İçeriğe atla

Ontoloji (bilgi bilimi)

Bilgisayar bilimi ve bilgi biliminde ontoloji, kavramlar, veriler ve varlıklar arasındaki, özelliklerin ve ilişkilerin bir temsilini, resmî ismini ve tanımını içerir.

Her alan içerisinde, karmaşıklığı sınırlamak ve bilgileri (enformasyonu), veri ve bilgi olarak düzenlemek için ontolojiler yaratılır. Farklı alanlarda yeni ontolojiler geliştirildikçe, bu alanlardaki problemlerin çözülmesinin kolaylaşacağı umulmaktadır.

Google, Bilgi Grafiği (Knowledge Graph) girişimini başlattığından beri bilgi grafiği ifadesini genelleştirilmiş bir terim olarak kullanmak için önemli miktarda araştırma yapıldı. Bilgi grafiği terimi için net bir tanım olmamasına rağmen, bazen ontoloji ile eşanlamlı olarak kullanılır. Yaygın bir yorum, bir bilgi grafiğinin, varlıkların birbirine bağlı tanımlarının - gerçek dünya nesneleri, olaylar, durumlar veya soyut kavramlar - bir koleksiyonunu temsil ettiğidir. Ontolojilerin aksine, Google'ın Bilgi Grafiği gibi bilgi grafikleri genellikle daha az resmî anlambilimine sahip büyük hacimli bilgiler içerir. Bazı bağlamlarda, bilgi grafiği terimi, bir grafik olarak gösterilen herhangi bir bilgi tabanına atıfta bulunmak için kullanılır.

Günümüzde dijital veri ve kavramlar ile daha alakalı olan bu tanım aslen varlık felsefesi ile kökten bağlıdır ve felsefe tabanından doğmuştur.[1] Başlıca örneklerden Sosyal Ontoloji[2] veya Sanat Ontolojisi[3] gösterilebilir.

Kaynakça

  1. ^ Varlık Felsefesi (PDF). s. 5. 5 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 5 Aralık 2022. 
  2. ^ "Sosyal Ontoloji" (PDF). Abdullah Ünlüsoy. 5 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 5 Aralık 2022. 
  3. ^ Sanat Ontolojisi (PDF). İsmail Tunalı. 1971. 5 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 5 Aralık 2022. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Matematik</span> nicelik, yapı, uzay ve değişim gibi konularla ilgilenen bilim dalı

Matematik ; sayılar, felsefe, uzay ve fizik gibi konularla ilgilenir. Matematikçiler ve filozoflar arasında matematiğin kesin kapsamı ve tanımı konusunda görüş ayrılığı vardır.

Metafizik ya da doğa ötesi, felsefenin bir dalıdır. İlk felsefeciler tarafından, "fizik bilimlerinin ötesinde olan" anlamına gelen "metafizik" sözcüğü ile felsefeye kazandırılmıştır.

Birey, günlük konuşma dilinde genellikle bir tek kişiyi tanımlamak için kullanılan kelimedir. Farklı alanlarda birey sözcüğü, bir kişi anlamından ziyade herhangi bir tek değer, obje veya tanım tanımlamakta kullanılır.

Gerçeklik veya hakikat, günlük kullanımdaki anlamıyla, "var olan her şey" demektir. Bilimde, dinde ve felsefede farklı anlamları vardır. Düşünceden bağımsız olarak zamanda ve mekanda yer kaplayan her şey gerçektir. Herhangi bir şeyin gerçekliği insan zihnine bağlı olmaksızın var olmasıdır.

Avangart, Fransızca askeri bir terim olan öncü birlik sözcüğünden gelir. Gerek Fransızcada gerek diğer dillerde kültür, sanat ve politika ile bağlantılı olarak, "yenilikçi" kişiler veya "deneysel" işler anlamına gelir.

Varoluş, felsefe tarihi boyunca önem taşımış, her tür felsefi tartışmanın merkezinde yer almış felsefe kavramlarından biridir. Var olanların varlığını bildirir, öz'ün karşıtıdır, yani bir şeyin ne olduğunu değil var olduğunu bildirir. Salt bir var olma durumu olarak varoluş. Felsefe akımlarında ya da okullarında pek çok farklı anlamlarda kullanılıp değerlendirilmiştir. Örneğin skolastik felsefede varoluş, var olan her şeyin gerçekliğini bildirir. Daha dar ve doğa bilimsel anlamda ise varoluş, belirli bir bağlamda uzay-zaman boyutunda yer almak ya da şimdi ve burada var olmak anlamında belirtilir.

Takiyettin Mengüşoğlu, felsefi antropoloji ve değerler üzerine çalışmalar yapmış Türk filozoftur.

<span class="mw-page-title-main">Görüntü</span> görme duyusu ile ilgili olan; görüntü ve gözle izlenebilen her şeyin taşıdığı özellik

Görüntü veya imge, bir şeyin görsel temsilidir. Bir görüntü; çizim, resim ve fotoğraf gibi iki boyutlu (2B) bir sunum ya da oyma ve heykel gibi üç boyutlu (3B) bir nesne olabilir. Bir görüntü; bir yüzeye yansıtma, elektronik sinyallerin etkinleştirilmesi veya dijital ekranlar dahil olmak üzere diğer ortamlar aracılığıyla görüntülenebilir. İki boyutlu görüntüler hareketsiz veya hareketli olabilir. Durağan görüntüler, baskı veya fotokopi gibi mekanik yollarla çoğaltılabilir. Bazı durumlarda, üç boyutlu görüntüler de canlandırılabilir.

Aksiyoloji, etik ve estetik olmak üzere ikiye ayrılır. Etik, insanların ahlaki değerlerini sorgular; estetik ise neyin güzel olduğuyla ilgilenir. Neyin etik, neyin estetik olduğunu açıklamak oldukça güçtür, buradan hareketle aksiyoloji, bireylerin davranışlarına temel teşkil eden değerleri araştırmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">İşçi sınıfı</span> alt kademe işlerde istihdam edilen toplum üyelerinden oluşan sosyal sınıf

İşçi sınıfı, sosyolojide ve gündelik konuşma dilinde kullanılan terim. Marksist terminolojide proletarya kavramıyla karşılık bulur.

Tesarus, sözlüğe benzeyen, ama tanımlar ve okunuşlar yerine eşanlamlılar ve zıt anlamlılardan oluşan bir dizindir. Kısaca tesarusu Hiyerarşik Terimler Dizini olarak adlandırabiliriz.

Uluslararası İlişkilerde Güç birkaç farklı şekilde tanımlanabilir. Siyaset Bilimciler, tarihçiler ve diplomatlar siyasi gücün aşağıdaki kavramlarını kullanırlar:

Bilgisayar grafikleri, bilgisayarların ve özel bir grafik donanımı ve yazılımının yardımıyla bir bilgisayar tarafından görüntü verisinin temsilini kullanarak oluşturulmuş grafiklerdir. Bilgisayarların etkileşimi ve anlaşılması ve verinin yorumlanması bilgisayar grafikleri sayesinde oldukça kolaylaşmıştır. Bilgisayar grafik gelişimi birçok çoklu ortam (media) tiplerinde önemli bir etkiye sahiptir ve animasyon, sinema ve video oyun endüstrisinin gelişmesini sağlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">İstilacı türler</span> Bazı doğal ortamlarda hızlıca çoğalarak diğer canlıları tehdit eden tür

İstilacı türler, istilacı yabancı türler, yayılmacı türler ya da egzotik istilacı türler doğal habitatlarda flora ve fauna kategorizasyonunda kullanılan bir terimdir. İstilacı türler, doğal olarak yaşadıkları ekosistemden başka bir ekosisteme giren, çeşitli etkenlerle aşırı çoğalarak tüm ekosistemi etkileyen türler için kullanılan bir terimdir. Bazen dengesi bozulan bir ekosistemde baskın hale gelen yerli türler için de yerli istilacı tür terimi kullanılır.

Gen Ontolojisi ya da GO, gen ve gen ürünü vasıflarının bütün türler kapsamında temsilini birleştirmek için büyük bir biyoenformatik girişimidir. Proje özellikle şunları hedeflemektedir:

  1. Gen ve gen ürünü vasıflarına dair sahip olduğu denetli söz dağarcığının sürdürülmesi ve geliştirilmesi;
  2. Gen ve gen ürünlerinin notlaması, not verilerinin özümsenmesi ve dağıtılması;
  3. Projenin sağladığı verinin bütün boyutlarına kolayca erişilmesi için ve deneysel verilerin GO kullanarak işlevsel yorumlanabilmesi için araçlar sağlanması.

Kavramsal model bir sistemin temsilidir ve modelin temsil ettiği sistemin insanların daha rahat bir şekilde anlamalarına yardımcı olur. Örneğin, montajı yapılarak oluşturulan bir oyuncak model temsil ettiği objenin çalışmasını modelini oluşturacak bir şekilde çalışabilir.

<span class="mw-page-title-main">Google Bilgi Grafiği</span> Googleın kullandığı bir bilgi tabanı

Knowledge Graph (Türkçe: Bilgi Grafiği) çeşitli kaynaklardan toplanan bilgilerle arama motorunun sonuçlarını geliştirmek için Google ve Google Arama hizmetlerinin kullandığı bir bilgi tabanıdır. Bu bilgiler, kullanıcılara arama sonuçlarının sağındaki kutuda sunulmaktadır. Google'ın arama motoruna Mayıs 2012'de Bilgi Grafik kutuları eklendi; o yıl başından bu yana uluslararası alanda genişleme sağlanmaya başlandı. Bilgi Grafiği'nin içerdiği bilgiler, lansmandan sonra orijinal boyutunu yedi ayda üç katına çıkardı ve Google'ın Mayıs 2016'da işlediği 100 milyar aylık aramaları, önemli oranda büyüdü. Bilgiler genellikle bir Google Assistant ve Google Home'da konuşulan cevapdır. Bilgi Grafiği, kaynak ilişkilendirmeden yanıt verdiği için eleştirildi.

Olumsallık, modal mantık ve ontolojide kullanılan felsefî bir terimdir.

Arkeoloji felsefesi, insanlığın geçmişini ve bugününü daha iyi anlamak için arkeoloji disiplininin temellerini, yöntemlerini ve sonuçlarını araştırmayı amaçlar.