İçeriğe atla

Olorotitan

Olorotitan
Yaşadığı dönem aralığı: 72,1-66 myö
Maastrihtiyen 
Montelenmiş iskeleti, Belçika Kraliyet Doğa Bilimleri Enstitüsü
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Animalia
Şube:Chordata
Klad:Dinosauria
Takım:Ornithischia
Alt takım:Ornithopoda
Familya:Hadrosauridae
Oymak:Lambeosaurini
Cins:Olorotitan
Godefroit vd., 2003
Tip tür
Olorotitan arharensis
Godefroit vd., 2003

Olorotitan, Geç Kretase devri'nde (Maastrihtiyen) yaşamış bir lambeosaurine hadrosaur dinozor cinsidir ve kalıntıları, Rusya'nın Amur Bölgesi, Kundur'un Udurchukan Formasyonu yataklarında bulunmuştur. Cinse dahil tek tür Olorotitan arharensis'tir. Son kuş olmayan dinozorlardan biriydi ve Kretase-Paleojen nesli tükenme olayı sırasında soyu tükendi.

Keşif ve adlandırma

Holotip örneğinin in situ fosilleri

Olorotitan'ın neredeyse tam bir iskeletten oluşan holotip örneği, 1999 ve 2001 yılları arasında Rusya'nın Amur bölgesindeki Kundur'un Udurchukan Formasyonu'nda yapılan saha çalışmasında keşfedildi. 2003 yılında Pascal Godefroit ve arkadaşları onu tanımladı ve yeni bir tür olarak adlandırdı. Rusya'dan tarif edilen ilk neredeyse eksiksiz dinozor örneğiydi ve batı Kuzey Amerika'nın dışında herhangi bir yerde keşfedilen en eksiksiz lambeosaurin iskeleti.[1]

Keşif alanının etrafındaki birkaç yüz metrekarelik alanda çok sayıda parça parça dinozor, kaplumbağa ve timsah örneği bulundu. Blagoveschensk'teki, yine Amur Nehri'nin Çin yakasındaki Udurchukan Formasyonu ve Jiayin'den gelen benzer şekilde yaşlı bölgeler, benzer şekilde yüksek sayıda lambeosaurin fosili vermiştir.[1]

Olorotitan'ın genel adı, diğer hadrosaurlardan daha uzun boynu olması nedeniyle "titanik kuğu" anlamına gelirken, özel tanımlayıcı terim olan arharensis, Arhara İlçesindeki fosil bulgusunun yerini ifade eder.[1]

Açıklama

Kafatası rekonstrüksiyonu.

Olorotitan arharensis, bugüne kadar Kuzey Amerika dışında bulunan en eksiksiz lambeosaurin iskeletine dayanmaktadır. Parasaurolophus cyrtocristatus gibi diğer büyük lambeosaurinlerle karşılaştırılabilir büyük bir hadrosauriddi,[1] ve Paul'e göre 8 metre (26 fit) uzunluğa ve 3,1 tona (3,4 kısa ton) kadar büyümüş olabilir.[2] 2012'de Thomas Holtz, 12 metreye kadar uzayabileceğini söyleyerek, daha yüksek bir tahmin verdi.[3]

Kafatasını süsleyen, tüm Kuzey Amerika akrabalarının tepelerinden çok farklı, balta benzeri büyük içi boş tepe ile karakterizedir.[1]

Yaşam restorasyonu

Kafatasının kendisi, önceki hadrosaurid maksimum onbeşini aşan, on sekiz omurlu, oldukça uzun bir boyun tarafından desteklendi. 15 veya 16 omurlu sakrum, diğer hadrosauridlerden en az 3 fazla omur içerir. Omur dizisi boyunca, kuyruğun proksimal üçte birinde, nöral dikenlerin uçları arasında eklemlenmeler vardır, bu da kaudal alanı özellikle sert hale getirir; Bu bağlantıların düzenliliği, kesin olmak için daha fazla numuneye ihtiyaç duyulmasına rağmen, bunların bir patolojiye bağlı olmadığını göstermektedir. Godefroit ve yardımcı yazarları, filogenetik bir analizle Corythosaurus ve Hypacrosaurus'a en yakın olduğunu buldular.[1]

Paleobiyoloji

Olorotitan'ın iskelet rekonstrüksiyonu; altta, holotipin korunmuş kemikleri, AEHM 2/845 (solda) ve anılan AEHM 2/846 (sağda) numunesi beyaz olarak gösterilmiştir.

Bir hadrosaurid olarak, Olorotitan iki ayaklı/dört ayaklı bir otobur olurdu, çiğnemeye benzer bir öğütme hareketine izin veren sofistike bir kafatasına sahip bitkiler yiyor ve sürekli olarak değiştirilen yüzlerce dişle donatılmıştı. Burun pasajlarını içeren genişletilmiş kafatası kemiklerinden oluşan uzun, geniş içi boş tepesi, muhtemelen görme ve ses ile tanımlama işlevi gördü.[4]

Paleoekoloji

Olorotitan ve Charonosaurus'un restorasyonu

O. arharensis, zamanını ve yerini diğer iki lambeosaurin de dahil olmak üzere diğer birçok hayvan türüyle paylaştı: Parasaurolophus benzeri Charonosaurus ve daha bazal Amurosaurus. Ek olarak, keşif alanında kaplumbağalar, timsahlar, theropodlar ve nodosauridlerden kalıntılar bulundu,[1] ve Saurolophus benzeri hadrosaurine Kerberosaurus, bölgedeki kabaca çağdaş kayalardan da biliniyor.[5] Geç Maastrihtiyen kayalarında lambeosaurinlerin neredeyse bulunmadığı Kuzey Amerika'daki durumun aksine, Asya lambeosaurinleri, iklimsel veya ekolojik farklılıklara işaret eden Mesozoyik'in sonunda çeşitli ve yaygındır.[1]

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f g h Godefroit (2003). "A remarkable hollow-crested hadrosaur from Russia: an Asian origin for lambeosaurines". Comptes Rendus Palevol. 2 (2): 143-151. doi:10.1016/S1631-0683(03)00017-4. 
  2. ^ The Princeton Field Guide to Dinosaurs. New Jersey: Princeton University Press. 2010. ss. 309. 
  3. ^ "Dinosaurs: The Most Complete, Up-to-Date Encyclopedia for Dinosaur Lovers of All Ages" (PDF). 2012. 2 Mart 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  4. ^ "Hadrosauridae". The Dinosauria. 2nd. Berkeley: University of California Press. 2004. ss. 438-463. ISBN 0-520-24209-2. 
  5. ^ Bolotsky (2004). "A new hadrosaurine dinosaur from the Late Cretaceous of Far Eastern Russia". Journal of Vertebrate Paleontology. 24 (2): 351-365. doi:10.1671/1110. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Dinozor</span> Mezozoik Çağa (kuşlar dahil) hâkim olan sauropsid omurgalılar kladı

Dinozor (Dinosauria), ilk olarak Mezozoyik zamanda ortaya çıkan ve yaşayan tek üyeleri kuşlar olan arkozor sürüngen grubu. Dinozor adı, Richard Owen tarafından Grekçe "korkunç" anlamına gelen deinos ve "kertenkele" anlamına gelen sauros sözcüklerinin birleştirilmesinden oluşur. Dinozorlar, 243 ile 233 milyon yıl önce Geç Triyas döneminde ortaya çıkmış ve 66 milyon yıl önce kuşlar dışındaki tüm türlerinin soyu tükenmiştir. Dinozorlar, sıcakkanlı ve soğukkanlı arası özellikler gösteren mezoterm canlılardı. Mezozoyik'te oldukça başarılı biçimde tüm kıtalara yayılan dinozorlar çok farklı nişleri doldurdu. Yapılan araştırmalarda şimdiye kadar yaklaşık olarak 1.000 kadar kuş olmayan dinozor türünün yaşadığı belgelendi. Bugün dinozorların evrimsel olarak devamı olan kuşların 11.000 kadar türü vardır ki bu, yaşayan memelilerin tür sayısının (~6000) yaklaşık iki katıdır. Dinozorların nasıl yaşadığı, ne kadar çeşitlendiği ve ekosistemdeki yerleri kadar kuş olmayan dinozorların nasıl yok olduğu da bilim camiasını uzun zamandır meşgul etmektedir. Kuş olmayan dinozorları yeryüzünden silen yok oluşun aşamalı mı, yoksa yerbilimsel olarak katastrofik (ani) mi olduğu tartışmalıdır.

<i>Hadrosaurus</i>

Hadrosaurus, Geç kretase döneminde Asya ve Amerika'da yaşamış otçul bir kuş kalçalı dinozor cinsidir.

<i>Parasaurolophus</i>

Parasaurolophus, uzun ibikli, ördek gagalı bir dinozordur. Bu ismi almasını sağlayan ibiğinin ses çıkarmasında etkili olduğu sanılmaktadır.

<i>Anabisetia</i>

Anabisetia küçük ve otobur dinozorlardandır. Çok az ornithopods kaldığı için bir araştırmada Güney Amerika'da keşfedildi.

<span class="mw-page-title-main">Bactrosaurus</span>

Bactrosaurus otçul bir dinozor cinsi olup 70 milyon yıl önce geç Kretase döneminde Çin'in doğusunda yaşamıştır. Bactrosaurusun Kretase döneminde yaşamış olması onu bilinen en eski hadrosaur türü yapar. Bactrosaurus'a ait tüm ve eksiksiz bir iskelet bulunamamış olsa da Bactrosaurus, bu erken hadrosaurlar arasında hakkında en iyi bilinen tür olduğu için keşfedilmiş olması önemlidir.

<i>Bagaraatan</i>

Bagaraatan, Geç Kretase döneminde yaşamış bir teropod dinozor cinsi. Bu dinozora ait fosiller Moğolistan'da Nemegt Formasyonu'nda bulunmuştur. Bagaraatan yaklaşık 3-4 metre uzunluğunda bir dinozordu.

Bu, Kuzey Amerika Kıtasında fosilleri ve kalıntıları bulunmuş dinozorların listesidir. Kuzey Amerika'da çok çeşitli dinozorların yaşadığını gösteren zengin dinozor fosil kayıtları mevcuttur. Bu en fazla çeşitliliğin bu kıtada olduğu anlamına gelmemektedir.

<i>Acristavus</i> ördek gagalı dinozor cinsi

Acritavus, bir saurolophine hadrozor dinozor cinsidir. Montana'daki Kampaniyen'e tarihlenen Two Medicine Formasyonu ve Utah, ABD'deki Wahweap Formasyonu'ndan fosiller bulunmuştur. Tip türü, A. gagslarsoni, 2011 yılında tanımlanmıştır. Edmontosaurus dışındaki neredeyse tüm hadrosauridlerin aksine, Acritavus'un kafatasında süsleme yoktu. Acritavus'un keşfi paleontolojik olarak önemlidir, çünkü tüm hadrosauridlerin atalarının kafatası süslemesine sahip olmadığı ve bu süslemenin daha sonra Saurolophinae ve Lambeosaurinae alt familyalarında birbirine bağlı olarak ortaya çıkan bir uyarlama olduğu görüşünü destekler. Brachylophosaurus ve Maiasaura ile yakından ilişkilidir ve Brachylophosaurini adlı yeni bir klada atanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Oviraptorosauria</span> maniraptoran dinozor kladı

Oviraptorosaurlar, Asya ve Kuzey Amerika'nın Kretase döneminden bilinen tüylü, maniraptoran dinozor grubudur. Kısa, gagalı ve papağan benzeri kafatasları ile ayırt edilirler. Boyutları hindi büyüklüğündeki Caudipteryx'ten 8 metre uzunluğunda ve 1,4 ton ağırlığında Gigantoraptor'a kadar değişiyordu. Grup kuşların atalarıyla yakın akrabadır ve pek çok kuş benzeri özelliğe sahiptir. Maryanska vd. (2002) ve Osmólska vd. (2004), ilkel uçamayan kuşları temsil edebileceğini öne sürmüştür. En eksiksiz oviraptorosaur örnekleri Asya'da bulunmuştur. Kuzey Amerika'daki oviraptorosaur fosilleri seyrektir.

<span class="mw-page-title-main">Caenagnathoidea</span>

Caenagnathoidea, şimdiki Asya ve Kuzey Amerika'da Kretase Dönemi'nden bir grup gelişmiş oviraptorosaurian dinozor grubu. Karakteristik olarak kısa, gagalı, papağan benzeri kafatasları ile ayırt edilirler ve genellikle başlarında kemikli tepeler bulunur. Büyüklükleri hindi büyüklüğündeki Caudipteryx'ten 8 metre uzunluğundaki 1.4 tonluk Gigantoraptor'a kadar değişiyordu. Grup kuşların atalarına yakındır. En eksiksiz örnekler, Oviraptorinae alt grubunun üyelerini temsil eden Asya'da bulundu. Kuzey Amerika'dan kayda değer ancak parça parça kalıntılar da bilinmektedir ve bunların neredeyse tamamı Elmisaurinae alt grubuna aittir.

<i>Conchoraptor</i> maniraptoran dinozor cinsi

Conchoraptor, Asya'da geç Kretase Dönemi'nde yaşamış bir oviraptorid dinozor cinsidir.

<span class="mw-page-title-main">Therizinosauria</span> coelurosaurian dinozor kladı

Terizinozorlar veya Therizinosauria, Kretase döneminde Asya ve Kuzey Amerika'da yaşamış, üyelerinin ellerinde uzun, tırpan benzeri pençeler bulunan maniraptoran dinozor grubu.

<i>Kamuysaurus</i> ördek gagalı dinozor cinsi

Kamuysaurus, Japonya'da Hokkaido, Mukawa kasabası yakınlarındaki Hobetsu bölgesindeki Yezo Grubu'nun Geç Kretase (Maastrihtiyen) deniz çökeltilerinden gelen otçul bir edmontosaurin saurolophine hadrosaurid dinozor cinsidir.

<i>Ornatops</i> Kuzey Amerikadan bir kuş kalçalı dinozor

Ornatops, New Mexico, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki Geç Kretase Menefee Formasyonu'ndan bir brachylophosaurin saurolophine hadrozor cinsidir. Cins, tek bir tür içerir: Ornatops incantatus.

<i>Kerberosaurus</i>

Kerberosaurus, Rusya'nın Amur Bölgesi, Blagoveshchensk'teki geç Maastrihtiyen yaşlı Geç Kretase Tsagayan Formasyonundan kalma bir saurolofin ördek gagalı dinozor cinsidir. Saurolophus ve Prosaurolophus ile ilişkili olduğunu gösteren kafatası kalıntılarını da içeren fosil yatağı malzemesine dayanmaktadır.

<i>Sinoceratops</i>

Sinoceratops, yaklaşık 73 milyon yıl önce Kretase Dönemi'nin son bölümünde şu anda Çin'in Shandong eyaleti olan yerde yaşamış soyu tükenmiş bir ceratopsian dinozor cinsidir. 2010 yılında Xu Xing ve ark. tarafından Zhucheng, Çin'den üç kafatası için adlandırıldı. Tip türünün adı Sinoceratops zhuchengensis, keşfedildiği yerden dolayı "Zhucheng'den Çin boynuzlu yüzü" anlamına gelir.

Malefica, Teksas'ın Geç Kretase (Kampaniyen) Aguja Formasyonundan bir hadrosaurid dinozor cinsidir. Tip ve tek türü Malefica deckerti'dir.

<span class="mw-page-title-main">Saurolophinae</span>

Saurolophinae, hadrosaurid dinozorların bir alt ailesidir. 20. yüzyılın ortalarından beri, tepeli alt familya Lambeosaurinae ile ilgili, büyük ölçüde tepesiz hadrosaurlardan oluşan bir grup olan Hadrosaurinae olarak anılır. Bununla birlikte, Hadrosaurinae adı, daha yakın tarihli çalışmalarda lambeosaurinlerden veya Edmontosaurus ve Saurolophus gibi diğer geleneksel "hadrosaurinlerden" daha ilkel olduğu bulunan Hadrosaurus cinsine dayanmaktadır. Bunun bir sonucu olarak, Hadrosaurinae adı kaldırıldı veya yalnızca Hadrosaurus ile sınırlandırıldı ve geleneksel "hadrosaurinleri" içeren alt aile, Saurolophinae olarak yeniden adlandırıldı. Hai Xing tarafından yapılan son filogenetik çalışma, Hadrosaurus'un lambeosaurin olmayan tüm hadrosauridleri içeren monofiletik grup içine yerleştirildiğini gösterir. Bu görüşe göre, geleneksel Hadrosaurinae yeniden dirildi ve Hadrosauridae iki sınıfa ayrıldı: Hadrosaurinae ve Lambeosaurinae.

<i>Velafrons</i>

Velafrons, Meksika'nın Geç Kretase'sinden bir lambeosaurin hadrosaurid dinozor cinsidir. Alnında kemikli bir sorguç bulunan, genç bir bireyin çoğunlukla tam bir kafatası ve kısmi iskeletinden bilinmektedir. Fosilleri geç Kampaniyen yaşlı Cerro del Pueblo Formasyonu'nda bulundu, Rincon Colorado yakınlarında, Coahuila, Meksika. Tip örneği CPC -59'dur ve tip tür V. coahuilensis'tir.

<i>Atlascopcosaurus</i>

Atlascopcosaurus, günümüz Avustralya'sının Erken Kretase dönemine ait otçul bazal Iguanodontia dinozorunun bir cinsidir.