İçeriğe atla

Nunavut

Koordinatlar: 68°47′K 095°25′B / 68.783°K 95.417°B / 68.783; -95.417 (Nunavut)
Nunavut
Province of Nunavut
Nunavut arması
Arma
Sloganlar:
ᓄᓇᕗᑦ ᓴᙱᓂᕗᑦ (Nunavut Sannginivut)
(Toprağımız, gücümüz)
ÜlkeKanada Kanada
BaşkentIqaluit
İdare
 • KomisyonerEva Aariak
 • BaşbakanJoe Savikataaq
Yüzölçümü
 • Toplam1.997.923,78 km²
Nüfus
 (2021)[1]
 • Toplam39.536
Zaman dilimiUTC-07.00

Nunavut (Doğu Kanada İnuitçesi ᓄᓇᕗᑦ Nunavut «toprağımız»), Kanada'nın Kuzey Kanada denen en kuzeyinde İnuitlerce meskun olan en yeni bölgesi. Gerçek sınırları 1993 yılında çizilmesine rağmen, resmî olarak 1 Nisan 1999 tarihinde Nunavut Yasası[2] ve Nunavut Land Claims Agreement Yasası[3] gereği Kuzeybatı Toprakları'ndan ayrılarak kurulmuştur. Dünya'nın en kuzey kalıcı yerleşim yeri olan Alert, Nunavut burada bulunur.[4]

Yerli halk

Ana yerli halkı Nunavut İnuitleri (Nunavummiut) olup dil temelli olarak Doğu Kanada İnuitçesi ile Batı Kanada İnuitçesi konuşanlar olmak üzere iki ana gruba ayrılırlar.

Coğrafya

Topraklarının 1,877,787 km²'si karadır.[5] En yüksek noktası Ellesmere Adası'ndaki Barbeau Peak (2,616 m) zirvesidir. İç sınır komşuları Kuzeybatı Toprakları, Manitoba, Saskatchewan, Newfoundland ve Labrador ile Québec eyalet ve bölgeleri, dış komşusu ise Grönland'dır.

Tarih

Bölge 4.000 yıldır insan yerleşimindedir ve Paleo-Eskimo (MÖ 2500 - MÖ 1500), Pre-Dorset (MÖ 2500 - MÖ 500), Dorset kültürü (MÖ 500 - MS 1500) ve Thule kültürü (MS 1000 - MS 1600) aşamalarından sonra günümüzdeki Kanada İnuitleri (MS 1600 - günümüz) aşamasına geçilmiştir. Tarihçilerin çoğu Kuzey Germen sagalarında geçen Helluland yer adının Baffin Adası kıyıları olduğunda hemfikirdir.

Din

2001 nüfus sayımına göre nüfusun %93.2'si Hristiyandır. En büyük ilk üç mezhebi Kanada Anglikan Kilisesi 15.440 (%58), Roman Catholic Diocese of Churchill-Baie d'Hudson 6.205 (%23) ve Pentakostalizm 1.175 (%4) olarak sıralanır.[6]

Şehirleri

En kalabalık 10 yerleşim
Belediye 2006 2001 Büyüme
Iqaluit6,184 5,236 %18.1
Rankin Inlet 2,358 2,177 %8.3
Arviat2,060 1,899 %8.5
Baker Lake 1,728 1,507 %14.7
Igloolik 1,538 1,286 %19.6
Cambridge Bay1,477 1,309 %12.8
Pangnirtung 1,325 1,276 %3.8
Pond Inlet 1,315 1,220 %7.8
Kugluktuk 1,302 1,212 %7.4
Cape Dorset 1,236 1,148 %7.7


Kaynakça

  1. ^ "Population by year of Canada of Canada and territories". Statistics Canada. 26 Eylül 2014. 12 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2018. 
  2. ^ Justice Canada (1993). "Nunavut Act". 24 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2007. 
  3. ^ Justice Canada (1993). "Nunavut Land Claims Agreement Act". 5 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2007. 
  4. ^ "Arşivlenmiş kopya". 8 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2022. 
  5. ^ "Census Profile Nunavut". Statistics Canada. 28 Haziran 2010. 4 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2012. 
  6. ^ "Selected Religions, for Canada, Provinces and Territories – 20% Sample Data". 2.statcan.ca. 17 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2011. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İnuit halkları</span> “İNUİT" bir halk topluluğunun ismi

İnuit halkları, Arktik bölgede, Alaska, Kanada ve Grönland'da yaşayan Eskimoların ayrıldığı iki ana koldan biri. Diğer kol Yupik halklarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Eskimo - Aleut dilleri</span>

Eskimo - Aleut dil ailesi, Grönland, Kanada, Alaska ve Sibirya'nın belli bölgelerinde konuşulan dillerdir. Eskimo - Aleut halklarının ana dilleridir.

<span class="mw-page-title-main">Eskimo halkları</span> Eski bir kuzey dünya topluluğu

Eskimolar ya da İnuit ve Yupikler, Arktik bölgedeki dört ülkeye dağılmış olarak, Doğu Sibirya, Alaska, Kanada ve Grönland'da yaşayan ve Eskimo - Aleut dillerini konuşan Eskimo - Aleut halklarının en büyük grubunu oluşturan avcı ve toplayıcı halk.

<span class="mw-page-title-main">İnuitler</span> Halk

İnuitler ya da Kanada İnuitleri, Kanada'nın Kuzey Kanada denen bölümünde yaşayan İnuit kolundan Eskimo halklarının ortak adı. Alaska Yerli Dil Merkezine göre 30.500 kişilik nüfustan 24.500 kadarı anadillerini konuşabiliyor.

<span class="mw-page-title-main">Batı Kanada İnuitleri</span>

Batı Kanada İnuitleri, Kanada'da Kuzeybatı Toprakları'nda ve birazı da Yukon'da yaşayan İnuitlerin bir kolu.

<span class="mw-page-title-main">Batı Kanada İnuitçesi</span>

Batı Kanada İnuitçesi, Kanada'da Batı Kanada İnuitleri tarafından konuşulan İnuit dilleri kolundan bir Eskimo dili.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Kanada İnuitçesi</span>

Doğu Kanada İnuitçesi, Kanada'da Doğu Kanada İnuitleri tarafından konuşulan İnuit dilleri kolundan bir Eskimo dili.

Inuit Tapiriit Kanatami, Kanada'da Inuit Nunaat ortak adıyla da anılan dört bölgede yaşayan 50.400 nüfuslu İnuitlerin kâr amacı gütmeyen organizasyonu. Tagak Curley tarafından 1971 yılında Inuit Tapirisat of Canada adı altında kurulmuştur. Merkezi Ottawa'da bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Nunavik</span> Kanadanın Quebec eyaletinin kuzeyinde özerk bölge

Nunavik, Kanada'nın Québec eyaletinin kuzeyindeki Arktik bölgede Nunavik İnuitçesi konuşan İnuitlerin (Nunavimmiut) özerk bölgesi. Alanı 443,684.71 km² olan bölgenin nüfusu 11.627 kişi olup bunun % 90 ı İnuit Eskimosudur

<span class="mw-page-title-main">Aivilik İnuitleri</span>

Aivilik İnuitleri ya da Aivilingmiutlar, Kanada'nın Nunavut bölgesinde anakaranın doğu kıyılarında ve Southampton Adasının kuzey yarısında yaşayan Kanada İnuitlerinden Eskimo halkı. Doğu Kanada İnuitçesi içinde sınıflandırılan dilleri Aivilik İnuitçesi (Aivilingmiutut) olup Kivalliq-Aivilik üst grubunda ele alınır. İglulik İnuitleri kültür grubunda yer alırlar; fakat, dilce en yakın akrabaları olan Kivalliq İnuitleri bu grupta değil Rengeyiği İnuitleri kültür grubundandır.

<span class="mw-page-title-main">Nunavut İnuitleri</span>

Nunavut İnuitleri, Kanada'nın Nunavut özerk bölgesinde yaşayan İnuitleri topluca nitelemek için kullanılan ad. Dil temelli sınıflandırmaya göre Nunavut'un asıl ahalisi Doğu Kanada İnuitleri ile esas olarak Kuzeybatı Topraklarının ahalisi olan Batı Kanada İnuitleri olmak üzere iki ana grup olarak ele alınır. Her iki grubun dili de, Doğu Kanada İnuitçesi Inuktitut, Batı Kanada İnuitçesi ise Inuinnaqtun adı altında Nunavut'un resmi dilleridir.

<span class="mw-page-title-main">İnuinnaq İnuitçesi</span>

İnuinnaq İnuitçesi ya da İnuinnait İnuitçesi, Kanada'da Kuzeybatı Toprakları ile Nunavut özerk bölgesinde yaşayan Batı Kanada İnuitlerinden İnuinnait İnuitleri tarafından konuşulan Batı Kanada İnuitçesinin bir lehçesidir ve Kuzeybatı Topraklarında Latin alfabesi ile Nunavut'ta İnuit hece yazısı ile yazılmaktadır. Kuzeybatı Topraklarının 11 resmî dilinden ve Nunavut'ta ise 4 resmî dilden biridir.

Kangiryuarmiut İnuitçesi, Kanada'da Kuzeybatı Toprakları bölgesinde Ulukhaktok yöresinde Batı Kanada İnuitlerinden İnuinnait İnuitlerinin kabilesi Kangiryuarmiutlar tarafından konuşulan Batı Kanada İnuitçesinin İnuinnaq İnuitçesi lehçesinin bir alt lehçesidir ve Kuzeybatı Topraklarında Inuinnaqtun adı altında resmi dillerden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Dorset kültürü</span>

Dorset kültürü ya da bugünkü İnuit efsanelerine göre Tuniit, Sivullirmiut, MÖ 500 ilâ MS 1500 yılları arasında Arktik Kuzey Amerika'da gelişen Paleo-Eskimo kültürü. Bu kültür, insanların avcılık ve alet yapımıyla ilgili dört aşamadan oluşur. Farklı üçgen bıçak uçları, sabun taşı lambaları ve keskileri (burin) vardı.

<span class="mw-page-title-main">Arviat</span>

Arviat ya da 1 Haziran 1989 öncesinde Eskimo Point, Kanada'nın Nunavut bölgesinin Kitikmeot Bölgesi'nde Hudson Körfezi'nin su yolunun kıyısında kurulu mezra. Tarihteki adları içinde Tikirajualaaq ve Ittaliurvik görülür. Yöre Kivalliq-Aivilik İnuitçesi lehçesini konuşan Kanada İnuitlerinin toprağıdır. 2011 sayımına göre nüfusu alanda 2.318, merkezde 1.810 kişidir.

<span class="mw-page-title-main">Merkezî Kanada İnuitleri</span>

Merkezi Kanada İnuitleri ya da Merkezî İnuitler veya Merkezi Eskimolar, Kanada'nın Kuzeybatı Toprakları ile Nunavut topraklarında yaşayan Kanada İnuitlerinden Eskimo kültür grubu.

<span class="mw-page-title-main">Inuvialuit Nunangit Sannaiqtuaq</span>

Inuvialuit Nunangit Sannaiqtuaq ya da Inuvialuit Settlement Region veya région désignée des Inuvialuit, Kanada'nın Kuzey Kanada bölgesinde çoğu Kuzeybatı Toprakları'nda birazı da Yukon Toprakları'nın Yukon North Slope kısmında, 1984 yılında imzalanan Inuvialuit Final Agreement gereği kurulan Batı Kanada İnuitlerinin yönetim alanı. 1986 yılında yasa gereği kurulan Inuvialuit Regional Corporation bölgedeki İnuvialuitlerin çıkarını koruyan ve bölge yönetimini denetleyen sorumlu kuruluştur. Inuit Tapiriit Kanatami tarafından temsil edilen Kanada İnuit Topraklarının en batısını içerir ve 906.430 km² alanı kaplar. Bu alan büyük ölçüde ağaç hattının kuzeyinde kalan çorak topraklardır. Bölge birkaç alt bölgeye ayrılır: Beaufort Denizi, Mackenzie Nehri Deltası, "Yukon North Slope", Kuzeybatı Toprakları'nın kuzeybatı kısmı ve batı Kanada Arktik Adaları

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Kanada</span>

Kuzey Kanada, Kanada'nın coğrafi ve siyasi farklı farklı tanımlanan en geniş ve en kuzey bölgesi. Siyasi olarak Yukon Toprakları, Kuzeybatı Toprakları ve Nunavut'tan oluşan üçlü Kanada bölgesidir ve güneyde Batı Kanada bölgesinden bir çizgiyle ayrılır. Benzer şekilde, Far North Kuzey Kutup Dairesi'nin kuzeyinde kalan ve Arktik Kanada denen Kanada topraklarını, diğer kısımları ise Nunavik ve Nunatsiavut'u içerebilir.

<span class="mw-page-title-main">Kızılderili rezervi</span>

Kızılderili rezervi, Kanada'da Nunavut hariç bütün eyalet ve topraklarda Kanada Kızılderililerinin 1951 Kızılderili Yasası gereği Kanada hükûmeti tarafından yerlilere bir ayrıcalık olarak verilen yerleşim yerlerine verilen yasal ad. Bu ad ve düzenleme, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki ABD Kızılderilileri için oluşturulan Kızılderili rezervasyonu kamplarının bir benzeridir.

<span class="mw-page-title-main">Yüksek Arktik Tehciri</span>

Yüksek Arktik Tehciri, 1950 lerdeki Soğuk Savaş döneminde Kanada Hükûmeti tarafından Nunavik İnuitçesi konuşan 87 İnuitin Québec'ten alınıp Nunavut'un verimsiz toprakları olan Yüksek Arktik'e zorla tehcir ettirilmesidir. 1953 yılında on aile, 1955 yılında ise sekizden fazla aile tehcir edilmiştir. Tehcir tartışma kaynağı olmuştur: hükûmet kanadı yerlilerin kaldıkları açlık tehlikesine karşı koruyucu önlem olarak geçimlerini sürdürmeleri için insani jest yapıldığını iddia ederken, İnuit Eskimoları ve insan hakları savunucuları bu zorunlu göçün hem Soğuk Savaş döneminde hem de Kanada Arktik Takımadaları'nın tartışmalı toprak iddialarının sürdüğü dönemde "insan bayrak direkleri" olarak kullanıp Uzak Kuzey egemenliğini savunmak için federal hükûmet tarafından kışkırtıldığını söylerler. Her iki taraf da, Inukjuak'tan Resolute Bay'a yapılan zorunlu tehcirden sonraki ilk yıl aç kalmamaları için İnuitlere yeterli gıda takviyesi yapılmadığında hemfikirdir. Bu tehcir Kanada'da insan hakları içinde etnik ihlallerden biri olarak görülmektedir.