Oleg Gordievsky
| Oleg Gordievsky | |
|---|---|
 | |
| Casusluk faaliyeti | |
| Bağlılık |  Birleşik Krallık |
| Kod ad(ları) | Sunbeam, Nocton, Ovation |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum ismi | Oleg Gordievsky |
| Doğum | 10 Ekim 1938 Moskova, Sovyetler Birliği, |
| Milliyet | Rus, İngiliz |
| İkametgah | Londra |
Oleg Gordievsky, eski KGB albayı ve Londra yerleşik büro şefi. Komünizme olan inancını yitirdiği için İngiliz istihbaratı MI6’e gizli bilgi sağlayarak çifte ajanlık yaptı. Moskova’da yürütülen operasyon sırasında kimliğinin ortaya çıkması adına önce Finlandiya’ya, sonra da İngiltere’ye sığındı. Çifte ajan olduğunun ortaya çıkması sonucu Sovyetler Birliği’nce idama mahkûm edildi.
İlk Yılları
Oleg Gordievsky, 10 Ekim 1938 tarihinde Moskova’da dünyaya geldi. Babası eski bir NKVD subayı olan Gordievsky, bu sayede casusluk eğitimini çok küçük yaşta almaya başladı. Gittiği ilkokulda Almanca öğrenimini aldı ve çok akıcı, keskin bir şekilde konuşmaya başladı. Başarılı öğrencilik yılları sayesinde Moskova’nın en prestijli okulu olan Moskova Üniversitesi-Moskova Devlet Uluslararası İlişkiler Enstitüsünde eğitim almaya başladı. Bu yıllarda casusluk becerilerini geliştirme adına Danca, İsveççe ve Norveççe NKVD eğitimlerini aldı.[1][2]
Casusluk Yılları
Gordievsky, eğitimini tamamladıktan sonra dış hizmete katıldı. Berlin Duvarı’nın inşasından hemen önce 1961 yılında Doğu Berlin’e gönderildi. Duvarın inşası ve bu süre zarfında yaşananlar onda hayal kırıklığı yarattı. Bu nedenle Sovyet sistemine olan inancını erken yaşta yitirdi. Berlin’de bir yıl geçirdikten sonra Moskova’ya geri döndü. Gordievsky, 1963 yılında KGB’ye katıldı ve 1966’ta Kopenhag Sovyet Büyükelçiliğine gönderildi. SSCB’nin Ağustos 1968’de Çekoslovakya’daki Prag Baharı reform hareketini acımasızca bastırmasından dolayı Danimarka ve İngiliz istihbaratına gizli sinyaller göndermeye başladı. İlk başlarda MI6, Gordievsky’nin gönderdiği sinyalleri aldatmaca olarak gördü ve herhangi bir dönüş yapmadı. 1974 yılına gelindiğinde MI6, Gordievsky’nin göndermeye devam ettiği sinyallere sonunda dönüş yaptı ve ona "SUNBEAM" kod adını verdi.[3] Gordievsky, Danimarka'dan Moskova'ya döndükten sonra eşinden boşanıp başka birisiyle evlendi. KGB, bu durumu ahlak problemi olarak gördü ve hoş karşılamadı. Bu nedenle Gordievsky'i bir süre Moskova'da tuttu. Bu süre zarfında MI6 ile herhangi bir irtibat kuramadı.[3][4]
Londra
Gordievsky, İngilizce eğitimi alıp rahatça konuşacak düzeye geldikten sonra Londra’da çalışmak için birçok defa talepte bulundu ve bunun için çeşitli kurumlardaki insanlarla yakın ilişkiler kurmaya başladı. Bütün bu girişimleri sonucunda Gordievsky, 1982’de Londra’ya gönderildi. Orada baskıdan uzak bir biçimde MI6’e istihbarat sağlamaya devam etti. Londra’da bulunduğu süre zarfında kendisine "NOCTON" kod adı verildi. 1985 yılının Nisan ayında Gordievsky, Londra'daki Sovyet elçiliğinde istasyon şefliğine kadar yükseldi.[1][3]
Moskova’ya Çağrılışı
1985 yılının Mayıs ayında Gordievsky, ani bir biçimde Moskova'ya geri çağırıldı. MI6, Gordievsky'i Moskova'ya dönmesi durumunda sorgulanabileceği ihtimalinden dolayı uyardı ve kararı kendisinin vermesini istedi. Gordievsky, dönmesinde herhangi bir sakınca görmeyerek Moskova'ya döndü. Ancak başka bir çifte ajan olan CIA görevlisi Aldrich Ames tarafından KGB'ye ihbar edilmişti.[2][3] Gordievsky, Moskova'ya döner dönmez uyuşturularak sorgulanmaya başladı. Uzun bir süre sonra henüz suçlu bulunmadı ancak üzerinde bulunan şüphelerden dolayı KGB tarafından sıkı gözaltına alındı. Kendisine gerçekte var olmayan masabaşı bir iş verildi ve bir daha asla yurt dışına çıkamayacağı söylendi.
İngiltere’ye Kaçışı
Gordievsky, sonunda suçlu bulunacağını anladığında Sovyetler Birliği'nden kaçmak için Valerie Pettit kod adlı MI6 ajanı tarafından hazırlanan Pimlica Operasyonu kaçış planı ile dönüş için sıkı denetim altında olmasına rağmen MI6'e sinyal göndermeyi başardı. Gordievsky, 19 Temmuz 1985'te her zaman olduğu gibi koşuya çıktı ancak bunun yerine peşinde olan KGB ajanlarından kaçmayı başardı. Finlandiya sınırında kendisi bekleyen MI6 ajanlarına ulaşmak için Vıborg’a giden bir trene bindi. Bu sayede önce Finlandiya’ya, ardından da Norveç üzerinden Birleşik Krallık’a geçti.[2][4] Sovyet makamları daha sonra Oleg Gordievsky’i vatana ihanet suçundan idama mahkûm etti. Bu idam kararı Sovyetler Birliği sonrası Rusya Federasyonu tarafından da iptal edilmedi.[3][5] Gordievsky’nin başarılı bir şekilde sonuçlanan bu kaçışı sonrası Sovyetler Birliği’ni uluslararası camiada utanç duruma düşürdü ve bunun sonucunda KGB’de -karşı istihbarat şefi Viktor Babunov da dâhil olmak üzere- çeşitli tasfiyeler yaşandı.[4]
Sonraki Yaşamı
Oleg Gordievsky, İngiltere’ye kaçışından sonra özellikler KGB’nin casuslukları hakkında çeşitli kitaplar yazdı ve kendisine enstitüler tarafından çeşitli ödüller verildi. Gorkievsky’nin KGB hakkında MI6’e verdiği istihbaratlar arasında en önemlilerinden birisi Cambridge Beşlisi üyelerinin çeşitli üyelerinin ifşa edilmesidir.[6] Gordievsky, Nisan 2008’de dairesinde şüpheli bir zehirlenme yaşadı. Bu zehirlenmenin kendisini öldürme amacıyla yapıldığını iddia etmiştir.[1]
Eserleri
• Gordievsky, Oleg; Andrew, Christopher (1990). KGB: The Inside Story. Hodder & Stoughton. ISBN 0-340-48561-2.
• Gordievsky, Oleg; Andrew, Christopher (1990). The KGB. HarperCollins. ISBN 0-06-016605-3.
• Gordievsky, Oleg; Andrew, Christopher (1991). Instructions from the Centre: Top Secret Files on KGB Foreign Operations, 1975-85. Hodder & Stoughton. ISBN 0-340-56650-7.
• Gordievsky, Oleg; Andrew, Christopher (1992). More Instructions from the Centre: Top Secret Files on KGB Foreign Operations, 1975-85. Frank Cass Publishers. ISBN 0-7146-3475-1.
• Gordievsky, Oleg (1995). Next Stop Execution (autobiography). Macmillan. ISBN 0-333-62086-0.
• Jakob Andersen med Oleg Gordievsky: "De Røde Spioner – KGB's operationer i Danmark fra Stalin til Jeltsin, fra Stauning til Nyrup", Høst & Søn, Copenhagen (2002).
Kaynakça
- ^ a b c "'Russian spy poisoned me' says former double agent Gordievsky". The Scotsman.
- ^ a b c Gordievsky, Oleg (1995). Next Stop Execution
- ^ a b c d e Gordievsky, Oleg; Andrew, Christopher (1990). KGB: The Inside Story. Hodder & Stoughton.
- ^ a b c Buckingham Honours Oleg Gordievsky Archived 25 September 2006 at the Wayback Machine, University of Buckingham, 28 February 2005
- ^ Gordievsky, Oleg (1995). Next Stop Executi
- ^ Cambridge Beşlisi-Ferit Temur
