İçeriğe atla

Nysa Köprüsü

Nysa Köprüsü
Akıntı yönünde tünelin iç görünümü. İki kemeri ayıran kısım (aydınlık bölge) çökmüştür. İkinci kemer fotoğrafın üst kısmında görülmektedir.
Harita
TaşınanTiyatro alanı için yapılan tünel
GeçişTekkecikdere
KonumNsya (Sultanhisar),Aydın
Koordinatlar37°54′12″N 28°08′44″E / 37.903405°K 28.145514°D / 37.903405; 28.145514
TasarımKemerli Köprü
MalzemeTaş
Genişlik100 m.
En geniş açıklık5.7-7 m
Alt açıklık5.9

Nysa Köprüsü, Eski Roma İmparatorluğu döneminde yapılmıştır. Antik Karya bölgesindeki Nysa (günümüzde Sultanhisar) antik şehrinde bulunan Tekkecikdere akarsuyu üzerindedir. Altyapısı 100 metre uzunluğundadır. Bu özelliğiyle Bergama Köprüsünden sonra 2. sıradadır.[1]

Tarihi

Nysa'da yaşamış Yunan coğrafyacı Strabo şehrin içinde gizli bir su kanalından bahseder fakat tünel benzeri bir köprüyü kastedip kastetmediği net değildir.[2] Tünel duvarının kuzeyinde, virajdan yaklaşık 25 metre uzaklıkta bir kitabe vardır. Kitabede imparatorluk zamanıyla inşaat tarihi belirtilmiştir.[3] Üzerinde 'Praülos'ün çalışması bu noktaya kadar.' yazmaktadır.[4]

Yapım

Köprü, akarsu yakınına konuşlanmış şehir tiyatrosunun önünde bulunan alana geçişi sağlayan altyapı için tasarlanmıştır.[5] İki kademeli olarak tasarlanmıştır: Alt kemer suya uzanır. Üstüne üstlük kemer çizgisi kentsel alan olarak ayarlanmış iki tepeyi bağlar. Zemin kemerinin uzunluğu 100 metreyi bulur. Bütünüyle zemin üzerine kurulmuş olmasına rağmen tünel görüntüsü verir. 5.7 m genişliğinde tek parçadan oluşan kubbenin yukarıya doğru ağzı 7 metreye ulaşır. Yarım çembersel kemerin dış yüksekliği 5.9 m, iç yüksekliği 2.9 metredir. Moloz taşından yapılmış kubbe harçla sıvanmıştır ve büyüklükleri değişen yontma taş bloklarından (0.3–0.9 x 1.0–1.4 m) oluşan altyapının üstüne oturmuştur. Aslen kesintisiz bir kubbe olarak devam eder. Günümüzde 75–85 m arası çökmüştür ve çöküş devam etmektedir. Arda kalan aşağı taraftaki izole yapı sıklıkla hatalı bir şekilde tek bir köprü gibi anlatılır.[6] Nysa köprüsü antik altyapı köprüleri arasında ikinci en geniştir. Birinci Bergama Köprüsü'dür.[1] Genişliklerine göre kıyaslandığında normal roma köprüleri 10 metreyi geçmez.[7]

İleri yönünde Tekkecikdere akarsuyu şehir arenasından geçerdi ve burada deniz savaşı yapılırdı. Suyun aşağısında ve yukarısında iki antik köprü kalıntısı vardır.[2]

Deşarj Kapasitesi

Sel durumunda Nysa Köprüsü kapasite sınırı hidrolik ve hidrolojik araştırma konusu olmuştur. Tünel eğimi %3.3, maksimum deşarj kapasitesi 290 m³/s olarak hesaplanmıştır. Bu olağanüstü limit köprüyü basınç altında bırakır ve yapısına zarar verir. Akarsuyun 6 km uzunluğa sahip olduğu düşünülürse, ortalama eğimi %19 ve havza genişliği 4 km2 (1.5 sq mi), ortanca eğim çalışan bazı metotlara göre hesaplanır:

  • 7,500 yıl (Günerman metot)
  • 10,500 yıl (D.S.I. metot)
  • 13,000 yıl (Mockus metot)
  • 68,000 yıl (Snyder metot)

13 biner yıllık istatistikler sonucu gelen çalışmalara göre, aritmetik medyan eğim değeri, köprü kapasitesinin çok üzerinde bir sel beklenmektedir.[8]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b Grewe & Özis 1994, p. 352
  2. ^ a b Grewe & Özis 1994, p. 350
  3. ^ Grewe & Özis 1994, p. 351
  4. ^ Archaiologikon Deltion 1921–22, 84: Π̣ραΰ̣λου ἔργον | ἕως ὧδε
  5. ^ Grewe & Özis 1994, p. 348f.
  6. ^ All data: Grewe & Özis 1994, p. 351
  7. ^ O’Connor 1993
  8. ^ Grewe & Özis 1994, p. 351f.
  • Grewe, Klaus; Özis, Ünal (1994), "Die antiken Flußüberbauungen von Pergamon und Nysa (Türkei)", Antike Welt 25 (4): 348–352
  • O'Connor, Colin (1993), Roman Bridges, Cambridge University Press, ISBN 0-521-39326-4
  • Öziş, Ünal; Harmancioğlu, N. (1979), "Flood Flows and Capacities of the Historical Pergamon and Nysa Tunnels in Anatolia", International Association for Hydraulic Research, 18. Congress Proceedings (Cagliari) 6: 696–698
  • Öziş, Ünal (1987), "Ancient Water Works in Anatolia", Water Resources Development 3/1: 55–62

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Bergama</span> İzmirin ilçesi

Bergama, Türkiye'nin İzmir ilinin bir ilçesidir. Yüz ölçümü olarak İzmir'in en büyük ilçesidir. İlçenin güneyinde Aliağa, doğusunda Kınık ve Manisa ilinin Yunusemre ve Soma ilçeleri, kuzeyinde Balıkesir ilinin İvrindi, Burhaniye ve Ayvalık ilçeleri, batısında Dikili, güneybatısında ise Ege Denizi bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Pergamon</span> Günümüzdeki İzmir, Bergama ilçe merkezinin yerinde kurulmuş, UNESCO dünya mirası listesinde yer alan antik kent. (Pergamon)

Pergamon, günümüzde İzmir iline bağlı Bergama ilçesinin merkezinin yerinde kurulu antik kentin adıdır. Pergamon, eski çağlarda Misya bölgesinin önemli merkezlerinden biriydi. MÖ 282-133 arasında da Pergamon Krallığı'nın başkentiydi. Pergamon adı, bir söylence kahramanı olan Pergamos'tan gelir. Pergamos'un, Teuthrania kralını öldürdükten sonra kenti ele geçirdiği ve kendi adını verdiği sanılır. Başka bir söylenceye göre de Teuthrania Kralı Grynos savaşta Pergamos'tan yardım istemiş, zaferden sonra iki kent kurdurarak birine onun onuruna Pergamon, ötekine de Gryneion adını vermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Allianoi</span>

Allianoi İzmiri, Bergama ilçesi sınırları içinde, Bergama-İvrindi kara yolunun 18. km.'sinde, Bergama'nın kuzeydoğusunda, Yortanlı Barajı gölet alanının tam ortasında, Paşa Ilıcası Mevkii'nde yer alan bir Misya antik kenttir.

<span class="mw-page-title-main">Justinianus Köprüsü</span> Serdivanda tarihi bir köprü

Justinianus Köprüsü veya Sangarius Köprüsü, Türkiye'de, Geç Roma Döneminden kalma, Sakarya nehri üzerinde bir taş köprüdür. Yapı Doğu Roma İmparatoru Justinianus (527–565) tarafından başkent Konstaninopolis ile imparatorluğun doğu vilayetleri arasındaki ulaşımı kolaylaştırmak için inşa ettirildi. Neredeyse 430 m uzunluğundaki köprü, dev ölçüleri nedeniyle dönemin yazar ve şairlerin eserlerine konu olmuştu. Justinianus'un Boğaziçi yerine gemiyle Anadolu'dan geçebilmek için kanal projesi planladığı ve köprünün bu projenin bir parçası olduğu iddiası uzmanlar tarafından tartışılmaktadır. Köprü, 2018'de UNESCO tarafından Dünya Mirası Geçici Listesi'ne eklendi.

<span class="mw-page-title-main">Taşköprü (Üsküp)</span>

Taşköprü Vardar Nehri üzerinde, Üsküp şehir merkezinde bulunan tarihi Osmanlı köprüsü. Üsküp’ün simgelerinin en başında yer alır. Fatih Köprüsü veya Fatih Sultan Mehmet Köprüsü olarak isimlendirilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kırkgöz Kemeri</span>

Kırkgöz Kemeri ya da Roma dönemindeki adıyla Limyra Köprüsü, dünyadaki en eski basık kemerli köprülerden biridir. 360 m uzunluğundaki bu taş köprü Antalya iline bağlı Finike ilçesin Hasyurt mahallesi sınırları içinde yer alan antik bir Likya kenti olan Limyra'da Alakır Çayı üzerine kurulmuştur. 5,3:1 ok oranındaki 26 adet kemer, köprüye oldukça yassı bir görünüm vermektedir. Bu yassılık oranına köprü yapımı tarihinde daha sonra yüzyıllarca ulaşılamayıp ancak Geç Ortaçağ döneminde yapılan yapılarda ulaşılabilmiştir. Teknik ve tarihi bakımdan olağanüstü önemine rağmen Kırkgöz Kemeri köprüsü veya diğer adıyla Limyra Köprüsü Türkiye'de çok az bilinir. Yapının gittikçe harabeye dönüşmesi, Alman Arkeoloji Enstitüsü'nü 1970'li yıllarda bugüne dek yapılan tek saha araştırmasını yapmaya sevketmişti.

<span class="mw-page-title-main">Kemer Köprüsü</span>

Kemer Köprüsü, Roman segmental ark şeklinde, Likya, Ksantos'a - modern Türkiye, Muğla- yakın bir yerdedir. Koca Çayı'na doğru Kemer Köyü'nden 4 km yukarıda, nehir yatağının 500 m'ye ulaştığı bir yerdedir. Şu anda sadece 29 m uzunluğunda, 4.5 m genişliğinde bir kısmı kalmıştır. Neredeyse yıkılmış olmasına rağmen geçmişte köprü yapımını çok iyi temsil etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Köprüpazar Köprüsü</span>

Köprüpazar Köprüsü, Roma döneminden kalma, günümüzde Türkiye'de, Aspendos yakınlarında Köprüçay (Eurymedon) nehri üzerinden geçen, 9 kemerli Eurymedon Köprüsü'nün temelleri üzerine Selçuklu Hanedanı tarafından 13. yüzyılda yapılmış, sivri kemerli bir köprüdür. Köprü eski Roma yapısının nehir yatağındaki ayak kalıntılarını takip ettiği için yol güzergâhının ortasında belirgin sapmalar görülür. Köprü 259,50 metre uzunluğunda olup, genişliği 9,44 metredir. Sütun kalınlıkları 9,60 metre, kemer açıklığı 23,52 metredir.

<span class="mw-page-title-main">Roma köprüleri listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Romalılar dünyanın ilk büyük köprü inşacılarıydı. Aşağıdaki liste, bugün hala hayatta kaldığı bilinen bütün pek çok Roma köprülerini oluşturmanın bir denemesidir.

<span class="mw-page-title-main">Sultançayır Köprüsü</span> Susurlukta tarihi köprü

Sultançayır Köprüsü, Balıkesir'deki Susurluk Çayı üzerinde bulunan; dar yapılı, basık kemerli ve çember oyuklu antik bir kemerli köprü. 234 metre uzunluğundaki yapının ilk gelişigüzel incelenmesi 20. yüzyılın başlarında yapılmış, ancak o zamandan beri yetkililer tarafından fazlasıyla ihmal edilmiştir. 2009 yılında çekilmiş mevcut fotoğraflar köprünün bu ihmal süresinde yıkıldığını göstermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Bodrum Köprüsü</span>

Bodrum Köprüsü, Roma İmparatorluğu döneminde inşa edilmiş antik bir köprüdür. İzmir kentinin Bergama ilçesinde, tarihteki adı Selinus olan Bergama Çayı üzerinde bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Oluk Köprü</span>

Oluk Köprü, Türkiye'de, Roma İmparatorluğu'nun Pisidya eyaletinin başkenti antik Selge şehri yakınında, eski adıyla Eurymedon olan Köprüçay nehri üzerinde bir Roma köprüsüdür. Yapı, Pamphilia kıyılarından Psidia bölgesine uzanan bir yolun üzerrıne yer alıyordu. Nüfus yoğunluğu düşük bir bölgede kurulu olan köprü, Köprüçay nehrini Beşkonak köyünün yakınında geçer ve yüksekliği nedeniyle dikkat çeker.

<span class="mw-page-title-main">Dicle Köprüsü</span> Diyarbakırda bir köprü

Dicle Köprüsü, Diyarbakır'ın Sur ilçesinde Dicle Nehri üzerinde yer alan tarihî bir köprüdür. On açıklığa sahip olduğu için yerel halkça On Gözlü Köprü olarak bilinirken eski Silvan yolu güzergâhında bulunduğundan bazı kaynaklarda ise Silvan Köprüsü olarak da geçer. Şehir merkezine 3 kilometre uzaklıkta olup Diyarbakır'dan gelerek Mardin'e devam eden, sonra doğuya doğru ayrılan tali yolun bağlantı yerinde, kentin merkezini Bağıvar beldesi ile civar köylere bağlayan noktada bulunmaktadır. Köprünün ilk yapım tarihi ile ilgili farklı türde görüşler vardır. Bu görüşlerden bazıları köprünün şimdiki yerinde, antik dönemde de bir köprü olduğunu öne sürer. Birkaç defa kısmen veya tamamen yıkılıp yeniden inşa edildiği düşünülen köprünün, yapım yılı olarak bilinen en yakın ve doğru tarih, köprü üzerinde yer alan kitabeden fark edilmektedir. Kitabeye göre Mervaniler döneminde 1065 yılında yaptırılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Tromsøysund Tüneli</span>

Tromsøysund Tunnel, Norveç'in Troms eyaletinin Tromsø şehrinde bulunan anakaradan Tromsøya adasına bağlanan Tromsøysundet boğazı altından geçen denizaltı tünel.

Tuzla Çayı, Çanakkale ili Ayvacık ilçe sınırlarındaki akarsu. Kaz Dağı'ından doğar, batıya doğru akar, Ege Denizi'ne dökülür. Uzunluğu 52 km, minimum debisi 10–15 m3, maksimum debisi 1400 m3'tür.

Karasu Köprüsü ya da bilinen diğer adıyla Karaköprü veya Roma Köprüsü, Diyarbakır'da yer alan bir köprüdür. Devegeçidi Suyu üzerinde yer almaktadır. Köprü üzerinde yapım yılını ve kimler tarafından yapıldığını gösteren bir yazıt bulunmamaktadır. 94 metre uzunluğunda, 7 metre genişliğinde olan Karasu Köprüsü'nün memba tarafındaki selyaranları üçgen gövdeli ve piramidal külahlıdır. Köprü altı gözden oluşmaktadır ve yarım daire şeklinde kemerlere sahiptir. Bazalt taştan inşa edilmiştir. Köprü, antik bir yol ile kente bağlanmaktadır.

Kravga Köprüsü Mersin ilinde tarihi bir köprüdür.

Çobançeşme Köprüsü, İstanbul ili Bahçelievler ilçesi Çobançeşme mahallesinde Ayamama Deresi üzerinde Roma dönemine ait tarihi köprüdür. Adını yanındaki Çoban Çeşmesi'nden alır. Yol inşaatı kapsamında dere yatağı değiştirildiğinden köprünün dere ile irtibatı kalmamıştır. Yapım tarihi ve kim tarafından yaptırıldığı bilinmemektedir.

Antik Romalılar tarafından inşa edilen Roma köprüleri, inşa edilen ilk büyük ve kalıcı köprülerdi. Roma köprüleri taştan yapılmıştır ve temel yapı olarak kemer kullanılarak inşa edilmişlerdir. Bu köprülerin yapımında çok miktarlarda beton kullanıldı, Romalılar ilk defa köprü yapımında beton kullanan halk oldu.

<span class="mw-page-title-main">Kemere Köprüsü</span>

Kemere Köprüsü, Türkiye'nin Amasra şehrinde yer alan bir köprüdür. Amasra Kalesi'nin yarımada ile Boztepe Adası'nda bulunan iki kısmını birbirine bağlar.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.