İçeriğe atla

Omega Centauri

Koordinat:Sky map 13sa 26d 47,28s; -47º 28' 46,1″
ω Centauri
ESO -VST tarafından elde edilen Omega Centauri fotoğrafı
Kaynak: ESO
Gözlem verisi (Dönem J2000)
TakımyıldızErboğa
Sağ açıklık (α)13sa 26d 47,28s[1]
Dik açıklık (δ)-47° 28′ 46,1″[1]
SınıflandırmaVIII[2]
Açısal boyut ()36′,3[3]
Görünür büyüklük (V)3,9[4]
Görünür büyüklük (B)6,1[2]
Yıldız sayısı10 x 106[5]
Körlenme (FHD E(B-V))0,12[6]
Özellikler
Kırmızıya kayma (z)0,000777 ± 0,000001[1]
Dikey hız ()(+232,7 ± 0,2) km/s[1]
Uzaklık15,8 ± 1,1 kly (4,84 ± 0,34 kpc)[7]
Kütle (m)(4,05±0,1)×106[8] M
Yarıçap (r)86 ± 6 Iy[not 1]
Metallik = -1,62[6] dex
VHB
14,53[6]
(U-B)
0,19[6]
(B-V)
0,78[6]
(V-I)
1,05[6]
Tahmini yaş11,52 milyar yıl[9]
Birlik
GökadaSamanyolu
Keşif
Edmond Halley (1677)
Katalog belirtmeleri
NGC 5139 • C 1323-472 • GCl 24 • ESO 270-SC11 • Dun 440 • GC 3531 • h 3504 • ω Centauri[7]
  Wikimedia Commons'ta ilgili ortam
Ayrıca bakınız: Küresel yıldız kümesi, Liste

Omega Centauri (ω Centauri, kısaca ω Cen, NGC 5139 veya Caldwell 80 olarak da bilinir), Erboğa takımyıldızında yaklaşık olarak 15.800 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir küresel yıldız kümesidir.[10] Edmond Halley tarafından 1677 yılında keşfedilmiş ve "yıldız olmayan bir cisim" olarak tanımlanmıştır. Omega Centauri, 2000 yıl önce Batlamyus kataloğunda yıldız olarak gösterilmişti. Lacaille, kataloğuna I.5 olarak eklemiştir. İngiliz astronom John William Herschel 1830'larda ilk kez küresel yıldız kümesi olarak tanımladı.[11]

Omega Centauri, yaklaşık 150 ışık yılı çapıyla Samanyolu'ndaki bilinen en büyük küresel yıldız kümesidir.[12] Toplam kütlesi 4 milyon güneş kütlesine eşdeğer olan 10 milyon kadar yıldız içerdiği tahmin ediliyor[13] ve bu da onu Samanyolu'ndaki bilinen en kütleli küresel küme yapmaktadır.

Omega Centauri diğer galaktik küresel kümelerden o kadar farklıdır ki, parçalanmış bir cüce gökadanın çekirdek kalıntısı olarak ortaya çıktığı düşünülmektedir.[14] Johann Bayer'in Uranometria'sında yer almasına rağmen bir yıldız değildir. Diğer küresel kümelerden farklı olarak bu kümede birçok farklı nesil yıldız bulunur.

2008 yılında yapılan bir çalışma, Hubble Uzay Teleskobu ve Şili Cerro Pachón'daki Gemini Gözlemevi tarafından yapılan gözlemlere dayanarak, Omega Centauri'nin merkezinde bir araorta-kütleli kara delik olduğuna dair kanıtlar sunmuştur.[15][16]

Ayrıca bakınız

Notlar

  1. ^ uzaklık × sin (açısal çap/2) = 86 ± 6 Iy yarıçap

Kaynakça

  1. ^ a b c d "SIMBAD Astronomical Database". NGC 5139 -- Globular Cluster. 29 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2011. 
  2. ^ a b "Students for the Exploration and Development of Space". Revised NGC Data for NGC 5139. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2011. 
  3. ^ Arnold, H. J. P.; Doherty, Paul; Moore, Patrick (1999), The Photographic Atlas of the Stars, CRC Press, s. 173, ISBN 978-0750306546. 
  4. ^ Skiff, Brian A. (2 Mayıs 1999), "Observational Data for Galactic Globular Clusters", The NGC/IC Project, 4 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 13 Ağustos 2013. 
  5. ^ A. Cool (San Francisco State University), J. Anderson (STScI), D. Bailyn (Yale University), J. Carlin (San Francisco State University), P. Edmonds (Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics), J. Grindlay (Harvard University), and D. Haggard (University of Washington) (27-30 Haziran 2002). "Hubble-Weltraumteleskop Newscenter". 28 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2008. 
  6. ^ a b c d e f "GGCs database: Globular cluster NGC 5139". Selected: NGC 5139. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2011. 
  7. ^ a b van de Ven, G.; van den Bosch, R. C. E.; Verolme, E. K.; de Zeeuw, P. T. (2 Ocak 2006). "The dynamical distance and intrinsic structure of the globular cluster ω Centauri". Astronomy and Astrophysics. 445 (2): 513-543. arXiv:astro-ph/0509228 $2. Bibcode:2006A&A...445..513V. doi:10.1051/0004-6361:20053061. 
  8. ^ D'Souza, Richard; Rix, Hans-Walter (March 2013), "Mass estimates from stellar proper motions: the mass of ω Centauri", Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, 429 (3), ss. 1887-1901, arXiv:1211.4399 $2, Bibcode:2013MNRAS.429.1887D, doi:10.1093/mnras/sts426. 
  9. ^ Forbes, Duncan A.; Bridges, Terry (Mayıs 2010), "Accreted versus in situ Milky Way globular clusters", Monthly Notices of the Royal Astronomical Society, 404 (3), ss. 1203-1214, arXiv:1001.4289 $2, Bibcode:2010MNRAS.404.1203F, doi:10.1111/j.1365-2966.2010.16373.x. 
  10. ^ "Arşivlenmiş kopya". 8 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2009. 
  11. ^ "Black Hole found in enigmatic Omega Centauri". 27 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2009. 
  12. ^ "Omega Centauri: The Largest Globular Cluster". Universe for Facts. 8 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2014. 
  13. ^ "APOD: 2010 March 31 - Millions of Stars in Omega Centauri". 9 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2023. 
  14. ^ Noyola, Eva; Gebhardt, Karl; Bergmann, Marcel (2008). "Gemini and Hubble Space Telescope Evidence for an Intermediate Mass Black Hole in omega Centauri". The Astrophysical Journal. 676 (2): 1008. arXiv:0801.2782 $2. Bibcode:2008ApJ...676.1008N. doi:10.1086/529002. 
  15. ^ Noyola, E.; Gebhardt, K.; Bergmann, M. (April 2008). "Gemini and Hubble Space Telescope Evidence for an Intermediate-Mass Black Hole in ω Centauri". The Astrophysical Journal. 676 (2): 1008-1015. arXiv:0801.2782 $2. Bibcode:2008ApJ...676.1008N. doi:10.1086/529002. 
  16. ^ Noyola, Eva; Christensen, Lars Lindberg; Villard, Ray; Michaud, Peter (2 Nisan 2008), "Black hole found in enigmatic Omega Centauri", Monthly Notes of the Astronomical Society of South Africa, 67 (5–6), s. 82, Bibcode:2008MNSSA..67...82., 1 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 13 Ağustos 2013. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">NGC 221</span> cüce galaksi

Messier 32 veya NGC 221, Andromeda takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 2,5 MIy uzaklıkta bulunan bir cüce eliptik gökadadır. Guillaume Le Gentil tarafından 23 Ocak 1874 tarihinde keşfedildi. Halton Arp tarafından görüntülenmiş ve Arp 168 olarak "Dağınık karşı kuyruklara sahip gökadalar" kategorisi altında Tuhaf Gökadalar Atlası'na dahil edilmiştir. Meşhur Andromeda Gökadası'nın bir uydusudur.

<span class="mw-page-title-main">Küresel yıldız kümesi</span> galaksi merkezi etrafında dolanan yıldızların, küresel bir bileşimi

Küresel yıldız kümesi, galaksi merkezi etrafında uydu gibi dolanan, yıldızların küresel bir bileşimidir. Küresel yıldız kümeleri yerçekimi ile bir arada durabilirler. Yerçekimi sayesinde küresel bir şekle ve göreceli olarak merkeze doğru artan bir madde yoğunluğuna sahiplerdir. Yıldız kümesinin bir alt kategorisi olan küresel yıldız kümesi, Latince bir sözcük olan ve küçük küre anlamına gelen globulus kelimesinden türetilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">NGC 6397</span>

NGC 6397, Sunak takımyıldızında bulunan bir küresel yıldız kümesidir. 1751 yılında Nicolas Louis de Lacaille tarafından keşfedildi. Dünya'dan yaklaşık 7.800 ışık yılı uzaklıkta bulunması, onu Dünya'ya en yakın iki küresel yıldız kümesinden biri yapar. Küme yaklaşık 400.000 yıldız içerir ve uygun gözlem koşullarında çıplak gözle görülebilir.

<span class="mw-page-title-main">Messier 3</span>

Messier 3 Av Köpekleri takımyıldızı yönünde bulunan bir küresel yıldız kümesidir. Charles Messier tarafından 1764 yılında keşfedildi ve 1784 yılında William Herschel tarafından yıldızlar tanımlandı. Bu yıldız kümesi yaklaşık 500.000 yıldızdan oluşan ve gökyüzünün en parlak nesnelerinden birisidir. Dünya'ya olan uzaklığı yaklaşık olarak 33.900 ışık yılıdır. 6,2 değerindeki görünür parlaklığı bu yıldız kümesini karanlık koşullarda çıplak gözle görünebilir kılar. Orta büyüklükteki bir teleskopla küme tam olarak gözlenebilir.

<span class="mw-page-title-main">Messier 13</span>

Messier 13 veya M13 Herkül takımyıldızında bulunan küresel yıldız kümesidir.

<span class="mw-page-title-main">Yerel Grup</span> Samanyolunu da kapsayan ve 35in üzerinde üyesi bulunan gökadalar grubu

Yerel Grup, Samanyolu Gökadası'nı da barındıran bir gökada grubudur. Çapı yaklaşık olarak 3 milyon parsek (10 milyon ışık yılı; 9×1019 kilometre) ve toplam kütlesi ise 2×1012 güneş kütlesi (4×1042 kg) civarındadır. "Dambıl" şeklinde iki gökada topluluğundan oluşur. Samanyolu ve ona bağlı cüce gökadalar bir lobu, Andromeda Gökadası ve ona bağlı cüce gökadalar ise diğer lobu oluşturur. Bu iki topluluk birbirinden yaklaşık 800 kiloparsek (3×10^6 ly; 2×1019 km) uzaklıktadır ve birbirlerine doğru 123 km/s hızla hareket etmektedir. Yerel Grup, daha büyük olan Başak Süperkümesi'nin bir parçasıdır ve bu da Laniakea Süperkümesi'nin bir parçası olabilir. Samanyolu bazı gökadaları gizlediği için Yerel Grup'taki tam sayı bilinmemekle birlikte, en az 80 üyesi olduğu tahmin edilmektedir ve bunların çoğu cüce gökadalardır.

<span class="mw-page-title-main">Cüce galaksi</span> İçinde birkaç milyar yıldıza ev sahipliği yapan galaksilere verilen addır

Bir cüce galaksi, yaklaşık 1000 ila birkaç milyar yıldızdan oluşan galaksilere verilen isimdir; Samanyolu'nun 200-400 milyar yıldızına kıyasla bu sayı oldukça sınırlıdır. Samanyolu'nun yakın çevresinde yer alan ve 30 milyardan fazla yıldız içeren Büyük Macellan Bulutu kimi zaman bir cüce galaksi olarak sınıflandırılırken, kimileri de onu tam anlamıyla bir galaksi olarak kabul etmektedir. Cüce galaksilerin oluşum ve faaliyetlerinin daha büyük galaksilerle olan etkileşimlerden büyük ölçüde etkilendiği düşünülmektedir. Gök bilimciler şekillerine ve bileşimlerine göre çok sayıda cüce galaksi türü tanımlamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">NGC 7006</span>

NGC 7006, Yunus takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 137 kIy uzaklıkta bulunan bir küresel yıldız kümesidir. NGC 7006, Samanyolu Galaksisi'nin dışında yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Messier 75</span>

Messier 75, Yay takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 67.500 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir küresel yıldız kümesidir. Pierre Méchain tarafından 27 Ağustos 1780 tarihinde keşfedilmiş ve aynı yıl Charles Messier'in kataloğuna eklenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">47 Tucanae</span>

47 Tucanae veya sadece 47 Tuc, Tukan takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 16.700 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir küresel yıldız kümesi. 4 kadir görünür parlaklığıyla çıplak gözle gözlemlenebilir.

<span class="mw-page-title-main">NGC 1818</span> yıldız kümesi

NGC 1818, Kılıçbalığı takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 164,000 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir küresel yıldız kümesi. James Dunlop tarafından 3 Ağustos 1826 tarihinde keşfedilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">NGC 1851</span>

NGC 1851, Güvercin takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 39.500 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir küresel yıldız kümesidir. James Dunlop tarafından 10 Mayıs 1826 tarihinde keşfedilmiştir. Bu küme kış aylarında sadece güney yarıküreden gözlenebilen birkaç küresel kümeden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Küresel yıldız kümeleri dizini</span> Vikimedya liste maddesi

Aşağıda küresel yıldız kümeleri listesi yer almaktadır. Görünür büyüklük, körlenme düzeltmesini içermemektedir.

<span class="mw-page-title-main">Messier 87</span> galaksi

Messier 87 Başak takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 72,08 MIy (22,1 Mpc)uzaklıkta bulunan dev bir eliptik gökadadır. Charles Messier tarafından 18 Mart 1781 tarihinde keşfedildi. Messier, gözlem defterine düştüğü notta gökada için "içinde yıldız olmayan bir bulutsu" diyordu. Oysa Messier'in yıldızsız bulutsu sandığı şey, en az birkaç yüz milyar yıldızdan oluşmuş dev bir sistemdi. Halton Arp tarafından görüntülenmiş ve Arp 151 olarak "Fışkırmalara sahip gökadalar" kategorisi altında Tuhaf Gökadalar Atlası'na dahil edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Mayall II</span>

Mayall II Andromeda takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 2,9 milyon ışık yılı uzaklıkta ve andromeda Gökadası'nın yörüngesinde bulunan bir küresel yıldız kümesidir.

<span class="mw-page-title-main">Açık kümeler dizini</span> Vikimedya liste maddesi

Bu dizin, Güneş Sistemi'nden uzaklığına göre sıralanmış olan açık yıldız kümelerinin bir listesidir. Açık küme, aynı dev moleküler bulut içinde oluşan ve yerçekimsel olarak birbirlerine bağlı olan birkaç bin yıldızın oluşturduğu bir gruptur. Samanyolu gökadasında 1,000'den fazla açık küme bilinmektedir ancak gerçekte bu rakam on katına kadar çıkabilir.

Süper yıldız kümesi, bir küresel küme öncüsü olarak düşünülen çok büyük bir bölgedir. H II bölgesi çevresinde genellikle çok sayıda genç ve çok büyük kütleli yıldızlardan oluşur. Süper yıldız kümesi bulunan bir H II bölgesi, toz kozası ile çevrilidir. Yıldızlar ve H II bölgeleri, yüksek seviyedeki körlenme yüzünden optik gözlemler için çoğunlukla görünmez olacaklardır. Sonuç olarak genç süper kümelerin en iyi gözlemleri, radyo ve kızılötesi gözlemleridir.

<span class="mw-page-title-main">Palomar 1</span>

Palomar 1, Kral takımyıldızı yönünde Samanyolu halesi veya Dış kolda(?) bulunan bir küresel yıldız kümesidir. İlk kez George O. Abell tarafından 1954 yılında keşfedilmiş ve küresel küme olarak tanımlanmıştır. Yaşı 6,3 ile 8 milyar yıl arasında hesaplanmaktadır ve Samanyolu'ndaki diğer küresel kümelere göre çok genç bir kümedir. [Fe/H] = -0,60 ile görece olarak metal-zengindir. Palomar 1, etkileşim sonucu tahrip olmuş bir cüce küremsi gökada ile bağlantılı olabilir ve tıpkı Yay Eliptik Cüce Gökadası'ndaki küresel küme Terzan 7 gibi benzer bir evrimsel geçmişe sahip olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Palomar 12</span>

Palomar 12, Oğlak takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 61.900 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir küresel yıldız kümesidir ve Samanyolu halesinde yer alır. Robert G. Harrington ve Fritz Zwicky tarafından 1953 yılında keşfedilmiş ve küresel küme olarak tanımlanmıştır. Ancak Zwicky, bu nesnenin gerçekte Yerel Grup içindeki yakın bir cüce gökada olduğuna inanmıştı. Sonradan yapılan gözlemler küresel küme olduğunu doğrulamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Cüce sarmal galaksi</span> bir sarmal gökadanın cüce türüdür

Cüce sarmal gökada, bir sarmal gökadanın cüce türüdür. Cüce gökadalar; düşük aydınlatma güçleri, küçük çapları, düşük yüzey parlaklıkları ve düşük hidrojen kütleleri ile karakterizedir. Bu tip gökadalar, düşük yüzey parlaklığına sahip gökadaların (LSB) bir alt sınıfı olarak düşünülebilir.