Oni (Gürcüce: ონი; Asomtavruli Ⴍ, Nushuri ⴍ, Mhedruli ო) Gürcü alfabesinin on dördüncü harfidir. Gürcü yazı sistemindeki beş ünlüden biridir (Diğerleri: Ani ა, Eni ე, İni ი, Uni უ). Oni (ო) Türkçedeki "o" harfi gibi telaffuz edilir. Eski Gürcü hesap sisteminde ani, 70 sayısının karşılığıydı.
Asomtavruli, Nushuri ve Mhedruli diye adlandırılan üç aşama geçirmiş olan Gürcü alfabesinde Oni (ო) harfi farklı biçimde yazılıyordu.
| asomtavruli | nushuri | mhedruli |
|---|---|---|
 |  |  |
Kiril alfabesi, Avrasya'da çeşitli dillerin yazımı için kullanılan alfabedir. Çeşitli Slav, Kafkas, Moğol, Ural, ve İranî dillerinin resmî alfabesidir. En eski Slav kitaplarının yazıldığı iki alfabeden biri olan Kiril yazısı, Aziz Kiril ve kardeşi Metodius tarafından 9. yüzyılın ilk çeyreğinde oluşturulmuştur.
Gürcüler veya Kartveliler, günümüzde büyük bölümü Gürcistan’da yaşamakta olan Kafkasya halkı. Gürcüler ayrıca Azerbaycan, İran, Rusya, Türkiye, ABD ve Avrupa’nın bazı ülkelerine de dağılmıştır. Tarihsel antropoloji açısından Gürcüler; Svanlar, Lazlar ve Megreller ile aynı kökenden gelen bir Kartveli halkı olarak kabul edilir. Halkın büyük çoğunluğu bir Kartveli dili olan Gürcüce konuşmaktadır.
Gürcüce, bir Kafkas halkı olan Gürcülerin konuştuğu dil. Gürcistan'ın resmî ve öğretim dilidir. Modern Gürcüce, Kartli diyalekti temelinde gelişmiş ve 5. yüzyıldan itibaren Gürcü edebiyatının tek dili olmuştur.
Gürcü alfabesi, Güney Kafkas dillerinin, özellikle Gürcücenin yazımında kullanılan alfabedir. 1940'larda Osetçe ve 1937-1954 arasında Abhazcanın yazımında da kullanılmıştır. Gürcü alfabesi Dağıstan'da Avarlar tarafından da yüzyıllarca Avar dilini yazmak için kullanılmıştır. Avarlar Gürcü krallıkları ile Alazan vadisi yüzünden çatışmaya başlayınca Gürcü alfabesi, 16. yüzyıldan itibaren yerini Avar dili için düzenlenmiş Arap harflerinden oluşan Ajam alfabesine bıraktı.
Laz alfabesi Lazcanın yazılması için kullanılan bir yazı sistemidir. Lazlar Türkiye'de Latin alfabesinden geliştirilmiş bir yazı sistemini, Gürcistan'da ise Gürcü alfabesini kullanmaktadır.
İni, Ermeni alfabesi ve Gürcü alfabesi alfabelerinde i harfinin adı:
Helrtva Gürcü hükümdarlarının, patriklerinin, kraliyet ve soylu prenslerinin kaligrafik bir monogramı, mührü veya imzasıdır.
Ani, Gürcü alfabesinin ilk harfidir. Gürcü yazı sistemindeki beş ünlüden biridir. Açık orta aralıklı sesli harftir. Ani (ა) Türkçedeki "a" harfi gibi telaffuz edilir. Eski Gürcü hesap sisteminde ani, 1 rakamının karşılığıydı.
İni Gürcü alfabesinin dokuzuncu harfidir. Gürcü yazı sistemindeki beş ünlüden biridir. Türkçedeki "i" harfi gibi telaffuz edilir. İni (ი), eski Gürcü alfabesinde onuncu harfti. İni, eski Gürcü hesap sisteminde 10 rakamının karşılığıydı.
Francisco-Maria Maggio, İtalyan misyoner ve bilim insanı. İlk Gürcüce dilbilgisi kitabının yazarı ve yayımcısı.
Berta İncili, tarihsel Gürcistan'ın bir parçası olan Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı Berta köyündeki Berta Manastırı'nda yazıya geçirilmiş Gürcüce iki İncil'in ortak adıdır. İkisi birlikte "Berta İncilleri" olarak bilinir.
ჲ, ⴢ, Ⴢ, Ჲ (yota), Eski Gürcü alfabesinin on beşinci harfidir. Türkçedeki "y" harfi gibi söylenir. Eski Gürcü sayı sisteminde altmışı (60) karşılıyordu. "Yota", Gürcü alfabesinde kelimenin başına gelmeyen tek harfti. Yaygın biçimde kelimenin sonunda yer alıyordu ve ismin yalın durum ekiydi: დედაჲ, მამაჲ.
Merenisi Kilisesi veya Merenesi Kilisesi, Erzurum ilinin Şenkaya ilçesine bağı Yukarıbakraçlı köyünde eski bir Gürcü kilisesidir.
Vardosani Kalesi, tarihsel Eruşeti bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı ve eski adı Vardosani olan Yamaçyolu köyünün doğusunda megalit yapı kalıntısıdır. Bu yapının yakınında bir kaya üzerinde Gürcüce yazılar tespit edilmiştir.
Oltisi Kilisesi veya Oltu Kalesi Kilisesi, Erzurum ilinde Oltu kentinin merkezindeki Oltu Kalesi'de Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir.
Odeki Kilisesi, Aşağı Odeki Kilisesi ve Aşağı Odik Kilisesi olarak da bilinir, Erzurum ilinin Tortum ilçesinde, eski adı Odeki olan Aşağıserdarlı köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir.
Kvacvari, Gürcü Hristiyan geleneğinde, haç formunda anıtsal mezar taşına verilen isimdir. Kvacvari kelimesi, taş anlamındaki "kva" (ქვა) ile haç anlamındaki "cvari" (ჯვარი) kelimelerinden oluşur ve "haçtaş" anlamına gelir.
Tbeti İncilleri, tarihsel Şavşeti bölgesinde, bugün Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı Cevizli köyünde bulunan Tbeti Manastırı'nda kopyalanmış olan elyazması Gürcüce iki İncil'in ortak adıdır.
Eni Gürcü alfabesinin beşinci harfidir. Gürcü yazı sistemindeki beş ünlüden biridir. Türkçedeki "e" harfi gibi telaffuz edilir. Eni, eski Gürcü hesap sisteminde 5 rakamının karşılığıydı.