İçeriğe atla

On İki Küçük Peygamber

"Onikiler" buraya yönlendirilmektedir. Şanlıurfa'nın bir mahallesi için Onikiler, Eyyübiye sayfasına bakınız.
        
Yahudilik

Küçük peygamberler (İbranice: תרי עשר, Trey Asar, "Oniki") Tanah'ın bir kitabı olup adını, peygambersi kehanet çalışmalarının kısalığından alır. Hristiyanlıkta ise bu kitaplar teker teker ele alınır. Tanah ve çoğu Protestan ve Katoliklerin "Oniki" sıralaması şöyledir:

  • Hoşea
  • Yoel
  • Amos
  • Ovadya
  • Yona (Yunus)
  • Mika
  • Nahum
  • Habakkuk
  • Sefanya
  • Hagay
  • Zekeriya
  • Malaki

Doğu kiliselerinde kullanılan Yunanca tercüme olan Septuagint'te ilk altı kitap Hoşea, Amos, Mika, Yoel, Ovadya, Yona olarak sıralanıp devamı yukarıdaki listedeki gibidir. Ayrıca, Tanah'takinin aksine, "Küçük Peygamberler" "Büyük Peygamberler"den sonra değil önce yer alır.

Oniki'nin Ahit dışı kitaplar olduğuna dair ilk kanıtlar MÖ 190'larda yaşamış Yeşu ben Sirah'a aittir.[1] Josephus[2] ise Oniki'nin Ahit'in bir parçası olduğunu belirtmektedir; aynısı durum Ölü Deniz parşömenlerinde de gözükmektedir.[3] Yavne Konsülü'nce Oniki'nin Ahit'in bir parçası olup olmayacağı bir tartışma konusu değildi. Oniki'den alıntılar bulunduran Yeni Ahit kullanıcıları olan ilk kiliseler bu kitapları da Ahit'in bir parçası olarak kabul etmiştir. Sapkın olarak kabul edilen Sinoplu Marcion, alternatif Ahit'inden Eski Ahit'i ve ve Oniki'yi çıkarmıştır.[4]

Günümüz uzmanlarınca "Onikiler kitabı" tek birim olarak ele alınır.[5]

Kitabın adındaki "küçük" sıfatı, kitabın önemsiz olduğunu değil kısa olduğunu ifade etmektedir. Aynı şekilde, Tanah'ta bulunan daha uzun kehanet yazılarına da Büyük Peygamberler denmektedir.

Oniki'nin kitabı

"Onikiler kitabı", antik yazılarda anlatılanlara kıyasla daha akıcıydı. Günümüz Ahit'indeki sıralama antik geleneğin bir uzantısı olup hemen hemen kronolojiktir. İlk kitaplar, erken Asur döneminde yaşamış peygamberlere aittir: Hoşea, Amos, Ovadya, Yona ve Mika; Yoel'in tarihi bilinmemektedir fakat Yoel'in bitimine doğru bir cümle, Amos'un başlangıcındaki cümlelerin biriyle birebir aynı olduğu için Yoel kitabı Amos kitabından önce konulmuştur. Ayrıca hem Amos'ta hem de Yoel'de çekirge salgınıyla ilgili açıklamalar bulunur. Bu kitapları, Asur'un son dönemlerinde yaşamış peygamberlerin kitapları takip eder: Nahum, Habakkuk ve Sefanya. Son olarak da, Pers zamanında yaşamış peygamberlerin kitapları bulunur: Hagay, Zekeriya ve Malaki. Sıralama yapılırken kronolojinin yanı sıra Kudüs ve Yehuda'ya yapılan odaklanma da dikkate alınmıştır.[3] Örneğin Kudüs'ün MÖ 586'da yıkımını yansıtan Ovadya kitabı[6] kronolojik sırada sonra yer alır.

On iki kitabın her biri, artı Son Peygamberler adı altında gruplanan üç Büyük Peygamberler kitabı, kendine has edebi ve düzenleme tarihine sahiptir. Kitapların büyüklüğü arttıkça bu karmaşıklaşmaktadır. Genel olarak bu kitaplar üç tür materyal ihtiva eder:

  • Üçüncü kişi olarak peygamberin biyografisi aktarılır. Bu da, kitabın peygamber dışında biri tarafından tamamlandığını gösterir.
  • Birinci kişi olarak peygamberin otobiyografisi bulunur.
  • Peygamberlere ait kehanetler veya demeçler yer alır. Bunlar genelde şiirsel olup ahit kanunları, uluslara karşı kehanetler, yargı kehaneti, ulak demeci, şarkılar, ilahiler, ağıtlar, kanunlar, deyişler, sembolik hareketler, dualar, bilge deyişleri ve görümler gibi çeşitli konuları içerir.[7]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Sir. 49:10
  2. ^ Contra Apionem, i.8
  3. ^ a b Ben Zvi, Ehud (2004). "The Twelve: Introduction.". Adele Berlin and Marc Zvi Brettler, eds. (Ed.). The Jewish Study Bible. New York: Oxford University Press. ss. 1139-1142. ISBN 0-19-529751-2. 
  4. ^ Leslie C. Allen, The Books of Joel, Obadiah, Jonah and Micah (Grand Rapids: Eerdmans, 1976) pp. 31-34
  5. ^ See, for example, Nogalski, James D. and Sweeney, Marvin A. (eds), Reading and Hearing the Book of the Twelve. Atlanta: Society of Biblical Literature, 2000. ISBN 978-0884140214.
  6. ^ Ben Zvi, Ehud (2004). "Obadiah". Adele Berlin and Marc Zvi Brettler, eds. (Ed.). The Jewish Study Bible. New York: Oxford University Press. ss. 1193-1194. ISBN 0-19-529751-2. 
  7. ^ Michael D. Coogan, A brief introduction to the Old Testament,Oxford University Press, Inc, 2009

Bibliyografi

  • Achtemeier, Elizabeth R. & Murphy, Frederick J. The New Interpreter’s Bible, Vol. VII: Introduction to Apocalyptic Literature, Daniel, The Twelve Prophets. (Abingdon, 1996)
  • Cathcart, Kevin J. & Gordon, Robert P. The Targum of the Minor Prophets. The Aramaic Bible 14. (Liturgical Press, 1989)
  • Chisholm, Robert B. Interpreting the Minor Prophets. (Zondervan, 1990)
  • Feinberg, Charles L. The Minor Prophets. (Moody, 1990)
  • Ferreiro, Alberto (ed). The Twelve Prophets. Ancient Christian Commentary on Scripture. (Inter-Varsity Press, 2003)
  • Hill, Robert C. (tr). Theodoret of Cyrus: Commentary on the Prophets Vol 3: Commentary on the Twelve Prophets. (Holy Cross Orthodox Press, 2007)
  • Hill, Robert C. (tr). Theodore of Mopsuestia: Commentary on the Twelve Prophets. The Fathers of the Church. (Catholic University of America, 2004)
  • House, Paul R. The Unity of the Twelve. JSOT Supplement Series, 97. (Almond Press, 1990)
  • Jones, Barry Alan. The Formation of the Book of the Twelve: a Study in Text and Canon. SBL Dissertation Series 149. (Society of Biblical Literature, 1995)
  • Keil, Carl Friedrich. Keil on the Twelve Minor Prophets (1878) (Kessinger, 2008)
  • Longman, Tremper & Garland, David E. (eds). Daniel–Malachi. The Expositor's Bible Commentary (Revised Edition) 8. (Zondervan, 2009)
  • McComiskey, Thomas Edward (ed). The Minor Prophets: An Exegetical and Expository Commentary. (Baker, 2009)
  • Navarre Bible, The: Minor Prophets. (Scepter & Four Courts, 2005)
  • Nogalski, James. Literary Precursors to the Book of the Twelve. Beihefte Zur Zeitschrift Fur Die Alttestamentliche Wissenschaft (Walter de Gruyter, 1993)
  • Nogalski, James D. & Sweeney, Marvin A. (eds). Reading and Hearing the Book of the Twelve. Symposium Series. (Society of Biblical Literature, 2000)
  • Petterson, Anthony R., ‘The Shape of the Davidic Hope across the Book of the Twelve’, Journal for the Study of the Old Testament 35 (2010), 225-246.
  • Phillips, John. Exploring the Minor Prophets. The John Phillips Commentary Series. (Kregel, 2002)
  • Redditt, Paul L. & Schart, Aaron. Thematic Threads in the Book of the Twelve. Beihefte Zur Zeitschrift Fur Die Alttestamentliche Wissenschaft. (Walter de Gruyter, 2003)
  • Roberts, Matis (ed). Trei asar : The Twelve Prophets : a New Translation with a Commentary Anthologized from Talmudic, Midrashic, and Rabbinic Sources. (Mesorah, 1995- )
  • Rosenberg, A.J. (ed). The Twelve Prophets: Hebrew Text and English Translation. Soncino Books of the Bible. (Soncino, 2004)
  • Schart, Aaron. Die Entstehung des Zwölfprophetenbuchs. Neubearbeitungen von Amos im Rahmen schriftenübergreifender Redaktionsprozesse. Beihefte zur Zeitschrift für die alttestamentliche Wissenschaft 260. (Walter de Gruyter, 1998)
  • Slavitt, David R. (tr). The Book of the Twelve Prophets. (Oxford University Press, 1999)
  • Smith, James E. The Minor Prophets. Old Testament Survey. (College Press, 1994)
  • Stevenson, John. Preaching From The Minor Prophets To A Postmodern Congregation. (Redeemer, 2008)
  • Walton, John H. (ed). The Minor Prophets, Job, Psalms, Proverbs, Ecclesiastes, Song of Songs. Zondervan Illustrated Bible Backgrounds Commentary. (Zondervan, 2009)

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">II. Yarovam</span>

Jeroboam II Joaş'ın oğlu ve Kuzey İsrail Krallığı'nın on dördüncü kralıydı; kırk bir yıl krallık yaptı. Döneminin Yehuda Kralları Amaziah ve Uzziah'tı. Suriyelilere karşı zaferler kazanıp ülkeyi eski sınırlarına kavuşturdu: "Yarovam Levo-Hamat'tan Arava Gölü'ne kadar İsrail topraklarını yeniden ele geçirdi". William F. Albright'a göre M.Ö. 786 - M.Ö. 746, E. R. Thiele'ye göre ise M.Ö. 793 - M.Ö. 753 yılları arası krallık yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Hoşea</span>

İbranice İncil'de Hoşea, aynı zamanda Oşe olarak da bilinir, Beeri'nin oğlu, İsrail'de MÖ 8. yüzyılda yaşamış bir peygamberdi ve Hoşea Kitabı'nın baş yazarıydı. İkinci Tapınak döneminde Nevi'im'in son kitabını oluşturan toplu yazıları Yahudi Tanah'ta toplanıp tek bir kitapta toplanan, ancak Hristiyanlıkta Eski Ahit olarak incelenen On İki Küçük Peygamber'in ilkidir. Hoşea genellikle bir "kıyamet peygamberi" olarak görülüyor, ancak onun yıkım mesajının altında bir restorasyon vaadi vardı. Talmud onun neslinin en büyük peygamberi olduğunu iddia eder. Hoşea'nın hizmet süresi yaklaşık altmış yıla kadar uzanıyordu ve o, kendi zamanında İsrail'in yazılı kehanet bırakan tek peygamberiydi.

Ahit asırlar boyunca farklı kişiler tarafından yazılmıştır. Bunlardan çok azı geleneksel olarak bir kişi ile bağdaştırılırken çoğu büyük ölçüde düzenlemelerle karşılaştığından bu metinlerin kökeninin bugün ne olduğu tam olarak bilinememektedir.

Tarihler kitabı Tanah'ın bir parçasıdır. Masoretik metinde Ketuvim'in ilk veya son kitabı olarak yer alır; Ketuvim'in son kitabı olarak kullanıldığında bütün Tanah'ın da son kitabı haline gelir. Tarihler kitabı büyük ölçüde Samuel ve Krallar kitaplarındaki David hikâyeleriyle paralellik gösterir. Hristiyanlıkta 1 ve 2. Tarihler olmak üzere ikiye bölünmüştür; 1 & 2 Samuel ve 1 & 2 Krallar'dan sonra yer alır. Hristiyanlıkta kitapların bu dizilişi, Yunanca tercüme olan Septuagint'ten baz alınarak gerçekleşmiştir.

Yeşaya kitabı, Tanah'taki Son Peygamberlerin ilk kitabıdır; bu kitabın ardından Hezekiel, Yeremya ve Oniki küçük peygamber kitapları gelir. Hristiyanlıktaki Eski Ahit'te ise bu sıralama biraz farklıdır.

<span class="mw-page-title-main">Hezekiel Kitabı</span> İbrani Kutsal Kitabının (Eski Ahit) bir parçası olan Büyük Peygamberlerin dördüncü bölümü

Hezekiel kitabı, Tanah'taki Son Peygamberlerin üçüncü kitabı olup Yeşaya ile Yeremya kitaplarından sonra ve On iki küçük peygamber kitaplarından önce gelir. Bu sıralama Hristiyanlık'taki Eski Ahit'ten biraz farklıdır. İsmini, görümlerinin kaydedildiği, MÖ 6. yüzyılda yaşamış rahip ve peygamber Hezekiel'den alır.

Hoşea kitabı, Tanah'taki kitaplardan biridir. Oniki küçük peygamber kitaplarının ilkidir.

Yoel kitabı, Eski Ahit'in bir parçasıdır. Küçük peygamberler ya da kısaca Onikiler olarak bilinen on iki kehanet kitabından biridir. "Küçük" denmesinin sebebi, öneminin az olması değil, metnin kısalığıdır.

Amos kitabı, Tanah'ın Nevi'im kitabındaki Küçük Peygamberler kitaplarından biridir. Hoşea ve Yeşaya'nın büyüklerinden olan Amos, II. Yarovam dönemine denk gelen ~MÖ 750'lerde aktif rol oynamış olup Kutsal Kitap'ın ilk peygamber kitabı olan Amos kitabını yaratmıştır. Amos, Yehuda Krallığı'nda yaşadı fakat vaazlarını kuzeydeki İsrail Krallığı'nda verdi. Amos'un ana temaları sosyal adalet, Tanrı'nın mutlak kadri ve ilahi yargı konularını içerir.

Ovadya kitabı, Tanah'ın kitaplarından biri olup Edom üzerine getirilen yargılama ve İsrail'in yeniden kuruluşunun kehanetlerini içerir. Metin, tek bir konudan ibaret olup 21 bap ihtiva eder; bu da Ovadya kitabını Tanah'ın en kısa kitabı yapmaktadır. Yahudilik ve Hristiyanlıkta kitabın, Asurlular döneminde yaşamış ve isminin anlamı Yehova'nın kulu veya Yehova'ya tapan olan peygamber Ovadya tarafından yazıldığına inanılır.

Mika kitabı, Eski Ahit/Tanah'ta bulunan on beş kehanet kitabından biri olup Küçük peygamberler dizisinin altıncısıdır. Kitabın yazarının, Yehuda Krallığı'na bağlı Moreşet köyünden MÖ 8. yüzyılda yaşamış ve isminin anlamı "Kim Yehova gibidir?" olan Mikayahu olduğu belirtilir. Kitap, 1-2, 3-5 ve 6-7. konular olmak üzere üç ana bölümden oluşur ve her bölümün başlangıcında "Dinle" kelimesi ve bunu takip eden kehanet bildirileri bulunur. Mika, adil olmayan liderlere karşı serzenişte bulunur, zengin ve güçlüye karşı fakiri savunur ve sosyal adalet konusunda vaazlar verir; bir yandan da Siyon merkezli ve Davud hanedanlığına bağlı barış dolu bir dünyayı dört gözle bekler.

Nahum kitabı, Tanah'ta bulunan kitaplardan biridir. Küçük Peygamberler kitaplarının yedincisidir.

Habakkuk kitabı, Tanah'taki Oniki küçük peygamber kitaplarının sekizincisidir. Peygamber Habakkuk ile bağdaştırılır ve muhtemelen MÖ 7.yy'ın sonlarında yazılmıştır. İçinde üç konu barındıran kitabın ilk iki konusu Ölü Deniz parşömenlerinde de bulunmuştur.

Hagay kitabı, Eski Ahit veya Tanah'ın, Küçük peygamberler veya "Onikiler" denen kitaplar dizisinde yer alır. İki konudan oluşan kısa bir kitaptır. Kitapta anlatılanların geçtiği tarih Tapınağın terar inşasından önce MÖ 520 civarıdır. Bu dönemde, Yahudilerin topraklarına dönmesine yardım eden Zerubbabel gibi Pers kralları yaşamıştır.

Zekeriya kitabı, Tanah ve Kutsal Kitap'taki oniki küçük peygamber kitaplarından sondan bir öncekidir ve peygamber Zekeriya'ya dayandırılmaktadır.

Malaki kitabı, Tanah'ta bulunan Neviim kitabının içindeki Oniki küçük peygamber dizisinin son kitabıdır. Hristiyan sıralamasında Yeni Ahit'ten önce gelen son kitabı dolayısıyla Eski Ahit'teki son peygamberi oluşturur.

Süleyman'ın Özdeyişleri kitabı, Tanah'taki Ketuvim'de bulunan bir kitaptır ve kısaca Özdeyişler veya Meseller olarak anılır. Orijinal İbranice'de kitabın adı "Süleyman'ın Meselleri" anlamına gelen "Mişle Şlomo"dur. Yunanca tercüme olan Septuagint (LXX)'te kitabın adı "paroimai paroimiae" ("Özdeyişler") ve Latince tercüme olan Vulgata'de "proverbia"dır.

Rut kitabı, Tanah'ın Ketuvim kitabının içinde bulunan Beş megiladan biridir. Eski Ahit'te ise Hakimler kitabı ile 1. Samuel kitabı arasında yer alır. Hem Yahudi hem Hristiyan yazıtlarında dört konudan oluşan kısa bir kitaptır.

<span class="mw-page-title-main">Yeremya</span>

Yeremya, "ağlayan peygamber" olarak da adlandırılan, İbranice Kutsal Kitap'ın büyük peygamberlerinden biriydi. Yahudi geleneğine göre Yeremya, kâtibi olan Baruk ben Neriya ile müritleri yardımıyla Yeremya kitabı, Krallar kitabı ve Ağıtlar kitabını yazmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Nahum</span>

Nahum, İbrani Kutsal Kitabı ya da Eski Ahit olarak da adlandırılan Tanah'ta peygamber olarak zikredilen bir küçük peygamberdi. Nahum Kitabı, Kutsal Kitap'ta Mika Kitabı ile Habakkuk Kitabı arasında yer alır. Asur İmparatorluğu'nun başkenti Ninova ve yıkılışı hakkında yazmıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.