Oberon (opera)

Oberon

Özgün isim	Oberon or Elf King's Oath (Oberon veya Peri Kralının Andı)
Müzik	Carl Maria von Weber
Libretto	James Planché
Gala	12 Nisan, 1826
İlk gösterim yeri	eski Covent Garden Tiyatrosu, Londra
Oyuncular	Oberon: Periler kralı, tenör Titania: Karısı, soprano Puck: mezzo-soprano Reiza: Harun Reşit'in kızı, soprano Fatima: Reiza'nin cariyesi, mezzo-soprano Bordeaux'lu Sir Huon: Guienne Dükü, tenor Sherasmin: Huon'nun genç hizmetlisi, bariton İki denizkızı: mezzo-soprano Almanzor: Tunus Emiri, bas Roshana: Almanzor'un karısı, kontralto Hasan : bas Konuşma rolleri Namouna, Fatima'nın büyükannesi Harun Reşit, Bağdad halifesi Babekan, Bir Arap prens Abdallah, Bir korsan İmparator Şarlman Hamet Amrou Koro: Periler, hanımefendilar, şövalyeler, köleler, denizkızları.

Oberon orijinal adı İngilizce Oberon or The Elf King's Oath (Oberon veya Peri Kralının Andı) olarak Alman romantik dönem opera müziği bestecisi Carl Maria von Weber tarafından hazırlanmış 3 perdelik bir opera eseridir. İngilizce librettosu "James Robinson Planche" tarafından "Christoph Martin Wieland"'in bir şiirden, Shakespeare'in Bir Yaz Gecesi Rüyası oyunundan ve "Huon de Bordeaux"'in bir Fransız Orta Çağ macera masalından uyarlanmıştır. Bu opera besteci tarafından sipariş üzerine İngiltere'de İngilizce opera olarak hazırlanmış ve prömiyeri Londra'da eski "Covent Garden Tiyatrosu"'nda 12 Nisan 1826'da sahnelenmiştir.

Carl Maria Weber'in son yıllarında sıhhati iyi değilken ama ailesinin geçinmesini sağlamak için devamlı çalışmaktaydı. Bu arada İngiliz aktör-empresaryo "Charles Kemble" bir İngilizce sahnelenecek opera sipariş etme teklifi getirdi. Doktorunun bu siparişi tamamlamak için İngiltere'ye gitmesini sağlığı için sakıncalı gördüğünü açıkça bildirmesine rağmen Carl Maria Weber mali şartları çok uygun bularak bu siparişi kabul etti. Ya Faust ya da Oberon adlı bir eser yapma alternatifi verildiğinde Oberon konusunu seçti. İngilizce yazılan librettoyu yakından kavramak için İngilizce öğrenmek için İngiltere'ye gitti. Fakat bu eserin yapımlanması sırasında provaların baskısı; çeşitli sosyal toplantılara katılması gereği ve ilk bestesine devamlı değişiklik yapma nedeni ile büyük bir stres içine girip zaten çok zayıf olan sıhhati gittikçe bozulmaya başladı. Eserinin 12 Nisan'da ilk sahnelenmesini görmekle beraber 5 Haziran 1826'da Londra'da hayatına gözlerini yumdu.

Weber Londra'da hazırlamış olduğu ve orada yapımlanan operanın kuruluşundan memnun değildi ve Almanya'ya döndüğü zaman bunu revize etmeyi kabul ettiği bilinmektedir. Fakat bunu başarmak için hayatı yetmemiş ve İngiltere'de ilk yapımdan hemen sonra hayata gözlerini yummuştur. O zamandan beri liberetto yazarları ve besteciler bu eseri revize ederek eserin değişik versiyonlarını oluşturmuşlardır. Bunlar arasında "Franz Wullner", piyano skoru haline getiren Franz Liszt, parçaların yerini değiştirip ek birleştirici müzik besteleyen Gustav Mahler, orijinal konuşma yerine resitatifler hazırlayan "Artur Bodanzky" ve tamamen yeni bir libretto ve gitar uvertürü hazırlayan İngiliz roman yazarı Anthony Burgess anılabilir. Modern opera evlerindeki yapımların çoğu "Gustav Mahler" versiyonu kullanmaktadır.

Mekân: Periler ülkesi, Fransa, Bağdad, Tunus .

Zaman: 800'lü yılların ikinci yarısı

Opera konun büyülü atmosferine uyan ve eserde zaman zaman duyulan büyülü trampet motifini de içeren bir uvertür ile başlar. Bu uvertür popüler olarak konserlerde tek parça olarak da çalınmaktadır.

Peri Kralı Oberon'un bahçesi

Periler Kralı Oberon bahçesinde uyurken periler korusu ona şarkı söylemektedir. (Koro:Light as fairy foot can fall - "Peri ayağı kadar hafifçe basın"). Puck sahneye girer ve Oberon'un kraliçesi olan Titania ile kavgasını anlatmaya koyulur. Bu kavgaya neden Titania'nın kocasından hiçbir felaketin veya ayartıcı fırsatların birbirinden ayırması imkânsiz şekilde birbirini seven iki kişi bulmasını istemiş ve Oberon bunu başarıncaya kadar karısıyla barışmayacağına yemin etmiştir. Puck dünyanın her tarafını aramış ama bu nitelikli hiçbir çift bulamamıştır.

Oberon verdiği yemine kızgınlıkla uyanır. (Oberon arya:Fatal vow! - Not even slumber can thy Victim's torture tame! - "Ölümcül and! Uyku bile kurbanına ettiğin eziyetin acısını dindirebilir!"). Puck ona İmparator Şarlman'ın Bordeaux'lu Sır Huon adlı bir şövalyeye ta Bağdat'a Halife Harun Resid'in sarayına gidip Halife'nin sağ yanında oturan yardımcısını öldürmesini ve Halife'nin kızını öpüp onunla evlenmesini bir ceza olarak emir verdiğini hikâye eder. Oberon bu şövalye ile sevgilisi Halife'nin kızı Reiza'nın, karısının aradığı nitelikte sevgililer olduğuna ve bu surette karısı ile arasını bulmayı sağlayacağına inanır. Şövalyeye yardım etmek için Rezia'nın hayalini Sir Huon'un ve genç hizmetlisi Sherasmin'in rüyalarına koyar. Ayrıca eğer çok fena duruma düşerlerse çalıp kendisini yardıma çağırmak için onlara bir büyülü boynuzdan bir boru verir. Oberon, Sır Huon ve hizmetlisinin yolculuklarını çabuklaştırmak için de peri desteği sağlar ve elindeki sihirli değnek ile onların hemen hızla uçarak Bağdat'a varmalarına neden olur. (Huan aryası: From boyhood trained in tented field. - Çocukluktan beri çadırlı sahalarda eğitildim.")

Harun Resid'in Bağdad Sarayı

Bağdat yakınlarında Dicle Nehri kıyısında Raiza ile evlenecek nişanlısı olan Prens Babekan maiyetindekilerle arslan avındadır. Sır Huon ve Sherasmin Prens Babekan'ı pusuda bulunan arslandan kurtarırlar. Fakat Prens ve maiyeti onlara hücuma geçerler ama Sır Huon ve hizmetlisi üstün gelip onları kaçmaya zorlarlar. Hemen sonra bir yaşlı kahin olan Namouna onlara Raiza'nın hemen bir gün sonra evleneceğini bildiri ama kız gördüğü rüya dolayısıyla Houn'u tercih ettiğini söyler. Saray'da ise Raiza cariyesi Fatima'ya evleneceği kişinin rüyasında gördüğü şövalye olacağını açıklar. Fatima bu rüya niteliklerine uyan iki yabancının şehre geldikleri haberinin etrafa yayıldığını ona bildirir. İki kadın istediklerini beklemeye koyulurlar.

Bağdad Sarayında büyük salon

Harun Reşit'in muhteşem sarayında bir koro halifelerini övücü bir şarkı söylemektedirler. Şövalye Huon içeri girerek Harunurresid'in sağında oturan adamı öldürür. Bu Rezia'nın nişanlısı Prens Babekan'dır. Huon bununla da kalmayarak rüyasında âşık olduğu kızı alıp kaçar. Bütün bu kargaşalıkta boruyla çağrılan peri tayfasının büyük yardımı olur.

Sarayın Bahçesi

Bir gemi kaçan çiftleri Yunanistan'a götürmek için rıhtımdan ayrılır. Gemi ayrılırken her çift birbirlerin aşkları hakkında bir şarkı söylerler.

İşsiz bir ada

Puck doğanın dört unsurunun ruhlarına hitap ederek Huon'un gemisinin parçalanmasına neden olur. Huon ve Reiza bu gemi kazasından kurtulurlar. Huan etrafta diğer kazadan kurtulan olup olmadığını aramaya gider ve Reiza orad kalarak denizin belalığı ve öfkesi üzerinde bir şarkı söyler. Arya sona erince ufuktan bir geminin geldiği görülür ve Reiza bu gemiyle kurtulmak için işaret verir. Fakat gemi sahile geldiğinde bunun bir korsan gemisi olduğu anlaşılır. Korsan Abdalla ve tayfaları Reiza'yı kaçırmak için zorla gemiye götürürler. Huon sevgilisini kurtarmaya çalışır ama korsanlar tarafından yaralanır. Büyük bir gayretle sihirli boruyu çalmayı başarır ve Oberon ortaya çıkar. Oberon Puck'a Huon'u Tunus'a götürüp İbrahim evine teslim etmesini emreder. Baygın olan prens etrafında toplanan denizkızları neşe ile şarkı söylerler.

Tunus Emiri'nin saray bahçesi

Razia'nın hizmetçisi Fatima Tunus Emiri'nin bahçesinde kendinin köle olma kaderinden şikayetle şarkı söylemektedir. (Arya: Arabia, my country. - "Arabistan, kendi vatanım") Şimdi Fatima, Huon'un uşağı Scherasmış da kurtulmuş; Fatima ile evlenmiştir ve çocukluk hatıraları hakkında şarkı söylerler. (İkili: Ön the banks of the Garonne. - "Garonne Nehri kıyılarında".) Birden Puck yardımıyla şövalye Huon ortaya çıkar ve tekrar kavuşmanın kıvancına ererler. Fatima Reiza'nın sarayın hareminde olduğunu açıklar. Rezia'i oradan kurtarmak için planlar yaparlar. (I must myself dısguise. - "Kıyafet değiştirmeliyim.")

Tunus Emiri saray haremi

Tunus Emiri Almanzor'un hareminde bulunan Reiza durumu için bir yasli şarkıya başlar. (Kavatina:Grieve, my heart - "Üzül, kalbim.). Almanzor Reiza'ya aşık olmuştur ama Reiza onun aşkını reddettiği için çok kızgındır. Huon sevgilisi kurtarmak için harem gider (I rejoice in new hopes. - "Yeni umutlarla çok sevinçliyim.") Ama orada Emir Almanzor'un karisi Roschana ile karşılaşır. Kadın Huon'a âşık olmuştur ve Huon'a emiri oldurup birlikte Tunus tahtına geçmelerini teklif eder. Huon bunu reddeder ama bunu emir duymuştur. Huon yakılarak idama mahkûm edilir.

Tunus Emiri sarayı

Huon yakılmak için şehir meydanına getirilmiştir. Reiza Huon'u affetmesi için Emire yalvarır ama aşkı reddedilen Emir bunu kabul etmez. Huon ve Reiza'nin birlikte bağlanıp yakılmasını emreder. Tam bu sırada çiftin kaybetmiş olduğu sihirli boruyu Scherasmıs bulur ve bu boruyu çalar. Periler Kralı Oberon gelir ve Huon'u ve Reiza'yı ölümden kurtarır. Titania, Oberon'un bu çiftin aşkına ve birbirlerine yeminlerine gösterdiği saygıdan etkilenip onunla barışır. Tinatia ve Oberon Huon, Reiza, Scherasmin ve Fatima'yı alarak oradan Aachen'deki İmparator Şarlman'ın sarayına götürürler.

İmparator Şarlman'ın sarayı

Sevgililer İmparatorluk taht salonunda çok güzel bir mars ile ilerlemeye başlarlar ve koro güzel bir şarkı söylerken (Koro:Hail to the knight with his own good brand - "Kendi bayrağı olan şövalyeye selamlar.") perde kapanır.

• Uvertür

• Periler korosu: "Light as fairy foot can fall"
• Arya:" Fatal vow! - Not even slumber can thy Victim's torture tame!" - Oberon
• Ansambl: "Speed! Huon! Speed! Love and renown" - Koro ve Huon
• Arya:"Haste, gallant knight o haste and save thy" - Rezia
• Duettino:"Ah, happy maid" - Rezia, Fatima
• Arya: "From boyhood trained in tented field." - Huon
• Arya: "Yes, O lord! my life, my salvation."

• Koro:"Glory! Glory! Glory! Glory! Glory to the Caliph, to Harun the just!"
• Arya: "A lonely Arab maid, the desert's simple child," - Fatima
• Kuartet:"Over the dark blue waters" - Huon, Sherasmin, Rezia, Fatima
• Ensambl:"Spirits of air, and earth and sea!" - Puck, ruhlar korosu
• Okyanus aryasi: "Ocean! thou mighty monster!" "Ozean, du Ungeheuer!" - Rezia
• Ikili:"Oh! 'tis pleasant to float on the sea" - Denizkızları
• II. Perde finale:"Who would stay in her coral cave" = Koro

• Arya: "Arabia, my country." - Fatima
• Ikili: "On the banks of the Garonne."
• Uclu: "I must myself disguise."
• Cavatina: "Grieve, my heart." - Reiza
• Arya: "I rejoice in new hopes."
• Koleler korosu: "Hark! What notes are swelling!
• Final koro: "Hail to the knight with his own good brand"

• Opera
• Operalar listesi
• Carl Maria von Weber

• Opera Türkiye websitesi "Oberon" synopsisi
• Oberon için İngilizce libretto 13 Şubat 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) (Erişme:8.4.2010)
• Weber'in Oberon uvertürü Orkestra sefi:Mariss Jansons 19 Kasım 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.(Erişme:8.4.2010)
• Rezia'nın "Ocean! Thou Myghty monster" aryasi Maria Callas 1962 (Erişme:8.4.2010)
• Rezia'nın "Ozean, du Ungeheuer!" aryası Birgit Nilsson 1970'li yıllar başı (Erişme:8.4.2010)