İçeriğe atla

Operation Fish

Operation Fish (Türkçe: Balık Operasyonu), II. Dünya Savaşı'ndaki İngiliz servetinin İngiltere'den Kanada'ya tahliyesiydi. Tarihte bilinen en büyük servet hareketiydi.[1]

Arka plan

Eylül 1939'da İngiliz hükûmeti, Birleşik Krallık'ta yaşayan herkesin menkul kıymetlerini Hazine'ye beyan etmesi gerektiğine karar verdi.[2] Balık Operasyonundan önce bile, Amerika Birleşik Devletleri'nden silah satın almak için altın ve milyonlarca sterlin değerinde konvoylar gönderilmişti. Bu hareket Amiral Augustus Willington Shelton Agar ve komutanı olduğu gemisi HMS Emerald'ı kapsıyordu. 3 Ekim 1939'da, saat 23:18'de HMS Emerald, İngiltere'nin Plymouth kentine demir attı. Kısa bir süre sonra, Agar, görevi hakkında Tuğamiral Lancelot Holland tarafından bilgilendirildi.

Bir savaş gemisinin siyah beyaz fotoğrafı. HMS Enterprise, hazine gemilerinden biri

Winston Churchill 1940'ta hükûmetini kurduğunda, savaş Müttefikler için kötü gidiyordu. İngiltere işgal edilirse İmparatorluğun savaşa devam edebileceğinin garantisi olarak Churchill, İngiliz servetini Kanada'nın güvenliğine ulaştırmak için bir plan tasarladı.[3] Churchill hükûmeti, savaş zamanı yetkilerini kullanarak, İngiliz halkının yılın başında kaydettirmek zorunda kaldığı menkul kıymetlere el koydu ve gizlilik kisvesi altında onları İskoçya'daki Greenock limanına taşıdı. Ardından, sır saklamaya yeminli adamlar, serveti Emerald sınıfı hafif kruvazör HMS Emerald'a yükledi. Gemi 24 Haziran 1940'ta ayrıldı ve bazı muhriplerin eskortu ile Kanada'ya gitti. Açık denizler gemilerin hızlarını düşürmeye zorlayınca, onları sinsi denizaltılar için kolay hedefler haline getirerek, operasyonu tehlikeye attı. Nihayet 1 Temmuz 1940'ta Halifax'a ulaştıklarında, İngiliz hazinesi trenlere aktarıldı ve altınlar Ottawa'ya gönderilirken menkul kıymetler de Montreal'deki Sun Life Building'e gönderildi.[3]

Başka bir Balık Operasyonu konvoyu, 5 Temmuz 1940'ta, tarihteki en büyük servet hareketi olan 1,7 milyar dolar (2021'de 32,88 milyar ABD Doları) yüklü beş gemiden oluşarak yola çıktı. Açık denizde, HMS Revenge zırhlısı, bir kruvazör ve birkaç muhrip içeren eskortlarıyla bir araya geldiler. Konvoy gemilerinden biri, bir Polonya gemisi, hazine yüklü Batory, motor sorunu yaşayıp, sadece HMS Bonaventure eşliğinde konvoydan ayrılmak zorunda kalınca sorun çıktı; iki gemi daha sonra yoğun sisle karşılaştı ve buzdağlarının tehlikeleri nedeniyle seferlerini durdurma noktasına geldi ve onları bulabilecek herhangi bir denizaltı için kolay hedefler haline geldiler; sonunda onarımlar yapıldı ve diğer hazine gemileri karaya çıktıktan günler sonra her iki gemi de Halifax'a ulaşmayı başardı.[1]

Sun Life Building, 1942
Liverpool'daki Martins Bank'ta ki hatıra plaketi

Servetin depolanması

İngiliz menkul kıymetleri, Montreal'deki Sun Life Building'in üç kat altında aceleyle hayata geçirilen ve özel olarak inşa edilmiş bir yeraltı kasasında kilitlendi ve Kanada Kraliyet Atlı Polisi tarafından 24 saat korundu. Birleşik Krallık Kraliyet Mücevherlerinin orada saklandığına dair ısrarlı bir söylenti çıkınca, binadaki artan aktiviteyi hesaba katmak için söylentiler kasıtlı olarak Montreal'de yayıldı.[4] Kasada faaliyet gösteren son derece gizli Birleşik Krallık Güvenlik Mevduatı, İngiltere'nin savaş masraflarını ödemek için önümüzdeki birkaç yıl içinde New York Menkul Kıymetler Borsası'ndaki pazarlık edilebilir menkul kıymetlerin satışını düzenledi. Sun Life'ın 5.000 çalışanı bodrumlarında ne depolandığından asla şüphelenmedi ve gemiler hazineyi boşaltırken, tek bir kargo kasası bile kaybolmadı. Binlerce kişinin dahil olmasına rağmen, Mihver kuvvetlerin istihbarat teşkilatları operasyondan asla haberdar olmadı.[5] Yüzlerce muhasebeci ve bankacı, gemilerden alınan binlerce kasanın içeriğini kataloglamak için yorulmadan çalıştı. Bitirdiklerinde 2,5 milyar doların (2021'de 48,36 milyar ABD doları) Birleşik Krallık'tan Kanada'ya tek bir gemi kaybolmadan sevk edildiği belirlendi.[1]

Anma

Liverpool'daki Water Street'teki Martins Bank'ın dış duvarındaki bir taş plak, Kanada'ya giderken orada depolanan altınları anmakta ve şöyle yazmaktadır: "Mayıs 1940'ta bu ülke işgal tehdidi altındayken, ülkenin altın rezervinin bir kısmı Londra'dan getirildi ve Martins Bank'ın kasalarında saklanmak için kapaktan indirildi."[6]

Kurguda

1993 BBC draması The Bullion Boys, 1940 yılında İngiltere Merkez Bankası altınının Liverpool üzerinden Kanada'ya taşınmasını ve bir grup Liverpool liman işçisi tarafından altınların bir kısmını çalmak için bir komployu anlatıyor.[7]

Kaynakça

  1. ^ a b c Breuer 2008, s. 62
  2. ^ Breuer 2008, s. 60
  3. ^ a b Breuer 2008, s. 61
  4. ^ Draper 1979, ss. 255–257
  5. ^ Library and Archives Canada 2013
  6. ^ "Stone plaque № 7875 in Liverpool". 26 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2022. 
  7. ^ IMDb'de The Bullion Boys

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Otto Kretschmer</span>

Otto Kretschmer II. Dünya Savaşı'nda görev alan ünlü U-boot kaptanı.

<span class="mw-page-title-main">HMS</span>

Bazı monarşik ülkelerin donanmalarında gemilerin önüne konulan ve Majestelerinin Gemisi anlamında ön ad.

<span class="mw-page-title-main">Girit Muharebesi</span>

Girit Muharebesi, II. Dünya Savaşı'nda 20 Mayıs 1941 sabahında Fallschirmjäger'lerin Girit Adasına havadan indirilmesi ile başlamıştır. İşgal amaçları bağlamında başarıya ulaştıysa da, Alman tarafının verdiği kayıpların büyüklüğü nedeniyle, Alman ordusu bir daha hava indirme operasyonu yapmamıştır.

<i>Muâvenet-i Milliye</i> Osmanlı torpido gemisi

Muavenet-i Milliye, Osmanlı Donanmasında 1910-1923 yılları arasında hizmet etmiş bir torpido botudur. Çanakkale Savaşı esnasında 12 Mayıs 1915'i 13 Mayıs'a bağlayan gece Kraliyet Donanması ön dretnotu HMS Goliath'ı gerçekleştirilmiş bir operasyon sonucunda batırmasıyla bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Rheinübung Harekâtı</span>

Rheinübung Harekâtı, Alman Donanma Komutanlığı'nın aldığı bir karar doğrultusunda zırhlı Bismarck ve ağır kruvazör Prinz Eugen 18 Mayıs 1941 tarihinde denize açıldılar. Operasyonun amacı Atlas Okyanusuna çıkıp İngiliz ticaret donanmasının aktivitelerini felce uğratmak ve İngiliz donanmasının dengesini bozmaktı.

<i>Kriegsmarine</i> Nazi Almanyası Deniz Kuvvetleri

Kriegsmarine, Mayıs 1935'te savunma kuvvetlerinin yeniden inşası kanunuyla kurulmuş Nazi Almanyası Deniz Kuvvetleri'ne verilmiş addır. 1935-1945 yılları arasında toplam 1,5 milyon kişiyi çalıştırdı. Atlantik'teki savaşı bizzat kendileri yürüttü. 1939-1943 yılları arasında U-botları Atlantik'te muazzam başarılar elde ettiler. Bayrağı, Nazi Almanyası savaş bayrağıyla aynıdır.

<span class="mw-page-title-main">Tuhaf Savaş</span> İkinci Dünya Savaşının başlangıcında, Batı Cephesinde yalnızca bir sınırlı askeri kara harekâtının yapıldığı sekiz aylık dönem

Tuhaf Savaş, II. Dünya Savaşı kıta Avrupası savaşları içinde geçen, Polonya'nın işgali başlangıcıyla Fransa Seferi başlangıcı arasında geçen harekât ve muharebe dizisidir.

<i>Luftwaffe</i> II.Dünya Savaşında Alman Hava Kuvvetleri

Luftwaffe, II. Dünya Savaşı sırasında Alman Wehrmacht birliklerinin hava savaş birimiydi. Almanya'nın I. Dünya Savaşı sırasındaki askeri hava kuvvetleri, İmparatorluk Ordusu'nun Luftstreitkräfte'si ve İmparatorluk Donanması'nın Marine-Fliegerabteilung'u, Mayıs 1920'de Versay Antlaşması'nın şartları uyarınca dağıtıldı ve Almanya'nın herhangi bir hava kuvvetlerine sahip olması yasaklandı.

<span class="mw-page-title-main">Deutschland sınıfı ağır kruvazör</span>

Deutschland sınıfı kruvazörler Versay Antlaşması sınırlamalarına uyum içinde alman Reichsmarine tarafından yapılan ağır zırhlara sahip kruvazör formuyla üç panzerschiff ‘in serisidir. Sınıfın ismi ilk tamamlanan gemi ’’Deutschland’’ın ardından belirlenmiştir. Seriye mensup üç gemi 1931 ile 1934 yılları arasında yapılmıştır ve II. Dünya Savaşı sırasında Kriegsmarine’e hizmet etmiştir.

<i>Reşadiye</i> sınıfı zırhlı

Reşadiye sınıfı zırhlı savaş gemisi veya Reşadiye sınıfı dretnot, Osmanlı donanması için planlanan ve 1910'larda Birleşik Krallık'tan sipariş edilen iki adet dretnot savaş gemisinin sınıfıdır. Sınıfın tasarımı İngiliz King George V sınıfının tasarımına dayanmakta olup kapsamlı geliştirmeler yapılmıştır. Gemilerde İngiliz gemileriyle aynı 13,5-inç (340 mm) ana batarya yer almakta, ikincil bataryalar ise 4-inç (100 mm) yerine 6-inç (150 mm) sınıfı toplardan oluşmaktadır. İlk gemi olan Reşadiye 1911'de kızağa konulmuş ve Ağustos 1914'te tamamlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Hafif uçak gemisi</span>

Hafif uçak gemisi, bir ordunun standart gemilerinden daha küçük bir uçak gemisidir. Kesin tanım ülkeden ülkeye değişmekle beraber bu gemiler standart bir geminin yarısı veya üçte ikisi büyüklüğünde olabilmektedir. Hafif uçak gemileri birçok açıdan eskort gemilerle benzer konsepte sahiptir. Ancak eskort gemiler amfibi operasyonları sırasında konvoyu koruma ve hava desteği sağlama görevini icra ederken, hafif uçak gemileri daha yüksek hızlar için tasarlanmışlardır.

<i>Peyk-i Şevket</i> sınıfı torpido kruvazörü

Peyk-i Şevket sınıfı, Osmanlı donanması için Almanya'daki Germaniawerft tersanesinde 1906-1907 yıllarında inşa edilen bir çift torpido kruvazörüdür. Peyk-i Şevket ve Berk-i Satvet adlarında iki gemiden oluşuyordu. 20. yüzyılın başında Osmanlı donanmasını modernize etme programının bir parçası olarak sipariş edildiler. 775 metrik ton deplasmanındaki gemiler, görece küçük boyutlarına göre ağır silahlıydılar ve üç torpido tüpü, bir çift 105 milimetre (4,1 in) top ve birçok küçük silah taşıyorlardı.

<span class="mw-page-title-main">Korfu Boğazı Olayı</span>

Korfu Boğazı Olayı tabiri, 1946 yılında Kraliyet Donanması'na ait savaş gemilerinin, Korfu Boğazı'nda dahil oldukları üç ayrı olayı tanımlamak için kullanılır. Ayrıca Soğuk Savaş dönemini başladığını haber veren ilk olaylardan birisidir. Olaylar, Arnavutluk tabyalarından Kraliyet Donanması'na ateş açılmasıyla başladı. İkinci olayda, Kraliyet Donanması'na ait gemiler Korfu Boğazı'nda mayına çarptılar. Tüm bu olaylardan sonra Kraliyet Donanması'nın Arnavutluk karasularında mayın temizleme faaliyetine girişmesi, krizin had safhaya ulaşmasına yol açtı. Arnavutluk karasularının ihlal edilmesi üzerine Birleşmiş Milletler'e şikayette bulundu.

<span class="mw-page-title-main">Atlantik Savaşı</span> Deniz Savaşı

Atlantik Savaşı, tarihteki en uzun, en büyük ve en karmaşık deniz savaşı olarak bilinir. Mücadele, II. Dünya Savaşı'nın patlak vermesiyle başlamış, Mayıs 1945'teki Alman teslimine kadar sürmüştür. II. Dünya Savaşı'nın ilerleyişine göre savaşa dahil olan ülkeler, deniz muharebelerinden geriye çekilmek durumunda kalan ülkeler olmuştur. Atlantik Savaşı'nın ilk dönemlerinde İngiltere, alman denizaltıları (U-bot) karşısında zorluk yaşamıştır, savaşa ABD'nin katılmasıyla ve teknolojik gelişmelerin muharebe sahasına uygulanmasıyla beraber U-bot saldırıları geriletilmiştir.

HMS <i>Ark Royal</i> (1914)

HMS Ark Royal, deniz uçağı gemisi olarak tasarlanan ve inşa edilen ilk gemiydi. 1914'te, omurga inşasının başlamasından kısa bir süre sonra Kraliyet Donanması tarafından satın alındı. İnşaatın erken safhada olması, geminin tasarımının neredeyse tamamen deniz uçaklarına uyum sağlayacak şekilde değiştirilmesine izin verdi. Birinci Dünya Savaşı'nda Ark Royal, 1915'in başlarında, hava keşif ve gözlem görevlerini yürüten uçakları ile Çanakkale Savaşı'na katıldı. Daha sonra 1916'da, bölgede faaliyet gösteren tüm deniz uçakları için bir depo gemisi olarak Çanakkale'ye dönmeden önce, uçakları ile 1916'da Makedonya Cephesi'ndeki İngiliz birliklerini destekledi. Ocak 1918'de İmroz Deniz Muharebesi'nde uçakları bölgedeki Müttefik gemilerine saldırmak için Çanakkale Boğazı'ndan ayrılan muharebe kruvazörü Yavuz'u bombaladı. Gemi, güney Ege Denizi'nde denizaltı devriyesi gezen deniz uçaklarını desteklemek için yıl içinde bölgeyi terk etti.

<span class="mw-page-title-main">DKM Gneisenau</span>

Gneisenau, II. Dünya Savaşı'nda hizmet etmiş Kriegsmarine'ye ait ünlü bir Alman zırhlı gemidir. Scharnhorst'u da içeren Scharnhorst sınıfı gemilerin ikincisidir. Gemi, Kiel'deki Deutsche Werke tersanesinde inşa edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Teulada Burnu Deniz Muharebesi</span>

Teulada Burnu Muharebesi veya bazen Spartivento Burnu Muharebesi, II. Dünya Savaşı sırasında, 27 Kasım 1940'ta Kraliyet Donanması ve Regia Marina arasında yapılan bir deniz savaşıydı. Muharebe Sardinya Adası güneyinde yer alan Teulada Burnu açıklarında gerçekleşmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Dunkerque (zırhlı)</span>

Dunkerque, 1930'larda Fransız Donanması için inşa edilen ve II. Dünya Savaşı'nda kullanılan en önemli Fransız gemilerinden biriydi. Kardeş gemisi Strasbourg ile birlikte Dunkerque sınıfı zırhlıları oluşturuyordu. Bu iki zırhlı, I. Dünya Savaşı'ndan sonra Fransız Donanması için inşa edilen ilk büyük gemilerdi. En son planlanan Normandie ve Lyon sınıfı gemiler, savaşın patlak vermesiyle iptal edilmişti. Bütçe sorunları Fransızların 30'lara kadar yeni savaş gemileri inşa etmesini engelledi. Dunkerque, Aralık 1932'de kızağa kondu, Ekim 1935'te denize indirildi ve Mayıs 1937'de tamamlandı. Dörtlü halde düzenlenmiş iki tarette toplam 8 adet 330mm/50 Modèle 1931 toptan oluşan bir ana bataryaya sahipti ve maksimum seyir hızı 29.5 knot'du (54,6 km/h).

Sovyet konvoyları buzdan kaçınmak için sahile yakın seyrederken Alman konvoyları Kraliyet Donanması devriyelerinden kaçmak için fiyortları kullandı. Her iki taraf da, mayın savaşına ve denizaltı pusularına karşı savunmasız olan bu sığ, sınırlı rotaların mayın döşenmesi ve mayın taraması için sürekli çaba sarf etti. Mayın tarayıcıları ve denizaltı avcıları tipik olarak Alman konvoylarını tararken, Sovyet konvoyları genellikle mayın tarama gemileri ve torpido kesiciler tarafından korunuyordu.

Bu, 20. yüzyılın ikinci küresel savaşı olan II. Dünya Savaşı'nın ilk tam yılı olan 1940'ta meydana gelen olayların bir zaman çizelgesidir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.