İçeriğe atla

Odeon Grubu

Odeon Grubu veya Grünberg Grubu, Türkiye'de müzik kayıt ve yayımlama, plak üretimi, beyaz eşya, mağazacılık ve dış ticaret alanları ile ilgilenmiş, 1911-12 yıllarında Alman müzik şirketi Odeon'un Türk temsilciliği olarak kurulmuş ve 2012 itibarıyla müzik dahil tüm sektörlerden çekilmiş olan bir eski şirketler topluluğudur. Odeon Plak şirketinin kurucuları olan Blumenthal Biraderler'in mümessilliklerini kapatıp devretmelerinden grubun kapatılışına dek şirketlerin yönetimini Aşkenaz Musevisi kökenli Grünberg ailesi yapmıştır. Şirket, sırasıyla Topalyan Han, Büyük Milas Han ve Profilo Plaza'da merkezlenmiştir.

Tarihçe

1911-1936 - Kuruluş ve Jak Grünberg dönemi

1911-12 yılları arasında Berlin merkezli Odeon Records müzik şirketinin Türkiye ve Mısır temsilciliğini Musevi kökenli gramofon ile fonograf tüccarları Blumenthal Biraderler idare etmeye başlamıştır. Blumenthal idaresindeki Odeon'da, ana firma haricinde eski Türk musikisi eserlerini yayınlamaya yönelik Orfeon Record plak şirketi de kurulmuştur. 1916 yılında şirketin kuruluşunda ve idaresinde yer alan, kökeni Ukrayna'nın Berdiçef bölgesine dayanan Aşkenaz Musevisi tüccar Jak Grünberg, biraderler ile olan ortaklığından ayrılarak "Grünberg ve Halefleri" firmasını kurmuş ve elektrik altyapısı, elektrik teli ve ampul ticareti yapmaya başlamıştır.[1]

Aynı dönem içerisinde Sahibinin Sesi'nin Türkiye ile Mısır mümessilleri, Bazar du Levant'ın sahipleri Nobert Shorr ve Aram Gesaryan, Grünberg'e plak şirketlerinin temsilciliğini yönetme teklifinde bulunur. Ancak Grünberg bu teklifi reddeder ve Almanya'daki Odeon'un genel merkezine giderek şirketin İstanbul mümessilliğini almaya hak kazanır. Yeni kurulan bu temsilcilik, elektrik ticareti şirketi ile aynı çatı altında birleştirilerek Sirkeci'deki Topalyan Han'da merkezlenerek faaliyetlerine devam etmiştir. İlk yıllarında plağa ses kaydı işleminde boru kullanan Odeon müessesesi, Hafız Aşir Efendi'nin danışmanlığında müzisyen Hafız Ahmet Bey'in plaklarını basarak üretime başlamıştır. İleri yıllarda Hafız Sami, Hafız Aşir, Hafız Osman, Haim Efendi ve Hafız Yaşar gibi Türk sanatçıların plakları Odeon tarafından yayımlanmıştır. 1926 yılından 1936 yılına dek ise Hafız Sadettin Kaynak, Kanuni Ahmet Yatman, Kemani Selanikli Mustafa, Klarnet Ramazan, Arap Mehmet, Karakaş Efendi, Udi Yorgo Bacanos ve Kemençeci Aleko Bacanos gibi Türk musikisi alanında eser veren sanatçıların plakları Odeon tarafından basılmıştır. İlk başta kayıt için Jak Grünberg tarafından Paris'e gönderilen Hatice Afife Tanyeli, Fransa'da konservatuvar eğitimi alan ilk Türk sanatçılardan birisi olmuştur. 1926-27 yılları arasında ise Muhlis Sabahattin Ezgi ve Muallim Kazım Bey heyetlerinin eserleri basılmıştır.[2]

1936-2012 - Hugo ve Leon Grünberg dönemi

1936 yılında şirketin kurucusu Jak Grünberg'in vefat etmesinin ardından şirketin hisseleri ve yönetimi iki oğlu Hugo ve Leon Grünberg'e devredilmiştir. 1971'e dek kardeşler tarafından yönetilen grup, Hugo Grünberg'in vefatının ardından küçük kardeşi Leon'un yönetimine geçmiştir.

Plak grubu için bir dönüm noktası olarak sayılabilen bir olay ise Türk ses sanatçısı Münir Nurettin Selçuk'un Odeon'dan plak çıkarmaya başlamasıdır. 1936 yılında Grünberg'ler ile Adana'da bir otelde karşılaşan Selçuk, oteldeki bir toplantıda Odeon ile bir anlaşmaya vararak İstanbul'a dönüp müziklerini yayınlayan Sahibinin Sesi ile antlaşmasını feshederek Odeon'a geçiş yapmıştır. Lüks Plaklar serisi ile Münir Nurettin Selçuk'un seslendirdiği birçok türkü ve musiki eser basılmıştır. 1937 yılından başlayarak kadın sanatçılardan Vedia Rıza Hanım, Hamiyet Yüceses, Mahmure Şenses, Süheyla Bedriye, Mahmure Handan ve Birsen Alan, erkek sanatçılardan ise Nadir Duyguluses, Nurettin Şener, Halil Söyler, Refik Başaran, Aziz Şenses, Bakır Yurtsever ve Picoğlu Osman gibi ses sanatçıları ve müzisyenler eserlerini Odeon Plak'ta kayıt altına alarak sunmuşlardır. 1940'lı ve 50'li yıllarda 80'in üzerinde filmin müziğini besteleyen Sadettin Kaynak da eserlerini Odeon adında kayıt altına alan sanatçılardan birisidir ve Kaynak'ın aracılığı ile Müzeyyen Senar, film müziklerinde yer alarak Odeon'da eser vermeye başlamıştır. Darülbedayi'nin kurucusu Muhsin Ertuğrul'un müzikli filmlerinde Kaynak'ın ve Selçuk'un eserlerini kullanmasıyla Odeon'un müzikleri sinemalarda da kullanılmaya başlanmıştır.

1960'lı yıllarda 78 devir plakların korsan üretiminin yaygınlaşması sonucuyla bu plak ölçüsü terk edilerek 33'lük ve 45'lik plakların yapımına geçilmiştir, ancak bu plak ölçülerinin de korsan yapımının başlaması plak üreticilerini etkilemiş ve bu yüzden Leon Grünberg, şirketin plak üretiminin durdurulmasına karar vermiştir.

Odeon Grubu'nun taş ve 33-45'lik plak üretiminin durdurularak plakların yurt dışında üretimine geçilmiş, faaliyetleri ise Grünberg Plak Grubu'na devredilmiştir. Eski Odeon kayıtlarının dağıtıcılığı haricinde Grünberg Plak Grubu; Columbia, MGM, EMI, CBS, Philips, Polydor ve Regal plak firmalarının Türkiye'deki resmi distribütörü ve kayıtçısı olmuştur. Grünberg Plak ve lisanslı markaları adına müzik üreten sanatçılar arasında Zeki Müren, Nesrin Sipahi, Dario Moreno, Fecri Ebcioğlu, Ajda Pekkan, Füsun Önal, Nilüfer, Tanju Okan, Öztürk Serengil ve Selçuk Alagöz gibi isimler yer almaktadır.[3]

Leon Grünberg yönetimindeki Odeon Grubu ile Grünberg Ticaret, plak üretimi ve ticareti haricinde mağazacılık ve dış ticaret alanlarına da yönelmeye başlamıştır. 1960'lı yıllarda elektronik ve beyaz eşya ürünlerinin satışı üzerine yoğunlaşan Odeon Mağazaları zinciri kurulmuş; zincirin Beyoğlu'nda İstiklal Caddesi'nde, Sirkeci'de Hamidiye Caddesi'nde, Kadıköy'de Kadıköy Palas'ta ve Harbiye'de Halaskargazi Caddesi'nde olmak üzere dört adet şubesi olmuştur. Grünberg Ticaret ve Odeon Mağazaları aracılığı ile şirketler topluluğu; AEG, Telefunken ve Miele'nin Türkiye'deki tek resmi distribütörü; Garrard pikapları, Radiola ve AGA radyoları, Rudge ve Raleigh bisikletleri, Triumph ve James motorsikletleri, Kodak fotoğraf ve film makineleri, Scandalli akordiyonları, Geloso ses kayıt cihazları ve Evinrude deniz motorlarının Türkiye'deki mümessillerinden olmuştur.[4] Beyaz eşya üretiminde ise Profilo Holding ile ortaklığa girilerek AEG markası ile buzdolapları, televizyonlar, çamaşır makineleri, soğutucular, süpürgeler ve kurutucular imal edilmiştir. 1980'li yıllarda hem Türkiye hem de Dünya'da kullanımı artan kasetlerin Türkiye'de üretilebilmesi için Plaksan şirketi de bu dönem içerisinde kurulmuştur.

2008 itibarıyla ise Grünberg Grubu'na ait olan şirketler, iştirakler ve müzik kayıtları satılmaya başlanmıştır. Beyaz eşya üretimi ile distribütörlüğü Profilo'ya ve ardından Bosch'un BSH Ev Aletleri iştirakine devredilmiş, yönetim kurulunda başkanlık görevini üstlenen Leon Grünberg ise bu şirketin yönetiminde yer almıştır.[5] 2011 yılında ise 87 yıllık Odeon koleksiyonu, Grünberg ailesi tarafından Cengiz ve Deniz Erdem'in kurduğu Avrupa Müzik'e satıldı.[6][7] Leon Grünberg'in 2012'de emekliye ayrılmasının ardından BSH Türkiye'deki yönetim kurulu üyeliğini oğlu Roni devralmış, bu görevinden ise 2018 yılından ayrılmıştır.[8] Leon'un oğlu Dani Grünberg ise şirketin bir müddet başkanlığını üstlenmiş, ancak kapatılmasının ardından emekliye ayrılmıştır.[9]

Kaynakça

  1. ^ "Odeon Müzik - Tarihçe (Wayback Machine)". Odeon Müzik. 2018. 22 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2024. 
  2. ^ "Türkiye'nin İlk Plak Fabrikaları - Gökhan Akçura" (PDF). Z Dergisi - Zeytinburnu Belediyesi. 22 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 24 Ocak 2024. 
  3. ^ Gazetesi, Dünya (4 Kasım 2011). ""Tam 87 yıldır Odeon dinliyoruz"". www.dunya.com/ozel-dosya/quottam-87-yildir-odeon-dinliyoruzquot-haberi-142520. 30 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2024. 
  4. ^ "İzmir Enternasyonal Fuarı Teşhir Edilen Malların Kataloğu - İzmir Pavyonu". British Chamber of Commerce of Turkey. 1962. 23 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2024. 
  5. ^ GÜLER, Hülya (11 Aralık 2011). "100 yılda iki savaş yaşadım böyle kriz görmedim, Türkiye belki de ilk kez iyi gidiyor". Hürriyet. 22 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2024. 
  6. ^ kehaber (16 Temmuz 2011). "Odeon Müzik: Grünberg ailesi tarihi mirası devretti". KeHaber Kanal e-Haber Tarama. 30 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2024. 
  7. ^ "Türkiye'nin müzik hafızasını takdimimizdir". Hürriyet. 23 Mart 2019. 30 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2024. 
  8. ^ "40 yılın tanığı - Capital". Capital Online. 22 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2024. 
  9. ^ "MESLEĞİNİN DORUĞUNDA BİR KADIN: Betül Mardin ile tarihte nostaljik bir yolculuk". Şalom Gazetesi. 30 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2024. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Melih Kibar</span> Türk bestekâr ve söz yazarı (1951–2005)

Melih Kibar, Türk bestecidir. Çiğdem Talu ile Erol Evgin için bestelediği şarkılarla bilinir. Ayrıca başta Hababam Sınıfı olmak üzere birçok filmin müziğini yaptı. ‘Hep Böyle Kal’ ve ‘Söyle Canım’ 45'lik plak çalışmaları Altın Plak kazanan Kibar, 1984 yılında da Sopot’ta ‘En Başarılı Orkestra Şefi’ ödülünü aldı.

<span class="mw-page-title-main">Plak</span>

Plak; PVC'den üretilen, her iki tarafına da kayıt yapılabilen dairesel bir ses depolama birimi. Pikap veya gramofon denilen cihazlarda okunarak, üzerine kaydedilmiş ses izleri dinlenebilir.

3 Hürel veya 3 Hür-El, Onur (1948), Haldun (1949) ve Feridun Hürel (1951) kardeşler tarafından 1970 yılında Trabzon'da kurulan Anadolu rock grubu.

Zehra Nesrin Sipahi,, Türk klasik Türk müziği sanatçısı.

Tahir Nejat Özyılmazel veya Neco, Türk şarkıcı ve oyuncudur.

Kalan Müzik, 1991 yılında Hasan Saltık tarafından kurulmuş bir plak ve yapım şirketidir.

<span class="mw-page-title-main">Hamiyet Yüceses</span> Türk şarkıcı

Hamiyet Yüceses, Türk Sanat Müziği sanatçısı.

Jak Kamhi, Türk iş insanı, Profilo Holding'in kurucusu ve ölümüne dek onursal başkanıydı. Türkiye'de birçok elektronik ürünün ilk üreticisi olması ile bilinmektedir. Ayrıca Alarko Holding'in kurucu ortağıydı.

<span class="mw-page-title-main">Tanju Okan</span> Türk şarkıcı

Tanju Okan, Türk şarkıcı, müzisyen ve sinema oyuncusu.

<span class="mw-page-title-main">Halil Söyler</span> Türk halk müziği sanatçısı

Halil Söyler veya bilinen adıyla Zaralı Halil Türk halk müziği sanatçısı, söz yazarı ve besteciydi. 1950'li ve 1960'lı yıllarda yaptığı kayıtlar, sonraki kuşak müzisyenleri etkileyen şarkıcılık ve söz yazarlığı ile halk müziğinin usta sanatçıları içinde yer aldı. Kayıt kariyeri sadece on yıla yakın sürmüş olmasına rağmen, Türk halk müziği'nin ve 20. yüzyılın en etkili müzisyenlerinden biri olarak kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Fecri Ebcioğlu</span>

Fecri Ebcioğlu, Türk söz yazarı, besteci, aranjör, DJ, şarkıcı, aktör ve eski kalecidir. 1960'lı yıllarda Türk popüler müziğine damgasını vurmuş müzik insanı.

Semiramis Pekkan, Türk sinema oyuncusu ve ses sanatçısı.

<span class="mw-page-title-main">Deniz Kızı Eftelya</span> Osmanlı Rumu şarkıcı

Denizkızı Eftelya Işılay, Osmanlı Rumu ses sanatçısı ve kantocu.

<span class="mw-page-title-main">Juanito</span>

Juanito 1936 Tunus doğumlu Cezayir asıllı Fransız müzisyen.

<span class="mw-page-title-main">EMI</span>

EMI Grup, Britanyalı müzik yapım ve yayın şirketidir.

Odeon, aşağıdaki anlamlara gelebilir:

<span class="mw-page-title-main">Atlantic Records</span> plak şirketi

Atlantic Recording Corporation, Ahmet Ertegün ve Herb Abramson tarafından Ekim 1947'de kurulan bir Amerikan plak şirketidir. İlk kayıtlarının Ocak 1948'de piyasaya sürülmesiyle başlayarak, yirmi yıl süre boyunca, Aretha Franklin, Ray Charles, Wilson Pickett, Sam ve Dave, Ruth Brown ve Otis Redding gibi sanatçıların caz, R&B ve soul müzikleri üzerine uzmanlaşan en önemli Amerikan plak şirketlerinden biri olarak ün kazandı. Konumu, Stax ile yaptığı dağıtım anlaşmasıyla büyük ölçüde iyileştirildi. 1967 yılında, Atlantic Warner Bros.-Seven Arts'ın tamamen sahip olduğu bir yan kuruluş haline geldi ve Crosby, Stills, Nash & Young, Led Zeppelin ve Yes gibi sanatçıların rock ve pop müziklerini yayımlayarak genişledi.

Profilo, 1976 yılında İstanbul'da kurulan beyaz eşya ve elektronik ürünleri üreticisi. BSH grubuna dahildir. Özellikle beyaz eşya üretiminde Avrupa'da yaygındır. Üretimini daha çok Marmara Bölgesi'ndeki fabrikalarında gerçekleştirmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Warner Music Group</span> ABDli büyük küresel bir müzik şirket grubu

Warner Music Group Corp., merkezi New York City'de bulunan bir Amerikan çok uluslu eğlence ve plak şirketi holdingidir. Universal Music Group (UMG) ve Sony Music Entertainment'ın (SME) ardından "üç büyük" kayıt şirketinden biri ve küresel müzik endüstrisindeki üçüncü büyük şirkettir. Eskiden Time Warner'ın bir parçası olan WMG, özelleştirildiğini ve Access Industries'e satıldığını duyurduğu 2005 yılından 2011 yılına kadar New York Menkul Kıymetler Borsası'nda halka açık olarak işlem görüyordu. Daha sonra 2020'de Nasdaq'ta ikinci halka arzını gerçekleştirdi ve bir kez daha halka açık bir şirket haline geldi. Milyarlarca dolarlık yıllık cirosu ile WMG, 3.500'den fazla kişiyi istihdam etmekte ve dünya çapında 50'den fazla ülkede faaliyet göstermektedir.

Müzik şirketi veya plak şirketi, müzik kayıtları ile video kliplerin pazarlanmasında görev alan ticari kuruluş. Çoğu zaman eserlerin yayımlanması, yapım sürecinin koordine edilmesi, imalatı, dağıtımı, tanıtımı, telif haklarının takibi, yeni sanatçıların keşfedilip geliştirilmesi ve sanatçılarla sözleşme yapılmasında da görev alır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.