Nuri Bilge Ceylan
Nuri Bilge Ceylan | |
|---|---|
 2007'de Nuri Bilge Ceylan | |
| Doğum | 26 Ocak 1959 Bakırköy, İstanbul, Türkiye |
| Mezun olduğu okul(lar) | Boğaziçi Üniversitesi Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi |
| Meslek | |
| Etkin yıllar | 1995-günümüz |
| Evlilik | Aylin Ünaldı (?) Ebru Yapıcı (e. 2003) |
| Çocuk(lar) | 2 |
| Ebeveyn(ler) | Fatma Ceylan Mehmet Emin Ceylan |
| Aile | Emine Ceylan (kardeşi) Mehmet Emin Toprak (yeğeni) |
| Etkilendikleri | [1] |
| Resmî site | nuribilgeceylan.com |
Nuri Bilge Ceylan (d. 26 Ocak 1959, İstanbul), Türk yönetmen, senarist ve fotoğrafçı.
1997 yılından itibaren çektiği uzun metrajlı filmler ile birçok ödül kazanmış ve uluslararası alanda tanınmıştır. Kış Uykusu filmi 2014 Cannes Film Festivali'nde Altın Palmiye Ödülü kazanmış ve sinema tarihinde bu ödülü kazanan ikinci Türk filmi olmuştur. Yönetmenin beş filmi En İyi Uluslararası Film Akademi Ödülü için Türkiye'nin adayı olarak seçilmiştir.
İlk yılları
Ceylan, 26 Ocak 1959'da İstanbul, Bakırköy'de doğdu. Annesi Fatma Ceylan (1925-2023),[2] babası ziraat mühendisi Mehmet Emin Ceylan'dır. Çocukluk yıllarının büyük bölümü babasının memleketi olan Çanakkale'nin Yenice ilçesinde geçti.[3] İlköğrenimini Yenice'de tamamladı, ortaokul ve liseyi İstanbul'da tamamladı. Yükseköğrenimine 1976 yılında, İstanbul Teknik Üniversitesi Kimya Mühendisliği bölümünde başladı. 1978 yılında Boğaziçi Üniversitesi Elektrik Mühendisliği bölümüne geçti.[4]
Boğaziçi Üniversitesindeki eğitimi sırasında üniversitenin fotoğrafçılık (BÜFOK), dağcılık ve mağaracılık kulüplerine katılarak doğa etkinlikleri ile ilgilendi.[3][5] Adı fotoğrafçılıkta duyulmaya başladı. 1982 yılında Milliyet Sanat dergisinin "Türk Fotoğraf Sanatında Gençler" başlıklı sayısında Ceylan'a yer verildi. 1980'lerde kimi portföyleri, Gergedan gibi kültür ve sanat dergilerinde yayımlandı. 1989'da Çıplak ve Deniz adlı fotoğraf dizisi Kodak'ın düzenlediği yarışmada birinci seçildi ve uluslararası yarışmada Türkiye'yi temsil etme hakkı kazandı.[6] 1985 yılında mezun olduktan sonra Londra ve Katmandu'ya seyahat etti.[7]
Türkiye'ye döndükten sonra Ankara'nın Mamak ilçesinde askerlik hizmetini yaptığı sırada sinemacı olmaya karar verdi.[8] Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesinde iki yıl sinema eğitimi gördü. 1993'te Mehmet Eryılmaz'ın Seviyorum Ergo Sum adlı kısa filminde oyunculuk yaptı ve çekimlerde kamera arkasında bulunarak teknik bilgisini geliştirdi.[9] Kendi kısa filmini çekmek için Seviyorum Ergo Sum'un çekildiği kamerayı satın aldı ve ilk kısa filmini 1993 yılında çekti. Yönetmeni, senaryo yazarı ve yapımcısı olduğu Koza adlı film ile Cannes Film Festivali'ne katıldı. Koza, yarışmaya seçilen ilk Türk kısa filmi oldu.[10]
Kariyeri
Ceylan, İlk uzun metrajlı filmi olan Kasaba'yı 1997 yılında çekti. Koza'nın devamı sayılabilecek, otobiyografik ve pastoral bir film olan Kasaba, aralarında Berlin Uluslararası Film Festivali'nin de olduğu pek çok dünya festivalinde gösterildi. Kasaba, kimilerinin "taşra üçlemesi" diye nitelendirdiği üç filmin ilkiydi. Üçlemenin diğer filmleri 1999 yılında çektiği Mayıs Sıkıntısı ve 2002 yapımlı Uzak'tı. Bu filmlerinde Ceylan, akrabalarını ve ailesini oyuncu olarak kullandı ve görüntü yönetmenliğinden senaryo ve kurguya kadar hemen her işi kendisi gördü.[8]
Mayıs Sıkıntısı, Berlin Film Festivali'nin yarışmalı bölümünde gösterildi. Uzak ise 56. Cannes Film Festivali’nde yarıştı ve favori filmler arasında gösterildi. Film, festivalin ikinci önemli ödülü olan Büyük Jüri Ödülü’nü (Grand Prix) aldı. Filmin başrol oyuncuları, Muzaffer Özdemir ve film tamamlandıktan hemen sonra bir trafik kazasında ölen Mehmet Emin Toprak, En İyi Erkek Oyuncu Ödülü’nü paylaştı. Ceylan, Uzak filminin 2003 Cannes Film Festivali'nde Büyük Jüri Ödülü'nü alması ile uluslararası alanda tanınan bir isim oldu. Uzak filminin senaryosu 2004 yılında kitap olarak yayımlandı. Ceylan, bu eser ile edebî bir kimlik kazandı.[11]
Dördüncü uzun metrajlı filmi olan İklimler, görüntü yönetmenliğini Ceylan'ın kendisinin üstlenmediği ilk filmdi. Bu film ile birlikte Ceylan'ın filmlerinin yönetmenliğini Gökhan Tiryaki yapmaya başladı. Filmin yapımcılığını da ilk defa kendisi değil, Zeynep Özbatur Atakan üstlendi. Ceylan, İklimler'de eşi Ebru Ceylan ile başrolleri paylaştı. Film, 2006 Cannes Film Festivali'nin yarışma bölümüne kabul edildi. Ceylan, İklimler filminin mekân aramaları sırasında fotoğraf sanatına döndü ve sinemanın yanı sıra fotoğrafçılığı da sürdürmeye başladı.[8]
Ceylan, küçük zaafların büyük yalanları doğurmasıyla parçalanan bir ailenin, gerçeklerin üzerini örterek bir arada kalma çabasını anlatan Üç Maymun filminde ilk kez profesyonel oyuncular ile çalıştı. Bu film ile 2008 Cannes Film Festivali'nde En İyi Yönetmen Ödülü'nü aldı. Ödülü aldıktan sonra yaptığı teşekkür konuşmasında, "Bu ödülü, tutkuyla sevdiğim, yalnız ve güzel ülkeme armağan ediyorum." sözleri uzun süre Türkiye gündeminde kaldı ve tartışıldı.[12][13] Film, Yabancı Dilde En İyi Film Oscar adaylığında ilk 9'a kalan ilk Türk filmi oldu.
Ceylan, 2009 Cannes Film Festivali'nde jüri üyesi olarak yer aldı. 2011 Cannes Film Festivali'nde Bir Zamanlar Anadolu'da filmiyle Büyük Jüri Ödülü'ne layık görüldü. Yönetmenliğini yaptığı Kış Uykusu, 2014 Cannes Film Festivali'nde Altın Palmiye'ye layık görüldü. Böylece Şerif Gören ve Yılmaz Güney'in Yol filminin ardından ikinci kez bir Türk filmi bu ödülü kazanmış oldu.
2018 yapımı Ahlat Ağacı, yönetmenin en çok izlenen ikinci filmi oldu. Film, 2018 Cannes Film Festivali'ne katıldı ve 91. Akademi Ödülleri'nde En İyi Uluslararası Film Akademi Ödülü'ne aday gösterildi. Ceylan ile yapılan söyleşileri içeren bir seçki, Mehmet Eryılmaz tarafından hazırlanıp Söyleşiler (2012) adlı kitap olarak yayımlandı.[11] Ceylan'ın Kuru Otlar Üstüne isimli, başrollerinde Deniz Celiloğlu ve Merve Dizdar'ın yer aldığı filminin çekimlerine 2021 yılında başlandı.[14] Filmin prömiyeri 2023 Cannes Film Festivalinde 19 Mayıs'ta ana yarışma bölümünde yapıldı. Merve Dizdar, En İyi Kadın Oyuncu Ödülü'nü kazandı.
Filmografi
| Filmler | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Yıl | Başlık | Olarak | Notlar | ||
| Yönetmen | Senarist | Kurgu | |||
| 1995 | Koza | Evet | Evet | Evet | Kısa film |
| 1998 | Kasaba | Evet | Evet | Evet | |
| 2000 | Mayıs Sıkıntısı | Evet | Evet | Evet | |
| 2002 | Uzak | Evet | Evet | Evet | |
| 2006 | İklimler | Evet | Evet | Evet | Oyuncu olarak da yer aldı |
| 2008 | Üç Maymun | Evet | Evet | Evet | |
| 2011 | Bir Zamanlar Anadolu'da | Evet | Evet | Evet | |
| 2014 | Kış Uykusu | Evet | Evet | Evet | |
| 2017 | Ahlat Ağacı | Evet | Evet | Evet | |
| 2023 | Kuru Otlar Üstüne | Evet | Evet | Evet | |
Ödülleri
- 1997: Adana Altın Koza Film Festivali, Yılmaz Güney Ödülü[15] (Kasaba)
- 1998: 17. Uluslararası İstanbul Film Festivali, FIPRESCI Ödülü (Kasaba)
- 2003: 56. Cannes Film Festivali, Büyük Jüri Ödülü (Uzak)
- 2008: 61. Cannes Film Festivali, En İyi Yönetmen Ödülü (Üç Maymun)
- 2009: Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü
- 2011: 64. Cannes Film Festivali, Büyük Jüri Ödülü (Bir Zamanlar Anadolu'da)
- 2014: 67. Cannes Film Festivali, Altın Palmiye (Kış Uykusu)
Yayımlanan senaryoları
- Mayıs Sıkıntısı, Norgunk Yayıncılık, 2003.
- Uzak, Norgunk Yayıncılık, 2004
- Kasaba, Norgunk Yayıncılık, 2007.
- İklimler, Norgunk Yayıncılık, 2009.
Kaynakça
- ^ ""Kendi doğama uygun minimal bir yapım"". Sinema Dergisi. Ocak 1998.
Etkilendiğiniz bir yönetmen ya da yazar var mı? Tabi çok var. Başta Ozu olmak üzere, Bresson, Tarkovski, Bergman beni derinden etkilemiş yönetmenler. Yenilerden Kiarostami özellikle dikkatimi çekiyor. Yazarlardan Çehov ve Dostoyevski en başa koyabileceğim iki isim.
- ^ "Nuri Bilge Cey anne acısı". NTV. 19 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Nisan 2023.
- ^ a b ATKAYA, Kanat. "Yenice'de kolunu kıran çocuğun Cannes'daki tahtı". Hürriyet. 28 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2021.
- ^ "Nuri Bilge Ceylan - Biyografi". www.nuribilgeceylan.com. 17 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2024.
- ^ Kızıldemir, Güldal (25 Mayıs 2014). "Nuri Bilge Ceylan'ın şifreleri". Radikal. 26 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2021.
- ^ "Katalog - Cumhuriyet Gazetesi, 1989 Yılı, 5. Ayı, 25. Günü, 7. Sayfası". egazete.cumhuriyet.com.tr. 27 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2021.
- ^ Öğünç, Pınar (2003). "Kasaba'dan Uzak'lara". Turkish Times. 27 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2021.
- ^ a b c "The official website of Nuri Bilge Ceylan". www.nuribilgeceylan.com. 14 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2021.
- ^ Çalışkan, Mehmet. "Nuri Bilge Ceylan'ın 9 filmi 183 ödül kazandı. Ceylan, yalnız ve güzel ülkesinin ödül rekortmeni". Habertürk. 7 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2021.
- ^ "Nuri Bilge Ceylan kimdir? (Nuri Bilge Ceylan'ın filmleri ve ödülleri)". NTV. 9 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2021.
- ^ a b "Nuri Bilge Ceylan". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü projesi. 19 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2021.
- ^ NTVMSNBC, Cannes’da En İyi Yönetmen ödülü Ceylan’ın 26 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 25 Mayıs 2008
- ^ Çulhaoğlu, Metin. "soL Günlük Siyasi Gazete - 'Yalnız ve güzel'". arsiv.sol.org.tr. 18 Haziran 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2021.
- ^ "Nuri Bilge Ceylan yeni filmi "Kuru Otlar Üstüne"nin çekimlerine başladı". T24. 31 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2021.
- ^ "Kasaba (1997) Ödüller ve Festivaller". mubi.com. 17 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi.
Dış bağlantılar
- IMDb'de Nuri Bilge Ceylan
- SinemaTürk'te Nuri Bilge Ceylan
- Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü'nde Nuri Bilge Ceylan
- Milliyet'te Nuri Bilge Ceylan'ın en sevdiği 10 film
- BBC Türkçe'de 2008 yılında yaptığı röportaj
