İçeriğe atla

Numan Çelebicihan

Numan Çelebicihan
Kırım Halk Cumhuriyeti Başkanı
Görev süresi
9 Aralık 1917 - 23 Şubat 1918
Yerine geldiğiYeni makam
Yerine gelenMakam kaldırıldı
Kişisel bilgiler
Doğum Noman İbraim оğlu Çelebicihan
1885
Orkapı
Ölüm 23 Şubat 1918 (33 yaşında)[1]
Partisi Milli Fırka
Bitirdiği okul Vefa Lisesi
Mesleği Şair · siyasetçi · avukat
Dini Sünni İslam-Hanefilik

Numan Çelebicihan (Rusça: Нома́н Челебиджиха́н, Kırım Tatarca: Noman İbraim оğlu Çelebicihan, نعمان ابراهيم اوغلى چلبى جهان‎‎; 1885 - 23 Şubat 1918), Kırım Tatarı politikacı, avukat, şair ve yazar. 9 Aralık 1917 tarihinde kurulan kısa ömürlü Kırım Halk Cumhuriyeti'nin ilk başkanıdır. Kırım Tatarlarının ulusal marşı Ant Etkenmen'in şairidir.

Yaşamı

Numan Çelebicihan 1885'te Kırım'ın kuzeyindeki Orkapı'da Büyük Sonak köyünde doğdu. Babası İbrahim Çelebi,[2] Annesi Cihanşah'ın kızı[3] Eğitim için İstanbul'a gitti. Vefa Lisesi'nde okurken ilk olarak "Yaş Tatar Yazıcılar Cıyını" adında Tatar gençlik örgütünü kurdu. Daha sonra Kırım Tatar Öğrenci Birliği ve Vatan'ın kurulmasında rol aldı.

Hukuk eğitiminin ardından bağımsızlık hareketinde yer almak için Kırım'a geri döndü. Kırım Tatar Kurultayı'na Orkapı temsilcisi seçildi. 1917 yılında Millî Fırka'yı kurdu.

Kırım Tatar Kurultayı'nın başkanı seçilmesinden iki ay sonra, Ocak 1918'de Bolşevik güçlerinin Kırım'ı ele geçirmesinin ardından tutuklandı ve idam edildi. Cesedi de Karadeniz'e atıldı.[4] Bugün, sembolik mezarı; Gözleve şehrinin Eskisaray Camii'sinde, babası Abdülkerim Çelebi ve dedesi Ali İbrahim Çelebi'nin yanında bulunmaktadır.[5]

Eserleri

  • Karılgaçlar Duası
  • Ant Etkenmen
  • Bastırık
  • Tilkiden Selam
  • Haygidi
  • Yolcu
  • Garip

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 12 Nisan 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2010. 
  2. ^ "NÛMAN ÇELEBİ CİHAN". islamansiklopedisi.org. 20 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2022. 
  3. ^ Arabacı, H. Murat (2008). "Türkiye'de Kurulan İlk Kırım Türk Teşkilatları" (PDF). Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. s. 49. 12 Ekim 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2010. 
  4. ^ "Numan Çelebicihan kimdir?". yeniakit.com.tr. 11 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2022. 
  5. ^ "Numan Çelebicihan". Derin Tarih Dergisi, 21. 

İlgili Araştırma Makaleleri

Ant Etkenmen, Kırım Halk Cumhuriyeti'nin ve Kırım Tatarlarının ulusal marşıdır.

<span class="mw-page-title-main">Mirsaid Sultangaliyev</span> Tatar devrimci ve teorisyen

Mirsaid Sultangaliyev, Orta Asya'daki Türk halklarını birleştirerek sosyalist bir Türkistan devleti kurmak istemiş Tatar lider ve düşünce adamı. Müslüman "ulusal komünizm"in kurucusudur.

<span class="mw-page-title-main">İbrahim Hakkı Paşa</span> 210. Osmanlı sadrazamı

İbrahim Hakkı Paşa V. Mehmed saltanatında 12 Ocak 1910 - 30 Eylül 1911 tarihleri arasında bir yıl sekiz ay on dokuz gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.

Kırım Tatar Millî Meclisi, anayurtları Kırım'da yaşayan Kırım Tatarları'nın en yüksek temsil ve yürütme organıdır.

İbrahim Şâhidî, Mevlevi şair ve evliya.

<span class="mw-page-title-main">İsmail Gaspıralı</span> Kırım Tatar siyasetçi

İsmail Gaspıralı (Gasprinskiy), Kırım Tatarı fikir adamı, eğitimci ve yazar-yayıncı. Gaspıralı, Rus İmparatorluğu'nda Türk ve İslam toplumlarının eğitim, kültür reformu ve modernleşmeye ihtiyacını betimleyen Türkçü aydındır. Soyadı, Kırım'daki Gaspra şehrinden gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">İdil Ural Devleti</span>

İdil Ural Devleti, 12 Aralık 1917 yılında Rusya Müslümanları Kurultayı'nda Tatar, Başkurt ve Çuvaş Türk halkları bir araya gelerek; “Milli-Medeni Muhtariyet” Projesini kabul etmişlerdir. 1917'de Ufa'da, ilan edilen "İç Rusya ve Sibirya Milli-Medeni Türk-Tatar Muhtariyeti" adlı özerk devletin anayasası hazırlandı. Kasım 1917'de oluşturulan Millî Meclise Sadri Maksudi Arsal başkan seçildi. Devlet işlerini yürütmek üzere kurulan ve üç bakanlıktan oluşan Millî İradenin de başkanlığını üstlendi. 1 Mart 1918 de devletin ilan edileceğini haber alan Bolşevikler, Kızıl Orduyu bölgeye göndermişlerdir. 1 Mart 1918 de ilan edilen devlet Kızıl Ordu bölgeye hakim olunca 28 Mart 1918'de yıkılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kırım Halk Cumhuriyeti</span>

Kırım Halk Cumhuriyeti, 26 Aralık 1917 tarihinde Kırım Tatar Millî Kurultayı'nın ilan ettiği cumhuriyettir. 23 Şubat 1918 tarihine kadar, günümüzde Ukrayna sınırları içerisinde kalan Kırım Yarımadası'nda varlığını sürdürmüştür. Başkenti Bahçesaray'dır. Kırım Halk Cumhuriyeti, Rus İmparatorluğu'nun yıkılışına yol açan 1917 Rusya Devrimi 'nden sonra çoğu kez görülen devlet kurma girişimlerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Kırım Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti</span> Kırım Yarımadasında Rusya SFSCsine bağlı kurulmuş özerk cumhuriyet

Kırım Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti veya Kırım ÖSSC, Kırım Yarımadası'nda Rusya SFSC'ne bağlı olarak kurulan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'dir. Cumhuriyetin başkenti Akmescit (Simferopol). Resmi dilleri Kırım Tatarcası ve Rusçadır.

<span class="mw-page-title-main">Cafer Seydahmet Kırımer</span> Kırım Tatarı ve Türk siyasetçisi ve devlet adamı

Cafer Seydahmet Kırımer, Kırım Tatarı ve Türk siyasetçisi ve devlet adamı. 1 Eylül 1889 senesinde Kırım'nın Yalta şehri yakınlarında Kızıltaş köyünde doğdu. İlk tahsilini Kırım'da, orta, lise ve hukuk tahsilini İstanbul'da gördü. 1908 yılında İstanbul'da Numan Çelebicihan ve diğer Kırım tatarı arkadaşları ile Kırım Talebe Cemiyeti'ni kurdu. 1911 senesinde hukuk eğitimine Paris'te devam etti. I. Dünya Savaşı başladığında Kırım'a geldi. Kırım'da yakın arkadaşları ile birlikte inkılâpçı, gizli bir teşkilât kurdu.

<span class="mw-page-title-main">Anavatan Partisi (2011)</span> Türkiyede bir siyasi parti

Anavatan Partisi, 7 Eylül 2011 tarihinde kurulan ve Türkiye'de faaliyet gösteren bir siyasi partidir. Parti tüzüğüne göre resmî kısaltması "ANAP" şeklindedir. Simgesi bal peteği biçimindeki Türkiye haritası ile üzerindeki arı figürüdür. Genel başkanı İbrahim Çelebi'dir.

<span class="mw-page-title-main">Saim Osman Karahan</span>

Saim Osman Karahan, Kırım Tatar dil bilgini ve yazar.

Milli Fırka, 1912 yılında Çarlık Rusyasın'da kurulmuş siyasi bir partidir. Kırım Türkleri'nin Rusya'nın sömürgeciliğinden kurtulmak, siyasi ve kültürel haklarını geri kazanmak ve vatanların da hür yaşamak amacıyla Numan Çelebi Cihan tarafından kurulmuştur. Hükûmete muhalif bir politik çizgide yer aldı. Partililer 1918 yılında Bolşevikler ile silahlı çatışmalara girdi fakat muvafakat olamadı. Başkan Numan Çelebi Cihan'ın öldürülmesinden sonra parti dağıtıldı ve birçok üyesi tutuklandı. Bazı parti mebusları 18 Ekim 1921'de kurulan Kırım Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti hükûmetinde yer almaya başladı.

Lenur İslamov, Kırım Tatarı iş insanı.

<span class="mw-page-title-main">Kırım Tatar Millî Kurultayı</span>

Kırım Tatar Millî Kurultayı, Kırım Tatar halkının Kurultayı, ulusal bir kongresi ve Kırım Tatar halkını en yüksek derecede temsil eden tam yetkili organıdır. Kırım Tatar halkı tarafından seçilen delegeler tarafından, Ukrayna topraklarında daimi olarak ikâmet eden vatandaşlıklarından bağımsız olarak temsil görevi yerine getirilir.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği'nde Kırım Tatarları</span> Sovyetler Birliği sınırları içerisinde içinde yaşayan Kırım Tatarı kişi veya grupları betimler.

Sovyetler Birliği'nde Kırım Tatarları, Sovyetler Birliği sınırları içerisinde içinde yaşayan Kırım Tatarı kişi veya grupları betimler.

Tercüman 1883'ten 1918'e kadar Bahçesaray'da yayınlanan ve Rus İmparatorluğu'nda Türkçe konuşan nüfusunun basılı organı olan bir gazeteydi. Kurucu ve yayıncısı Kırım Tatar eğitimci İsmail Gaspıralı idi. Tercüman, 35 yıl boyunca yayınlanmış olan tarihteki ilk Kırım Tatar gazetesiydi.

<span class="mw-page-title-main">İsmail Müftüzade</span>

İsmail Murza Müftüzade, Kırım Tatarı kökenli emekli albay ve siyasetçi. Rus İmparatorluğu'nun 3. Devlet Duması'nda Tavrida Guberniyası'nı temsilen milletvekilliği yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kırım Tatar Millî Bayrağı</span> Kırım Bayrağı

Kırım Tatar bayrağı, sol üst köşede sarı Tarak Tamga olan mavi zeminli bir bayraktır.

<span class="mw-page-title-main">Kırım Seferi (1689)</span>

Kırım Seferi, 1686-1700 Osmanlı-Rus Savaşı ve Osmanlı-Kutsal İttifak Savaşları'nda evre.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.