İçeriğe atla

On üç Süryani Peder

Garecalı Aziz David, 18. yüzyıldan kalma bir minyatür.

On Üç Süryani Peder (Gürcüce: ასურელი მამები - Asureli mamebi), Gürcü kilise geleneğine göre, 6. yüzyılda ülkede Hristiyanlığı güçlendirmek için Mezopotamya'dan Gürcistan'a gelen bir grup manastır misyoneriydi. Gürcü kilise tarihçileri tarafından birkaç manastırın ve zaviyenin kurulması ve Gürcistan'daki münzevi hareketin başlatılmasıyla anılıyorlar.[1][2]

Süryani pederlerin yaşamları, Orta Çağ Gürcü menkıbe metinlerinin yayılımıyla ilgilidir ve varlıkları söz konusu kaynakların ötesinde doğrulanamamıştır. Bu kısa biyografilerin bazıları, 18. yüzyıldan kalma bir menâkıbnâme (sinaksarion) için derlenmiş formalitelerdir fakat bunlardan dördü ise orijinal formunda, kelimesi kelimesine çevrilmiş bir nüshada mevcuttur. Bu metinlerin tarihlendirmesinin yanı sıra yazar bilgisi de tartışmalıdır. Bazı biyografilerin yazarları olarak Gürcü Katolikosu I. Arsen (830-87) ve II. Arsen (955-80) öne sürülmektedir. Diğer yazarı bilinmeyen metinler daha önceden, 7. yüzyılın sonlarında yazılmış olabilir.

Günümüzde Gürcistan'daki birçok manastır, Süryani pederlerin adını taşır ve onlar ile sayısız müritleri tarafından kurulup yönetildiği söylenmektedir. Orta Çağ'da bu dini kurumlar, Gürcü Hristiyan kimliğinin oluşmasında önemli bir rol oynamıştır.[3]

Yazılı ve sözlü gelenek, 6. yüzyılda Gürcistan'da faaliyet gösteren 19 kadar Süryani keşişten bahseder ve "13" sayısı büyük ölçüde sembolik görünmektedir. Modern bilimsel görüş, onların Süryani mi yoksa Süryani tedrisatından geçmiş Gürcüler mi oldukları veya miafizitliğin gerilediği Suriye'den gelen (miafizit veya diofizit) misyonerler mi yoksa mülteciler mi oldukları konusunda bölünmüştür. Gürcistan o sırada hala esas olarak miafizittir.

Pederlerin hizmet ettiği İberya'daki yerler

Süryani Pederlerinin reisleri şunlardı:

  1. Davit Gareceli (დავით გარეჯელი) / Gareca
  2. İoane Zedazneli (იოანე ზედაზნელი) / Zedazeni
  3. Abibos Nekreseli (აბიბოს ნეკრესელი) / Nekresi
  4. Şio Mğvimeli (შიო მღვიმელი) / Şio-Mğvime
  5. İoseb Alaverdeli (იოსებ ალავერდელი) / Alaverdi
  6. Anton Martkopeli (ანტონ მარტყოფელი) /Martkopi
  7. Tadeoz Stepantsmindeli (თადეოზ სტეფანწმინდელი) / Stepantsminda
  8. Piros Breteli (პიროს ბრეთელი) / Breti
  9. İese Tsilkneli (იესე წილკნელი) / Tsilkani
  10. Stepane Hirseli (სტეფანე ხირსელი) / Hirsa
  11. İsidore Samtavneli (ისიდორე სამთავნელი) / Samtavisi
  12. Mikael Ulumboeli (მიქაელ ულუმბოელი) / Ulumbo
  13. Zenon İkaltoeli (ზენონ იყალთოელი) / İkalto

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. ^ Rapp, Stephen H. (2003), Studies in Medieval Georgian Historiography: Early Texts And Eurasian Contexts, p. 321. Peeters Publishers, 90-429-1318-5
  2. ^ Lang, David Marshall (1956), Lives and Legends of the Georgian Saints, pp. 81-83. London: Allen & Unwin
  3. ^ Rayfield, Donald (2000), The Literature of Georgia: A History, pp. 50-51. Routledge, 0-7007-1163-5.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Gürcüler</span> Gürcistana özgü Kafkas etnik grubu

Gürcüler veya Kartveliler, günümüzde büyük bölümü Gürcistan’da yaşamakta olan Kafkasya halkı. Gürcüler ayrıca Azerbaycan, İran, Rusya, Türkiye, ABD ve Avrupa’nın bazı ülkelerine de dağılmıştır. Tarihsel antropoloji açısından Gürcüler; Svanlar, Lazlar ve Megreller ile aynı kökenden gelen bir Kartveli halkı olarak kabul edilir. Halkın büyük çoğunluğu bir Kartveli dili olan Gürcüce konuşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Bomonti Gürcü Katolik Kilisesi</span>

Bomonti Gürcü Katolik Kilisesi ve Manastırı ya da tam adıyla Notre Dame de Lourdes Gürcü Katolik Kilisesi eski yazılı kaynaklarda adı yaygın olarak Feriköy Gürcü Katolik Kilisesi olarak geçer, İstanbul'un Şişli ilçesinde yer alan bir Gürcü Katolik kilisesidir. Bomonti semtinde bulunan kilise, dünyada az sayıdaki Gürcü Katolik kilisesinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Davit Gareca</span> Gürcistanda kayalara oyulmuş Gürcü Ortodoks manastırı yerleşkesi

Davit Gareca, Doğu Gürcistan'ın Kaheti bölgesinde, Gareca Dağı'nın yarı çöl yamaçlarında bulunan, kayalara oyulmuş Gürcü Ortodoks manastırı kompleksi. Gürcistan'ın başkenti Tiflis'in yaklaşık 60–70 km güneydoğusunda yer alır. Kompleks, kayaya oyulmuş yüzlerce hücre, kilise, şapel, yemekhane ve yaşam alanından oluşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Zarzma Manastırı</span> manastır

Zarzma Başkalaşım Manastırı, zarzmis p'erists'valebis monasteri) güneybatı Gürcistan'ın Samtshe-Cavaheti bölgesinde yer alan Zarzma köyündeki bir Orta Çağ Ortodoks Gürcü manastırıdır.

<span class="mw-page-title-main">Martvili Manastırı</span>

Martvili Manastırı Gürcistan'ın Samegrelo-Zemo Svaneti bölgesine bağlı Martvili Belediyesinin merkezindeki Gürcü manastır kompleksidir. Çevredeki en yüksek tepeye konumlanmıştır ve stratejik öneme sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Samtavisi Katedrali</span>

Samtavisi Doğu Gürcistan'ın Şida Kartli ve ülkenin başkenti Tiflis'e 45 km uzaklıkta olan bir 11. yüzyıl Gürcü Ortodoks manastırıdır. Katedral, günümüzde Samtavisi Piskoposluğu ve Gori Gürcü Ortodoks Kilisesinin merkezlerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Şio-Mğvime Manastırı</span> Gürcistanda, Tiflisin 30 km kuzeyinde bulunan manastır kompleksi

Şio-Mğvime Manastırı Gürcistan'daki Mtsheta şehrinin yakınlarında bulunan bir Orta Çağ manastır kompleksidir. Kura Nehri'nin kuzey yakasındaki dar kireçtaşı kanyonunda yer almaktadır. Gürcistan'ın başkenti Tiflis'in 30 km kuzeyinde konumlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Martkopi Manastırı</span>

Martkopi İlah Manastırı Gürcistan'ın başkenti Tiflis'in 25 km doğusundaki Martkopi köyünde yer alan bir Gürcü Ortodoks manastırıdır. Manastırın tarihi, 6. yüzyıldaki stilit çalışmalarına dayanmaktadır ve On Üç Süryani Babadan biri olan Aziz Anton ile ilişkilidir. Manastırın mevcut yapılarının çoğu 17 ila 19. yüzyıllar arasında yapılmıştır. Manastır, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Natlismtsemeli Manastırı</span>

Natlismtsemeli Manastırı ayrıca bilinen adıyla Aziz Yahya Manastırı, Doğu Gürcistan'ın Kaheti bölgesindeki Davit Gareca manastır kompleksinde yer alan tarihi ve mimari bir anıttır.

<span class="mw-page-title-main">Dodo Kilisesi</span>

Dodo Boynuzu ayrıca bilinen adıyla Dodo Kilisesi, Davit Gareca manastır kompleksinde bulunan tarihi ve mimari bir anıttır. Kilise, Doğu Gürcistan'ın Kaheti bölgesindeki Gareca Dağı'nın yarı çöl yamaçlarında konumlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Davit Gareca Lavrası</span>

Davit Lavrası veya Davit Gareca Lavrası, Davit Gareca manastır kompleksinde yer alan tarihi ve mimari bir anıttır. 6. yüzyılın ilk yarısında San Davit Gareca'nın rehberliğinde yapılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Gudarehi Manastırı</span>

Gudarehi Manastırı Güney Gürcistan'daki bir 13. yüzyıl Gürcü Ortodoks manastırıdır. Kvemo Kartli bölgesine bağlı Tetritskaro belediyesindeki Gudarehi köyünün batısında konumlanmıştır. Manastır kompleksi, ana salon kilisesi, bağımsız çan kulesi, saray, hücreler, şapeller, ahırlar ve şarap mahzeni gibi çeşitli yapıların kalıntılarından oluşmaktadır. Kilise, Orta Çağ taş oymaları ve yazıtlarla süslenmiştir. Kompleks, Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Tiri Manastırı</span>

Tiri Manastırı, günümüzde tartışmalı Güney Osetya bölgesinde bulunan, Tshinvali'nin yanında konumlanmış bir 13. yüzyıl kilisesidir. Salon kilise planında Gürcü Ortodoks manastırı olarak inşa edilen kilise, Orta Çağ freskleri ve Gürcüce yazıtlar içermektedir. 2008 yılındaki Rus-Gürcü savaşından sonra, Gürcüler manastıra erişimini kaybetmiştir. 2015 yılında kilise binası, özgünlüğünü bozan ve fresklerine kısmen zarar veren bakım çalışmalarına maruz kalmıştır. Bu çalışmalar, Tshinvali'de tartışmaya ve Gürcistan'da protestolara yol açmıştır. Manastır, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

Bieti Manastırı Güney Osetya/Gürcistan'ın tarihi Şida Kartli bölgesinde konumlanmış, yarı harabe bir Orta Çağ Gürcü Ortodoks manastırıdır. Salon kilisesi planında inşa edilmiş olan kilise, kısmen kayaya oyulmuştur. Kilise, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir. Gürcistan'ın güneyindeki Samtshe-Cavaheti bölgesinde bulunan, Bieti adında başka bir Orta Çağ Gürcü kilisesi daha vardır.

Pirğebuli Manastırı Gürcistan'ın Kvemo Kartli bölgesindeki Hrami nehri vadisinde bulunan bir Orta Çağ Gürcü Ortodoks manastırıdır. 12. yüzyılın sonlarına veya 13. yüzyılın başlarına tarihlenen manastır, farklı koruma durumlarındaki çeşitli yapılardan oluşmaktadır. Ana kilise, dışı zengin taş oymalarla süslenmiş büyük bir salon kilisesidir. Manastır, Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Akura Kilisesi</span> manastır

Akura Aziz Davit Kilisesi Doğu Gürcistan'ın Kaheti bölgesindeki bir Orta Çağ Gürcü Ortodoks manastırıdır. Stilistik olarak 9. yüzyıla tarihlenen yapı, On Üç Süryani Babadan biri olan Aziz Davit Gareca'ya adanmış üç nefli bir bazilikadır. Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Hirsa Manastırı</span>

Hirsa Aziz Stephen Manastırı Doğu Gürcistan'ın Kaheti bölgesindeki bir Gürcü Ortodoks manastırıdır. Manastırın temelinin, 6. yüzyılda yaşamış On Üç Süryani Babadan biri olan keşiş Stephen'a dayandığı düşünülmektedir. Kubbeli bir kilise olan mevcut yapı, 886 ve 1822 arasındaki bir dizi yeniden yapılanmanın sonucudur. Gürcistan'ın Ulusal Öneme Sahip Taşınmaz Kültür Anıtları listesine eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Tskarostavi Manastırı</span>

Tskarostavi Manastırı, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı Alabalık köyünde Orta Çağ'da inşa edilmiş Gürcü manastırıdır.

Gürcistan kültürü, ülkenin uzun tarihi ile beraber gelişmiş, Gürcü dili ve alfabesi üzerine dayanan güçlü bir edebiyat geleneği ve eşsiz bir ulusal kültür barındırmaktadır. Bu özelliği güçlü bir ulusal kimlik sağlayarak tarih boyunca tekrarlanan yabancı işgali ve asimilasyon çabalarına rağmen Gürcü kimliğinin korunmasına yardımcı olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan mimarisi</span> gürcistan mimarisine genel bakış

Gürcistan mimarisi, Gürcistan'da bulunan mimari tarzları ifade eder. Ülke mimari anıtlar açısından son derece zengindir. Gürcü mimarisinin karakteristik özellikleri, anıtsallık, net kompozisyon, katı orantılar, makul derecede dekorasyon kullanımı ve hepsinden önemlisi doğa ile uyumlu etkileşimdir.