Okunev kültürü - Turkipedia

Okunev kültürü (Rusça: Окуневская культура), MÖ 2. binyılın ilk yarısına tarihlenen ve Güney Sibirya'nın Minusinsk bölgesi yakınlarında bulunmuş bir Bronz Çağı arkeolojik kültürüdür.^[1] Arkeolojik kültür ismini Güney Hakasya'daki bir yerleşim bölgesi olan Okunev'den almaktadır ve 1928 yılında Rus arkeolog Sergei Teploukhov tarafından keşfedilmiştir.

Okunev kültürüne ait kurganlarda bulunmuş iskeletler, antropolojik açıdan ağırlıklı olarak Mongoloid özellikler göstermekte olup, sırtüstü ve dizler kalkık bir şekilde gömülmüştür.^[2] Buna rağmen bu kültür dönemine tarihlenen bazı kafatası buluntuları tamamen Mongoloid özellikler gösterirken diğer bazıları tipik olarak karışmamış Kafkas ırklarınınkini andırmaktadır.^[3] Y-DNA haplogrubu açısından kültürün üyelerinde Haplogrup Q-1a hakimdir,^[4] ancak Haplogrup R1b'ye sahip bir üyede bulunmuştur.^[5]^[6] Okunev kültüründe göl balıkçılığı ile avcılık en önemli geçim kaynaklarından biri olmuştur.^[7]

Kültür, öncülü olan Afanasiyevo kültürünün yerine geçmiş, daha sonra ise yerini Andronovo kültürüne bırakmıştır.^[2] Yerine geldiği Afansiyevo kültürünün Hint-Avrupa kökenli olduğu düşünülmesine rağmen, Okunev kültürünün genellikle yerel Hint-Avrupalı olmayan orman kültürlerinden yayıldığı kabul edilir.^[8] Okunev kültürünün ürettiği bazı eser ve gömülerin, Obi Nehri ve Baykal gölü bölgesindeki kültürlerlerinkine benzer olması, bu kültürün kuzeydeki Tayga bölgelerinden Güney Sibirya'ya yayılmış olabileceğini göstermektedir, ancak Afansiyevo kültürünün özellikle batı bölgelerinde Okunev kültürünü genetik açıdan etkilediği görülmektedir.

Galeri

Çömlek
Çömlek
Çömlek
Taş Çız balabalı
Güneş tanrısını içeren stele
Stele tasviri

Ayrıca bakınız

Kaynakça

Atıflar

^ Окуневская культура^[] Yandex.Dictionary (Rusça)
^ ^a ^b "Okunev Culture". The Great Soviet Encyclopedia. 1979. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2015.
^ Громов А. А. Происхождение и связи населения окуневской культуры // Окуневский сборник. СПб.: Петро-РИФ, 1997.
^ The first horse herders and the impact of early Bronze Age steppe expansions into Asia 27 Kasım 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 2018
^ Hollard C. Peuplement du sud de la Siberie et de l’Altai a l’age du Bronze: apport de la pfleogenetique 25 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 2014
^ Clémence Hollard et al. New genetic evidence of affinities and discontinuities between bronze age Siberian populations, 2018
^ Koto, Koray (4 Aralık 2022). "Okunev Petroglifleri ve Avrasya Güneş Tanrıları". ULUKAYIN Türkçe. 1 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2022.
^ Mallory 1997, s. 4-6

Kaynaklık

Mallory, J. P. (1997). Encyclopedia of Indo-European Culture. Taylor & Francis. ISBN 1884964982. 3 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2015.

İlgili Araştırma Makaleleri

Afanasiyevo kültürü Altay Dağları ve Minusinsk ovası civarında görülen, MÖ 3300 ile MÖ 2500 yılları arasında Kalkolitik Çağ'da var olmuş, Güney Sibirya'da bulunmuş olan en eski arkeolojik kültür. Kültürün ismi bölgede bulunan Afanasiyeva Dağı'ndan gelmektedir. Altay ve Sayan Dağları'nın kuzeybatısındaki bozkırlarda gelişmiştir. Avcılık, hayvancılık, taştan ve bakırdan eşyalar yaptıkları kazılar sonucu ortaya çıkmıştır.

Andronovo kültürü, MÖ 2000-900 yılları arasında Altay ve Tanrı dağları, Batı Sibirya ve Hazar'ın kuzeydoğusuna kadar uzanan bölgede yaşamış Tunç Çağı toplumları için kullanılan terim. Afanasiyevo kültürü ile başlayan ve İskit, Hunlar, Moğollara devam eden bozkır konfederasyonu yönetiminin temsilcisidir.

Karasuk kültürü, MÖ 1500 ile MÖ 800 yılları arasında Aral Gölü, Tanrı Dağları, Yenisey ırmağı ve Altay Dağları arasındaki bölgede yaşamış Tunç Çağı'na ait kültür ve toplumları tanımlar.

Kelteminar Kültürü, MÖ 5500 ile MÖ 3000 yılları arasında var olmuş, Amuderya deltası, Zarafşan nehri, Karakum çölü ve Kızılkum çölü etrafında yerleşik bir hayat yaşamış Neolitik balıkçı kültür ve toplumlarını kapsayan terim. Günümüzde bu bölgeler Kazakistan, Özbekistan ve Türkmenistan sınırları içerisinde bulunmaktadır.

Hint-İranlılar ya da kendi tarihsel adlandırmaları ile Arya veya Aryanlar Hint-Avrupa dil ailesinin önemli bir kolu olan, Hint-İran dillerinin, MÖ 3. binyılın ikinci yarısından sonra, Avrasya'nın geniş ve önemli bölgelerinde yayılmasına sebep olmuş olan bir grup Hint-Avrupa Halkıydı, zamansal süreçte İran ve Hint-Aryan halkları olarak bilinen, iki ayrı alt gruba bölündüler.

Baktria- Margiyana Arkeoloji Bölgesi günümüzde Türkmenistan, kuzey Afganistan, güney Özbekistan ve batı Tacikistan'da ve Ceyhun (Oxus) ırmağının üst kısımlarını kapsayan, MÖ 2200–1700 tarihleri arasında var olan, Orta Asya'nın Tunç Çağı kültürü için yapılan modern bir arkeolojik tanımlamadır. Yerleşim yerlerinin keşfi ve isimlendirmeleri Sovyet arkeolog Viktor Sarianidi tarafından (1976) yapıldı. Baktria bugün Afganistan'da bulunan Baktra denilen bölgenin Yunanca adıydı ve Margiyana bugün Türkmenistan'daki Merv şehrinin başkenti olduğu Pers satraplığı Margu'nun Yunanca adıydı.

Kurgan hipotezi (teorisi) erken Hint-Avrupa kökenlerinin, Karadeniz-Hazar stepleri'nde bulunan arkeolojik "Kurgan kültürüne" dayandığını öne süren teorilerden biridir. Kurgan Türkçe "korugan" sözcüğünden türetilmiş höyük mezar anlamına gelen bir terimdir.

Tagar kültürü, MÖ 800 ve MÖ 200 yılları arasında Güney Sibirya'da yaşamış, Akaban ve Yukarı Yenisey / Minusk bölgesinde yapılan arkeolojik kazılar sonucunda ortaya çıkarılmış Tunç Çağı toplumlarına verilen isim. Bulunan kalıntılar, Karasuk kültürünün devamı niteliğini taşımaktadır.

Yamnaya kültürü veya Yamna kültürü geç Bakır Çağı'ndan erken Tunç Çağı'na kadar var olmuş, Ural Nehri, Dinyester ve Güney Bug arasındaki bölgelerde yaşamış halkların oluşturduğu bir arkeolojik kültür. Arkeolojik mezar kazılarınca bulunan mezarların çukur şeklinde odalardan oluşmasından dolayı Çukur Mezar kültürü ve Aşıboyası Mezar kültürü olarak da adlandırılan kültür M.Ö. 3300 ve 2600 yılları arasında var olmuştur.

Srubnaya kültürü veya Ahşap-mezar kültürü, Karadeniz-Hazar bozkırlarının doğu kesiminde MÖ 18. ve 12. yüzyılları arasında, Geç Tunç Çağı'nda bulunmuş bir arkeolojik kültür.

Sintaşta kültürü, Sintaşta-Petrovka kültürü ya da Sintashta-Arkaim kültürü, Doğu Avrupa ve Orta Asya'da MÖ 2100-1800 yılları arasında var olmuş Tunç Çağı arkeolojik kültürü. Kültürün adı, Rusya'nın Çelyabinsk Oblastı'nda bulunan Sintashta arkeolojik sit alanından gelmektedir.

İp Baskılı Seramik kültürü, Avrupa'da MÖ 2900 ile 2350 dolaylarında, geç Neolitik dönem, Bakır Çağı ve erken Tunç Çağı'nda var olmuş arkeolojik kültür. İp Baskılı Seramik kültürü, batıda Ren Nehri'nden doğuda Volga Nehri'ne kadar uzanan Kuzey Avrupa, Orta Avrupa ve Doğu Avrupa bölgelerini içine almış geniş bir alanı kapsamaktaydı.

Tarım mumyaları, günümüzde Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nde yer alan Tarım Havzası'nda keşfedilmiş ve yaşları 3800 ile 2000 yıl arasında değişen bir dizi mumyadır. Mumyalar, özellikle en yaşlı olanları, Tarım Havzası'nda Hint-Avrupa dil ailesine bağlı Tohar dillerinin varlığı ile yakından ilişkilendirilmekle birlikte, Tohar dilerinin tarihteki ilk yazılı kaynağı ile mumyalar arasında yüzyılların yer alması, bu kanıtların tamamiylen kesin olarak değerlendirilememesine yol açmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Toharlar</span>

Toharlar, eski zamanlarda Tarım Havzası'nın kuzeyinde yer alan vaha şehir devletlerinde yaşamış bir Hint-Avrupa halkıdır. Halk, Tohar dilleri olarak adlandırılan ve birbirine çok yakın üç farklı dil konuşmuş ve büyük ölçüde Budist inancını benimsemiştir.

Yaz kültürü, Margiyana, Baktriya ve Soğdiana'da yaklaşık MÖ 1500-500 yılları arasında var olmuş Erken Demir Çağı kültürüdür.. Kültür adını Baýramaly, Türkmenistan'da bulunan Yaz Tepe arkeolojik alanından almıştır.

Maykop kültürü, Tunç Çağı'nda Batı Kafkasya bölgesinde hakim olmuş başlıca arkeolojik kültürlerinden biriydi.

Taştık kültürü, MS birinci ile dördüncü yüzyıl arasında Sibirya'daki Yenisey vadisinde gelişen bir arkeolojik kültürdü. Kemerovo Oblast'ın doğu kısmı olan modern Krasnoyarsk'ın çevresindeki Minusinsk Depresyonu'nda yer almış kültür, öncülü Tagar kültürünün yerine geçmiştir.

Samara kültürü, yukarı Volga Nehri'nin Samara kıvrım bölgesinde yer alan, MÖ 5. binyılın başında gelişen bir eneolitik kültürdür. Samara kültürü, Khvalynsk, Repin ve Yamna kültürleri gibi Pontik-Hazar bozkırının çağdaşı veya sonraki tarih öncesi kültürleriyle ilgili olarak kabul edilir. Proto-Hint-Avrupa anavatanı genellikle bu kültürlerden bir veya daha fazlasıyla bağlantılıdır.

Babaderviş, Azerbaycan'ın Kazah rayonunun batı kesiminde, Ağstafaçay nehrinin sol kıyısında, Hanlıklar köyü yakınlarında yer alan eski bir yerleşim yeridir. Yerleşim alanında 1958'den 1966'ya kadar yapılan arkeolojik kazılarda üç kültür katmanı ortaya çıkarılmıştır. Babaderviş, Azerbaycan hükûmeti tarafından dünya çapında öneme sahip arkeolojik anıtlar listesine dahil edilmiştir.

Küresel Amfora kültürü yaklaşık MÖ 3400-2800'e tarihlenen, Orta Avrupa'da bulunan arkeolojik bir kültürdür. Marija Gimbutas tarafından kültürün Hint-Avrupa kökenli olduğu öne sürülmüştür, ancak bu, Ukrayna ve batı-güney Rus bozkırlarından Batı Bozkır Çobanları'ndan ziyade daha önceki Erken Avrupalı Çiftçiler dalgasıyla bir bağlantı olduğunu gösteren daha yeni genetik çalışmalarla çelişmektedir.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.