İçeriğe atla

Ophiuchus (takımyıldız)

Koordinat:Sky map 17sa 00d 00s; +00º 00' 00″
Ophiuchus
Takımyıldız
Ophiuchus
Ophiuchus takımyıldızının haritası
KısaltmaOph
TamlayanOphiuchi
Sembolizmyılan taşıyan
Bahar açısı17sa
Yükselim−8°
Alan948 derece kare (11..)
Parlak yıldızlar (3,00m'den)5
En parlak yıldızα Oph (Rasalhague) (2,08m)
Yakın yıldızlar (10 pc içindeki)11
En yakın yıldızBarnard Yıldızı (5,98 Iy)
Messier nesneleri7
Göktaşı yağmurları
  • Ophiuchidler
  • Kuzey Mayıs Ophiuchidleri
  • Güney Mayıs Ophiuchidleri
  • Teta Ophiuchidleri
Çevreleyen
takımyıldızlar
  • Herkül
  • Yılan'ın kuyruğu
  • Yılan'ın başı
  • Terazi
  • Akrep
  • Yay
  • Kartal
En iyi Temmuz ayı saat 21:00'de
+80° ve −80° enlemleri arasında görülebilir.

Yılancı takımyıldızı (Antik Yunancadan Latince: Ophiuchus), gök ekvatoru boyunca uzanan büyük bir takımyıldızdır. Adı, "yılan taşıyan" anlamına gelen Antik Yunanca ὀφιοῦχος (ophioûkhos) kelimesinden gelir ve genellikle elinde yılan tutan bir adam olarak tasvir edilir. Yılan, Serpens takımyıldızı ile temsil edilir. Yılancı, 2. yüzyıl astronomu Batlamyus tarafından listelenen 48 takımyıldızdan biriydi ve günümüzdeki 88 modern takımyıldızdan biri olarak kalmıştır. Takımyıldızın eski bir alternatif adı ise Serpentarius'tur.[1] 13 zodyak takımyıldızından biri olmasına rağmen, zodyak takımyıldızları aralarında bir simgeye sahip olmayan tek takım yıldızdır.

Konumu

Rho Ophiuchi, Akrep takımyıldızındaki yıldızlardan oluşan bir beşgenin biraz üzerinde, etrafı mavimsi bir bulutla çevrili olarak görülüyor. Samanyolu'nun ana kuşağı ise çok daha solda kalıyor.

Yılancı; Kartal, Yılan, Akrep, Yay ve Herkül takımyıldızları arasında, Samanyolu merkezinin kuzeybatısında yer alır. Güney kısmı batıda Akrep ile doğuda Yay arasında bulunur.[2][3] Kuzey yarımkürede en iyi yaz aylarında görülebilir[4] ve Avcı takımyıldızının tam karşısındadır. Yılancı, elinde yılan tutan bir adam olarak tasvir edilir ve vücudunun araya girmesi takımyıldızı, Serpens Caput (yılanın başı) ve Serpens Cauda (yılanın kuyruğu) olmak üzere iki kısma ayırır. Yılancı, ekvatorun iki yakasında yer alır ve kapladığı alanının çoğunluğu güney yarımkürededir. En parlak yıldızı olan Res'ülhavva, Yılancı'nın kuzey kenarına yakın bir yerde, yaklaşık +12° 30′luk bir dik açıklıkta (yükselim) bulunur.[5] Takımyıldız, güneyde -30° dik açıklığa kadar uzanır. Yılancı içindeki ekliptiğin bölümleri -20° yükselimin güneyinde bulunur.

Orion'un (Avcı) aksine, Kasım'dan Ocak'a kadar (Güney Yarımküre'de yaz, Kuzey Yarımküre'de kış), gündüz gökyüzündedir ve bu nedenle çoğu enlemde görülemez. Bununla birlikte Kuzey Yarımküre'nin kış aylarında, özellikle Kuzey Kutup Dairesi'nin büyük bir kısmında Güneş öğle vakti bile ufkun altındadır. Yıldızlar (ve dolayısıyla Yılancı'nın bazı kısımları, özellikle Res'ülhavva) yerel olarak öğleye yakın birkaç saat boyunca ve güneyde alçakta olmak üzere alacakaranlıkta görülebilir. Yılancı, normalde Kuzey Yarımküre'nin ilkbahar ve yaz aylarında gece gökyüzünde görünürken, bu dönemde kuzey kutup bölgesindeki gece yarısı güneşi nedeniyle yıldızlar gizlendiği için görülemez. Ekvatora yakın ülkelerde ise, Haziran ayında gece yarısı civarında ve Ekim akşamı gökyüzünde tepede görünür.

Tarih ve mitoloji

Klasik çağdan önceki dönemlerden takımyıldıza dair bir kanıt yoktur ve Babil astronomisinde, "Oturan Tanrılar" takımyıldızının Yılancı'nın genel alanında yer aldığı görülmektedir. Gavin White, Yılancı'nın aslında bu Babil takımyıldızından türemiş olabileceğini, bazen üst yarısı insan olarak tasvir edilen ancak bacakları yılanlardan oluşan yılan tanrısı Nirah'ı temsil ettiğini ileri sürmektedir.[6]

Takımyıldıza dair en erken kayıt, Knidoslu Eudoxus'un (MÖ 4. yüzyıl) kayıp kataloğundan alınan bilgilere göre Aratus'ta geçmektedir.[7] Antik Yunanlar için bu takımyıldız, Delphi Kahini'ni koruyan devasa bir yılanla mücadele eden tanrı Apollon'u temsil ediyordu.[8]

Sonraki mitler Ophiuchus'u, Truvalıları Truva Atı konusunda uyaran ve daha sonra tanrılar tarafından onu cezalandırmak için gönderilen bir çift deniz yılanı tarafından öldürülen Poseidon'un Truva rahibi Laocoön ile özdeşleştirmiştir. Roma mitolojisine göre figür, bir yılanın diğerine şifalı otlar getirdiğini gördükten sonra ölümsüzlük sırlarını öğrenen şifacı Asklepios'u temsil eder. Tüm insan ırkının Asklepios tarafından ölümsüz olmasını önlemek için Jüpiter onu bir yıldırım çarpmasıyla öldürür, ancak daha sonra iyi işlerini onurlandırmak için görüntüsünü göklere yerleştirir. Orta Çağ İslam astronomisinde (Azophi'nin Uranometrisi, 10. yüzyıl) takımyıldız, El-Ḥawwa' "yılan oynatıcısı" olarak biliniyordu.

Aratos, Ophiuchus'u ayaklarıyla Scorpius'u çiğneyen biri olarak tasvir eder. Bu, 1515'te Albrecht Dürer ile başlayarak Rönesans'tan Erken Modern'e yıldız haritalarında tasvir edilmiştir; bazı tasvirlerde (örneğin Johannes Kepler'in De Stella Nova, 1606'daki tasviri), Scorpius ayrıca Serpentarius'u ayağından sokmakla tehdit ediyor gibi görünmektedir. Bu, yılan büyücüsünün "sol ayağı" olarak ψ Oph ve ω Oph'u ve "sağ ayağı" olarak θ Oph ve ο Oph'u dahil eden ve Ophiuchus'u en azından ayakları açısından bir burç takımyıldızı yapan Azophi ile tutarlıdır. Bu düzenleme daha sonraki literatürde sembolik olarak alınmış ve Tanrı'nın Cennet Bahçesi'nde yılana söylediği sözlerle ilişkilendirilmiştir (Yaratılış 3:15).

  • Abdurrahman es-Sufî'nin Kitâbü Suveri'l-Kevâkibi's-Sâbite adlı eserinin 18. yüzyıla ait bir el yazması kopyasında Yılancı takımyıldızı. 1417'de Uluğ Bey için hazırlanan kayıp el yazmasının tam bir kopyasıdır. Tüm modern dönem öncesi yıldız haritalarında olduğu gibi ayna görüntüsüdür. Yılanın Başı solda, Yılanın Kuyruğu sağda yer alır.
    Abdurrahman es-Sufî'nin Kitâbü Suveri'l-Kevâkibi's-Sâbite adlı eserinin 18. yüzyıla ait bir el yazması kopyasında Yılancı takımyıldızı. 1417'de Uluğ Bey için hazırlanan kayıp el yazmasının tam bir kopyasıdır. Tüm modern dönem öncesi yıldız haritalarında olduğu gibi ayna görüntüsüdür. Yılanın Başı solda, Yılanın Kuyruğu sağda yer alır.
  • Ophiuchus, Urania'nın Aynası'nda tasvir edildiği gibi yılanı (Serpens) tutuyor. Londra'da yaklaşık 1825'te yayımlanan bir takımyıldız kartları seti. Yılanın kuyruğunun üstünde, artık kullanılmayan takımyıldız Taurus Poniatovii, altında ise Kalkan (Scutum) var.
    Ophiuchus, Urania'nın Aynası'nda tasvir edildiği gibi yılanı (Serpens) tutuyor. Londra'da yaklaşık 1825'te yayımlanan bir takımyıldız kartları seti. Yılanın kuyruğunun üstünde, artık kullanılmayan takımyıldız Taurus Poniatovii, altında ise Kalkan (Scutum) var.

Kaynakça

  1. ^ "Star Tales – Ophiuchus". Erişim tarihi: 25 Haziran 2021. 
  2. ^ Ford, Dominic. "The Constellation Ophiuchus – In-The-Sky.org". in-the-sky.org (İngilizce). Erişim tarihi: 23 Haziran 2018. 
  3. ^ Dickinson, Terence (2006). Nightwatch A practical Guide to Viewing the Universe Revised Fourth Edition: Updated for use Through 2025. US: Firefly Books. ss. 185. ISBN 1-55407-147-X. 
  4. ^ Dickinson, Terence (2006). Nightwatch A Practical Guide to Viewing the Universe Revised Fourth Edition: Updated for Use Through 2025. US: Firefly Books. ss. 44-59. ISBN 1-55407-147-X. 
  5. ^ Ford, Dominic. "Rasalhague (Star)". in-the-sky.org (İngilizce). Erişim tarihi: 23 Haziran 2018. 
  6. ^ White, Gavin; Babylonian Star-lore, Solaria Pubs, 2008, p. 187f
  7. ^ Liddell, Henry George; Scott, Robert. "ὀφιοῦχος". A Greek-English Lexicon. perseus.tufts.edu. 
  8. ^ Thompson, Robert (2007). Illustrated Guide to Astronomical Wonders: From Novice to Master Observer. O'Reilly Media, Inc. s. 326. ISBN 9780596526856. 

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Ophiuchus (takımyıldız) ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Takımyıldız</span> Gökyüzünün bölündüğü 88 alandan her birine verilen isim

Takımyıldız, gökyüzünün bölündüğü 88 alandan her birine verilen isimdir. Terim genellikle, yanlış bir biçimde, görünüşte birbiriyle ilgili gözüken yıldız gruplarını tanımlamak için kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Orion (takımyıldız)</span>

Avcı takımyıldızı, kuzey göksel yarımkürede kış aylarında görülebilen belirgin bir takımyıldızdır. Modern 88 takımyıldızdan biridir ve MS 2. yüzyılda astronom Batlamyus tarafından listelenen 48 takımyıldız arasındadır. Adını Yunan mitolojisindeki avcıdan almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Taurus (takımyıldız)</span>

Taurus ya da Boğa takımyıldızı, zodyak kuşağı takımyıldızlarından biridir. "Taurus" adı Latincede "boğa" anlamına gelir. Boğa, kuzey yarımkürede çıplak gözle dahi seçilebilecek kadar göze çarpan bir takımyıldızdır. Batısında "Koç", doğusunda "İkizler", kuzeyinde "Kahraman" ve "Arabacı", güneydoğusunda "Avcı", güneyinde "Irmak" ve güneybatısında "Balina" takımyıldızlarıyla çevrilidir.

<span class="mw-page-title-main">Libra (takımyıldız)</span>

Libra ya da Terazi takımyıldızı, zodyak kuşağı takımyıldızlarından biridir.

<span class="mw-page-title-main">Scorpius (takımyıldız)</span>

Scorpius ya da Akrep takımyıldızı, modern 88 takımyıldızdan biridir. Zodyak kuşağında yer alır ve batısında Terazi, doğusunda Yay takımyıldızları yer alır. Güney gökkürede, Samanyolu merkezine yakın, geniş bir takımyıldızdır.

<span class="mw-page-title-main">Pisces (takımyıldız)</span>

Balıklar takımyıldızı zodyak takımyıldızlarından biridir. Geniş gövdesi ve ana asterizmi, Yunan-Roma antik çağındaki çoğu Avrupa kültüründe birbirine bağlanan iki balık olarak gösterilir. Her balık, birer ip ile birbirine bağlıdır ve bu ipler bir tepe noktasında birleşir. Takımyıldız, Kuzey Göksel Yarımküre'de yer almaktadır. Eski astronomik sembolü (♓︎) şeklindedir. Adı, Latince'de "balıklar" anlamına gelir. Güneybatısında benzer büyüklükteki Kova ve doğusunda daha küçük olan Koç yer alır. Ekliptik ve gök ekvatoru bu takımyıldız içinde ve Başak'ta kesişir.

<span class="mw-page-title-main">Sagittarius (takımyıldız)</span>

Yay takımyıldızı, zodyak takımyıldızlarından biridir ve Güney Göksel Yarımküre'de yer alır. 2. yüzyıl astronomu Batlamyus tarafından listelenen 48 takımyıldızdan biridir ve 88 modern takımyıldızdan biri olmaya devam etmektedir. Eski astronomik sembolü (♐︎) şeklindedir. Latince bir kelime olan Sagittarius, "okçu" anlamına gelir. Sagittarius, genellikle yay çeken bir kentaur olarak tasvir edilir. Batıda Akrep ve Yılancı ile doğuda Oğlak ve Mikroskop takımyıldızları arasında yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Andromeda (takımyıldız)</span> bir takımyıldız

Andromeda, 2. yüzyıl astronomu Batlamyus tarafından listelenen 48 takımyıldızdan ve 88 modern takımyıldızdan biridir. Kuzey Göksel Yarımküre'de yer alan takımyıldız, Yunan mitolojisinde kayalara zincirlenip deniz canavarı Cetus tarafından yenilmek üzere bırakılan Cassiopeia'nın kızı Andromeda'nın adını taşır. Andromeda, Perseus efsanesindeki karakterler için adlandırılmış diğer birkaç takımyıldızla birlikte, Kuzey Yarımküre'de en çok sonbahar akşamları belirgin şekilde görülür. Kuzeydeki dik açıklığı (deklinasyon) nedeniyle yalnızca 40° güney enleminin kuzeyindeki gözlemciler tarafından görülebilir, daha güneydeki gözlemciler için ise ufkun altında kalır. Kapladığı 722 derece karelik alanla en büyük takımyıldızlardan biridir. Bu büyüklük, Dolunayın boyutunun 1.400 katından, en büyük takımyıldız olan Suyılanı'nın boyutunun %55'inden ve en küçük takımyıldız olan Güneyhaçı'nın boyutunun 10 katından fazladır.

<span class="mw-page-title-main">Cetus (takımyıldız)</span>

Cetus ya da Balina takımyıldızı, modern 88 takımyıldızdan biridir. Kuzey gökkürededir. Cetus adı, her ne kadar günümüzde sıklıkla balina dense de, Yunan mitolojisi'ndeki bir deniz canavarı olan Cetus´tan gelmektedir. Balina, Kova, Balık ve Irmak takımyıldızları gibi diğer suyla ilgili tasvir edilen takımyıldızlarla birlikte, Su olarak bilinen gökyüzü bölgesindedir.

<span class="mw-page-title-main">Cygnus (takımyıldız)</span>

Kuğu Takımyıldızı, adı Eski Yunanca "kuğu" anlamına gelen Kyknos'dan (Κύκνος) Latinceleştirilen ve Samanyolu düzleminde bulunan kuzey yarımküre takımyıldızıdır. Kuğu, kuzey yaz ve sonbaharının en tanınabilir takımyıldızlarından biridir ve Güney haçı'na karşılık Kuzey haçı olarak bilinen belirgin bir asterizme sahiptir. 2. yüzyıl astronomu Batlamyus tarafından listelenen 48 takımyıldız arasında yer almaktaydı ve modern dönemde tanımlanan 88 takımyıldızdan biri olarak kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Eridanus (takımyıldız)</span>

Eridanus ya da Irmak takımyıldızı, modern 88 takımyıldızdan biridir. Eridanus, günümüzde, Nil de dahil olmak üzere pek çok ırmakla özdeşleştirilmektedir. Ancak pek çok kişi, Eridanus'un Kuzey İtalya'daki Po nehri olduğu üzerinde birleşiyor. En eski takımyıldızlardan biri olan Irmak, Avcı'nın ayağından güney gökküredeki Küçüksuyılanı takımyıldızı'na kadar uzanır. Bu haliyle, Suyılanı'ndan sonra gökyüzündeki en uzun takımyıldızdır. Irmak takımyıldızı'nın bir diğer özelliği ise: Gökyüzünde en büyük alanı kaplayan takımyıldızdır.

<span class="mw-page-title-main">Fornax (takımyıldız)</span>

Ocak takımyıldızı, Güney göksel yarımküre'de yer alan ve kısmen göksel nehir Eridanus tarafından çevrelenmiş bir takımyıldızdır. Latincede "fırın" anlamına gelen adını, 1756 yılında Fransız gökbilimci Nicolas Louis de Lacaille vermiştir. Ocak takımyıldızı, modern 88 takımyıldızdan biridir.

<span class="mw-page-title-main">Lupus (takımyıldız)</span>

Lupus takımyıldızı, Güney Gökyüzü'nde yer alan bir takımyıldızıdır ve adını Latince "kurt" anlamına gelen "lupus" kelimesinden almıştır. Lupus, 2. yüzyılda astronom Ptolemy tarafından isimlendirilen 48 takımyıldızından birisidir ve hala günümüzdeki 88 modern takımyıldızından birisi olarak kabul edilir. Uzun bir süre Erboğa takımyıldızının bir parçası olarak kabul edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Musca (takımyıldız)</span>

Musca veya Sinek Takımyıldızı, Güney Gökyüzü'nde bulunan bir modern 88 takımyıldızdan biridir. İlk olarak Hollandalı gezgin ve haritacı Petrus Plancius tarafından 1592 yılında tanımlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Serpens (takımyıldız)</span>

Serpens ya da Yılan takımyıldızı, modern 88 takımyıldızdan biridir. Serpens adı Latince'de yılan anlamına gelir ve modern takımyıldızlar arasında bir açıdan eşsizdir: Bu takımyıldız iki ayrı parça olarak ele alınır. Batıda kalan ucu Serpens Caput ve doğuda kalan ucu Serpens Cauda (kuyruk) olarak adlandırılır. Bu iki yarı arasında Yılancı takımyıldızı uzanır. Yılan, birinci yüzyıl astronomu Batlamyus tarafından listelenen 48 takımyıldızdan biridir.

<span class="mw-page-title-main">Tucana (takımyıldız)</span>

Tukan takımyıldızı, Güney Göksel Yarımküre'de yer alan ve Güney Amerika kuşu tukanın adını taşıyan bir takımyıldızdır. On altıncı yüzyılın sonlarında Petrus Plancius tarafından, Pieter Dirkszoon Keyser ve Frederick de Houtman'ın gözlemlerine dayanarak tasarlanan on iki takımyıldızdan biridir. Tukan, ilk olarak 1598'de Plancius ve Jodocus Hondius tarafından Amsterdam'da yayımlanan 35 santimetre çapındaki bir göksel kürede yer almış ve 1603'te Johann Bayer'in yıldız atlası Uranometria'da tasvir edilmiştir. Fransız kaşif ve astronom Nicolas Louis de Lacaille 1756'da Tukan takımyıldızının yıldızlarına Bayer belirtmelerini vermiştir. Tukan; Turna (Grus), Anka (Phoenix) ve Tavus (Pavo) takımyıldızlarıyla birlikte "Güney Kuşları" olarak bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Rho Ophiuchi bulut kompleksi</span>

Rho Ophiuchi bulut kompleksi Yılancı takımyıldızındaki ρ Ophiuchi yıldızının 1° güneyinde yer alan bir karanlık bulutsudur. Yaklaşık 140 pc uzaklığıyla, Güneş Sistemi'ne en yakın yıldız oluşum bölgelerinden birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Koç'un ilk noktası</span> gök küresi üzerindeki nokta

Koç'un boynuzu olarak da bilinen Koç'un ilk noktası, göksel koordinat sistemlerinde referans noktası olarak kullanılan ilkbahar ekinoksunun konumudur. Bu tür koordinat sistemlerini kullanan diyagramlarda genellikle ♈︎ sembolü ile gösterilir. Koç takımyıldızı için adlandırılan bu nokta gök ekvatorunun ekliptiği kesen iki noktasından biridir, diğeri ise ondan tam 180° uzaklıkta bulunan Terazi'nin ilk noktasıdır. Konumlar orijinal olarak antik çağda adlandırıldığından ekinoksların devinimi nedeniyle, Güneş'in ilkbahar ekinoksundaki konumu şimdi Balıklar'dadır. Sonbahar ekinoksunda ise Başak'tadır.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Göksel Yarımküre</span>

Kuzey Göksel Yarımküre veya Kuzey Gökyüzü, dünyanın yüzeyini çevreleyen Göksel Küre'nin kuzeyde kalan yarısına verilen isimdir ve kuzey yarımküre gökyüzünde görülmüş olan gök cisimlerini ve gök olaylarını kapsar. Güney Yarımküre'deki karşılığına Güney Göksel Yarımküre adı verilir.

<span class="mw-page-title-main">Güney Göksel Yarımküre</span>

Güney Göksel Yarımküre veya Güney Gökyüzü, dünyanın etrafını çevreleyen Göksel Küre'nin Güney Yarımküre'ye denk gelen kısmına verilen isimdir ve bu yarımküre üzerinde meydana gelen bütün astronomik olayları ve gök cisimleri içinde barındırır. Kuzey Yarımküre'de bulunan Kuzey Gökyüzü'nün zıttı konumundadır. Güney Gökyüzü'nde olan olayların tamamının gözlemlenebilmesi için gözlemcinin Güney Kutbu'na yakın bir bölgede konumlanması gerekmektedir. Gözlemci ekvator bölgesine doğru çıktıkça Gök ekvatoru'nun etkisi altına gireceği için Avcı takımyıldızı ve Başak takımyıldızı gibi her iki yarımküreden de gözlemlenebilen takımyıldızlarını ve kuzey gökyüzünün ekvator sınırındaki yıldızlarını gözlemlemeye başlar. Kuzey Yarımküre'de yılın her vakti görülebilen Büyükayı ve Cassiopeia gibi takımyıldızları Güney Gökyüzü'nün ekvatora yakın bölgelerinde yılın bazı dönemlerinde gözlemlenebilir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.