İçeriğe atla

Nureddin el-Etâsî

Nureddin el-Etâsî
نور الدين الأتاسي
Arap Sosyalist Baas Partisi Ulusal Komutanlık Genel Sekreteri
Görev süresi
Mart 1966 - 18 Kasım 1970
Yerine geldiğiMünif Razzaz
(birleşik Baas Partisi başkanı)
Yerine gelenHafız Esad
Suriye Bölgesel Şubesi Bölge Komutanlığı Bölge Sekreteri
Görev süresi
Mart 1966 - 13 Kasım 1970
Yardımcı Salah Cedid
Yerine geldiğiEmin el-Hafız
(son Bölge Komutanlığı Aralık 1965'te feshedildi)
Yerine gelenHafız Esad
Suriye Bölgesel Şubesi Bölge Komutanlığı Üyesi
Görev süresi
Mart 1966 - 18 Kasım 1970
Görev süresi
5 Eylül 1963 - 19 Aralık 1965
17. Suriye Devlet Başkanı
Görev süresi
25 Şubat 1966 - 18 Kasım 1970
Yerine geldiğiEmin el-Hafız
Yerine gelenAhmed el-Hatib (vekaleten)
54. Suriye Başbakanı
Görev süresi
29 Ekim 1968 - 18 Kasım 1970
Yerine geldiğiYusuf Zuayyin
Yerine gelenHafız Esad
Kişisel bilgiler
Doğum Nureddin Mustafa el-Etâsî
11 Ocak 1929
Humus, Suriye
Ölüm 3 Aralık 1992 (63 yaşında)
Paris, Fransa
Partisi Suriye Baas Partisi

Nureddin Mustafa el-Etâsî (Arapçaنور الدين مصطفى الأتاسي‎; 11 Ocak 1929 - 3 Aralık 1992), 1966-1970 yılları arasında Suriye'nin 17. devlet başkanı olarak görev yapmış Suriyeli siyasetçi.

Erken yaşam ve eğitim

Etâsî, 1929'da Humus'ta ünlü el-Etâsî ailesinin çocuğu olarak dünyaya geldi.[1]

Kariyer

Etâsî, eğitimli bir tıp doktoruydu ve bu sıfatla, Cezayir Kurtuluş Savaşı'nda Fransızlara karşı Cezayir kuvvetlerine yardım etti. Güçlü Baas Partisinin uzun zamandır ideologu olan Etâsî, 1966'da hem partinin genel sekreteri hem de devlet başkanı oldu.[2] Gerçek yetki ise Genel Sekreter Yardımcısı Salah Cedid'e verilmişti. 1970 yılında, Savunma Bakanı Hafız Esad tarafından bir darbeyle Salah Cedid ile birlikte görevden alındı.[3]

Tutuklanma ve ölüm

1970 darbesinin ardından hükûmetin diğer üyeleriyle birlikte Etâsî de yargılanmadan tutuklandı.[4] Daha sonra 1970'den 1992'ye kadar yaşadığı Şam'daki Mezzeh Hapishanesi'ne nakledildi.[2] 22 yıl hapisten sonra serbest bırakıldı ve 22 Kasım 1992'de Fransa'da tıbbi tedavi görmek için Paris'e uçtu ve 3 Aralık 1992'de bir hastanede öldü.[2]

Kaynakça

  1. ^ "Atassi, Nureddin (Mustafa) al-". Rulers. 22 Aralık 2001 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2020. 
  2. ^ a b c "Nureddin al-Atassi, 63; Former Syria President". The New York Times. s. 27. 25 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2020. 
  3. ^ "Nureddin Atassi; Ex-President of Syria, Toppled in Coup". Los Angeles Times. 5 Aralık 1992. 17 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2010. 
  4. ^ "Further information on medical letter writing action- Syria: Dr Nour al-Din al-Atassi and others". 7 Aralık 1992. 30 Nisan 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Eylül 2010. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Salah Cedid</span> Suriyeli general ve siyasetçi (1926-1993)

Salah Cedid (1926-1993) Suriyeli general ve politikacı, Baas Partisinin önemli isimlerinden biriydi. 1966’dan 1970’e kadar, Suriye siyasetinde aktif rol oynamıştır. İktidara geldiğinde, Baas Partisi'nin kurucuları Mişel Eflak ve Selahaddin el-Bitar'ı Suriye'den sürerek Doğu Bloku'yla ittifaka girmiştir. Cedid, iktidarı boyunca sosyalist bir politika yürütmüş ve aralarında toprak reformunun da bulunduğu birçok reform gerçekleştirmiştir. Fakat Altı Gün Savaşı sonrasında, Golan Tepeleri'nin İsrail ordusu tarafından ele geçirilmesiyle popülerliği hızlı bir şekilde düşmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Haşim el-Etâsî</span> Suriyeli siyasetçi ve üç kez devlet başkanı (1875-1960)

Haşim el-Etâsî, 1936'dan 1939'a, 1949'dan 1951'e ve 1954'ten 1955'e kadar Suriye devlet başkanı olarak görev yapmış Suriye milliyetçisi siyasetçi ve devlet adamı.

<span class="mw-page-title-main">1963 Suriye askerî darbesi</span> Baas Partisini Suriyede iktidara getiren askeri darbe

1963 Suriye askeri darbesi ya da Suriye hükûmetinin adlandırmasıyla 8 Mart Devrimi, Arap Sosyalist Baas Partisi'nin Suriye Bölgesel Şubesi Askerî Komitesi tarafından 8 Mart 1963'te gerçekleştirilen askerî bir darbeydi. Planlamada ve bu planın uygulanmasında, partinin Irak Bölgesel Şubesinin Şubat 1963'te gerçekleştirdiği askerî darbeden esinlenilmişti.

<span class="mw-page-title-main">Emin el-Hafız</span> Suriye Arap Cumhuriyeti 3. Cumhurbaşkanı

Emin el-Hafız Suriyeli politikacı, asker. Baas Partisi üyesi olan Hafız, 27 Temmuz 1963 - 23 Şubat 1966 tarhileri arasında Suriye devlet başkanı olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Arap Sosyalist Baas Partisi - Suriye Bölgesi</span> Suriyede bir siyasi parti

Arap Sosyalist Baas Partisi - Suriye Bölgesi, resmi olarak Suriye Bölgesel Şubesi, 7 Nisan 1947'de Mişel Eflak, Selahaddin el-Bitar ve Zeki el-Arsuzi'nin takipçileri tarafından kurulmuş neo-Baasçı bir örgüttür. Parti, 1966'daki orijinal Baas Partisi'ndeki bölünmenin ardından Suriye'nin hâkim olduğu Baas hareketine bağlılığını bildirmeden önce orijinal Baas Partisinin (1947-1966) bölgesel şubesiydi. Parti, Baasçıları iktidara getiren 1963 Suriye darbesinden bu yana Suriye'yi kesintisiz olarak yönetmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Baas Partisi (Suriye ağırlıklı hizip)</span> Baas Partisinin Suriye ağırlıklı hizbi

Arap Sosyalist Baas Partisi Suriye yanlısı Baas hareketi olarak da anılan, Arap dünyasında şubeleri olan neo-Baasçı bir siyasi partidir. Parti, Şubat 1966'da Baas Partisindeki bölünmeden çıktı ve Suriye'de hükûmeti yönetmektedir. 1970-2000 yılları arasında partiye Suriye Devlet Başkanı Hafız Esad başkanlık etti. 2018'e kadar liderlik, oğlu Beşşar Esad ve Abdullah el-Ahmar arasında paylaşıldı. 2017 yılında Ulusal ve Bölgesel komutanlıkların yeniden birleştirilmesinin ardından Beşşar Esad Merkez Komutanlığı genel sekreteri oldu. Partinin Suriye kolu, Suriye liderliğindeki Baas Partisi içindeki en büyük organizasyondur.

<span class="mw-page-title-main">Selahaddin el-Bitar</span> Suriyeli siyasetçi (1912-1980)

Selahaddin el-Bitar, 1940'ların başında Mişel Eflak ile birlikte Arap Baas Partisini kuran Suriyeli politikacı. 1930'ların başında Paris'te Eflak ile birlikte öğrenci olarak, ikisi milliyetçilik ve sosyalizmin yönlerini birleştiren bir doktrin formüle etti. Bitar daha sonra Suriye'deki birkaç Baasçı hükûmette başbakan olarak görev yaptı, ancak parti daha radikal hale geldikçe partiden yabancılaştı. 1966'da ülkeden kaçtı, çoğunlukla Avrupa'da yaşadı ve 1980'de suikaste uğrayana kadar siyasi olarak aktif kaldı.

<span class="mw-page-title-main">1966 Suriye askerî darbesi</span> Suriyede neo-Baasçıları iktidara getiren askeri darbe

1966 Suriye askerî darbesi, 21-23 Şubat tarihleri arasında Suriye Arap Cumhuriyeti hükûmetinin devrildiği ve değiştirildiği olaylara atıfta bulunur. Arap Sosyalist Baas Partisi'nin iktidardaki Ulusal Komutanlığı, partinin Salah Cedid liderliğindeki Askeri Komite ve Bölge Komutanlığı birliği tarafından iktidardan uzaklaştırıldı.

<span class="mw-page-title-main">Münif Razzaz</span> Suriyeli siyasetçi

Münif er-Razzaz, Nisan 1965'te düzenlenen 8. Ulusal Kongre'de göreve seçilen Arap Sosyalist Baas Partisi Ulusal Komutanlığı'nın ikinci ve son Genel Sekreteri olan Ürdünlü-Suriyeli bir hekim ve politikacı.

<span class="mw-page-title-main">Düzeltici Hareket (Suriye)</span> Hafız Esad liderliğindeki 1970 darbesi

Düzeltici Hareket Düzeltici Devrim veya 1970 darbesi olarak da anılan olay, Suriye'de 13 Kasım 1970'te General Hafız Esad liderliğindeki bir darbeyle başlatılan siyasi bir hareketti. Esad'ın Suriye'de devrimci kabul edilen reform programı, devletin ve Baas partisinin "milliyetçi sosyalist çizgisini" sürdürmeyi ve geliştirmeyi amaçlıyordu. Esad, 2000 yılındaki ölümüne kadar Suriye'yi yönetecekti ve ardından yerine oğlu Beşşar Esad geçti.

<span class="mw-page-title-main">Baas Partisinin tarihi</span>

Bu makale, Arap Sosyalist Baas Partisinin 1947'de kuruluşundan 1960'larda dağılmasına kadar olan tarihini detaylandırmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Arap Sosyalist Baas Partisi - Suriye Bölgesi Merkez Komutanlığı</span> Arap Sosyalist Baas Partisi - Suriye Bölgesinin yönetim organı

Arap Sosyalist Baas Partisi Merkez Komutanlığı, Arap Sosyalist Baas Partisi Ulusal Komutanlığı ile Arap Sosyalist Baas Partisi Suriye Bölge Komutanlığının 2018 yılında birleşmesiyle kurulmuştur, Suriye'deki Baas Partisi örgütünün ve Suriye liderliğindeki Baas hareketinin yönetim organıdır. Selefi olan Bölge Komutanlığı, bölge kelimesinin Arap devleti anlamına geldiği Baas ideolojisinden kaynaklanmaktadır. 2012 yılına kadar, Suriye Anayasası'na göre, Merkez Komutanlığı devlet başkanı adayı gösterme yetkisine sahipti. Anayasa, Merkez Komutanlığı genel sekreterinin Suriye devlet başkanı olduğunu belirtmezken, Baas Partisinin üyesi olduğu Ulusal İlerici Cephenin (UİC) tüzüğünde devlet başkanı ve genel sekreterin UİC başkanı olduğu belirtilmektedir, ancak bu herhangi bir yasal belgede belirtilmemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Arap Sosyalist Baas Partisi - Suriye Bölgesinin tarihi</span>

Bu madde, Baas Partisinin Suriye Bölgesel Şubesinin tarihini detaylandırmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Muhammed Ümran</span> Suriyeli asker ve siyasetçi (1922-1972)

Tümgeneral Muhammed Ümran, üniter Baas Partisinin Askeri Komitesinin kurucu üyesi ve 8 Mart Devrimi'nden 1966 Suriye Darbesi'ne kadar Suriye siyasetinin önde gelen isimlerinden biriydi.

<span class="mw-page-title-main">Selim Hatum</span> Suriyeli asker ve siyasetçi (1928-1967)

Selim Hatum, 1960'larda Suriye siyasetinde önemli bir rol oynayan Suriye Ordusu subayıydı. Arap Sosyalist Baas Partisinin Suriye Bölgesel Kolunun bir üyesi olarak 1966'da Suriye'de gerçekleşen ve yine bir Baasçı olan Emin el-Hafız hükûmetini deviren darbede etkili oldu. Aynı yıl, yeni hükûmeti kuran ancak kendisini önemli bir pozisyondan uzaklaştıran meslektaşlarına karşı kendi bölgesi olan Cebel el-Dürzi'de bir ayaklanma başlattı. Hakkında tutuklama emri çıkarılması üzerine Suriye'den kaçtı, ancak 1967'de geri döndü ve daha sonra hapse atılarak idam edildi.

<span class="mw-page-title-main">Casim Elvan</span> Suriyeli asker (1928-2018)

Casim Elvan, özellikle Şam yakınlarındaki Katana Üssü'nün komutanlığını yaptığı Birleşik Arap Cumhuriyeti (BAC) döneminde (1958-1961) Suriye Ordusunun önde gelen yarbaylardan biriydi. BAC Cumhurbaşkanı Cemal Abdünnasır'ın sadık bir destekçisi olan Elvan, Suriye'nin 1961'de birlikten ayrılmasına karşı çıktı ve 1962'de ayrılıkçı hükûmeti devirmek için iki başarısız darbe girişimine liderlik etti.

<span class="mw-page-title-main">Mansur el-Atraş</span> Suriyeli siyasetçi (1925-2006)

Mansur el-Atraş, Suriyeli bir siyasetçi ve gazetecidir. El-Atraş, üniversite arkadaşlarıyla birlikte 1947'de Baas Partisinin ve Suriye bölgesel kolunun kurucu üyelerindendi. Edib Çiçekli'nin devlet başkanlığı sırasında (1951-54) hükûmet karşıtı bir aktivist oldu ve iki kez mahkûm edildi. Çiçekli'nin, El-Atraş'ın babası Sultan el-Atraş'ın desteğini kazanmak için yaptığı başarısız bir girişim sebebiyle serbest bırakıldı. Çiçekli'nin bir askerî darbe sonucu devrildiği 1954'te el-Atraş, parlamento seçimlerinde milletvekili seçilse de Said el-Gazi hükûmetinde görev alma teklifini reddetti. Birleşik Arap Cumhuriyeti döneminde (1958-61), Mısır'ın Pan Arabist Cumhurbaşkanı Cemal Abdünnâsır'ın destekçilerindendi. Suriye'nin Birleşik Arap Cumhuriyeti'nden ayrılmasına karşı çıktı ve bunu protesto etmek için art arda gelen ayrılıkçı hükûmetlerde görev alma tekliflerini geri çevirdi.

<span class="mw-page-title-main">Cemal el-Etâsî</span> Suriyeli siyasetçi (1922-2000)

Cemal el-Etâsî (1922-2000) Suriyeli bir Arap milliyetçisi, siyasetçi ve yazardı. Kurulduktan kısa bir süre sonra katıldığı Suriye Baas Partisinin ilk ideologlarından biriydi. Partinin anayasasının hazırlanmasına yardımcı oldu ve partinin sloganı olan "Ebedi Mesaja Sahip Birleşik Bir Arap Ulusu"nu icat eden kişi oldu. Ayrıca partinin günlük gazetesi El-Baas'ın baş editörü olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Abdülkerim el-Cundi</span> Suriyeli asker ve siyasetçi (1932-1969)

Abdülkerim el-Cundi Suriyeli bir subay ve 1963 Darbesi'nden sonra ülkede iktidarı ele geçiren Baas Partisinin Askeri Komitesinin kurucu üyesiydi. Tarım Reformu bakanı ve Ulusal Güvenlik Bürosu komutanı olarak da görev yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Abdullah el-Ahmar</span> Suriyeli siyasetçi

Abdullah el-Ahmar Suriyeli bir siyasetçi ve Arap Sosyalist Baas Partisinin önde gelen bir üyesidir.