İçeriğe atla

OWL

Web Ontology Language (OWL), (diğer bir tanıma göre Web Ontoloji Dili), ontolojileri tanımlamak ve çeşitlemek için kullanılan bir dildir. Bir ontoloji, ilgili özellikler ve örnekleri ile birlikte sınıfların açıklamalarını içerebilir. OWL, bilginin içeriğini sadece insanlara gösteren değil, bunun yanında işleyen uygulamalar tarafından kullanılmak üzere tasarlanmıştır.OWL, XML, RDF, and RDF Schema (RDF-S) tarafından desteklenen ağ içeriğinin makinalar tarafından daha iyi yorumlanabilmesini, biçimsel bir semantik ile birlikte ek sözcük kümeleri sunarak kolaylaştırır.OWL, OIL ve DAML+OIL gibi eski dilleri temel alır ve şu anda W3C tavsiyesidir.

OWL, Anlamsal ağ'ın gelecekteki uygulamaları için temel teknolojilerden biridir. Sayıca çok ve çeşitli alanlardaki uygulamalarda önemli bir rol oynamaktadır ve araştırmalarını araçlara, uslamlama tekniklerine, biçimsel temellere ve dil eklentilerine odaklamıştır.

OWL, anlamsal ağ bilgisinin işlenebilmesi için genel bir yol sağlamak üzere tasarlanmıştır. OWL, XML, RDF ve RDF-S tarafından sağlanan anlamların açıklanmasını sağlayan imkânları kolaylaştırmak için geliştirilmiştir. Bu nedenle, makinalar tarafından çevirilip kullanılabilir ağ içeriğini gösterebilme yeteneği sayesinde, bu ağ dillerinin evrimsel devamı gibi düşünülebilir. OWL, XML tabanlı olduğu için, OWL bilgisi kolayca farklı işletim sistemlerine sahip bilgisayarlar ve farklı programlama dilleri arasında alınıp verilebilir. Dil, bilgisayarlar tarafından okunmak üzere tasarlandığından ve insanların okuyabilmesi çok fazla göz önünde bulundurulmadığından, araç meselesi olarak düşünülebilir. OWL, değer yönetimi çerçevesi, büyük ölçekli entegrasyon ve ağ üzerinde veri paylaşımı için standart yaratmada kullanılmaktadır.

OWL'nin, artırılmış açıklayıcılık, daha basit bir veri modeli ve serializasyon ve bir dizi iyi tanımlanmış alt diller içeren, genişletilmiş bir versiyonu, (bazen OWL 1.1 olarak da anılmaktadır, fakat resmîleşmiş değildir) sunulmuştur.

Tarihçe

1990'ların ikinci yarısındaki birçok araştırma çalışmaları, yapay zekâdan bilgi gösterimi(Knowledge Representation (KR)) fikrinin, World Wide Web için nasıl kullanılabileceğini ortaya çıkardı. Bu araştırmalar HTML (SHOE olarak bilinen), XML (önce XOL, daha sonra OIL) ve çeşitli çerçeve-tabanlı KR dilini ve bilgi kazancı yaklaşımını temel almıştır.

OWL DL, description logic > in bir kısmına ve çerçeve tabanı sistemler olarak bilinen eski KR(Bilgi Gösterimi) sistemlerini temel alır. Alt bir dalı olan OWL Lite, daha az açıklayıcı mantığı> temel alır. OWL DL ve OWL Lite deki bütün uslamlama görevleri bilgi tabanlı (Knowledge Based)(KB) tatmin edilebilirliğe indirgenebilir. OWL Full, daha çok güce ve açıklayıcılığa ve daha az kısıta sahip olması dolayısıyla,description logicin sınırları dışında çalışabilir. (OWL Full un semantiği, RDF'in semantiğini temel alır. OWL, RDF/XML dokümanlarında kodlanmaktadır.

OWL, DAML+OIL ağ ontoloji dilinin araştırma tabanlı bir türüdür. DAML+OIL "US/UK ad hoc Joint Working Group on Agent Markup Languages" isimli, DAML programı ve Avrupa Birliği'nin IST fon projesi çerçevesinde, US Defense Advanced Research Projects Agency (DARPA) nın ortaklı katılımı ile kurulmuştur.

World Wide Web Consortium James Hendler ve Guus Shreiber tarafından yönetilen "Web Ontology Working Group"u 1 Kasım 2001 tarihinde kurdu. kuramsal sözdizimlerinin lk çalışma taslakları, referansları ve özeti Temmuz 2002'de yayınlandı. OWL dokümanı 10 Şubat 2004'te W3C'nin resmi önerisi haline geldi ve çalışma grubu 31 Mayıs 2004'te dağıldı.

Alt Diller

OWL üç alt dile sahiptir (bazen tür olarak da anılabilirler): OWL Lite, OWL DL ve OWL Full. Gittikçe artan açıklayıcılıkta olan bu üç dil, belirli uygulama toplulukları ve kullanıcılar tarafından kullanılmak üzere özel olarak dizayn edilmişlerdir.

  • OWL Lite, sınıflandırma hiyerarşisi ve basit kısıtlama ihtiyaçları duyan kullanıcılar destekler.
  • OWL DL
  • OWL Full

Bu dillerin tamamı, daha basit yapıdaki atalarının devamı niteliğindedir. Aşağıdaki ilişkiler geçerlidir, tersleri geçerli değildir.

  • Her kurallara uygun OWL Lite ontolojisi, kurallara uygun bir OWL DL ontolojisidir.
  • Her kurallara uygun OWL DL ontolojisi, kurallara uygun bir OWL Full ontolojisidir.
  • Her geçerli OWL Lite çıkarımı, geçerli bir OWL DL çıkarımıdır.
  • her geçerli OWL DL çıkarımı, geçerli bir OWL Full çıkarımıdır.

Kısaltma

Web Ontology Language kısaltmasının WOL olması gerektiğini söyleyenler olabilir. Fakat Winnie the Pooh isimli çizgi filmdeki Owl isimli karakterin ismini WOL şelinde yazmış olmasına rağmen, OWL kısaltması bu isme referans vermeden, sadece söylenimi kolay bir kısaltma olduğu için, logo tasarımlarında iyi duracağı düşünüdüğünden ve William A. Martin'in 1970'lerdeki One World Language KR projesinin onuruna teklif edilmiştir 22 Mayıs 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..

Kaynakça

Ek kaynaklar

  • Ontoloji (bilgisayar bilimi)
  • Anlamsal ağ
  • SIMILE
  • Common logic (CL)
  • RDF
  • FOAF + DOAC
  • Meta-Object Facility (MOF), a different standard for the Unified Modeling Language (UML) of the Object Management Group (OMG)

Dış bağlantılar

Araçlar

İlgili Araştırma Makaleleri

Dünya Çapında Ağ Konsorsiyumu, Ekim 1994'te Ağ'ın mucidi Tim Berners-Lee tarafından MIT ve CERN bünyesinde kurulmuş olan uluslararası Dünya Çapında Ağ (WWW) standartlarını belirleyen örgüttür.

<span class="mw-page-title-main">RSS</span>

RSS, genellikle haber sağlayıcıları, bloglar ve podcastlar tarafından kullanılan, yeni eklenen içeriğin kolaylıkla takip edilmesini sağlayan bir web sayfası bildirimcisidir. Kullandığı dosya biçimleri .rss ve .xml'dir.

XML Bağlantı Dili veya kısaca XLink, XML dokümanlarının bağlantılarını yönetmeye yarayan bir dildir. W3C standardıdır.

XQuery, XML tipi veriler üzerinde sorgulama yapabilmek için geliştirilmiş bil dildir. Bu dil, Quilt isimli bir sorgulama dilinden türetilmiştir ve yapı olarak SQL'e benzer. XQuery bir W3C standardıdır.

ASP.NET, Microsoft tarafından geliştirilmiş olan bir açık kaynak Web uygulama gelişimi teknolojisidir. Dinamik Web sayfaları, Web uygulamaları ve XML tabanlı Web hizmetleri geliştirilmesine olanak sağlar. Aynı işletme tarafından geliştirilen .NET çatısı'nın yazılım iskeleti parçası ve artık işletmece desteklenmeyen ASP teknolojisinin devamını teşkil etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Ölçeklenebilir Vektör Grafikleri</span> 1999 yılından bu yana W3C Konsorsiyumu tarafından geliştirilen açık standart XML tabanlı bir vektörel grafik biçimi

Ölçeklenebilir Vektör Grafikleri, 1999 yılından bu yana W3C Konsorsiyumu tarafından geliştirilen açık standart XML tabanlı bir vektörel grafik biçimidir. W3C Konsorsiyumu tarafından kullanımı tavsiye edilen bir dosya biçimidir.

XML Pointer, Language, XML dosyaları ya da uygulamalarında, herhangi bir XML kaynağına işaret etmek üzere düzenlenmiş dil. XLink'in bir parçası olup, W3C'ün açık standartlaştırma sorumluluğundadır.

XSL ya da tam adıyla Extensible Stylesheet Language Family, XML dosyalarının içindeki verilere ulaşma, ulaştıklarını başka şekillere dönüştürme ve gösterime hazırlama emirleri içeren kendileri de XML kurallarina uyan diller ailesinin adıdır.

<span class="mw-page-title-main">XSLT</span> Bilgisayar dosya uzantısı

XSLT ya da tam adıyla Extensible Stylesheet Language Transformations, XML tabanlı, XML dokümanlarını dönüştürmek için kullanılan bir dildir. Orijinal dokümanı değiştirmeden, yeni bir doküman oluşturmaya olanak sağlar.

<span class="mw-page-title-main">XHTML</span>

XHTML, açılımıyla Extensible HyperText Markup Language Türkçesi Genişletilebilir Büyütülmüş Metin İşaretleme Dili istemci taraflı(client side) bir metin işaretleme dilidir. XHTML 26 Haziran 2000'den beri bir web standartıdır. Kodlama olarak oldukça büyük farklar yaratan bu dil için:'XML sözdiziminin HTML içinde kullanılması.' diyebiliriz. HTML dilinin farklı tarayıcılarda farklı yorumlanması ve sözdiziminde fazla düzensizlik ve hata olduğu için XHTML W3C(World Wide Web Consortium - WWW) tarafından önerilmiştir. XHTML'nin diğer bir özelliği de kodlama yapanları CSS teknolojisini kullanmaya özendirmesidir.

Anlamsal ağ, web içeriklerinin sadece doğal dillerde değil, aynı zamanda ilgili yazılımlar tarafından anlaşılabilir, yorumlanabilir ve kullanılabilir bir biçimde ifade edilebileceği, böylece bu yazılımların veriyi kolayca bulmasını, paylaşmasını ve bilgiyi birleştirmesini sağlamayı amaçlayan, gelişen bir internet eklentisidir.

Kaynak Tanımlama Çerçevesi, metadata model olarak tasarlanmış bir World Wide Web Consortium (W3C) spesifikasyonu olmasına rağmen, çeşitli sözdizim biçemlerinde bilgi modellemek için kullanılan genel bir metoda dönüşmüştür.

<span class="mw-page-title-main">SIMILE</span>

SIMILE, dijital ortamdaki bilgilerin farklı dijital yapılar arasında uyumlu hale getirilmesini amaçlayan bir projedir. SIMILE MIT Kütüphanesi ve MIT Bilgisayar Bilimi ve Yapay Zeka Laboratuvarı tarafından desteklenmektedir.

AGROVOC ; gıda, beslenme, tarım, balıkçılık, ormancılık ve çevre dahil olmak üzere Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO)'nün tüm ilgi alanlarını kapsayan çok dilli kontrollü bir sözlüktür. Sözlük Eylül 2021 itibarıyla 40 farklı dilde yaklaşık 870.000 terim içermekte ve 39.200'den fazla kavramdan oluşmaktadır. AGROVOC, uzmanlardan oluşan bir topluluk tarafından düzenlenmekte ve FAO tarafından koordine edilmektedir. FAO tarafından diğer 20 sözlük ile hizalı bir bağlantılı veri seti olarak yayınlanır ve RDF/SKOS-XL kavram şeması şeklinde sunulur.

<span class="mw-page-title-main">MathML</span> XML temelli notasyon kullanarak matematiksel ifadelerin girildiği işaretleme dili

MathML, Web için W3C tarafından matematiksel terimleri ifade etmek için geliştirilen bir dildir. Son sürümü MathML 3.0'dır.

<span class="mw-page-title-main">SOAP</span>

SOAP , Service-oriented Architecture felsefesini pratiğe uyarlayan iki interface'den biridir. Üzerinde bulunan Universal Description Discovery and Integration (UDDI) ile birlikte hizmet yönelimli mimarinin pratikte kullanılmasını mümkün kılar.

<span class="mw-page-title-main">HTML5</span> web programlama dili HTMLnin en güncel sürümü

HTML5, İnternet'in çekirdek teknolojilerinden HTML işaretleme standardının beşinci sürümüdür. Internet Explorer, Mozilla Firefox ve Opera tarayıcılarının güncel sürümleri tarafından kısmen desteklenmektedir. Kısaca H5 Google Chrome ve Safari tarayıcılarının güncel sürümleri üzerinde deneme aşamasında da olsa çok daha iyi bir şekilde çalışmaktadır. Günümüzde kullanılan HTML 4.1 sürümü, CSS desteğiyle ne kadar düzenli ve sağlam bir yapıda kodlanırsa kodlansın, yine de fazladan yazılan kodların fonksiyonelliğini bozduğu bilinmektedir. Bu yüzden HTML5, bu ihtiyaçları karşılamak adına geliştirilmeye başlanmıştır. Video paylaşım sitesi YouTube, deneme aşamasında HTML5'i kullanıcılarına sunmaktadır.

konferGeoSPARQL, Open Geospatial Consortium tarafından anlamsal ağ için belirlenmiş coğrafi bağlantılı veri gösterimi ve sorgulama ölçütüdür. İyi anlaşılmış bir OGC ölçütlerine dayalı küçük bir ontoloji tanımlaması, hem nitel hem de nicel mekan çıkarsamasını desteklemek ve SPARQL veritabanı sorgu dili ile sorgulama yapılabilir RDF uzam verilerinin, ölçütleştirilmiş bir değişimine temel sağlamak için tasarlanmıştır.

Gen Ontolojisi ya da GO, gen ve gen ürünü vasıflarının bütün türler kapsamında temsilini birleştirmek için büyük bir biyoenformatik girişimidir. Proje özellikle şunları hedeflemektedir:

  1. Gen ve gen ürünü vasıflarına dair sahip olduğu denetli söz dağarcığının sürdürülmesi ve geliştirilmesi;
  2. Gen ve gen ürünlerinin notlaması, not verilerinin özümsenmesi ve dağıtılması;
  3. Projenin sağladığı verinin bütün boyutlarına kolayca erişilmesi için ve deneysel verilerin GO kullanarak işlevsel yorumlanabilmesi için araçlar sağlanması.

ECMAScript veya ES, Ecma International tarafından ECMA-262 ve ISO/IEC 16262 notasyonuyla standartlaştırılmış ve markalaşmış bir betik dili spesifikasyonudur. Şu anda kendisini izleyen Javascript tabanlı olarak geliştirilmiştir. Yaygın olarak Dünya Çapında Ağ (www) için istemci taraflı betik dili olarak kullanılır. ECMAScript'in diğer uygulamaları JSCript ve ActionScript'tir.