İçeriğe atla

Odeki Kale Kilisesi

Koordinatlar: 40°29′25″K 41°22′02″D / 40.49028°K 41.36722°D / 40.49028; 41.36722
Odeki Kilisesi
Harita
Temel bilgiler
KonumAşağıserdarlı, Tortum
Koordinatlar40°29′25″K 41°22′02″D / 40.49028°K 41.36722°D / 40.49028; 41.36722
İnançDoğu Ortodoks Kilisesi
MezhepGürcü Ortodoks Kilisesi
DurumHarabe
Mimari
Mimari türKilise
Mimari biçimGürcü mimarisi
Tamamlanma? Orta Çağ
Özellikler
MalzemelerKireç harcı, yontu taş

Odeki Kale Kilisesi (Gürcüce ოდეკის ციხის ეკლესია), Aşağı Odeki Kale Kilisesi ve Aşağı Odik Kale Kilisesi olarak da bilinir, Erzurum ilinin Tortum ilçesinde, eski adı Odeki olan Aşağıserdarlı köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir. Bir şapel olan yapı, köydeki Odeki Kalesi'nin kilisesiydi.[1][2]

Tarihçe

Odeki, Orta Çağ'da Gürcistan'ın bir parçası olan Tao bölgesindeki köylerden biriydi. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü, 1549 tarihli Gürcistan seferiyle Gürcülerden ele geçirmiştir. 1574 tarihli Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan adlı Osmanlı tahrir defterinde bu köyün 611 haneden oluşan büyük bir yerleşim olduğu görülmektedir.[3] Odeki Kale Kilisesi, köyde varlığı bilinen iki kaleden biri olan Odeki Kalesi'nin kilisesi olup Osmanlı döneminden önce Gürcüler tarafından inşa edilmiştir. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından 2017 yılında kaleyle birlikte koruma altına alınmış ve şapel olarak nitelenmiş olan kilisenin odunluk olarak kullanıldığı belirtilmiştir.[2]

Mimari

Odeki Kale Kilisesi, Odeki Kalesi'ne girişi sağlayan kapının hemen yanında yer alır. Büyük bölümü ayakta olan yapı, kireç harcı kullanılarak kaba yontu taşlarla inşa edilmiştir. Yapı renkli taşlar ve tuğlalardaki motiflerle süslenmiştir. Kilise içinde çok sayıda niş bulunmaktadır. Bu nişlerin depo olarak kullanılmış olduğu tahmin edilmektedir. Batı duvarının kuzey kısmında, yerden bir metre yükseklikte Gürcü alfabesinin Nushuri karakteriyle bir satırlık Gürcüce yazıt yer alır. Bu yazıt, hem kilisenin hem de kalenin Orta Çağ Gürcü mimari yapısı olduğunu göstermektedir. Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın koruma kararında "Şapel"de, üzerinde ikonografik şekilli tuğla parçalarının bulunduğu belirtilmiştir.[1][2]

Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Vişneli, Tortum</span>

Vişneli, Erzurum ilinin Tortum ilçesine bağlı bir kırsal mahalledir.

<span class="mw-page-title-main">Güzelsu, Oltu</span>

Güzelsu, Erzurum ilinin Oltu ilçesine bağlı bir kırsal mahalledir.

<span class="mw-page-title-main">Alanbaşı, Yusufeli</span>

Alanbaşı, Artvin ilinin Yusufeli ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Aşağıserdarlı, Tortum</span>

Aşağıserdarlı, Erzurum ilinin Tortum ilçesine bağlı bir kırsal mahalledir.

Bardız Kalesi veya Bardisi Kalesi, tarihsel Tao bölgesinde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir. Bugün Şenkaya ilçesinin Gaziler (Bardız) köyündedir. Bardusi Kalesi ve Gaziler Kalesi olarak da bilinir.

Kvabi Sarayı, Mzeçabuki Sarayı ve Kop Sarayı olarak da bilinir, tarihsel Tao bölgesinde Orta Çağ'dan kalma, Cakeli hanedanından Mzeçabaki'ye ait saraydır. Bugün Erzurum ilinin Şenkaya ilçesine bağlı Timurkışla köyünün Kop olarak adlandırılan mahallesinde, Bardız Çayı'nın Oltu Çayı'na katıldığı noktada bulunuyordu.

Parnaki Kalesi, Pernek Kalesi veya Pernek Oğlan Kalesi olarak da bilinir, Erzurum ilinin Oltu ilçesine bağlı ve eski adı Parnaki olan İriağça köyünde Orta Çağ'dan kalma kaledir. Parnaki Kalesi halk arasında Oğlan Kalesi, hemen yakınındaki Avçala Kalesi de Kız Kalesi olarak bilinir.

Sananesi Kalesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Oltu ilçesine bağlı ve eski adı Sananesi olan Yarbaşı köyünde Orta Çağ'dan kalma bir kaledir. Köyün bugünkü adından dolayı Yarbaşı Kalesi olarak da adlandırılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Tortum Kalesi</span> Erzurum Tortum Tortumkale Köyü Orta Çağ Gürcü Kalesi

Tortum Kalesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Tortum ilçesine bağlı ve eski adı Tortum olan Tortumkale köyünde Orta Çağ'dan kalma bir kaledir.

Odeki Kilisesi, Aşağı Odeki Kilisesi ve Aşağı Odik Kilisesi olarak da bilinir, Erzurum ilinin Tortum ilçesinde, eski adı Odeki olan Aşağıserdarlı köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir.

Odeki Kalesi, Aşağı Odeki Kalesi ve Aşağı Odik Kalesi olarak da bilinir, Erzurum ilinin Tortum ilçesinde, eski adı Odeki olan Aşağıserdarlı köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir. Bu yapı 2017 yılında "Katıklı Kalesi" adıyla tescil edilmiştir.

Lisgavi Kalesi, Liskavi Kalesi ve Aşağı Lisgavi Kalesi olarak da bilinir, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Tortum ilçesinde, eski adı (Aşağı) Lisgavi olan Çamlıca'da Orta Çağ'dan kalma bir kaledir.

Veli Kalesi Kilisesi, tarihsel Eruşeti bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı ve eski adı Veli olan Sevimli köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir. Kura Nehri vadisinin üst kesiminin Orta Çağ'daki koruma sisteminin bir parçası olan Veli Kalesi'nin içinde yer alır.

Çarnesi Kalesi, Çağirnisi Kalesi olarak da bilinir, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Tortum ilçesine bağlı ve eski adı Çağirnisi / Çarnesi olan Kaleboynu köyünde Orta Çağ'dan kalma bir kaledir.

Tortum Kalesi Kilisesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Tortum ilçesine bağlı Tortumkale köyünde, Tortum Kalesi'nin güney yamacında Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir.

Orcohi Kilisesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Oltu ilçesine bağlı ve eski adı Orcohi olan Orucuk köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir. Günümüze kalıntıları ulaşan köydeki iki Gürcü kilisesinden biridir.

Orcohi Kilisesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Oltu ilçesine bağlı ve eski adı Orcohi olan Orucuk köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir. Günümüze kalıntıları ulaşan köydeki iki Gürcü kilisesinden biridir.

Sihçeki Kilisesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Oltu ilçesine bağlı ve eski adı Sihçeki olan Güzelsu köyünde Orta Çağ'dan kalma bir Gürcü kilisesidir.

Sihçeki Kalesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Oltu ilçesine bağlı ve eski adı Sihçeki olan Güzelsu köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kaledir.

Abrnesi Kilisesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Tortum ilçesine bağlı ve eski adı Abrnesi olan Suyatağı köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir. Aburnes Kilisesi olarak da bilinir.