Nuri Conker

Mehmet Nuri Conker
Mehmet Nuri Conker
Türkiye Büyük Millet Meclisi; 2., 3., 4. ve 5. Dönem Milletvekili
	Görev süresi; 11 Ağustos 1923 - 11 Ocak 1937
Seçim bölgesi	1923 – Kütahya; 1927 – Kütahya; 1931 – Gaziantep; 1935 – Gaziantep
Serbest Cumhuriyet Fırkası Genel Sekreteri
	Görev süresi; 12 Ağustos 1930 - 17 Kasım 1930
Yerine geldiği	Yeni makam
Yerine gelen	Makam kaldırıldı
Kişisel bilgiler
Doğum	29 Eylül 1882; Selanik, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm	11 Ocak 1937 (54 yaşında); Ankara, Türkiye
Ölüm nedeni	Kalp krizi
Partisi	Cumhuriyet Halk Fırkası (1923-1930); Serbest Cumhuriyet Fırkası (1930); Cumhuriyet Halk Partisi (1930-1937)
Bitirdiği okul	Harp Okulu
Mesleği	Asker, Siyasetçi
Ödülleri
Askerî hizmeti
Bağlılığı	1318-P. 15; Osmanlı (1902-1920); Türkiye (1920-1927)
Hizmet yılları	1902-1927
Rütbesi	Miralay
Komutası	1. Tümen Kurmay Başkanı, 24. Alay, Lahey Askeri Ataşesi; Basın ve İstihbarat Genel Müdürü, Ankara Komutanı, 41. Tümen (Adana Vilayeti Valisi)
Çatışma/savaşları	Trablusgarp Savaşı; Balkan Savaşları; I. Dünya Savaşı; Türk Kurtuluş Savaşı

Mehmet Nuri Conker^[2] (29 Eylül 1882, Selanik, Osmanlı İmparatorluğu - 11 Ocak 1937, Ankara, Türkiye), Türk asker ve siyasetçi.

Hayatı

Osman Bey'in oğludur. 14 Mart 1900 tarihinde girdiği Harp Okulundan 6 Aralık 1902 tarihinde Teğmen, devam ettiği Harp Akademisinden 5 Kasım 1905 tarihinde Mümtaz Yüzbaşı rütbesiyle mezun oldu ve 3. Ordu emrine verildi.

17 Ekim 1906 tarihinde 34. Alay 3. Tabur 4. Bölük Komutanı, 20 Mart 1907 tarihinde 3. Ordu 5. Nişancı Tabur Komutanı Yardımcısı, 26 Ağustos 1910 tarihinde 5. Ordu Küçük zabit (Astsubay) Okulu Müdürü olarak atandı. 28 Mart 1911 tarihinde Kurmay Yüzbaşı rütbesine terfi etti.

22 Haziran 1911 tarihinde Üsküp Redif Tümeni Kurmay Başkanlığına, 31 Ekim 1911 tarihinde Bingazi Kuvvetleri Kurmaylığına atandı. 5 Kasım 1911'de Kurmay Kıdemli Yüzbaşı rütbesine terfi etti.

2 Ocak 1912 tarihinde Bingazi Genel Komutanlığı Kurmaylığına atandı. 5 Haziran 1912 tarihinde Kurmay Binbaşı rütbesine terfi etti.

16 Ekim 1912'de İstanbul'a döndü. 25 Kasım 1912'de Çanakkale Boğazı Kolordusu Kurmaylığına atandı. 8 Şubat 1913 tarihinde Balkan Savaşları sırasında Bolayır Muharebesi'nde yaralandı ve 27 Nisan 1913'te tedavi için Almanya'ya gönderildi. 15 Aralık 1913'te Genelkurmay 2. Şube'de görevlendirildi. 8 Ocak 1914'te 1. Tümen Kurmay Başkanı, 13 Temmuz 1914'te 3. Kolordu emrindeki 24. Piyade Alay Komutanı olarak atandı.

5 Eylül 1915'te Kurmay Yarbay rütbesine terfi etti ve 8. Tümen Komutanı olarak atandı. 23 Nisan 1917'de Lahey Ataşemiliteri olarak görevlendirildi.

13 Haziran 1920'de Türk Kurtuluş Savaşı'na katılmak üzere Ankara'ya geldi. TBMM tarafından Basın ve İstihbarat Genel Müdürlüğü'ne atandı. 11 Eylül 1920'de Ankara Komutanlığı görevine atandı. 16 Eylül 1920'de 41. Tümen Komutanı olarak görevlendirildi. 11 Şubat 1921'de 41. Tümen Komutanlığı görevine ilaveten Adana Valiliği görevine atandı.^[1]

27 Şubat 1921'de satın alma ve eşya sevki işleriyle görevli olarak Almanya'ya gönderildi. Türk Kurtuluş Savaşı'ndan sonra başarılarından ötürü 1 Eylül 1923 tarihinde Kurmay Albay rütbesine terfi etti ve TBMM tarafından Kırmızı şeritli İstiklâl Madalyası ile taltif edildi.^[1]

1925-1927 yılları arasında TBMM'de Kütahya milletvekili olarak görev aldı. 4 Temmuz 1927 tarihinde kendi isteğiyle ordudan emekli oldu.^[1]

TBMM II. ve III. Kütahya, IV. Dönem (Ara Seçim) ve V. Dönem Gaziantep Milletvekilliği, II. Dönem 5. Şube Başkanı, IV. Dönem Parlamentolar Türk Grubu Kurucu Üyeliği, V. Dönem TBMM Başkan Vekilliği yaptı.

11 Ocak 1937'de geçirdiği bir kalp krizi sonucu Ankara'da öldü.

Almanca biliyordu.

Atatürk ile arkadaşlığı

Mustafa Kemal Atatürk'ün çocukluk ve silah arkadaşıdır.^[3] Selânik'te mahalle arkadaşı, sonra Askeri Rüştiye'de, Manastır İdadisi'nde, İstanbul Harbiye Mektebi'nde, Harp Akademisi'nde okul arkadaşlığı ettiler. Selanik'te Üçüncü Ordu, Hareket Ordusu, Arnavutluk Harekâtı, Afrika'da Trablusgarp ve Bingazi Muharebeleri, Çanakkale Anafartalar ve Conkbayırı Muharebeleri, Doğu'da Muş Cephesi, İstiklal Harbi ve inkılaplar devrinde hep birlikte görev yaptılar.

Vefatına kadar çoğunlukla Mustafa Kemal Atatürk ile beraber bulundu. Atatürk onun arkadaşlığını daima aramış ve birbirlerine karşı vefalı dost olmuşlardır.^[4] Onunla şakalaşmaları, konuşmaları samimi bir hava içinde geçerdi. Latife Hanım dışında Atatürk'le samimi olarak konuşup, ona adıyla ("Kemal" diyerek) ve ikinci tekil şahısla ("Sen" şeklinde) hitap edebilen tek kişi olup Atatürk'ün, ölümüne, annesinden sonra, en çok üzüldüğü kişidir. Anlatılanlara göre ölüm haberi geldiğinde "Ah Nuri, bizi nasıl bırakıp gidersin" deyip ağlamıştı. Sonra ise arabasına binip dolaşmış, saatlerce kendisinden haber alınamamıştı.^[5]

Conkbayırı Muharebelerindeki başarılarına atıf olarak Conker soyadı Atatürk tarafından verildi.^[6]

Kitapları

Zabit ve Komutan adlı bir eseri vardır. Mustafa Kemal Atatürk'ün Zâbit ve Kumandan ile Hasbihal isimli kitabı bu eseri okuduktan sonra onunla "hasbihal" şeklinde cevabıdır.^[4]

Kaynakça

^ ^a ^b ^c ^d T.C. Genelkurmay Harp Tarihi Başkanlığı Yayınları, Türk İstiklâl Harbine Katılan Tümen ve Daha Üst Kademelerdeki Komutanların Biyografileri, Genelkurmay Başkanlığı Basımevi, Ankara, 1972, s. 174.
^ "TBMM Albümü 1. Cilt (1920-1950)" (PDF). TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü. 6 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 24 Ağustos 2022.
^ Erik Jan Zürcher, The Unionist Factor: The Role of the Committee of Union and Progress in the Turkish National Movement, 1905-1926, BRILL, 1984, ISBN 978-90-04-07262-6, p. 48.
^ ^a ^b "Atatürk'ün Askerlik Üzerine Kitapları (1908-1918), [[Afet İnan]], İş Bankası Yayınları, 27 Mayıs 1959". 30 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2007.
^ Atatürk Anlatıyor
^ "https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/mehmet-nuri-conker-1881-1937/". 15 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2022. |başlık= dış bağlantı (yardım)