İçeriğe atla

Nurser Öztunalı

Nurser Öztunalı
Doğum4 Şubat 1947(1947-02-04)
Mersin, Türkiye
Ölüm28 Şubat 1999 (52 yaşında)
İstanbul, Türkiye
MilliyetTürkiyeli
MeslekMimar, feminist ve yayıncı
EvlilikDr. Ali Şevket Bürkev

Nurser Öztunalı (4 Şubat 1947 - 28 Şubat 1999), Türkiye'de 1980 sonrası öncü aktivistlerinden. Esas mesleği mimarlık olan Nurser Öztunalı aynı zamanda yayıncılık da yaptı.[1] Kadın Çevresi Yayınları, Mor Çatı Kadın Sığınağı Vakfı ve Mimarlık Vakfı kurucularından. 12 yıl boyunca fiziksel şiddet görmesinin ardından her türlü ekonomik, toplumsal ve aile engeline rağmen boşanması, kişisel yaşamında bir dönüm noktası olmanın yanı sıra Türkiye'deki bağımsız feminist hareketin de bir kırılma noktası. Nurser Öztunalı aynı zamanda 1980 darbesi sonrası tüm baskıcı ortama rağmen Türkiye'de kendine açık bir şekilde feminist diyen ilk kadın aktivistlerden. 2021 yılında Heinrich Böll Vakfı tarafından verilen Anna Klein Ödülü'nü alan Mor Çatı Kadın Sığınağı Vakfı kurucularından feminist avukat Canan Arın "Ayrıca Mor Çatı’nın kuruluşundan beri emeği geçen ama artık aramızda olmayan  Nurser Öztunalı, Birsen Kaşker, Nural Yasin, Türkiye’deki  feminist harekete büyük emeği geçen  Şirin Tekeli ve  Feride  Yıldırım Güneri’nin  anıları önünde saygı ile eğiliyorum." diyerek ödülünü Nurser Öztunalı'ya ithaf etmiştir.[2]

Hayatı

Nurser Öztunalı, 4 Şubat 1947'de Mersin'de doğdu. Devlet Güzel Sanatlar Akademisi'nde mimarlık öğrencisi iken 1969'da doktor Ali Şevket Bürkev ile evlendi ve 1972'de mezun oldu. Bu evlilikte iki kız çocuğu oldu. Kendisine şiddet uygulayan Ali Şevket Bürkev'den 1981 yılında boşandı.[3] 28 Şubat 1999'da İstanbul'da kalp krizi geçirerek öldü.[4] 1996 yılında küçük kızı Almina Bürkev'i kaybetmesinin ardından içine kapandı. Kızlarından Beyza Türkev, Nursel Öztunalı hakkında şöyle diyor: "Annemin 11 yaşındayken onunla daha az vakit geçirmeme neden olan bu mücadelesiyle gurur duyuyorum. Benden çalınmış olan zamanın boşa geçmediğini düşünüyorum."

Aktiviteler

Türkiye’de ikinci dalga feminizmin çok amaçlı ilk örgütlenmesi olan 1984 yılında kurulan Kadın Çevresi Yayınları'nın kurucularındandır. Kadın Çevresi’nin ilk mekanı Nurser Öztunalı’nın Beşiktaş’taki mimarlık ofisinin 15 metrekarelik bir odasıydı.[5]

Aynı zamanda İstanbul’da 12 Eylül askeri darbesi sonrası ilk izinli, kitlesel kadın yürüyüşü olan “Kadınlar Dayağa Karşı Dayanışmaya” yürüyüşü organize edenler arasında.[6] Bu yürüyüşün de dahil olduğu Dayağa Karşı Kampanya'nın ismini Nurser Öztunalı buldu.

4-29 Mart 1994 tarihleri arasında Kadın Eserleri Kütüphanesi’nde, Stella Ovadia’nın hazırladığı İz Kalsın başlıklı seçkide 1980 sonrası feminist hareketin belgeleri sergilendi. Şirin Tekeli ilk dönemin belgelerini, Şule Torun sakladığı Somut dönemi belgelerini, Nurser Öztunalı dayağa karşı kampanya grubuyla ilgili belgeleri ve notlarını, Füsun Yaraş özel notlarını bu sergi için verdiler.

Dayağa Karşı Kampanya'nın ardından kurulan Mor Çatı Kadın Sığınağı Vakfı kurucuları arasında da bulunan Nurser Öztunalı öldüğü 1999 yılına kadar Mor Çatı Kadın Sığınağı Vakfı gönüllüsü olarak çalışmaya devam etti.

Kaynakça

  1. ^ "Kadın Belleği" (PDF). Kadın Eserleri Kütüphanesi. 1 Eylül 2005. 7 Aralık 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2022. 
  2. ^ ""Bu ödülü Türkiye ve dünyadaki ataerkilliğe, partiarkaya direnen bütün kadınlara armağan ediyorum." | Heinrich Böll Stiftung | Niwêneriya Tirkiyeyê". Heinrich-Böll-Stiftung. 19 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2022. 
  3. ^ Çubukçu, p. 385
  4. ^ Çubukçu, p. 387
  5. ^ Karakuş, Filiz (26 Mart 2022). "27 Mart 1984: İkinci dalga Türkiye'de - Kadın Çevresi". Çatlak Zemin. 28 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2022. 
  6. ^ Şakir, Şükran (16 Mayıs 2022). "17 Mayıs 1987: Kadınlar Dayağa Karşı Dayanışmaya Yürüyüşü". Çatlak Zemin. 22 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2022. 

Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Feminizm</span> İdeoloji

Feminizm, kadınların haklarını tanıyarak bu hakların korunması amacıyla eşitsizliklerin ortadan kaldırılmasına yönelik çeşitli ideolojiler, toplumsal hareketler ve kitle örgütlerinden oluşan hareket. Sözcüğün köken olarak Latince "femina" ve onun Fransızca türevi olan "féminisme" sözcüğünden geldiği ve Türkçe eş anlamlısının hatunculuk olduğu belirtilmektedir. Kadın hareketi doğrudan kadınları ilgilendiren ve dolaylı olarak kültürü ilgilendiren konularda bilinç uyandırır. Feminizmin temel amaçları; eğitim, iş, çocuk bakımı, yönetim gibi konularda eşit haklara sahip olmaktan, yasal kürtaj hakkından, kadın sağlığı konusunda ilerlemelere, tacizin ve tecavüzün engellenmesinden lezbiyen haklarına kadar uzanır.

<span class="mw-page-title-main">Anarko-feminizm</span>

19. yüzyılda ilk kez ortaya çıkan ve isimlendirilen Anarko-feminizm veya Anarka-feminizm, anarşizm ile feminizmi bir araya getirir ve ataerkilliği hiyerarşinin ve dolayısıyla da toplumun temel problemlerinden biri olarak değerlendirir. Anarko-feministler ataerkillik ve maşizm ile savaşın sınıf çatışmalarının ve devlete yönelik anarşist mücadelenin bütünleyici bir parçası olduğuna inanırlar. Özünde, bu felsefe anarşist mücadeleyi feminist mücadelenin gerekli bir bileşeni olarak görür. Feminizmi de anarşist felsefenin gerekli bir bileşeni olarak görür. L. Susan Brown, "Anarşizm, tüm güç ilişkilerine karşı çıkan bir siyaset felsefesi olduğundan, doğası gereği feministtir" iddiasında bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Duygu Asena</span> Türk yazar ve kadın hakları savunucusu

Duygu Asena, Türk gazeteci ve yazar, kadın hakları savunucusu.

<span class="mw-page-title-main">Dünya Kadınlar Günü</span> uluslararası kadınlar günü

Dünya Kadınlar Günü, Birleşmiş Milletler tarafından bu şekilde tanımlanmış olarak her yıl 8 Mart'ta kutlanan uluslararası bir gündür. İnsan hakları temelinde kadınların siyasi ve sosyal bilincinin geliştirilmesine, ekonomik, siyasi ve sosyal başarılarının kutlanmasına ayrılmaktadır. Dünya Kadınlar Günü, kadın hakları hareketinde bir odak noktasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Doğan Kuban</span> Türk mimar ve akademisyen (1926–2021)

Doğan Kuban, Türk mimar ve akademisyendir. Türkiye'nin ilk ve en önemli mimarlık tarihçilerindendir.

<span class="mw-page-title-main">Aile içi şiddet</span> Bir aile üyesinin; diğer veya eski üyesine fiziksel ya da psikolojik olarak hükmetmesi, zarar vermesi

Aile içi şiddet, bir aile üyesinin; diğer üyesi veya eski üyesine karşı fiziksel ya da psikolojik olarak hükmetme ya da zarar vermesidir.

<span class="mw-page-title-main">Kemal Şahin</span> Türk İş İnsanı Metalurji Mühendisi

Kemal Şahin, Türk iş insanıdır.

Heinrich Böll Stiftung Derneği, İstanbul'da yerleşik olan bir sivil toplum kuruluşudur.

<span class="mw-page-title-main">Süfrajet</span>

20. yüzyılın başlarında Birleşik Krallık ve ABD’de pasif direniş, kamu toplantılarını bölme, açlık grevi yapma gibi yollarla kadınların seçme ve seçilme hakkını savunan, az çok organize olmuş radikal kadın hakları savunucuları süfrajet olarak nitelendirilmiştir. Süfrajet hareketleri ağırlıklı olarak orta sınıftan gelen kadınlar tarafından yürütülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Mor Çatı</span> Türkiyede bir sivil toplum örgütü

Mor Çatı Kadın Sığınağı Vakfı; kadınlara karşı şiddetin önlenmesi için çalışmalar yapan, aile içi şiddete uğramış kadınlara psikolojik ve hukukî destek veren ve barınak sağlayan bir sivil toplum örgütüdür. Vakıf adında ve kampanyalarda kullanılan mor renk, şiddet sonucu meydana gelen yaralanmaları vurgulaması için tercih edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Şirin Tekeli</span> Türk yazar

Şirin Tekeli Türkiye'deki ikinci dalga kadın hareketinin içinde öncü olmuş kadın hakları savunucusu, feminist yazar ve aktivist.

Feminist Gece Yürüyüşü Türkiye'de, her 8 Mart'ta, çeşitli kadın örgütlerinden, çevrelerden, forumlardan katılan kadınların; patriyarkaya, cinsiyetçiliğe, ayrımcılığa, heteroseksizme, erkek şiddetine karşı yaptığı yürüyüş.

Türkiye'de feminizm kavramının literatüre girişi, Türk milliyetçiliğinin ve Türkçülüğün düşünce babalarından Ziya Gökalp'in "Türkçülüğün Esasları" adlı kitabının "Türk Feminizmi" adlı bölümünde "feminizm" kavramına övücü bir dille değinmesiyle oldu. Jön Türkler ve İttihat & Terakki Cemiyeti içerisinde oldukça yetkili olan; Ziya Gökalp, Ahmet Rıza, İbrahim Hilmi ve Enver Beylerin başını çektiği Türk milliyetçisi kanat kadınların özgürleşmesinin milletin bir bütün olarak özgürleşmesindeki önemine dikkat çekerek kadınların eğitimine yönelik oldukça yoğun çabalar harcadılar. Bu çabalar sonucunda kadınlar için İnas Sanâyi-i Nefîse Mektebi ve İnâs Darülfünunu gibi üniversite düzeyinde eğitim veren kurumlar yanında İstanbul'da ve Anadolu'da kız liseleri açılmasını sağladılar. Ayrıca yine bu milliyetçi kanat Türkiye tarihindeki ilk feminist kadın derneği olan Teali-i Nisvan Cemiyeti ile dönemi için oldukça sert taleplerde bulunan Osmanlı Müdafaa-i Hukuk-ı Nisvan Cemiyeti'nin ve kadınların iş gücüne katılımı için mücadele yürüten Osmanlı Kadınları Çalıştırma Cemiyeti'nin kuruluşuna önayak oldular. Ek olarak günlük yaşamda kadınları rahatlatmak için kadınlara uygulanan tek başına faytona binememek ve giyim-kuşam kısıtlamaları gibi bazı yasakları da kaldırdılar.

Nuriye Ulviye Mevlan Civelek, Türk gazeteci ve Türkiye'nin ilk kadın hakları savunucularından biridir. Osmanlı'nın ilk feminist dergisi olan Kadınlar Dünyası'nın ve kadın hakları örgütü Osmanlı Müdafaa-i Hukuk-ı Nisvan Cemiyeti'nin kurucusudur.

<i>Kadınlar Dünyası</i> Türkçe yayımlanan feminist kadın dergisi

Kadınlar Dünyası, Balkan Savaşları sonrasında 4 Nisan 1913 tarihinde yayın hayatına başlayan ve 1921'e kadar yayında kalan kadın dergisi.

5harfliler.com, Türkiye'de feminist bilinçle kadın gündemi üzerine yayın yapan çevrimiçi web sitesidir. 2012 yılında yayına başlayan oluşum yayın çevresi ve amacını kadınların gündemini sadece diyet ve güzellik tüyoları gibi fiziki alana indirgeyenlere karşı gerçek bir gündem yaratmak olarak açıkladı ve "5 Harfliler" söylemini kız, kadın, bayan, hanımefendi gibi söylemlerden "bunalanlar" için alternatif bir tercih olarak sundu.

<span class="mw-page-title-main">Canan Arın</span> Türk hukukçu

Mevhibe Canan Arın, Türk avukat ve aktivist.

Meral Akkent, Türk sosyolog, akademisyen ve feminist. Türkiye'nin ilk dünyanın üçüncü kent kadın müzesi olan İstanbul Kadın Müzesi'nin (2012) konsept geliştiricisi ve küratörüdür.

Feminizm tarihi, kadınlara eşit hakların sağlanmasını amaçlayan hareketlerin ve ideolojilerin kronolojik veya tematik anlatılarını içerir. Dünyanın dört bir yanındaki feministlerin sebepleri, hedefleri ve niyetleri ; zamana, kültüre ve ülkeye bağlı olarak değişmiş olsa da çoğu Batılı feminist tarihçi, kadın haklarını elde etmek için çalışan tüm hareketlerin, feminizm terimini kendilerine uygulamamış olsalar bile feminist hareket olarak değerlendirilmeleri gerektiğini iddia ediyorlar. Diğer bazı tarihçiler "feminist" terimini modern feminist hareket ve onun devamıyla sınırlandırır ve daha önceki hareketleri tanımlamak için "protofeminist" etiketini kullanır.

<span class="mw-page-title-main">Hülya Gülbahar</span>

Hülya Gülbahar , feminist, aktivist ve avukat.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.