İçeriğe atla

Onuncu Yıl Marşı

Kontrol Edilmiş

Onuncu Yıl Marşı, Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşunun 10. yılı kutlamaları için 1933 yılında yazılmış bir marştır.

Güftesi Faruk Nafiz Çamlıbel ve Behçet Kemal Çağlar tarafından yazılmış, bestesini Cemal Reşit Rey yapmıştır. Türkiye'de İstiklal Marşı’ndan sonra ulusal duygulara en fazla hitap eden ve kitlelere en çok mal olmuş marştır.[1] Mustafa Kemal Paşa'nın "Onuncu Yıl Söylevi” ile birlikte Cumhuriyet’in 10. yıl kutlamalarında simgeleşen iki önemli olgudan birisidir.

Arkaplan

Türkiye’de 11 Haziran 1933'te TBMM'de yapılan tartışmalar sonucu cumhuriyetin ilanının onuncu yıldönümünün kutlanmasına ilişkin bir kanun çıkarılmış ve bayram, 29 - 31 Ekim 1933 tarihleri arasında üç gün süren törenlerle çok görkemli ve özel bir şekilde kutlanmıştır.[2] Bu kutlamalar sırasında törenlerde, gösterilerde ve resmi kutlamalarda çalınmak, cumhuriyetin kazanımları ve heyecanını paylaşmak üzere özel bir marşa gereksinim duyulmuştur.

Güftesinin yazılması

Türkiye Cumhuriyeti'nin 10. yıl kutlamalarını organize etmek üzere kurulmuş olan ve Başvekalete bağlı bulunan yüksek komisyon, bayrama coşku ve anlam katmak üzere bir marş hazırlanmasına karar verdi ve söz konusu marşın özelliklerini şöyle belirledi: Hazırlanacak marş, "yeni Türkiye’nin on yılda yükselme yolunda aldığı büyük mesafeleri anlatmalı; Türk inkılabının ana vasıflarını, her şeyden üstün tuttuğu yaşama ve ilerleme aşkının şiirin heyecanı ve musikinin ahengi içinde ifade etmelidir."[3]

Komisyon, marşın özelliklerini belirledikten sonra birkaç şairden bu özelliklerde bir marş hazırlamasını istedi. Faruk Nafiz ve Behçet Kemal Beyler'in yazdığı şiirlerin maksada uygun tarafları kendilerinin çalışması ile birleştirildi. Böylece meydana getirilen ve Türkiye'de verilen bağımsızlık mücadelesini, yeni kurulan Türk devletinin on yılda neler yaptığını, gelecek hedeflerini anlatan şiir, Onuncu Yıl Marşı'nın sözleri olarak kabul edildi.

Güfteyi okuyan Gazi Mustafa Kemal'in bir dizeye müdahalesi oldu. İlk dörtlüğün son mısrasındaki dizeyi "Demir ağlarla ördük Anayurdu dört baştan" dizesiyle değiştirdi. Bu dizeyi Devlet Demiryolları'nın kurucusu Behiç Bey'i onurlandırmak için yapan Atatürk'ün, Behiç Bey'i arayarak “Emeğinizi yeteri kadar yansıtmadığı için 10.Yıl Marşı’nda bir dize değiştirdim, size haber vermek istedim" dediği anlatılır.[4]

Bestesinin yazılması

Behçet Kemal Çağlar ve Faruk Nafiz Çamlıbel tarafından yazılan sözlerin bestelenmesi için bir beste yarışması düzenlenmesi düşünüldü ancak sonra, memlekette marş besteleyebilecek çok az sayıda kişi olduğu için yarışma yapmak yerine marş, Cemal Reşit Rey'e sipariş verildi. Bir akşam Çankaya Köşkü'nde Muhafız Bando Alayı tarafından seslendirilen eser, Mustafa Kemal Atatürk tarafından beğenildi ve onuncu yıl marşının müziği olarak belirlendi.[5] Eser daha sonra Ankara Türk Ocağı'nın salonunda Gazi Mustafa Kemal'in de bulunduğu törende Cemal Reşit Rey'in yönetimi ile bandolar eşliğinde prova edildi.

Ülke çapında yaygınlaştırılması

Onuncu yıl Marşı yazıldıktan sonra, vatandaşlar tarafından öğrenilmesi onuncu yıl dönümü kutlama şenliklerinde bir ağızdan okunabilmesi için notaları ve partisyonları ve marş plakları ülke içinde ve dışında bütün alakalı yerlere yollandı.[6] Ülke çapında okullarda, Halkevlerinde çalışmalar yapıldı. İllerde kurulan kutlama komiteleri, vatandaşları ilan edilen gün ve saatlerde Halkevi'ne giderek marş söylemeye davet ettiler.[7][8] Öğretmeni bulunmayan köylerde köylülere marşı öğretmek için öğretmenler görevlendirildi.[7][8]

Gazeteler de sayfalarında marşa yer vermek suretiyle çalışmaları destekledi. Gazetelerde onuncu yıl marşı ile birlikte şu sözler yer almıştır:[9]

Onuncu Yıl Marşı baştan başa millî gururumuzu, inkılap heyecanlarımızı, yükselme ve ilerleme hızımızı anlatan güzel mısralardan örülmüştür ve sadece üç bayram gününde okunmakla kalmayıp gelecek nesillere de aktarılacaktır. Bu marşı bilmeyene öğretmek bir inkılap borcudur.”

Üç gün süren Cumhuriyet Bayramı kutlamaları sırasında Ankara ve İstanbul radyoları tarafından ortak olarak gerçekleştirilen radyo yayınlarında marş, on beş kez seslendirilmiştir.[10]

Versiyonları

Kenan Doğulu, 1997 yılında çıkardığı Kenan Doğulu 3.5 adlı teklisinde marşı Ozan Doğulu'nun düzenlemesiyle ve 90 kişilik koro eşliğinde seslendirmiştir.[11]

Marşın sözleri


Çıktık açık alınla on yılda her savaştan;
On yılda on beş milyon genç yarattık her yaştan;
Başta bütün dünyanın saydığı başkumandan,
Demir ağlarla ördük anayurdu dört baştan.

Türk'üz: Cumhuriyet'in göğsümüz tunç siperi;
Türk'e durmak yaraşmaz, Türk önde, Türk ileri!

Bir hızla kötülüğü, geriliği boğarız,
Karanlığın üstüne güneş gibi doğarız.
Türk'üz, bütün başlardan üstün olan başlarız;
Tarihten önce vardık, tarihten sonra varız.

Türk'üz: Cumhuriyet'in göğsümüz tunç siperi;
Türk'e durmak yaraşmaz, Türk önde, Türk ileri!

Çizerek kanımızla öz yurdun haritasını,
Dindirdik memleketin yıllar süren yasını;
Bütünledik her yönden istiklâl kavgasını...
Bütün dünya öğrendi Türklüğü saymasını!

Türk'üz: Cumhuriyet'in göğsümüz tunç siperi;
Türk'e durmak yaraşmaz, Türk önde, Türk ileri!

Örnektir milletlere açtığımız yeni iz;
İmtiyazsız, sınıfsız, kaynaşmış bir kitleyiz:
Uyduk görüşte bilgi, gidişte ülküye biz.
Tersine dönse dünya yolumuzdan dönmeyiz.

Türk'üz: Cumhuriyet'in göğsümüz tunç siperi;
Türk'e durmak yaraşmaz, Türk önde, Türk ileri!

Harici video
İstanbul Şehir Bandosu - Türkiye Cumhuriyeti Onuncu Yıl Marşı (Taş Plak Arşivi)

Kaynakça

  1. ^ Çuhadar, C. Hakan (2009). "Türkiye'de ulusalcılığın değişmeyen simgesi: Onuncu yıl marşı" (PDF). Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 9 (2): 199-208. ISSN 1303-0876. 
  2. ^ Çolak, Mustafa. "-Alman Arşiv Belgelerine Göre Cumhuriyetin Onuncu Yıl Kutlamaları". 3 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2023. 
  3. ^ "10. Yıl Marşı". Atatürk Ansiklopedisi. 15 Şubat 2021. 23 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2023. 
  4. ^ "İnsanliğini unutanlara direnen büyükelçi: Behiç Erkin". Şalom gazetesi. 9 Ocak 2008. 
  5. ^ Iisteataturk.com. "https://isteataturk.com/g/icerik/Onuncu-Yil-Marsi/554". İşte Atatürk. Erişim tarihi: 15 Ekim 2023.  |başlık= dış bağlantı (yardım)
  6. ^ Narin, Resül (26 Mart 2023). "Türkiye'de Cumhuriyet'in Onuncu Yıldönümü Kutlamaları: Adapazarı Örneği". Vakanüvis - Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi. 8 (1): 725-759. doi:10.24186/vakanuvis.1243412. ISSN 2149-9535. 
  7. ^ a b Çanak, Erdem (9 Mayıs 2018). "İçel'de Cumhuriyet'in Onuncu Yıl Kutlamaları ve Kutlamalar Sırasında Yaşanan Müessif Bir Hadise: Çomuzade Davası". Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi. 34 (97): 199-240. ISSN 1011-727X. 
  8. ^ a b Günver, Güneş (2003). "Aydın'da Cumhuriyetin onuncu yılı kutlamaları". Atatürkçü Bakış Dergisi. 26 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2023. 
  9. ^ "Cumhuriyet'in Onuncu Yıl Kutlamaları" (PDF). Askerî Tarih Araştırmaları Dergisi. Şubat 2007. 11 Kasım 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  10. ^ Karakoç, Kani İrfan (2012). "Ulus-devletleşme süreci ve Türk edebiyatının inşası" (PDF). İhsan Doğramacı Bilkent Üniversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü doktora tezi. 19 Ekim 2023 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  11. ^ "Kenan Doğulu'dan 10. Yıl Marşı". Hürriyet. 24 Ağustos 1997. 5 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ekim 2023. 

Dış bağlantılar

T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı26 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. resmi internet sitesinden

YouTube14 Aralık 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. resmi internet sitesinden

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İstiklâl Marşı</span> Türkiye ve Kuzey Kıbrısın ulusal marşı

İstiklâl Marşı, Türkiye ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin millî marşı.

<span class="mw-page-title-main">23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı</span> TBMMnin açılışının kutlandığı Türk ulusal bayramı

Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı, Türkiye Büyük Millet Meclisinin açılış yıldönümü olan 23 Nisan'da Türkiye Cumhuriyeti ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde kutlanan ulusal ve resmî bir bayramdır.

<span class="mw-page-title-main">Kenan Doğulu</span> Türk şarkıcı

Kenan Doğulu, Türk şarkıcı-şarkı yazarı, aranjör ve albüm yapımcısı. Yurdaer Doğulu'nun oğlu olan Kenan Doğulu'nun bugüne kadar on dört stüdyo albümü ve beş single çalışması yayımlanmıştır. Doğulu, 2007 Eurovision Şarkı Yarışması'nda Türkiye'yi temsil ederek yarışmayı dördüncü olarak tamamlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Onuncu Yıl Nutku</span> Mustafa Kemal Atatürkün söylevi

Onuncu Yıl Nutku, Türkiye Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk tarafından Türkiye Cumhuriyeti'nin 10. yılı kutlamalarında 29 Ekim 1933 tarihinde Ankara Hipodromu'nda verilen nutuktur.

<span class="mw-page-title-main">19 Mayıs Atatürk'ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı</span> Türk ulusal bayramı

Atatürk'ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı, her yıl 19 Mayıs tarihinde kutlanan, Türkiye Cumhuriyeti ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin resmî bayramıdır. 19 Mayıs 1919'da Mustafa Kemal Atatürk Bandırma Vapuru ile Samsun'a çıkmıştır ve bu gün, İtilaf Devletleri'nin işgaline karşı Türk Kurtuluş Savaşı'nın başladığı gün kabul edilir. Atatürk bu bayramı Türk gençliğine armağan etmiştir. Uzun yıllar "Gençlik ve Spor Bayramı" adıyla kutlanan bayram, Atatürk Yılı kabul ve ilan edilen 1981'de dönemin Devlet Başkanı Kenan Evren tarafından yapılan değişiklikle "Atatürk'ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı" adını almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Faruk Nafiz Çamlıbel</span> Türk şair, siyasetçi, öğretmen (1898 - 1973)

Ahmet Faruk Çamlıbel, Türk şair, siyasetçi, öğretmendir.

Gençlik Marşı ya da bilinen ilk mısrasıyla Dağ başını duman almış, gençliğe atfedilen bir marştır.

<span class="mw-page-title-main">Behçet Kemal Çağlar</span> Türk şair ve siyasetçi

Behçet Kemalettin Çağlar, Türk şair ve siyasetçi. Faruk Nafiz Çamlıbel ile birlikte Onuncu Yıl Marşı'nı yazmıştır.

<span class="mw-page-title-main">30 Ağustos Zafer Bayramı</span> Türk ulusal bayramı

Zafer Bayramı, 30 Ağustos 1922'de Dumlupınar'da Atatürk'ün başkumandanlığında zaferle sonuçlanan Büyük Taarruz'u anmak için Türkiye ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde her yıl 30 Ağustos günü kutlanan resmî ve ulusal bir bayram.

<span class="mw-page-title-main">Behiç Erkin</span> Türk devlet adamı

Mehmet Behiç Erkin, Türk asker, siyasetçi, diplomat.

Ankara Marşı, Ankara'yı konu alan marş. Güftesi Mehmet Ali Ertekin'e, bestesi Halil Bediî Yönetken'e aittir.

<span class="mw-page-title-main">29 Ekim Cumhuriyet Bayramı</span> Türk ulusal bayramı

Cumhuriyet Bayramı, Türkiye Büyük Millet Meclisinin 29 Ekim 1923'te Cumhuriyet yönetimi ilan etmesi anısına her yıl 29 Ekim günü Türkiye'de ve Kuzey Kıbrıs'ta kutlanan bir millî bayramdır. 1925 yılında çıkarılan bir yasa ile ulusal (millî) bayram olarak kutlanmaya başlanmıştır.

<i>Türkiyenin Kalbi Ankara</i>

Türkiye'nin Kalbi Ankara, 1934 Sovyetler Birliği yapımı siyah beyaz belgesel filmdir.

<span class="mw-page-title-main">Onur Anıtı</span> Samsunun İlkadım ilçesindeki atlı Atatürk heykeli

Onur Anıtı, Samsun'un İlkadım ilçesindeki Atatürk Parkı'nda yer alan ve şehrin simgesi hâline gelen anıttır. Mustafa Kemal'in Samsun'a çıktığı noktaya dikilen anıt Kurtuluş Savaşı'nın başlangıcı sayılan bu anı simgelemektedir.

İzmir Marşı veya İzmir'in dağlarında çiçekler açar, Gazi Mustafa Kemal Paşa Marşı Türk ordusunun Kurtuluş Savaşı sırasında İzmir'e girişini konu alan nihavend makamında bir marş.. İstanbul Üniversitesi Osmanlı Dönemi Müziği Uygulama ve Araştırma Merkezinde kayıtlı Millet Marşı olarak İzzettin Hümayi Elçioğlu (Muallim) bestesi olan bir çeşitlemesi bulunmaktadır.

<i>Ne mutlu Türküm diyene</i>

"Ne mutlu Türk'üm diyene", Mustafa Kemal Atatürk'ün, 1933 yılındaki Cumhuriyet Bayramı kutlamalarında verdiği Onuncu Yıl Nutku'nun son cümlesidir.

Millî Edebiyat zevk ve anlayışını sürdüren şiir, Kurtuluş Savaşı'nın etkilerinin sürdüğü dönemde ortaya çıkmış şiir akımıdır. Bu akımın yazarları milliyetçilik düşüncesinden etkilenerek bu doğrultuda eseler vermişlerdir. Yazarlar dildeki yabancı sözcüklerin Türkçe karşılıklarını kullanmayı tercih etmişlerdir. Şiirde, Halk edebiyatında olduğu gibi hece ölçüsü kullanılmıştır. Genellikle sözcüklerin akla gelen ilk anlamları kullanılmıştır. Yazarların verdikleri eserlerde millî hisler ön planda olurken, eserlerdeki kişiler halk arasından seçilmiş sıradan kişilerdir. Bu akıma dahil olan şairler şiirlerini Kültür Haftası, Hisar ve Çınaraltı gibi dergilerde yayınlamışlardır. Bu akıma dahil olan yazarlar: Ahmet Kutsi Tecer, Arif Nihat Asya, Orhan Şaik Gökyay, Kemalettin Kamu, Ömer Bedrettin Uşaklı, Bedri Rahmi Eyüboğlu, Behçet Kemal Çağlar, Necmettin Halil Onan, Zeki Ömer Defne ve Coşkun Ertepınar'dır. Dönem şairlerinden Arif Nihat Asya Türk edebiyatında "Bayrak Şairi" olarak bilinirken Ömer Bedrettin Uşaklı "Anadolu Şairi", Kemalettin Kamu ise "Gurbet Şairi" olarak bilinir. Bu akımın diğer şairlerinden Ahmet Kutsi Tecer Âşık Veysel'i Türk edebiyatına tanıtan kişidir. Necmettin Halil Onan "Bir Yolcuya" adlı şiiriyle hamaset edebiyatına ait örnekler vermiştir. Behçet Kemal Çağlar ise şiirlerinde Atatürk devrimleri ve Atatürk sevgisi gibi konular ön plana çıkarmış ve Faruk Nafiz Çamlıbel ile Onuncu Yıl Marşı'nı yazmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Atatürk Yılı</span>

UNESCO'nun 27 Kasım 1978'de Paris'te düzenlediği 20. Genel Kurul toplantısında 1981 yılının Atatürk Yılı olarak kutlanmasına karar verildi. 12 Eylül Darbesi ile yönetime gelen Millî Güvenlik Konseyi de bir kanun çıkararak 1981 yılını Atatürk Yılı kabul ve ilan etti.

<span class="mw-page-title-main">Edirne Atatürk Anıtı</span>

Edirne Atatürk Anıtı, Edirne'de Talat Paşa Caddesi üzerinde o zaman "Darülfünun Bahçesi" adıyla anılan parka 1931 yılında dikilen bronz döküm anıtsal heykel.

Türkiye'nin ulusal sembolleri, Türkiye ve dünyadaki Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarını temsil etmek için kullanılan sembollerdir.