İçeriğe atla

Online terapi

Kontrol Edilmiş

Online terapi, çevrimiçi terapi veya internet terapisi, internet teknolojileri kullanılarak bireysel veya grup terapilerinin gerçekleştirildiği bir uzaktan psikolojik yardım uygulamasıdır. Online terapi uygulamaları, başta ABD ve Avrupa olmak üzere çeşitli ülkelerde uzun yıllardır uygulanmakta olan bilimsel bir yöntemdir. Telepsikiyatri, Telepsikoloji, Çevrimiçi Psikolojik Danışmanlık gibi isimlerle ifade edilen bu uygulamanın dünyadaki gelişim sürecine bakıldığında oldukça eskiye dayandığı görülmektedir.

Gelişim süreci

Tarihte telepsikiyatri olarak adlandırılan ilk online terapi uygulamaları 1959 yılında Nebraska Üniversitesi tarafından başlatılmıştır. Bu yıllarda Nebraska Psikiyatri Enstitüsü ve Norfolk Devlet Hastanesi arasında yapılan bir işbirliği protokolü ile kapalı devre televizyon sistemi kullanılarak online terapi uygulamaları başlatılmıştır. Daha sonra 1968’de Massachusetts Hastanesi’nde telefonla psikiyatri hizmetleri verilmeye başlanmış ve telepsikiyatri adıyla yapılan bu uygulamalar 1970’li yıllarda hastane çevresindeki okul, hapishane ve mahkemelere doğru genişletilmiştir. Başlatılan uygulamalar daha sonra ödenek yetersizliği nedeniyle bir süre durdurulmuştur.

1976 yılına gelindiğinde ise ilk kişisel bilgisayarların piyasaya sürülmesiyle birlikte kısa bir süre içinde online terapi uygulamaları hızla yaygınlaşmış ve süreç içinde e-posta ile danışma, görüntülü görüşme, online yazışma gibi çeşitli yöntemler geliştirilmiştir. Özellikle 1995 yılında online terapi konusundaki çalışmalar hız kazanmış ve bu tarihten itibaren Psikolog David Sommers'in e-posta ile danışma ve anlık yazışma programları ile başlattığı online terapi uygulamaları ve bilimsel çalışmaları dikkat çekmiştir.

Türleri

Online terapi uygulamaları teknolojideki hızlı gelişmelere paralel olarak her geçen gün çeşitlenmektedir. Geçmişte ağırlıklı olarak telefonla yapılan uygulamalar günümüzde; çeşitli web siteleri üzerinden online yazışma, e-posta ile danışmanlık ve video konferans programları ile görüntülü görüşme şeklinde gerçekleştirilmektedir.

Kullanıldığı durumlar

Yapılan araştırma sonuçlarına göre birçok psikolojik sorun için internet üzerinden uygulanan online terapiler ile yüz yüze terapiler arasında fayda açısından herhangi bir farklılık olmadığı bulunmuştur. Online terapinin; anksiyete bozuklukları, baş ağrısı, kulak çınlaması, uyku bozuklukları, majör depresyon, panik bozukluk, travma sonrası stres bozukluğu, karmaşık yas ve tükenmişlik sendromu gibi çeşitli hastalıklarda etkili olduğu bulunmuştur. Psikotik hastalıklar, alkol ve madde kullanımı ile yüksek düzeyde depresyon ve 18 yaş altı çocuklarda uygunluğu konusunda fikir birliği yoktur.

Olumlu ve olumsuz yönleri

Olumlu

Online terapinin en önemli avantajlarından biri psikolojik yardıma ulaşılabilirliği kolaylaştırmasıdır. İhtiyaç duyan herkese fiziksel olarak seyahat etmeye gerek kalmadan dünyanın herhangi bir yerindeki psikologdan yardım alma imkânı sağlamaktadır. Bedensel bir engel nedeniyle seyahat etmekte zorlanan, evde çocuk veya hasta bakımı yapan, işi gereği sürekli olarak şehir değiştirmek zorunda olan, işten izin almakta zorlanan, dışarı çıkması sakıncalı olan veya yüz yüze psikolojik yardım almaktan çekinen kişiler için kolaylık sağlamaktadır. Online terapiler tamamen dijital olarak gerçekleştiği için psikolog lobisinde ofise girmek için beklemeyi de gerektirmez. Online terapilerin bir diğer avantajı ise kliniklerde verilen yüz yüze terapilere göre işletme maliyetlerinin düşük olması nedeniyle hem online psikologlar hem de psikolojik yardıma ihtiyaç duyan danışanlar için daha ekonomik bir yol oluşudur.[1]

Olumsuz

Birçok ülkede online terapi hizmetlerinin yasal ve etik alt yapısı oluşturulmamıştır. Bu nedenle online terapist ile danışan arasında ortaya çıkabilecek anlaşmazlıklarda hukuki sürecin nasıl işleyeceği konusunda bazı tereddütler ortaya çıkmaktadır. İnternet üzerinden verilen ruh sağlığı hizmetlerinde gizliliğin yeterince sağlanamaması gibi bazı riskler taşımaktadır. Online terapilerin bir diğer dezavantajlı yönü ise tanı konusundadır. Psikolojik sorunlara internet üzerinden tanı koymak oldukça güç olduğu için yanlış konan tanılar nedeniyle yanlış online terapilerin uygulanması riskini taşımaktadır.

Ülkelere göre durumu

Türkiye

İnternet erişiminin 1990'lı yıllara kadar Türkiye'ye gelmemesi nedeniyle online terapi uygulamaları ABD ve Avrupa ülkelerine göre Türkiye'de daha geç başlamıştır. Bu konudaki ilk çalışmaların 2010'lu yıllarda başladığı görülmektedir. Bu yıllarda bazı online terapi siteleri kurulmaya başlanmış olsa da bu sitelerin birçoğunun devamlılığı olamamıştır. İlerleyen yıllarda özel ve kamu kurumları tarafından Türkiye'de de uzaktan psikolojik yardımla ilgili çalışmalar ve araştırmalar artmaya başlamıştır. Bu çalışmalardan bazıları özellikle pandemi sonrası Türkiye genelinde kaygı düzeyinin artmış olabileceği düşüncesinden yola çıkarak anksiyete bozukluğu vb. konularda psikoterapi hizmeti veren bazı platformlar oluşturulmuştur.

Kaynakça

  1. ^ "Online terapinin avantajları". Anadolu Psikologlar Derneği. 15 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

Psikoterapi, bireylerin duygusal ve davranışsal sorunlarının çözümünü, ruh sağlıklarının geliştirilmesi ve korunmasını amaçlayan tekniklerin genel adı. Psikoterapi her zaman sadece tek tek bireyleri konu almaz, zaman zaman incelenen tüm bir ailenin etkileşimsel meseleleri zaman zamansa incelenen bir çiftin birbiriyle olan ilişkisindeki bazı sorunların ruh sağlığı temelindeki kökleri olabilir. Ruh-zihin sağlığına dair sorunların psikolojik, sosyolojik veya somatik boyutları olabilir.

Engelleme terapisi ya da aversiyon terapisi; bir davranış terapisi türüdür ve istenmediği halde tekrarlı olarak yapılan bir davranış biçimini engellemeyi kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Ruhsal bozukluk</span> rahatsız edici düşünce ya da davranış modeli

Ruhsal bozukluk, akıl hastalığı ya da mental bozukluk, sıkıntı, bilişsel işlevlerin bozulması, atipik davranış ve/veya maladaptif davranış ile tanımlanan akıl sağlığı durumlarından birini ifade eder. Mental bozuklukların tanım, değerlendirme ve sınıflandırmaları farklılık gösterebilir; bununla birlikte, Hastalıkların ve Sağlıkla İlgili Sorunların Uluslararası İstatistiksel Sınıflaması (ICD) ve Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal Elkitabında yer alan kriterler konunun uzmanları tarafından yaygın biçimde kabul görmektedir. Bu çerçevede tanı kategorileri duygudurum veya duygulanım bozuklukları, yaygın gelişimsel bozukluklar, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, duygusal ve davranışsal bozukluklar, obsesif kompulsif bozukluk, psikopatik bozukluklar, kaygı bozuklukları, psikotik bozukluklar, sanrısal bozukluk, yeme bozuklukları ve kişilik bozukluklarını içerebilir.

Film terapisi, sinema filmlerinin psikoz bozukluklar haricinde bazı psikolojik sorunların tedavisinde kullanılması yöntemi.

<span class="mw-page-title-main">Türk Psikologlar Derneği</span>

Türk Psikologlar Derneği merkezi Ankara'da olan bir sivil toplum kuruluşudur.

<span class="mw-page-title-main">Klinik psikoloji</span> Ruhsal bozukluklara adanmış psikoloji dalı

Klinik psikoloji bireyin zihinsel, davranışsal ve duygusal bozukluklarını inceleyen psikoloji dalıdır. Psikoterapi yöntemlerini sıklıkla kullanan klinik psikoloji, araştırma, öğretim ve program geliştirme konularıyla da uğraşmaktadır. Klinik psikoloji bir uzmanlık alanı olarak, bireylerin yanı sıra ailelerin ve çok çeşitli toplulukların yaşam boyu karşılaştıkları sorunları gidermeye çalışır. Genel olarak çalışma alanı, sorunları test ve görüşme gibi tekniklerle değerlendirme, tanı koyma, çözüm için müdahale etme ve bilimsel araştırma alanlarını kapsar. Eğitim, öğretim ve danışma gibi müdahalelerin yanı sıra ciddi psikopatolojik durumların tedavisi ile de ilgilenir. Bu çalışmaları yürüten meslek mensupları psikiyatri mütehassısları ile klinik psikologlardır.

<span class="mw-page-title-main">Sertralin</span> kimyasal bileşik

Sertralin, seçici serotonin gerialım inhibitörü (SSRI) grubundan bir antidepresandır. 1991 yılında Pfizer tarafından piyasaya sunulmuştur. Sertralin, başlıca majör depresyonda, obsesif kompulsif bozuklukta, yaygın ve sosyal anksiyete bozukluğunda yetişkin ve çocuklarda kullanılan bir antidepresan türüdür. Bunun yanı sıra Sertralin, erken boşalma tedavisinde ve sigara bırakmada da kullanılır. Sertralinin bazı depresyon tiplerinde fluoksetinden (Prozac) daha etkili olduğu görülmüştür. Obsesif-kompulsif bozukluk için sertralin bilişsel davranışçı terapi (BDT) kadar etkili değildir. En iyi sonuçlar, SSRI ile BDT birleştirerek elde edilmiştir. Ayrıca sosyal fobi ve travma sonrası stres bozukluğu tedavisinde de etkili olduğu gözlenmiştir.

Albert Ellis, Amerikalı evlilik ve seks terapisi gibi alanlarda çalışmış Akılcı Duygusal Davranışçı Terapi'nin kuramcısı psikoterapist.

<span class="mw-page-title-main">Aaron T. Beck</span> Amerikalı ruh hekimi (1921 – 2021)

Aaron Temkin Beck, Amerikalı psikiyatr. Bilişsel davranışçı terapinin kurucusu olarak kabul edilmektedir. 1954 yılında geçtiği Pensilvanya Üniversitesi'nin psikiyatri bölümünde vefatına kadar emekli öğretim üyesi olarak çalışmalarına devam etmekteydi. Ayrıca Beck, dört çocuğundan birisi olan, Dr. Judith Beck tarafından yönetilen bir araştırma ve eğitim merkezi olan, Beck Enstitüsü'nün de kurucusudur.

Dönüşüm terapisi, bireyin cinsel yönelim, cinsiyet kimliği veya cinsiyet ifadesini tıbbi veya psikolojik yöntemler kullanarak eşcinsel veya biseksüelden heteroseksüele, transtan cisgendera dönüştürmeyi amaçlayan sözdebilim uygulamalarına verilen genel isimdir. Cinsel yönelim veya kimliğin değiştirilebileceğine dair güvenilir bir kanıt yoktur ve sağlık kurumları dönüşüm terapisi uygulamalarının etkisiz ve potansiyel olarak zararlı olduğu konusunda uyarılarda bulunmuştur. Amerika Birleşik Devletleri ve Birleşik Krallık'taki tıp, bilim ve devlet kuruluşları, dönüşüm terapisinin geçerliliği, etkinliği ve etiği konusundaki endişelerini dile getirmişlerdir. Günümüzde birçok sağlık kuruluşu bireylerin cinsel kimlik veya yönelimlerini patolojize etmenin depresyon, anksiyete, intihar eğilimi, benlik utancı gibi ağır ruh sağlığı sorunlarına sebep olduğunu belirterek dönüşüm terapisi uygulamasına şiddetle karşı çıkmaktadır. Asya, Avrupa, Okyanusya ve Amerika'daki çeşitli devletler dönüşüm terapisine karşı yasalar çıkarmıştır. Birçok sivil toplum örgütü dönüşüm terapisi uygulamasının bir insan hakkı ihlali olduğunun altını çizmektedir.

Sağlık psikolojisi bir tıbbi psikoloji altdalıdır. Sağlık, hastalık ve sağlık hizmetlerindeki psikolojik ve davranışsal süreçlerin incelenmesidir. Psikolojik, davranışsal ve kültürel faktörlerin fiziksel sağlık ve hastalığa nasıl katkıda bulunduğunu anlamakla ilgilenir. Psikolojik faktörler sağlığı doğrudan etkileyebilir. Örneğin, hipotalamik-hipofiz-adrenal ekseni etkileyen kronik olarak meydana gelen çevresel stres faktörleri kümülatif olarak sağlığa zarar verebilir. Davranışsal faktörler de bir kişinin sağlığını etkileyebilir. Örneğin, belirli davranışlar zamanla zararlı olabilir veya sağlığa iyi gelebilir. Sağlık psikologları biyopsikososyal bir yaklaşım benimser. Başka bir deyişle, sağlık psikologları sağlığı sadece biyolojik süreçlerin değil, aynı zamanda psikolojik, davranışsal ve sosyal süreçlerin ürünü olarak anlarlar.

Maruz bırakma terapisi, davranışçı terapide anksiyete bozukluklarını tedavi etmek için kullanılan bir tekniktir. Maruz bırakma terapisi, hedef hastayı herhangi bir tehlikeye neden olmaksızın kaygı kaynağına veya bağlamına maruz bırakmayı içerir. Bunu yapmanın, endişelerini veya sıkıntılarını aşmalarına yardımcı olduğu düşünülmektedir. Prosedürel olarak, laboratuvar kemirgenleri üzerinde geliştirilen korku yok olma paradigmasına benzer. Çok sayıda çalışma, genel anksiyete bozukluğu, sosyal anksiyete bozukluğu, obsesif kompulsif bozukluk, TSSB ve spesifik fobiler gibi bozuklukların tedavisinde etkinliğini göstermiştir.

Psikolog, psikolojik yaklaşımları uygulayan; zihinsel durumları, algısal, bilişsel, duygusal ve sosyal süreçleri ve davranışları inceleyen bir profesyoneldir. Psikologların çalışmaları genellikle bireylerin birbirleriyle ve çevreleriyle nasıl ilişki kurduğunun deneysel, gözlemsel bilgileri ve yorumunu içerir.

Anxiety UK, 1970 yılında anksiyete bozukluklarından etkilenenler için oluşturulmuş bir İngiltere ulusal tescilli yardım kuruluşudur. Anksiyete bozukluğu çekmekte olan ve eskiden çekmiş olan hastalar tarafından yönetilen bir kuruluştur. Anxiety UK, İngiltere'de kaygı ile uğraşan en büyük ulusal yardım kuruluşu olduğunu iddia ediyor.

Anormal psikoloji, zihinsel bir bozukluğu tetikleyen veya anlaşılmayabilecek alışılmadık davranış, duygu ve düşünce kalıplarını inceleyen psikolojinin bir dalıdır. Birçok davranışın anormal olduğu düşünülse de, psikolojinin bu dalı tipik olarak klinik bağlamdaki davranışlarla ilgilenir. Anormal veya aykırı kabul edilen davranışları anlama ve kontrol etme konusunda uzun bir geçmiş tarihi vardır ve alınan yaklaşımda genellikle kültürel farklılıklar vardır. Anormal psikoloji alanı, farklı koşullar için birden fazla nedeni tanımlar, genel psikoloji alanından ve başka yerlerden çeşitli teoriler kullanır ve hala çok sayıda “anormal” ile kastedilene bağlıdır. Geleneksel olarak psikolojik ve biyolojik açıklamalar arasında, zihin-beden sorununa ilişkin felsefi bir düalizmi yansıtan bir ayrım vardır. Zihinsel bozuklukları sınıflandırmaya çalışırken farklı yaklaşımlar da vardır. Anormal üç farklı kategori içerir; subnormal, olağanüstü ve paranormaldirler.

Psikoloji, davranış ve zihinsel süreçlerin bilimidir. Öncelikli hedefi, hem genel prensipler oluşturarak hem de spesifik vakaları araştırarak bireyleri ve grupları anlamaktır.

Askerî psikoloji dost ve düşman kuvvetlerinde veya sivil topluluklardaki davranışları anlama, tahmin etme ve karşı koymaya yönelik psikolojik teorilerin ve ampirik verilerin araştırılması, tasarımı ve uygulanmasıdır. Askerî harekâtların yürütülmesi için istenmeyen, tehdit edici veya potansiyel olarak tehlikeli olabilecek davranışlara özel önem verilmektedir. Askerî psikoloji, askeri zaferler için askerî birlikler arasındaki dayanıklılığı teşvik etmek ve düşman güçlerine karşı koymak için psikolojinin çoklu alt disiplinlerini kullanır. Askerî psikoloji altında incelenen stres ve zihinsel hastalıklar askeriyeye özgü değildir. Ancak, askerler genellikle savaş ve savaş ortamlarında benzersiz stres kombinasyonlarıyla karşılaşırlar ve stresle ilişkili psikiyatrik bozukluklar yaşayabilirler. Askerî personelin karşılaştığı sorunların özel örnekleri arasında Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB), suçluluk, aile ve partner zorlukları, kâbuslar ve geri dönüşler sayılabilir. Uygulamalı askerî psikoloji özellikle danışmanlık ve askerî personelin ve ailelerinin stres ve yorgunluğunun tedavisi üzerine odaklanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Neriman Samurçay</span> Türk ruhbilimci

Neriman Samurçay (1923-2015), Türk bilim insanı, psikolog.

<span class="mw-page-title-main">Psikoterapinin tarihi</span>

Modern, bilimsel psikoloji genellikle 1879'da Wilhelm Wundt tarafından ilk psikolojik kliniğin açılışına dayansa da, zihinsel sıkıntıyı değerlendirmek ve tedavi etmek için yöntemler yaratma girişimleri çok daha önce vardı. Kaydedilen en eski yaklaşımlar, dini, büyüsel ve/veya tıbbi bakış açılarının bir kombinasyonuydu. Bu tür psikolojik düşünürlerin ilk örnekleri arasında Patanjali, Padmasambhava, Rhazes, Avicenna ve Rumi bulunmaktadır.

Cinsel terapi, cinsel işlevin geliştirilmesi ve cinsel işlev bozukluklarının tedavisi için kullanılan bir terapi stratejisidir. Bu, erken boşalma, geç boşalma, sertleşme bozukluğu, cinsel ilgi veya uyarı eksikliği, ağrılı cinsel ilişki gibi işlev bozukluklarını içerir. Ayrıca, cinsel ilgi alanlarına uymayan cinsel ilgi alanları (parafili), cinsel kimlik ve yönelim gibi konularda yaşadıkları sorunları ele alan, aşırı aktif libido veya hiperseksüalite, cinsel özgüven eksikliği ve cinsel istismarın üstesinden gelme ; yaşlanma, hastalık veya engellilikle ilişkili cinsel sorunları içerir.