İçeriğe atla

Nunatsiavut İnuitçesi

Nunatsiavut İnuitçesi
Nunatsiavummiutut
Ana dili olanlarKanada (Newfoundland ve Labrador (Nunatsiavut))
Dil ailesi
Varsayılan
  • Nunatsiavut İnuitçesi
Yazı sistemiLatin
Dil kodları
ISO 639-3
İnuit dilleri coğrafyası

Nunatsiavut İnuitçesi ya da Labrador İnuitçesi (kendilerince Inuttut,[1] Inuttitut,[2] Nunatsiavummiutut, Labradorimiutut; İngilizce Labrador Inuttut, Labrador Inuttitut), Kanada'da yaşayan Nunatsiavut İnuitleri (Nunatsiavummiut[3]) tarafından konuşulan İnuit dilleri kolundan Doğu Kanada İnuitçesinin bir lehçesidir. Nunavik-Nunatsiavut lehçe grubunda sınıflandırılır.[4]

Newfoundland ve Labrador'un Nunatsiavut denilen özerk Eskimo bölümünde Naini (Nain), Hopedale, Maqûvik (Makkovik), Ukkusitsalik (Davis Inlet), Vaali (Goose Bay–Happy Valley), Nutâk (Nutak), Hebron†, Tikirarsuarusik (Rigolet) şehirlerinde konuşulur.

Diyalekt ve kabileleri

  • Kuzey Nunatsiavut İnuitçesi (İngilizce Northern Labrador subdialect, Labrador Inuttut (sensu stricto)). Konuşan kabileler: Kongithlushuamiut, Chuckbuckmiut, Nunenumiut, Avitumniut
  • Rigolet İnuitçesi (İngilizce Rigolet subdialect, Rigolet Inuttut). konuşan kabileler: Aivitumiut, (?) Netcetumiut, (?) Puthlavamiut

Alfabe

Büyük harfler
ÂAEFGHIJKKLMNOPRSTUVW
Küçük harfler
âaefghijkĸlmnoprstuvw
  • â = aa
  • e = ii
  • o = uu
  • ĸ = q

Karşılaştırma

Doğu Kanada İnuitçesi ile Nunatsiavut İnuitçesinin karşılaştırması:

Inuktitut[5]Nunatsiavummiutut[6]anlamı
siksik ᓯᒃᓯᒃ sitsik gelengi
qugjuk ᖃᒡᔪᒃ ĸutjuk kuğu
aarluk ᐋᕐᓗᒃ âlluk katil balina
amaruq ᐊᒪᕈᖅ amaguk boz kurt
isunngaq ᐃᓱᙵᖅ isungak küt kuyruklu korsan martı
kanguq ᑲᖑᖅ kangak kar kazı
tuktu ᑐᒃᑐ tuttuk rengeyiği
tiriganniaq ᑎᕆᒐᓐᓂᐊᖅ tigiganniak Kutup tilkisi
umingmak ᐅᒥᖕᒪᒃ umimmak misk sığırı

Almanca alıntılar

Moravya Kilisesine(en) bağlı Alman misyonerlerinin kullandığı Almancadan geçme alıntılar:[6]

  • ailvat (< Almanca elf) 'on bir'
  • ainsik (< Almanca eins) 'saat bir'
  • fiarâ (< Almanca vier) 'saat dört'
  • Fraitâg (< Almanca Freitag) 'Cuma'
  • kâttopalak (< Almanca Kartoffel) 'patates'
  • Metvog (< Almanca Mittwoch) 'Çarşamba'
  • Montâg (< Almanca Montag) 'Pazartesi'
  • naina (< Almanca neun) 'dokuz'
  • sâksit (< Almanca sechs) 'altı'
  • senat (< Almanca zehn) 'on'
  • sepat (< Almanca sieben) 'yedi'
  • silipa (< Almanca Silber) 'madeni para'
  • situnati (< Almanca Stunde) 'saat'
  • Sontâg (< Almanca Sonntag) 'Pazar'
  • Sunâpint (< Almanca Sonnabend) 'Cumartesi'
  • suvai (< Almanca zwei) 'iki'
  • suvailva (< Almanca zwölf) 'on iki'
  • tarai (< Almanca drei) 'üç'
  • taraitijik (< Almanca dreißig) '30 tüfek ve mühimmat'
  • Tenistâg (< Almanca Dienstag) 'Salı'
  • Tonistâg (< Almanca Donnerstag) 'Perşembe'
  • viaga (< Almanca vier) 'dört'
  • vogik (< Almanca Woche) 'hafta'

Kaynakça

  1. ^ "Labrador Inuttut Dictionary". 13 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2012. 
  2. ^ "Labradorimiut Inuit". 21 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2012. 
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 6 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 12 Ağustos 2012. 
  4. ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2012. 
  5. ^ "Inuktitut Living Dictionary". 23 Eylül 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2012. 
  6. ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 17 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2012. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İnuit halkları</span> “İNUİT" bir halk topluluğunun ismi

İnuit halkları, Arktik bölgede, Alaska, Kanada ve Grönland'da yaşayan Eskimoların ayrıldığı iki ana koldan biri. Diğer kol Yupik halklarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Eskimo - Aleut dilleri</span>

Eskimo - Aleut dil ailesi, Grönland, Kanada, Alaska ve Sibirya'nın belli bölgelerinde konuşulan dillerdir. Eskimo - Aleut halklarının ana dilleridir.

<span class="mw-page-title-main">İnuitler</span> Halk

İnuitler ya da Kanada İnuitleri, Kanada'nın Kuzey Kanada denen bölümünde yaşayan İnuit kolundan Eskimo halklarının ortak adı. Alaska Yerli Dil Merkezine göre 30.500 kişilik nüfustan 24.500 kadarı anadillerini konuşabiliyor.

<span class="mw-page-title-main">Batı Kanada İnuitleri</span>

Batı Kanada İnuitleri, Kanada'da Kuzeybatı Toprakları'nda ve birazı da Yukon'da yaşayan İnuitlerin bir kolu.

<span class="mw-page-title-main">Batı Kanada İnuitçesi</span>

Batı Kanada İnuitçesi, Kanada'da Batı Kanada İnuitleri tarafından konuşulan İnuit dilleri kolundan bir Eskimo dili.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Kanada İnuitçesi</span>

Doğu Kanada İnuitçesi, Kanada'da Doğu Kanada İnuitleri tarafından konuşulan İnuit dilleri kolundan bir Eskimo dili.

<span class="mw-page-title-main">Nunatsiavut</span>

Nunatsiavut, Kanada'nın Kuzey Kanada denen kuzey bölümünde Newfoundland ve Labrador eyaletinde Nunatsiavut İnuitçesi konuşan İnuitlerin (Nunatsiavummiut) özerk bölgesi. Québec sınırlarına uzanan Labrador topraklarını içerir. 2002 yılında Labrador Inuit Association tarafından yapılan öneriden sonra 1 Aralık 2005 tarihinde anayasaya ekleme yapıldı. Başlangıçta sağlık, eğitim ve kültür işlerinden sorumlu olması için kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Aivilik İnuitçesi</span>

Aivilik İnuitçesi, Kanada'nın Nunavut bölgesinde ᓴᒡᓕᖅ, ᐃᒡᓗᓪᓕᒑᕐᔪᒃ ve ᑲᖏᖅᖠᓂᖅ şehirlerinde Aivilik İnuitleri tarafından konuşulan Doğu Kanada İnuitçesinin Kivalliq-Aivilik grubundan lehçesi.

<span class="mw-page-title-main">Kivalliq-Aivilik İnuitçesi</span>

Kivalliq-Aivilik , Kanada'nın Nunavut bölgesinde konuşulan Kivalliq İnuitçesi ile Aivilik İnuitçesinin oluşturduğu lehçe birliği.

<span class="mw-page-title-main">Kivalliq İnuitçesi</span>

Kivalliq İnuitçesi, Kanada Nunavut'ta Kivalliq Bölgesinde yaşayan Kivalliq İnuitleri tarafından konuşulan Doğu Kanada İnuitçesi içinde Kivalliq-Aivilik grubunun lehçesi. Batı Kanada İnuitçesine yakınlaşan yönleri bulunur ve bazen onun lehçesi olarak da sınıflandırılır.

Natsilik İnuitçesi ya da Netsilik İnuitçesi, Kanada'da Nunavut özerk bölgesinde yaşayan Batı Kanada İnuitlerinden Natsilik İnuitleri tarafından konuşulan Batı Kanada İnuitçesinin bir lehçesidir ve İnuit hece yazısı ile yazılsa da yazı dili değil konuşma dilidir. Nunavut'taki resmi diller arasında yer almaz.

Nattilik İnuitçesi ya da Asıl Natsilik İnuitçesi, Kanada'da Nunavut bölgesindeki Nattilik yöresinde, Taloyoak ve Repulse Bay civarında Batı Kanada İnuitlerinden Nattilik İnuitleri tarafından konuşulan Batı Kanada İnuitçesinin Natsilik İnuitçesi lehçesinin bir alt lehçesidir ve İnuit hece yazısı ile yazılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">İnuinnaq İnuitçesi</span>

İnuinnaq İnuitçesi ya da İnuinnait İnuitçesi, Kanada'da Kuzeybatı Toprakları ile Nunavut özerk bölgesinde yaşayan Batı Kanada İnuitlerinden İnuinnait İnuitleri tarafından konuşulan Batı Kanada İnuitçesinin bir lehçesidir ve Kuzeybatı Topraklarında Latin alfabesi ile Nunavut'ta İnuit hece yazısı ile yazılmaktadır. Kuzeybatı Topraklarının 11 resmî dilinden ve Nunavut'ta ise 4 resmî dilden biridir.

Kangiryuarmiut İnuitçesi, Kanada'da Kuzeybatı Toprakları bölgesinde Ulukhaktok yöresinde Batı Kanada İnuitlerinden İnuinnait İnuitlerinin kabilesi Kangiryuarmiutlar tarafından konuşulan Batı Kanada İnuitçesinin İnuinnaq İnuitçesi lehçesinin bir alt lehçesidir ve Kuzeybatı Topraklarında Inuinnaqtun adı altında resmi dillerden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Nunavik İnuitçesi</span>

Nunavik İnuitçesi ya da Nunavimmiut İnuitçesi, Kanada'da Québec eyaletinin özerk Nunavik ilçesi ile Nunavut eyaletinin Sanikiluaq adasında yaşayan Nunavik İnuitleri (Nunavimmiut) tarafından konuşulan Doğu Kanada İnuitçesinin bir lehçesidir. Nunavik-Labrador lehçe grubunda sınıflandırılır. Kanada 2001 nüfus sayımına göre Nunavik'teki 12.000 kişilik etnik nüfustan % 90 kadarı ana dillerini konuşabiliyor. İnuit hece yazısı ile yazılır. Güney Qikiqtaaluk (Baffin) İnuitçesine benzer. Fakat, idari olarak Nunavut'tan ayrı olması ayrışmayı körüklemektedir.

<span class="mw-page-title-main">Qikiqtaaluk İnuitçesi</span>

Qikiqtaaluk İnuitçesi ya da Baffin İnuitçesi, Kanada'nın Nunavut bölgesinde Baffin Adası başta olmak üzere Qikiqtaaluk Bölgesinde konuşulan Kuzey Qikiqtaaluk İnuitçesi ile Güney Qikiqtaaluk İnuitçesinin oluşturduğu lehçe birliği.

<span class="mw-page-title-main">Nunavik-Nunatsiavut İnuitçesi</span>

Nunavik-Nunatsiavut İnuitçesi ya da Quebec-Labrador İnuitçesi, Kanada'nın Nunavik ve Nunatsiavut bölgelerinde konuşulan Nunavik İnuitçesi ile Nunatsiavut İnuitçesinin oluşturduğu lehçe birliği.

Arviligjuaq İnuitçesi, Kanada'da Nunavut bölgesinde Kugaaruk yöresinde Batı Kanada İnuitlerinden Arviligjuarmiut (ᐊᕐᕕᓕᒡᔪᐊᕐᒥᐅᑦ) İnuitleri tarafından konuşulan Batı Kanada İnuitçesinin Natsilik İnuitçesi lehçesinin bir alt lehçesidir. LINGUIST List Arviligjuaq adını alternatif ad olarak aynı lehçenin Nattilik İnuitçesi alt lehçesinin (ikt-net) sinonimi sayar.

<span class="mw-page-title-main">Merkezî Kanada İnuitleri</span>

Merkezi Kanada İnuitleri ya da Merkezî İnuitler veya Merkezi Eskimolar, Kanada'nın Kuzeybatı Toprakları ile Nunavut topraklarında yaşayan Kanada İnuitlerinden Eskimo kültür grubu.

Nunatukavutlar, Kanada'da Newfoundland ve Labrador'da Güney Labrador'da Churchill Nehri'den Lodge Bay'a kadar güneyde ve Québec ile Labrador sınırında batıya kadar olan İnuit bölgesinde yaşayan İnuitler ile Avrupalıların melezi olan Métis halkıdır.