İçeriğe atla

Odeki Kalesi

Koordinatlar: 40°29′25″K 41°22′02″D / 40.49028°K 41.36722°D / 40.49028; 41.36722
Odeki Kalesi
Harita
Diğer ad(lar)Katıklı Kalesi
Genel bilgiler
Mimari tarzGürcü mimarisi
KonumAşağıserdarlı, Tortum
Koordinatlar40°29′25″K 41°22′02″D / 40.49028°K 41.36722°D / 40.49028; 41.36722
Tamamlanma? Orta Çağ
Teknik ayrıntılar
MalzemeYontu taş, kireç harcı

Odeki Kalesi (Gürcüce ოდეკის ციხე), Aşağı Odeki Kalesi ve Aşağı Odik Kalesi olarak da bilinir, Erzurum ilinin Tortum ilçesinde, eski adı Odeki olan Aşağıserdarlı köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir. Bu yapı 2017 yılında "Katıklı Kalesi" adıyla tescil edilmiştir.[1][2]

Tarihçe

Odeki, Orta Çağ'da Gürcistan'ın bir parçası olan Tao bölgesindeki köylerden biriydi. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü, 1549 tarihli Gürcistan seferiyle Gürcülerden ele geçirmiştir. 1574 tarihli Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı tahrir defterinde bu köyün 611 haneden oluşan büyük bir yerleşim olduğu görülmektedir.[3] Köyde varlığı bilinen iki kaleden biri olan Odeki Kalesi, Osmanlı döneminden önce Gürcüler tarafından inşa edilmiştir. Odeki Kalesi veya Aşağı Odeki Kalesi, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından 2017 yılında “Katıklı Kalesi” adıyla korumaya alınmıştır. Koruma kararında kalenin Orta Çağ Gürcü mimari üslubuna göre yapılmış olduğu belirtilmiştir.[2]

Mimari

Aşağı Odeki Kalesi veya Odeki Kalesi, Aşağıserdarlı köyünün bugün Kale adını taşıyan mahallesinde yer alır. Kireç harcı kullanılarak kaba yonu taşlarla inşa edilmiştir. Bir kayalığın üzerinde yer alan Odeki Kalesi'nin (35 ×10 m), kayanın morfolojisine uygun biçimde dikdörtgen plan üzerine inşa edilmiştir. Büyük bölümü ayakta ve sağlam olan kalenin duvarlarının yüksekliği 15 metreyi bulur. Kale duvarlarındaki mazgal izlerinden buranın iki katlı bir yapı olduğu anlaşılmaktadır. Kalenin ayrıca dış surlarının bulunduğu günümüze ulaşan kalıntılardan anlaşılmaktadır. Kalenin hemen girişinin yanında bulunan ve şapel olarak nitelenen Odeki Kale Kilisesi büyük ölçüde ayaktadır. Kilisede Gürcü alfabesinin Nushuri karakteriyle yazılmış Gürcüce yazı bulunmaktadır.[1][2]

Kaynakça

  1. ^ a b 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2016 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2017, s. 142-143. 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-8-7
  2. ^ a b c "T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Erzurum Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu Kararı”, 15.12.2017, Karar no: 2938."
  3. ^ Tao (ტაო), Mamaia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 94. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-25-828-2

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Alanbaşı, Yusufeli</span>

Alanbaşı, Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Aşağıserdarlı, Tortum</span>

Aşağıserdarlı, Erzurum ilinin Tortum ilçesine bağlı bir kırsal mahalledir.

Bardız Kalesi veya Bardisi Kalesi, tarihsel Tao bölgesinde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir. Bugün Şenkaya ilçesinin Gaziler (Bardız) köyündedir. Bardusi Kalesi ve Gaziler Kalesi olarak da bilinir.

Arila Kalesi, tarihsel Samtshe bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı ve eski adı Arila olan Süngülü köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kaledir.

Nihahi Kalesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı ve eski adı Nihahi olan Yokuşlu köyü sınırları içinde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir.

Huvahi Kalesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Oltu ilçesine bağlı ve eski adı Huvahi / Havaği olan Alatarla köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir. Hovahi Kalesi veya Havaği Kalesi olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Kisporeti Kalesi</span> Artvin, Yusufeli Bahçeli Köyü Kalesi

Kisporeti Kalesi veya Vejangeti Kalesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Yusufeli kasabasına bağlı Demirçubuk (Sapaneti) mahallesinde Orta Çağ'dan kalma kaledir. Tarihsel kaynaklarda Vejangeti Kalesi olarak geçer. Kalenin bulunduğu Demirçubuk mahallesi 2002 yılından önce Bahçeli köyüne bağlı olduğu için Kisporeti Kalesi, Bahçeli Kalesi olarak da adlandırılmaktadır.

Parnaki Kalesi, Pernek Kalesi veya Pernek Oğlan Kalesi olarak da bilinir, Erzurum ilinin Oltu ilçesine bağlı ve eski adı Parnaki olan İriağça köyünde Orta Çağ'dan kalma kaledir. Parnaki Kalesi halk arasında Oğlan Kalesi, hemen yakınındaki Avçala Kalesi de Kız Kalesi olarak bilinir.

Sananesi Kalesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Oltu ilçesine bağlı ve eski adı Sananesi olan Yarbaşı köyünde Orta Çağ'dan kalma bir kaledir. Köyün bugünkü adından dolayı Yarbaşı Kalesi olarak da adlandırılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Tortum Kalesi</span> Erzurum Tortum Tortumkale Köyü Orta Çağ Gürcü Kalesi

Tortum Kalesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Tortum ilçesine bağlı ve eski adı Tortum olan Tortumkale köyünde Orta Çağ'dan kalma bir kaledir.

Odeki Kilisesi, Aşağı Odeki Kilisesi ve Aşağı Odik Kilisesi olarak da bilinir, Erzurum ilinin Tortum ilçesinde, eski adı Odeki olan Aşağıserdarlı köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir.

Odeki Kale Kilisesi, Aşağı Odeki Kale Kilisesi ve Aşağı Odik Kale Kilisesi olarak da bilinir, Erzurum ilinin Tortum ilçesinde, eski adı Odeki olan Aşağıserdarlı köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir. Bir şapel olan yapı, köydeki Odeki Kalesi'nin kilisesiydi.

Lisgavi Kalesi, Liskavi Kalesi ve Aşağı Lisgavi Kalesi olarak da bilinir, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Tortum ilçesinde, eski adı (Aşağı) Lisgavi olan Çamlıca'da Orta Çağ'dan kalma bir kaledir.

Çarnesi Kalesi, Çağirnisi Kalesi olarak da bilinir, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Tortum ilçesine bağlı ve eski adı Çağirnisi / Çarnesi olan Kaleboynu köyünde Orta Çağ'dan kalma bir kaledir.

Orcohi Kilisesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Oltu ilçesine bağlı ve eski adı Orcohi olan Orucuk köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir. Günümüze kalıntıları ulaşan köydeki iki Gürcü kilisesinden biridir.

Orcohi Kilisesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Oltu ilçesine bağlı ve eski adı Orcohi olan Orucuk köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir. Günümüze kalıntıları ulaşan köydeki iki Gürcü kilisesinden biridir.

Kiskimi Kalesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı ve eski adı Kiskimi olan Alanbaşı köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kaledir. Köyün yeni adından dolayı Alanbaşı Kalesi olarak da bilinir.

Sihçeki Kalesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Oltu ilçesine bağlı ve eski adı Sihçeki olan Güzelsu köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir.

Bedazori Kalesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı Cevizlik köyünde, eski adı Bedazori olan Akmeşe mahallesinde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir. Cevizlik köyünün eski adından dolayı Çimçimi Kalesi olarak da bilinir.

Üngüzek Kalesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Uzundere ilçesine bağlı Dikyar köyünde, Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir. Dikyar köyünün eski adından dolayı Üngüzek Kalesi veya Engüzek Kalesi şeklinde adlandırılmaktadır. Orta Çağ yazılı kaynaklarında ise Ağca Kala olarak geçer. Engüzekkapı Kalesi olarak da bilinir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.