın özel bir bölümünde açıklanmıştır.

Kazakistan vatandaşlarının çoğunluğu, geleneksel olarak nüfusun çoğunluğunu oluşturan etnik Kazaklar ile Özbekler, Uygurlar ve Tatarlar genellikle Sünniliğin Hanefi mezhebine bağlıdırlar. % 1'den azı Şafilik ve Şiiliğe tabidir. Toplam 2.300 cami vardır, bunların tamamı bir müftünün başkanlık ettiği devlete bağlı Kazakistan Müslümanları Dini İdaresi'ne bağlıdır. Kurban Bayramı ülkede resmî tatildir.

<span class="mw-page-title-main">Kazakistan'da insan hakları</span>

Kazakistan'da insan hakları, bağımsız gözlemciler tarafından tek tip zayıf olarak tanımlanmaktadır. İnsan Hakları İzleme Örgütü, "Kazakistan toplanma, konuşma ve din özgürlüğünü büyük ölçüde kısıtlıyor. 2014 yılında yetkililer, gazeteleri kapattılar, barışçıl ama onaylanmamış protestolar sonrasında onlarca insanı hapse attılar ya da para cezasına çarptırdılar ve dini devlet kontrolleri dışında uyguladıkları için ibadet edenler para cezasına çarptırıldılar. Muhalefet lideri Vladimir Kozlov da dahil olmak üzere hükûmet eleştirmenleri haksız davalardan sonra gözaltında kaldı. İşkence, gözaltı yerlerinde uygulanmaya devam ediyor."

<span class="mw-page-title-main">Kazakistan'da turizm</span>

Kazakistan, yüzölçümü bakımından dokuzuncu ve denize kıyısı olmayan ülkeler arasında en büyük kara ülkesidir. Günümüzde turizm ekonominin önemli bir bileşeni değildir. 2014 itibarıyla, turizm Kazakistan'ın GSYİH'nın %0,3'ünü oluşturuyor, ancak hükûmet 2020'ye kadar %3'e yükseltmeyi planlıyor. Dünya Ekonomik Forumu'nun Seyahat ve Turizm Rekabet Edebilirliği Raporu 2017'ye göre, Kazakistan'da seyahat ve turizm sektörü 3.08 milyar dolar veya toplam GSYİH'nın yüzde 1.6'sını oluşturuyor. WEF, Kazakistan'ın bir önceki döneme göre dört sıra daha yüksek olduğu 2017 raporunda 81. sırada. Kazakistan 2016 yılında 6,5 milyon turist aldı.

Kazakistan'daki Uygurlar, öncelikle İslam'ı uygulayan bir Türk etnik grubudur. 1999 nüfus sayımına göre, Uygurlar ülkenin yedinci en büyük etnik grubunu oluşturuyor.

<span class="mw-page-title-main">Kazakistan demografisi</span>

Kazakistan demografisi, nüfus artışı, nüfus yoğunluğu, etnik köken, eğitim düzeyi, sağlık, ekonomik durum, dini bağlantılar ve nüfusun diğer yönleri dahil olmak üzere Kazakistan nüfusunun demografik özelliklerini sıralamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kazakistan'da konuşulan diller</span>

Kazakistan'da %65 Kazak, %21,8 Rus, %3,0 Özbek, %1,8 Ukraynalı, %1,4 Uygur ve %1,2 Tatar olmak üzere 130 etnik grup yaşamaktadır. Resmî dil olan Kazakça ülke çapında 10 milyonun üzerinde konuşuru bulunmaktadır ve Kazakça ile aynı şekilde resmi dil olan Rusça yaklaşık 6 milyon kişi tarafından konuşulmaktadır.Hem Kazakça hem de Rusça eşit olarak kullanılmaktadır. Almanca, Tacikçe, Tatar, Türkçe, Ukraynaca, Uygurca, ve Özbekçe, 1997 tarihli 151-1 Sayılı Dil Yasası tarafından resmen tanınmaktadır. Kazak hükûmeti, Rus dilini aşamalı olarak kaldırmak için bazı girişimlerde bulundu, böylece Kazakça ülkenin tek ulusal ve resmi dili olacak. Örneğin Rusça, 20 yıl öncesine göre giderek daha az kullanılıyor. Yerli Rusların nüfusu da son 20 yılda önemli ölçüde azaldı.

<span class="mw-page-title-main">Amerika Birleşik Devletleri-Kazakistan ilişkileri</span>

Amerika Birleşik Devletleri ve Kazakistan Cumhuriyeti, 16 Aralık 1991'de diplomatik ilişkiler kurdu. Amerika Birleşik Devletleri Ocak 1992'de Almatı'da büyükelçiliğini açtı ve daha sonra 2006'da Astana'a taşıdı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.