İçeriğe atla

Opus vittatum

İstanbul Surlarının dış duvarında opus vittatum mixtum

Opus vittatum ("şeritli iş") veya opus listatum, Antik Roma uygarlığında kullanılmaya başlanıp yüksek duvarlar ve yapılar dikmek için tercih edilerek genellikle görece küçük dikdörtgen, kare veya oblong tüf kalıplarının yatay ve paralel biçimde harç ile birleştirilerek örüldüğü bir duvarcılık yöntemidir. Opus vittatum, MÖ 4. yüzyılın başlarında ortaya çıkıp yalnızca tek tür -çoğunlukla tüf- taşın kullanıldığı opus vittatum simplex ve MS 3. ve 4. yüzyıllarda yaygınlaşan ve yatay tüf sıralarının arasının düzenli yahut düzensiz uzaklıklardaki tuğla şeritleriyle kesildiği opus vittatum mixtum olarak ikiye ayrılmaktadır.[1][2][3]

Opus vittatum yönteminin MÖ 3. yüzyılda Pompeii'de başlıca onarım için kullanıldığı tanıklanmıştır. Her ne kadar imparatorluğun her bölgesinde olmasa da Augustus devrinde opus vittatum düzenli olarak daha fazla kullanılmıştır. Merkezî İtalya'da ise mimarinin ölçünlü biçimi hâline geldiği Gaul bölgesinin aksine Maxentius zamanına değin bazı bölgelerde kullanılmıştır.[4]

Konstantinopolis Surları, Caracalla Hamamları, Aurelianus Surları, Ostia Antica ve Pompeii opus vittatum yönteminin kullanıldığı bazı bilindik alan ve yapılardır.

Türevleri

Opus vittatumun birkaç türevi vardır:

Opus vittatum simplex

Opus vittatum simplex; kare, dikdörtgen veya oblong şeklinde ve genellikle tüften küçük yalnızca tek tür taşlarla duvarın örüldüğü yöntemdir. Yanardağ kaynaklı tüf yönünden zengin olan başkent Roma'da kullanıma başlayarak sonraki dönemlerde yaygınlaşmış ve diğer türevlere dönüşerek daha fazla kullanım alanı kazanmıştır. Kombinasyon durumunda, en çok opus reticulatum ile beraber görülür.

Opus vittatum mixtum

Opus vittatum mixtum, yatay sıralaranmış taş dizilerinin düzenli yahut düzenli uzaklıkta tuğla dizileriyle kesildiği yöntemdir. Geç Antik Çağ'da temel olarak kullanılmıştır. 4. yy.da I. Konstantin ve Maxentius dönemlerinin tipik mimari duvarcılık yöntemi olmuştur. İstanbul Surları opus vittatumun sık görüldüğü yerlerden biridir. Yüksek yapılarda bu yöntemin tercih edilmesinin nedeni tuğla ve harcın geniş taş bloklarından daha hafif ve küçük olup dolayısıyla birbirini tutucu özelliğinin fazla olmasıdır. Bu sayede, daha yüksek uzunlukları erişebilip dış taraflara hareket etme ihtimali azalarak yapı bütünlük kazanmış olup olası bir depreme karşı da daha dayanıklı durur. Yani, taş bloklar dikey yükü taşırken tuğla hat ise yapıyı yatay olarak ayakta tutar.[5]

Opus vittatum mixtum A

Opus vittatum mixtum A ile opus vittatum mixtum B arasında yalnızca kronolojik ayrım bulunmaktadır. Opus vittatum mixtum A 3. yüzyılın başlarından geç antikiteye dek süren dönemi kapsar.

Opus vittatum mixtum B

4. yüzyılın sonlarından Orta Çağ'a değin devam etmiştir.

Opus mixtum

Opux mixtum: opus reticulatum ile opus vittatum mixtum bir arada - Pompeii

Opus mixtum, opus vittatum ile opus latericium, opus reticulatum ve opus incertum türdaş duvar örme yöntemlerinin aynı eser üzerinde bir arada kullanıldığı yöntemdir.

Galeri

  • Freixo de Espada à Cinta kalesinde bulunan Saat Kulesi'nde opus vittatum simplex - Portekiz
    Freixo de Espada à Cinta kalesinde bulunan Saat Kulesi'nde opus vittatum simplex - Portekiz
  • Cluny Kaplıcaları'nda opus mixtum - Fransa
    Cluny Kaplıcaları'nda opus mixtum - Fransa
  • Acueducto de los Milagros'ta (Milagros Su Kemeri) opus vittatum mixtum - İspanya
    Acueducto de los Milagros'ta (Milagros Su Kemeri) opus vittatum mixtum - İspanya
  • Faun'un Evi'nde opus vittatum mixtum - İspanya (üç şerit tuğla ve tek sıra taş)
    Faun'un Evi'nde opus vittatum mixtum - İspanya (üç şerit tuğla ve tek sıra taş)
  • Quintili Villa'sında opus vittatum mixtum - İtalya (tek şerit tuğla ve tek sıra tuğla)
    Quintili Villa'sında opus vittatum mixtum - İtalya (tek şerit tuğla ve tek sıra tuğla)

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Aqua Clopedia, a picture dictionary on Roman aqueducts: Roman concrete / opus caementicium". www.romanaqueducts.info. 9 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2022. 
  2. ^ Anderson, James C., Jr. (1997). Roman architecture and society. Baltimore: Johns Hopkins University Press. ISBN 0-8018-5546-2. OCLC 35835792. 
  3. ^ A companion to Roman architecture. Roger Bradley Ulrich, Caroline K. Quenemoen. Chichester, West Sussex, UK. 2013. ISBN 978-1-118-32514-8. OCLC 851285736. 
  4. ^ Adam, Jean Pierre (1994). Roman building : materials and techniques. Londra: Batsford. s. 136. ISBN 0-7134-7167-0. OCLC 31290709. 
  5. ^ "Did the lines of brickwork on the Theodosian Walls have a purpose besides ornamentation?". Quora (İngilizce). Erişim tarihi: 29 Ekim 2022. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Fokaia</span>

Fokaia, İzmir'in Foça ilçesinin Antik Çağ'da ve Bizans Dönemi'ndeki adı. On iki İon kentinden biridir. Önceleri kentin kuruluşu MÖ 11. yüzyıl Aiol'ler tarafından gerçekleştiği, MÖ 9. yüzyılda ise kentin İon tarafına geçtiği düşünülüyordu. Fakat yapılan son araştırmalar kentin kuruluş tarihini MÖ 2000'e kadar geri götürüyor.

<span class="mw-page-title-main">Stratonikeia (Muğla)</span>

Stratonikeia, Muğla'nın Yatağan ilçesinde bulunan, Karya ve Roma dönemine ait antik yerleşimdir.

<span class="mw-page-title-main">Tuğla</span> yapı malzemesi

Tuğla, harç gibi karışımlar ile birbirine tutturularak duvar inşasında kullanılan, pişmiş veya kurutulmuş kil bazlı topraktan elde edilen ses ve ısı yalıtımı için ana yapı malzemelerindendir. Çoğunlukla dikdörtgenler prizması şeklinde yapılmaktadır. Ev ve iş yeri yapımında, birden fazla alanda kullanılır. Örnek: Duvar oluşturma, havalandırma, soba ve ocak bacaları.

<span class="mw-page-title-main">Roma Forumu</span> Romada meydan

Roma Forumu, Antik Roma'nın geliştiği merkez bölgesidir. Ticaret, iş, fahişelik, ibadet ve adaletin yönetimi burada gerçekleşmekteydi. Burası toplumsal ocağın olduğu yerdi. Kaldırım kalıntılarından anlaşılan, çevresindeki tepelerden aşınan çökeltilerin forumun seviyesini Cumhuriyet'in erken zamanlarından itibaren yükseltmeye başladığı görülmektedir. Asıl olarak bataklık bir zemin olan alan, Tarquins tarafından Cloaca Maxima ile kurutulmuştur. Hâlâ görülebilen en son traverten kaldırımı, Augustus'un yönetimi zamanındandır.

<span class="mw-page-title-main">Ankara Roma Hamamı</span> Ankarada bulunan Roma hamamı

Ankara Roma Hamamı veya Caracalla Hamamı; Ankara'nın Altındağ ilçesinde bulunan bir Roma hamamıdır. Günümüzde Hacı Bayram Mahallesi sınırları içerisinde yer alan yapı, ilk katmanı Frigler dönemine kadar uzanan bir höyük üzerine inşa edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Via Appia</span>

Via Appia

<span class="mw-page-title-main">Fenari İsa Camii</span> İstanbul Fatihte bir cami

Fenari İsa Camii, Molla Fenari Camii ya da eski adıyla Lips Manastırı Kilisesi, İstanbul'da, eskiden Ortodoks kilisesi olarak kullanılırken Türklerin şehri ele geçirmesi ile birlikte camiye çevrilen bir ibadethanedir.

<span class="mw-page-title-main">Smirni</span> İzmirde bulunan antik şehir

Smirni, İzmir sınırları içinde iki farklı konumda yer alan tarihî kentler. Körfezin kuzeydoğusunda yer alan ve yüzölçümü yaklaşık yüz dönüm olan bir adacık üzerinde kurulmuştu.

<span class="mw-page-title-main">Marcellus Tiyatrosu</span> Romada tiyatro binası

Marcellus Tiyatrosu Roma'nın Sant'Angelo bölgesinde bulunan Antik bir Roma Tiyatrosu. Yapıya, tamamlanmasından beş yıl önce ölen Roma İmparatoru Augustus'un yeğeni Marcus Marcellus'un anısına onun adı verilmiştir. Tiyatronun yapılacağı yer Jül Sezar tarafından temizlenmiş, ancak yapımına onun ölümünden sonra başlanabilmiştir. Tiyatronun inşası henüz tamamlanmadığı halde MÖ 17 yılında yapılan ludi saeculares oyunları binanın içinde yapılmıştır. Tiyatro tam olarak MÖ 13 yılında tamamlanmış ve yine MÖ 12 yılında Augustus tarafından resmi açılışı yapılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Pompeii</span> Antik Roma Kenti

Pompeii, Pompei komünü sınırları içerisinde, İtalya'nın kısmi özerk bölgesi Campania'da, Napoli şehri yakınlarında bulunan ve hâlâ kısmen gömülü olan yıkıntı halindeki antik Roma kentidir.

<span class="mw-page-title-main">Kırkgöz Kemeri</span>

Kırkgöz Kemeri ya da Roma dönemindeki adıyla Limyra Köprüsü, dünyadaki en eski basık kemerli köprülerden biridir. 360 m uzunluğundaki bu taş köprü Antalya iline bağlı Finike ilçesin Hasyurt mahallesi sınırları içinde yer alan antik bir Likya kenti olan Limyra'da Alakır Çayı üzerine kurulmuştur. 5,3:1 ok oranındaki 26 adet kemer, köprüye oldukça yassı bir görünüm vermektedir. Bu yassılık oranına köprü yapımı tarihinde daha sonra yüzyıllarca ulaşılamayıp ancak Geç Ortaçağ döneminde yapılan yapılarda ulaşılabilmiştir. Teknik ve tarihi bakımdan olağanüstü önemine rağmen Kırkgöz Kemeri köprüsü veya diğer adıyla Limyra Köprüsü Türkiye'de çok az bilinir. Yapının gittikçe harabeye dönüşmesi, Alman Arkeoloji Enstitüsü'nü 1970'li yıllarda bugüne dek yapılan tek saha araştırmasını yapmaya sevketmişti.

<span class="mw-page-title-main">Köprüpazar Köprüsü</span>

Köprüpazar Köprüsü, Roma döneminden kalma, günümüzde Türkiye'de, Aspendos yakınlarında Köprüçay (Eurymedon) nehri üzerinden geçen, 9 kemerli Eurymedon Köprüsü'nün temelleri üzerine Selçuklu Hanedanı tarafından 13. yüzyılda yapılmış, sivri kemerli bir köprüdür. Köprü eski Roma yapısının nehir yatağındaki ayak kalıntılarını takip ettiği için yol güzergâhının ortasında belirgin sapmalar görülür. Köprü 259,50 metre uzunluğunda olup, genişliği 9,44 metredir. Sütun kalınlıkları 9,60 metre, kemer açıklığı 23,52 metredir.

<span class="mw-page-title-main">Arslanhane Camii</span> Ankaranın Altındağ ilçesinde bulunan bir cami

Ahî Şerafeddin Camii veya halk arasında bilinen adıyla Arslanhane Camii; Ankara'nın Altındağ ilçesinde, Ankara Kalesi'nin güney ucunda bulunan 13. yüzyıla tarihlenen bir camidir.

Aziz Klemens Kilisesi; Ankara'nın Altındağ ilçesinde bulunan tarihi bir kilisedir. 4. yüzyılda, Ancyra şehrinin o zamanki episkoposu olan Aziz Klemens adına inşa edilmiştir. Doğu Roma dönemi boyunca farklı yıllarda başkaca kilise, manastır ve katedral yapılarının inşa edildiği bilinse de günümüze ulaşan tek emsal olması sebebiyle Ankara'daki yegane Bizans kilisesi olarak kabul edilir. Osmanlı döneminde camiye çevrilen fakat 1916 Ankara Yangını esnasında tamamen yanması sonucu terk edilen yapıdan geriye yalnızca bir duvar ve iç cephesinde yatay kolları kazınarak silinmiş bir Latin haçının bulunduğu mermer blok kalmıştır. Kurtarılan birkaç sütun başlığı ve pencere sövesi ise Roma Hamamı Açıkhava Müzesi'nde sergilenmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Tralleis</span>

Tralleis antik kenti Aydın ilinin kuzeyinde, Kestane Dağı'nın (Mesogis) güney yamacındaki geniş ve yüksek plato üzerinde konumlanır. Antik metinlerde Menderes Nehri veya Mesogis Dağı'nın sınır kabul edilmesi kentin bazen Karia, bazen de Lidya Bölgesi içinde gösterilmesine neden olmuştur. Strabon, Magnesia'dan gelerek Tralleis'e ulaşan antik yolun solunda Mesogis Dağı'nın, sağında ise Maiandros Irmağı Ovası'nın bulunduğunu ve kentin etrafı korunmuş yaşayan halkın Anadolu'daki diğer kentler kadar zengin bir halk tarafından iskan edildiğini ve kentte yaşayan bazı kişilerin başka eyaletlerde önemli mevkilere geldiğini söyler.

Antik Roma Tiyatrosu, Roma İmparatorluğu döneminde İspanya'dan Orta Doğu'ya kadar imparatorluk sınırları içindeki pek çok yerde inşa edilmiş tiyatro yapılarının adıdır.

<span class="mw-page-title-main">Roma Duvarı (Sofya)</span>

Roma Duvarı Bulgaristan'ın başkenti Sofya'daki erken bir Osmanlı mimari anıtının yaygın ancak yanlış bilinen adıdır. 16. veya 17. yüzyıldan kalma bir İslami dini yapının parçası, günümüzde Lozenets mahallesindeki küçük bir pazar yerinin ortasında yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Koca Kadı Camii</span>

Koca Kadı Camii Manastır'da 16.yüzyıldan kalma bir camidir.

<span class="mw-page-title-main">Roma Duvar İşçiliği</span>

Roma antik döneminde duvar, zemin ve tavan inşa etmek için birçok teknik kullanılmıştır. Bu tekniklerin çoğu yeni geliştirilmişti. Zamanla, aşağıdaki gibi duvar yapıları:

<span class="mw-page-title-main">Kuru taş duvarcılığı</span>

Bazen kuru yığın veya İskoçya'da kuru çakıl olarak adlandırılan kuru taş, taşların birbirine bağlanması için herhangi bir harç kullanılmaksızın inşa edildiği bir yapı yöntemidir. Kuru taş yapılar, özenle seçilmiş birbirine kenetlenmiş taşlardan oluşan taşıyıcı bir cepheye sahip olması sayesinde stabilite sağlamaktadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.