Kutadgu Bilig, 11. yüzyıl Karahanlı Türklerinden Yusuf Has Hacib'in Doğu Karahanlı hükümdarı ve Kaşgar Prensi Tabgaç Uluğ Buğra Kara Han'a atfen yazdığı ve takdim ettiği Orta Türkçe eserdir. Eser, Karahanlıca olarak da isimlendirilen Hakaniye lehçesi ile yazılmıştır.
Pişmaniye (Osmanlıca:Peşmîne) veya diğer adlarıyla pişmani, helvâ-yı kettân, peşîmânî helvâ, tel helva, çekme helva, tel tel, tepme helva, keten helva; Anadolu'da beyaz şeker, buğday unu, tereyağı, bitkisel margarin ile yapılan geleneksel bir tatlı türüdür.
Güllaç, mısır nişastası, gül suyu, süt ve şeker ile hazırlanan geleneksel Türk tatlısıdır. Kitâb-ı Me’kûlât'da Gülac olarak tarifi verilmiştir. Kitâbü't-Tabîh (Bağdâdî) “terkib-i güllac” başlıklı tarifte sadece yufkasının yapımını anlatır.
Karahanlı Türkçesi, Hakaniye Türkçesi, Karahanlıca veya Hakaniye lehçesi, Türk dilinin tarihinde konuşulmuş ve yazılmış olan tarihî dönemlerinden biridir. Türk dilini eski, orta, yeni olarak üç döneme ayıran Türkologlara göre Karahanlı Türkçesi, Orta Türkçenin ilk dönemini oluşturur. Böyle düşünen Türkologlara göre 10.-15. yüzyıllar arası Orta Türkçe dönemidir. 13. yüzyıldan itibaren Türk yazı dilinin (Kuzey-) Doğu ve (Güney-) Batı olarak iki ayrı kol hâlinde geliştiğini göz önünde bulunduran diğer bir kısım Türkologlar, Karahanlı Türkçesini Eski Türkçe içine alır. Bugüne ulaşan metinleri 11. ve 12. yüzyıllara ait olan Karahanlı Türkçesi, Eski Uygur Türkçesiyle çağdaştır.
Muhallebi, süt kullanılarak yapılan ve soğuk servis edilen bir çeşit tatlı. Sakızlı muhallebi, su muhallebisi gibi çeşitleri bulunmaktadır. Efsanelerde tatlının kökeni Sasani İmparatorluğu'na dayandırılmaktadır.
Kadayıf Osmanlı mutfağında birçok şerbetli tatlının ortak adıdır.
Nokul, nukul (نقل) mayalı hamurla yapılan bir çeşit poğaça. Türkiye'de lokum, lokul gibi farklı isimlerle adlandırılan hamur işidir. Rulo şeklinde yapılması en ayırt edici özelliğidir. Haşhaşlı, tahinli fındıklı, sakızlı türleri de mevcuttur. Bayram sofralarının vazgeçilmezlerindendir.
Yassı kadayıf ya da taş ekmeği Türk mutfağından tatlı.
Kavun reçeli, Türk mutfağında yer alan bir reçel türüdür. Osmanlı döneminden beri yapılmaktadır.
Ninem duymasın helvası, bir çeşit helvadır. İstanbul'da leb-i dilber adıyla bilinir. Rumeli'de buna yengem duymasın helvası, ninem duymasın helvası veya çangi denilir.
Zihne Yunanistan Ege Makedonyası’nda güneybatısındaki Serez ile kuzeydoğusundaki Drama arasında sarp bir kayalık üzerinde kurulmuş şehirdir. Bugün tamamen terkedilmiştir. Zihne şehrinin Osmanlı kalıntıları dokunulmamış arkeolojik bir alandır. Şehrin antik dönemde adı Ichna ydı.
Samsa tatlısı (Yunanca:Σαμουσάδες) bir çeşit şerbetli tatlıdır. Muska biçiminde bir tatlıdır.
Hurma reçeli, Türk mutfağında yer alan bir reçel türüdür. Osmanlı döneminden beri yapılmaktadır.
Fuka (fukâ), bir çeşit içecektir. Mayalı bir içecektir. Eski Oğuz Türkçesi ile yazılmış olan Tabiatnâme'de yer alır.
Gülbeşeker Türk Tatlıları Tarihi, yemek kitabıdır. Priscilla Mary Işın tarafından yazılmıştır. Türk Tatlıları hakkında bilgi vermektedir. Gülbeşeker Türk Tatlıları Tarihi yemek kitabı 5 Kasım 2009 tarihinde Dünya Kitap Dergisi tarafından Altın Sayfa Ödülüne layık görülmüştür. Gülbeşeker Türk Tatlıları Tarihi yemek kitabı 2013 yılında İngiltere'de İngilizce olarak Sherbet and Spice The Complete Story of Turkish Sweets and Desserts olarak yayınlanmıştır.
Özbek helvası, bir çeşit un helvasıdır. Malzemeleri has un, şeker, sadeyağdır.
Priscilla Mary Işın, mutfak tarihi alanında çalışan yazar ve çevirmendir.
Gülbeşeker (gül murabbası)(Osmanlıca:گلبشكر) bir çeşit murabbadır. Osmanlı döneminde okka gülü adı verilen güzel kokulu kırmızı gülün bal ve limonla ezilerek hazırlandığı gibi kırmızı gül yaprakları, şekerle yoğrulup limon sıkılarak da hazırlanabilir. Eski tıp kitaplarında gülbeşeker'in tarifinde gül yapraklarının şekerle ovulup otuz gün güneşte bekletilmesi ile yapıldığı yazılmıştır. Basılı ilk yemek kitabı Melceü’t-Tabbâhîn'de tarifi verilmiştir.
Köfter, pekmez, su ve nişastadan yapılan bir çeşit tatlıdır. Evliyâ Çelebî, bademle yapılan köfterden bahsetmiştir. İplere bademleri ve cevizleri dizilip yoğun olan paludeye batırarak yaptıklarından bahsetmiştir. Bu yapım aşaması bize cevizli sucuğu hatırlatır. Evliyâ Çelebî, Antep ve Manisa köfterlerinden, Eğriboz ve İstanbul köfterinin daha iyi olduğunu söylemiştir. Tırsî Eğriboz köfterini, bâdemle yapıldığını söylemektedir. Osmanlı döneminde İstanbul mutfağında, köfter, cevizli köfter sucuğu ve bademli köfter sucuğu yapılmaktaydı.Ali Eşref Dede'nin Yemek Risalesinde Ferâ- ne ki Köfter Derler başlığında köfterden bahsedilmiştir.
Yaprak helvası, bir çeşit koz helvasıdır.
