İçeriğe atla

Oşkisori Kilisesi

Koordinatlar: 40°32′31″K 41°37′23″D / 40.54194°K 41.62306°D / 40.54194; 41.62306
Oşkisori Kilisesi
Harita
Temel bilgiler
KonumSapanca, Uzundere, Erzurum
Koordinatlar40°32′31″K 41°37′23″D / 40.54194°K 41.62306°D / 40.54194; 41.62306
DurumHarabe
Mimari
Mimari türKilise
Mimari biçimGürcü mimarisi
TamamlanmaOrta Çağ
Özellikler
MalzemelerTaş

Oşkisori Kilisesi (Gürcüce: ოშკისორის ეკლესია), tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Uzundere ilçesine bağlı ve eski adı Oşkisori olan Sapaca köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir.[1]

Tarihçe

Oşkisori köyünün bulunduğu Tao, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biriydi. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi ve köyü 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. 1574 tarihli Osmanlı mufassal defterine göre Oşkisori büyük bir köydü ve 126 Hristiyan haneden oluşuyordu. Söz konusu nüfusun ibadet ettiği üç veya dört kilise bulunuyordu. Köyün Orta mahallesinde bulunan kilisenin de bu dönemden kaldığı anlaşılmaktadır. Kilise günümüzde büyük ölçüde yıkılmıştır.[2][3]

Mimari

Oşkisori Kilisesi, köyün Orta mahallesinde, yüksekçe bir yerde inşa edilmiştir. Kilisenin düzgün kesme kaplama taşlarının bir kısmı günümüze ulaşmıştır. Kilisenin giriş kapısı güneyde bulunuyordu. Apsiste duvar resimlerinin ve yazılı fresklerin izleri bugün de fark edilmektedir. Kuzey ve batı duvarlarının da duvar resimleriyle bezeli olduğu anlaşılmaktadır. Bu kiliseye ait olduğu tahmin edilen Gürcüce yazılı ve motifli taşları köyün eski camisinin duvarlarında tespit edilmiştir. Bu taşların caminin bulunduğu yerde olup tamamen yıkılmış başka bir kiliseye ait olabileceği de düşünülmektedir. Üzerinde Gürcü alfabesinin Asomtavruli karakteriyle bir yazının bulunduğu taş, caminin doğusundaki giriş kapısının üzerine yerleştirilmiştir. Gürcüce yazı taşın üst kısmında yer alır ve yazıtın sonunda 1305 tarihi bulunmaktadır. Yazıtta Gürcüce Goderdzi adı kilisenin banisi olarak geçmekte ve onun ağzından yakınları için tanrıdan mağfiret dilenmektedir. Gürcüce yazılar Temo Cocua tarafından şu şekli de okunmuştur:

„[ქ]. სახელითა ღ(მრთ)ისათა, მე, გოდერძინ{ა}ნ, (?) [-----]ალმ{ა}ნ, (?) აღვაშენე წ(მიდა)ჲ | [-----------] დედისა ღ(მრთ)ისა, [სა]დიდ(ე)ბ(ე)ლ(ა)დ მ(ა)მიდა, ძისა და ს(უ)ლისა წ[(მიდი)სა], | [---------] ს(უ)ლისა და მშობ{ე}ლთა ჩ{ე}მთასა. ვინცა მიემთ{ხჳ}ვნ{ე}თ, შ{ე}ნდ{ო}ბა ბ{რ}ძ{ანე}თ ჩ{ე}მ|თ{ჳ}ს. ქ(რონი)კ(ო)ნი | იყო | ფკე (1305 წ.)“.[4]

Kaynakça

  1. ^ 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2016 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2017, s. 121. 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-8-7
  2. ^ 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2016 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2017, s. 121-123. 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-8-7
  3. ^ Tao-Klarceti: Tarihsel ve Kültürel Anıtlar (ტაო-კლარჯეთი: ისტორიისა და კულტურის ძეგლები), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 100, ISBN 978-9941-478-17-8.
  4. ^ 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2016 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2017, s. 121-122. 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-8-7

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Alabalık, Artvin</span>

Alabalık, Artvin ilinin Merkez ilçesine bağlı bir köydür.

Tetrtsihe, tarihsel Palakatsio bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Çıldır ilçesine bağlı Akçakale köyünün sınırları içinde olan, Çıldır Gölü'ndeki Akçakale Adası'nda eski bir kaledir.

<span class="mw-page-title-main">Eruşeti Kilisesi</span>

Ertşeti Kilisesi, Türkiye sınırları içinde kalmış olan tarihsel Eruşeti bölgesindeki Gürcü kilisesidir. Bugünkü Ardahan ilinin Hanak ilçesinde yer alan Eruşeti köyünde inşa edilmiştir. Gürcistan'daki ilk Hristiyan mabedi olarak bilinir.

<span class="mw-page-title-main">II. Aşot Kurapalati</span>

II. Aşot, Tao-Klarceti'nin Bagrationi hanedanından gelen Gürcü hükümdarı.

Merenisi Kilisesi veya Merenesi Kilisesi, Erzurum ilinin Şenkaya ilçesine bağı Yukarıbakraçlı köyünde eski bir Gürcü kilisesidir.

Kotasi Kilisesi, Ardahan ilinin Çıldır ilçesine bağlı ve eski adı Kotasi olan Sabaholdu köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir. Günümüze kilisenin bazı kısımları ulaşmıştır.

Tzurtzkabi Kilisesi, tarihsel Samtshe bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı ve eski adı Tzurtzkabi olan Aşıkzülali köyü sınırları içinde Orta Çağ'dan kalma bir Gürcü kilisesiydi. Piskoposluk merkezi olan kilise yıkılmış, yerinde köyün camisi inşa edilmiştir.

Vardosani Kalesi, tarihsel Eruşeti bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı ve eski adı Vardosani olan Yamaçyolu köyünün doğusunda megalit yapı kalıntısıdır. Bu yapının yakınında bir kaya üzerinde Gürcüce yazılar tespit edilmiştir.

Odeki Kilisesi, Aşağı Odeki Kilisesi ve Aşağı Odik Kilisesi olarak da bilinir, Erzurum ilinin Tortum ilçesinde, eski adı Odeki olan Aşağıserdarlı köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir.

Petobani Kilisesi, Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı ve eski adı Petobani olan Kalkankaya köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir.

Lisgavi Kalesi, Liskavi Kalesi ve Aşağı Lisgavi Kalesi olarak da bilinir, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Tortum ilçesinde, eski adı (Aşağı) Lisgavi olan Çamlıca'da Orta Çağ'dan kalma bir kaledir.

Ğvime Kilisesi, tarihsel Samtshe bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı ve eski adı Ğvime olan Kumlukoz köyünde Orta Çağ'da kalma Gürcü kilisedir.

Çihireti Kilisesi, tarihsel Eruşeti bölgesinde, bugün Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı ve eski adı Çihireti olan Yünbüken köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir.

<span class="mw-page-title-main">Kvacvari</span>

Kvacvari, Gürcü Hristiyan geleneğinde, haç formunda anıtsal mezar taşına verilen isimdir. Kvacvari kelimesi, taş anlamındaki "kva" (ქვა) ile haç anlamındaki "cvari" (ჯვარი) kelimelerinden oluşur ve "haçtaş" anlamına gelir.

<span class="mw-page-title-main">Tanzot Kilisesi</span> Artvin Ardanuç Aydınköy Orta Çağ Gürcü Kilisesi

Tanzot Kilisesi, Tandzoti Kilisesi olarak da bilinir, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı ve eski adı Tanzot olan Aydınköy'de Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesiydi. 19. yüzyılda bu yapı yıkılmış, yerinde cami inşa edilmiştir.

Veli Kalesi Kilisesi, tarihsel Eruşeti bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı ve eski adı Veli olan Sevimli köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir. Kura Nehri vadisinin üst kesiminin Orta Çağ'daki koruma sisteminin bir parçası olan Veli Kalesi'nin içinde yer alır.

Kartsha Harabeleri, Kisha Kalıntıları olarak da bilinir, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Tortum ilçesine bağlı ve eski adı Kartsha olan Şenyurt köyünde eski yapı kalıntılarıdır.

Sihçeki Kilisesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Oltu ilçesine bağlı ve eski adı Sihçeki olan Güzelsu köyünde Orta Çağ'dan kalma bir Gürcü kilisesidir.

Mşehi Kilisesi veya Muşeh Kilisesi, tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Şenkaya ilçesine bağlı ve eski adı Mşehi olan Aydoğdu köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir. Kilise, Aydoğdu köyünün eski adından dolayı bu şekilde adlandırılmıştır.

Turkaşeni Kilisesi, tarihsel Kola bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Göle ilçesine bağlı ve eski adı Turkaşeni olan Yiğitkonağı köyünde Gürcülerden kalma iki kilisenin ortak adıdır. Eski adları günümüze ulaşmadığı için bu iki yapı köyün eski adıyla anılmaktadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.