İçeriğe atla

Nysa

Koordinatlar: 37°54′06″K 28°08′48″D / 37.90167°K 28.14667°D / 37.90167; 28.14667
Nysa
Nysa
Nysa antik kenti, Aydın'nın Sultanhisar ilçesinde Menderes Nehri'nin kuzeyinde yer alır. Tiyatrosu, Helenistik dönem sonlarında inşa edilmiş olsa da, mevcut mimari özellikleri 2. yüzyıla kadar uzanmaktadır.
Diğer adıNysıa
KonumTürkiye Aydın, Sultanhisar
BölgeKarya
Koordinatlar37°54′06″K 28°08′48″D / 37.90167°K 28.14667°D / 37.90167; 28.14667
TürYerleşim
Tarihçe
KurucuI. Antiokhos Soter
KuruluşMÖ.6.yüzyıl
Kültür(ler)Helenistik dönem, Roma Dönemi, Bizans dönemi
Sit ayrıntıları
Buluntu(lar)Meclis binası, tiyatro, kütüphane, bouleterion, Togalı Marcus Aurelius heykeli, agora kuzey portiko, sahne binası, propylon,
Kazı tarihleri1907
DurumTescilli- Tescil Tarihi:20/6/1990, Tescil No: 1398 (Tescil Kurumu:İzmir 2 No'lu KK), Restore [1]
Nysa Antik Kenti'nde bir bouleuterion

Nysa veya Menderes Nysa'sı, Aydın ilinin Sultanhisar ilçesi sınırlarında yer alan bir antik kent örenidir. Tarihi MÖ 3. yüzyıla kadar uzanmaktadır. Menderes Nehri’nin kuzeyinde, nehrin oluşturduğu bereketli havzada, Cevizli – Aydın (Messogis) dağlarının güneyindeki korunaklı yamaçta kurulmuş olan Nysa, Roma İmparatorluk Dönemi’nde Asia Eyaleti’nin önemli kentleri arasında yer alır.[2]

Yerleşim

Karia kentlerindendir. Antik kentin kuruluşu ile ilgili farklı bilgiler bulunmaktadır. Antik dönem tarihçisi ‘Stephanus’ MÖ 3. yüzyılda Seleukos'un oğlu I. Antiokhos Soter tarafından eşi adına şehri kurdurduğu bazı kaynaklarda gösterse de, Kent ile ilgili en önemli bilgileri yaşamının büyük bölümünü Nysa'da geçiren ünlü Coğrafyacı Strabon'dan almaktadır. Strabon devrin en önemli eğitim merkezlerinden biri Nysa'da eğitim görmüştür.

Kent özellikle Roma İmparatorluk egemenliği altındayken kültürel alanda önemli bir noktaya ulaşmıştır.

Örenler

Strabon, kentin iki bölümden oluştuğunu anlatmaktadır. Şehri ikiye bölen sel yatağının batısında gymnasion yer almaktadır. Kuzeyde Bizans yapı kalıntısı ve kütüphane yer almaktadır. Kütüphanenin kuzeyinde ise sahne binasında görülen kabartmalarıyla ayrı bir öneme sahip olan tiyatro bulunmaktadır..[3] Sel yatağının doğusunda ise agora, bouleuterion ve hamam yer alıyor. Şehrin nekropolü batıda kutsal alan olan Akharaka (Salavatlı) yolu üzerinde bulunmaktadır.Çok dik bir boğazın iki yanında kurulmuş binalar, sokaklar ve meydanlar tonozlu altyapılarla desteklenmiş köprü ile birbirine bağlanmıştır.Roma döneminde binalara ilaveler yapılarak tonozlarla desteklenmiştir. MÖ 1.Yüzyılda yapıldığı düşünülen Antik Tiyatro sahne alanı yaklaşık 27 metre genişliktedir.[3]

Mitoloji

Dionysos'un Kenti Nysa: Mitolojide Hermes, çocuk Dionysos'u büyütmesi için Nysa Dağının perilerine emanet etmiştir. Nysa'lılar inşa ettikleri tiyatronun sahne binasının podyum frizlerinde, Nysa tanrısı olan Dionysos'un yaşamından kesitlere yer vermişler.

Araştırma

1907'de Alman W. von Diest tarafından başlatılan kazılar, Kurtuluş Savaşı sırasında, 1921-1922'de bölgeyi işgal eden Yunan ekipler tarafından K. Kourouniōtēs başkanlığında yürütülmüştür. Daha sonra bölgede uzun bir süre çalışma yapılmamıştır. 1960'larda İzmir Müzesi, 1980'li yıllarda Aydın Müzesi, 1990-2010 yılları arasında Ankara Üniversitesi'nden Prof. Dr. Vedat İdil başkanlığında, Prof Dr. Musa Kadıoğlu'nun başkan yardımcılığında yürütülen kazı ve restorasyon çalışmaları ile Kent'in bir bölümü gün yüzüne çıkarılmıştır.[4] 2012 yılında Aydın Müze Müdürlüğü ve Ankara Üniversitesi öğretim üyesi S. Hakan Öztaner'in bilimsel başkanlığındaki ekip tarafından yürütülen kazı ve restorasyon çalışmaları, Kültür ve Turizm Bakanlığı izin ve desteği ile günümüzde de devam etmektedir.[2]

Kazılar (Açmalar)

2008 yılı Nysa kazı ve restorasyon çalışmaları 15 Temmuz – 21 Eylül tarihlerinde sürdürülmüştür. Bu çalışmalar antik kentin agora'sında, meclis binasında (bouleuterİon), stadion'unda ve gymnasium'unda yapılmıştır.[5] Ayrıca cadde-sokak sisteminin tespiti için yapılan kazı çalışmaları ile tiyatro'da, agora'da ve meclis binası'nda restorasyon çalışmaları devam etmiştir (Plan. 1)1. 2008 yılında bu çalışmalara yerli ve yabancı olmak üzere üç ekip katılmıştır.[5]

Agora

Nysa Agora'sında kazı çalışmaları kuzey portiko'da iki alanda gerçekleştirilmiştir. İlk olarak 2007 kazı sezonunda basamak hâlinde bırakılan 1 No.lu dükkândaki geç dönem tabanları kaldırılarak söz konusu tabanlar altında ele geçirilen arkeolojik eserlerle geç dönem tabanlarını tarihleme yoluna gidilmiştir. Ayrıca 2007 yılında ortaya çıkarılan 3 ve 4 No.lu dükkânların güneyinde kuzey portiko orta sütun aksının bulunabilmesi için S3 olarak adlandırılan yeni bir açma açılmıştır.[6]

Gerontikon Restorasyon

Mimarî Restorasyon

2008 yılı Gerontikon (Yaşlılar Meclisi) restorasyon çalışmaları birçok farklı alanda sürdürülmüştür. Öncelikli olarak propylon'un arka odasında yani koridora geçişi sağlayan ön odada ve Gerontikon'un doğu stoa'sındaki taban mozaiği restore edilmiştir. Propylon'a cadde zemininden çıkışı sağlayan ilk mermer basamak sırasının güney uçtaki iki bloğu yapıştırılarak basamak sırasındaki orijinal yerine kireç harcı ile sabitlenmiştir. Ayrıca Gerontikon'un cavea'sına ait oturma basamaklarının kopan parçaları yerlerine yapıştırılmıştır.[5] Yine cavea'nın batı analemma duvarına bitişik merdiven sırasına (Klimakes=Scalaria) ait bloklar, yerlerine yerleştirilerek kireç harcı ile sabitlenmişlerdir. Gerontikon scaenae frons'una ait 2. ve 3. podyum restore edilmiş ve bu podyumların yaslanmış olduğu scaenae frons duvarındaki derz boşlukları kireç harcı ile doldurularak sağlamlaştırılmıştır. Bu çalışmalar dışında iki katlı scaenae frons cephesine ait tüm blokların tasnifi Gerontikon'un ön avlusunda tamamlanmıştır. Cephede yer alan sütunlar dışında heykel kaidesi, Attik-İon kaide, Korinth başlığı, İon başlığı, arşitrav, kapı kornişi, lento, söve, rankefrizi kaset ve kornişler gibi diğer tüm mimarî blokların parça restorasyonu tamamlanmıştır. Bu çalışmalar kapsamında yekpare bir mermer bloktan üretilmiş ancak birçok parçaya ayrılmış olan 3. podyumun podyum tacı tümlenerek orijinal yerine yerleştirilmiştir.[5]

Heykel Restorasyonu

2008 yılı kazı ve restorasyon çalışmaları kapsamında İzmir Arkeoloji Müzesi'nde teşhir edilen Nysa Gerontikonu'ndan iki heykelin T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü'nün izni ile Aydın Müzesi'ne getirilmesi kazı imkânları ile sağlanmıştır. 2008 yılı Agora kuzey portiko S3 açmasında bir heykele ait geçme sağ kol-omuz parçası ele geçirilmiştir. Arka kısmında heykelin sağ kol-omzundaki yuvaya geçme çıkıntısı bulunan parçanın, İzmir Arkeoloji Müzesi'nden getirilen togalı erkek heykelinin (Marcus Aurelius)9 sağ kol-omzundaki geçme yuvasına tam olarak uyduğu tespit edilmiştir.[7] Agora kuzey portiko'daki geç dönem duvarında devşirme olarak kullanıldığı belirlenen sağ kol-omuz parçasının esasen Gerontikon'un scaenae frons heykel kompozisyonuna ait olduğu, ancak daha sonraki devirlerde duvar yapmak amacıyla taşınmış olduğu bu buluntu ile de tespit edilmiştir. Konservasyonları tamamlanan söz konusu eserlere kaideler yaptırılmış ve Aydın Müzesi'ne teslim edilmiştir.[5][6][7]

Galeri

  • Nysa'da yer alan kütüphane
    Nysa'da yer alan kütüphane
  • Nysa
    Nysa
  • Nysa
    Nysa
  • Nysa
    Nysa
  • Nysa
    Nysa
  • Nysa
    Nysa
  • Agora girişine çıkan cadde
    Agora girişine çıkan cadde
  • Geç Helenistik döneme tarihlenen, vadinin eteğinde dik yamaca kesilmiş oturma sıralarıyla inşa edilen Stadyum
    Geç Helenistik döneme tarihlenen, vadinin eteğinde dik yamaca kesilmiş oturma sıralarıyla inşa edilen Stadyum

Kaynakça

  1. ^ "Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri - TAY Projesi". 27 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ekim 2021. 
  2. ^ a b "Tarihçe – NYSA KAZISI". ANKARA ÜNİVERSİTESİ. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2024. 
  3. ^ a b İDİL, Vedat (2009). 31.Kazı Sonuçları Toplantısı 2. Cilt (PDF). TC Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayın No:3249-2. ss. 277,279. ISSN 1017-7655. 9 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 24 Ekim 2021. 
  4. ^ "Nysa Kazıları Başladı". T.C.Kültür ve Turizm Bakanlığı. 7 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  5. ^ a b c d e KADIOĞLU, Musa (2009). 2008 Yılı Nysa Kazı Ve Restorasyon Çalışmaları (PDF). Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayın No:141-2. ss. 271,295. ISSN 1017-7655. 9 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 24 Ekim 2021. 
  6. ^ a b TAMSÜ POLAT, Rahşan (2009). 2008 Yılı Nysa Kazı Ve Restorasyon Çalışmaları (PDF). T.C. KTB, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayın No:141-2. ss. 272,295. ISSN 1017-7655. 9 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 24 Ekim 2021. 
  7. ^ a b BECKMANN, Martin (2009). 2008 Yılı Nysa Kazı Ve Restorasyon Çalışmaları (PDF). T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. ss. 272,295. ISSN 1017-7655. 9 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 24 Ekim 2021. 

Dipnotlar

  • Tekin Gün,Dionysos Evi-Nysa Antik Kent / AYDIN,Mayıs 2016

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Nysa ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.


İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Pergamon</span> Günümüzdeki İzmir, Bergama ilçe merkezinin yerinde kurulmuş, UNESCO dünya mirası listesinde yer alan antik kent. (Pergamon)

Pergamon, günümüzde İzmir iline bağlı Bergama ilçesinin merkezinin yerinde kurulu antik kentin adıdır. Pergamon, eski çağlarda Misya bölgesinin önemli merkezlerinden biriydi. MÖ 282-133 arasında da Pergamon Krallığı'nın başkentiydi. Pergamon adı, bir söylence kahramanı olan Pergamos'tan gelir. Pergamos'un, Teuthrania kralını öldürdükten sonra kenti ele geçirdiği ve kendi adını verdiği sanılır. Başka bir söylenceye göre de Teuthrania Kralı Grynos savaşta Pergamos'tan yardım istemiş, zaferden sonra iki kent kurdurarak birine onun onuruna Pergamon, ötekine de Gryneion adını vermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Antioheia tu Kragu</span>

Antiocheia ad Cragum, Antalya ili Gazipaşa ilçesi yakınlarında antik kent. Alanya'nın 60 kilometre doğusundadır. Antik çağda Dağlık Kilikya olarak bilinen bölgede ve Akdeniz kıyısındadır. Kent adını, M.S. 1. yüzyılda yaşamış Kommagene Kralı IV. Antiochus'dan almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Knidos</span> Muğlanın Datça ilçesinde bulunan, Karya dönemine ait antik yerleşim

Knidos, Muğla'nın Datça ilçesinde bulunan, Karya dönemine ait antik yerleşimdir.

<span class="mw-page-title-main">Fokaia</span>

Fokaia, İzmir'in Foça ilçesinin Antik Çağ'da ve Bizans Dönemi'ndeki adı. On iki İon kentinden biridir. Önceleri kentin kuruluşu MÖ 11. yüzyıl Aiol'ler tarafından gerçekleştiği, MÖ 9. yüzyılda ise kentin İon tarafına geçtiği düşünülüyordu. Fakat yapılan son araştırmalar kentin kuruluş tarihini MÖ 2000'e kadar geri götürüyor.

<span class="mw-page-title-main">Afrodisias</span> Aydındaki antik kent

Afrodisias veya Afrodisyas, Tanrıça Afrodit'e adanmış birçok eski çağ kentinin ortak adı. Afrodisyas adlı kentlerin en ünlüsü, Anadolu'nun güneybatısında, eski Karia bölgesinde, günümüzde Aydın ilinin Karacasu ilçesine bağlı Geyre mahallesinin bulunduğu yerde bulunan Antik Yunan kentidir. Arkeolojik kazılar başladıktan sonra Geyre taşınmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Priene</span>

Priene, Aydın Söke'de Selçuk-Efes'e yaklaşık 100 km uzaklıkta kurulmuş bir İyon şehridir. Şehir Menderes nehrinin 10 km kuzeyindedir. Şehir kurulduğunda deniz kıyısındaydı. Menderesin alüvyonu nedeniyle şehir şimdi kilometrelerce kara içerisindedir.

<span class="mw-page-title-main">Sagalassos</span> Burdur yakınlarında antik kent

Sagalassos, Antalya'ya 110, Isparta'ya 41 km uzaklıkta, Burdur'un Ağlasun ilçesinin 7 km kuzeydoğusunda yer alan antik bir kenttir.

<span class="mw-page-title-main">Stratonikeia (Muğla)</span>

Stratonikeia, Muğla'nın Yatağan ilçesinde bulunan, Karya ve Roma dönemine ait antik yerleşimdir.

<span class="mw-page-title-main">Antioheia (Pisidya)</span>

Antakya, Pisidya, Türkiye'nin Akdeniz, Ege ve İç Anadolu bölgelerinin kesiştiği noktadaki Göller Yöresi'nde, tarihi Pisidya ve Frigya'nın sınırında bulunan antik kenttir. Pisidya Antakyası olarak da bilinir. Isparta ilinin modern ilçesi Yalvaç'ın kuzey şeridinde 1 km'lik bir alanı kapsar. Kent, kuzeyindeki 1236 metrelik en yüksek noktası ile bir vadi görünümündedir.

<span class="mw-page-title-main">Burdur Müzesi</span>

Burdur Müzesi, Burdur şehir merkezinde 57 binden fazla arkeoolojik ve etnoğrafik eserin sergilendiği müzedir. 1969 yılında ziyarete açılmıştır. Bulguroğlu (Pirkulzade) Mederesesi'nin kütüphane binasında ve bu tarihi bina ile aynı mimari görünümü taşıyan yeni ek binalarda hizmet vermektedir. 2008 yılında Avrupa'da Yılın Müzesi olmaya aday olmuştur ve 2008 yılında “Gezilip Görülmeye Değer Müze” ödülünü almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Smirni</span> İzmirde bulunan antik şehir

Smirni, İzmir sınırları içinde iki farklı konumda yer alan tarihî kentler. Körfezin kuzeydoğusunda yer alan ve yüzölçümü yaklaşık yüz dönüm olan bir adacık üzerinde kurulmuştu.

<span class="mw-page-title-main">Selge</span>

Selge, antik Pisidya bölgesinin dağ kentlerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Assos</span> Ayvacıkda bir antik kent

Assos, Çanakkale'nin Ayvacık ilçesinin yaklaşık 17 km güneyindeki Behramkale Köyü'nde yer alan bir antik kent.

<span class="mw-page-title-main">Metropolis (antik kent)</span>

Metropolis, kuruluşu günümüzden yaklaşık 5000 yıl öncesine dayanan, İzmir'in Torbalı ilçesinin 5 km güneybatısında bulunan bir antik kenttir.

<span class="mw-page-title-main">İzmir Tarih ve Sanat Müzesi</span> İzmir, Türkiyede bir müze

İzmir Tarih ve Sanat Müzesi, Türkiye'nin İzmir şehrinde, Kültürpark içerisinde 2004 yılında hizmete girmiş müzedir. Taş Eserler Bölümü, Seramik Eserler Bölümü ve Kıymetli Eserler Bölümü olmak üzere üç ayrı bölümde ziyaretçilerine İzmir ve çevresinde yapılan kazılarda ortaya çıkarılan eserleri sunmaktadır. Her yıl yüz binden fazla ziyaretçi tarafından gezilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Teos</span> Antik kent

Teos veya Teo, Eski İyonya'da batısından yer alan bir antik şehirdir.

<span class="mw-page-title-main">Juliopolis Nekropolü</span>

Juliopolis Nekropolü; Ankara'nın Nallıhan ilçesinde bulunan bir nekropoldür. Juliopolis Antik Kenti'nin bir parçası olan alan ilk olarak 1999 yılında keşfedilmiş ve milattan sonra 1. yüzyıla tarihlenmiştir. Anadolu Medeniyetleri Müzesi bünyesinde gerçekleştirilen çok sayıda kazıda üzerinde "Bithynia’nın kayıp kenti Juliopolis" yazan bronz sikkeler ele geçirilmiştir. Yapılan çalışmalar sonucunda nekropolün Helenistik dönemde oluşturulduğu, Roma döneminde yoğun biçimde kullanıldığı ve Bizans döneminde de hizmet vermeye devam ettiği tespit edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Parion</span>

Parion Antik Kent Çanakkale ili Biga ilçesi Kemer köyü sınırları içinde antik kent yerleşimidir.

<span class="mw-page-title-main">Iasos</span> Antik Karya şehri

Iasos Antik Kenti, Muğla ili, Milas ilçesi, Kıyıkışlacık Mahallesi sınırları içinde, Milas ilçesinin yaklaşık 26 km batısında Ege Denizi'ne kıyısı olan Güllük Körfezi'ndeki küçük bir koyun bitiminde yer almaktadır. Antik yerleşim Iasos birçok Yunan şehri gibi kökenleriyle övünmüştür. Şehrin sakinleri iasos’un Peloponnesos’taki Argos’tan deniz yoluyla gelenler tarafından kurulduğuna inanıyordu.

<span class="mw-page-title-main">Pamukkale Arkeoloji Müzesi</span> Denizlide bulunan bir arkeoloji müzesi

Pamukkale Arkeoloji Müzesi Yer altından çıkarılan mezarlar ile heykellerin ve küçük eserlerin bulunduğu ve sergilendiği bir arkeoloji müzesi. 1970'li yıllarda yapılan, Hierapolis Ören Yerinde bulunan Roma Hamam Yapısı'nın restorasyonu sonucu, başta Hierapolis Kazılarında çıkan ve Laodikeia, Tripolis gibi ören yerlerinden getirilen eserlerin teşhir ve düzenleme çalışmaları tamamlanarak, 1 Şubat 1984 tarihinde Hierapolis Örenyeri Müzesi ziyarete açılmıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.