İçeriğe atla

Nueva Planta kararları

Nueva Planta kararları (İspanyolca: Decretos de Nueva Planta, Katalanca: Decrets de Nova Planta), İspanya'nın ilk Bourbon kralı olan V. Felipe tarafından 1707 ve 1716 yılları arasında, İspanya Veraset Savaşı sırasında ve Utrecht Antlaşması ile savaş bittikten kısa bir süre sonra imzalanan bir dizi kararnameye verilen isimdir.

Tarihçe

Savaş sırasında Avusturyalı Charles'ın İspanyol tahtlarına iddiasını destekleyen ve anavatanı Fransa'yı merkezileştirilmiş bir devlet modeli olarak alan, Aragonlular'ın hareketlerini isyan olarak gören ve öfkelenen V. Felipe, kurumları, ayrıcalıkları ve eskiden Aragon Tacının (Aragon, Katalonya, Valensiya ve Balear Adaları) parçası olan hemen hemen tüm bölgelerin fueros ayrıcaklarını (Feodalizm'e benzer) ortadan kaldırdı. Felipe'nin bu fikirlerini takiben Kararnameler, Aragon Krallığı'ndaki tüm bölgelerin (Aran Vadisi hariç) Kastilya yasalarına göre yönetilmesine ve bu bölgeleri yeni ve neredeyse tek tip yönetilen, merkezi bir İspanya'ya bağladı.

Diğer tarihi bölgeler (Navarra ve diğer Bask bölgeleri), başlangıçta Navarra'lı III.Henry'nin soyuna ait olarak gördükleri V. Felipe'yi destekledi, ancak V. Felipe'nin özerk bölgeleri baskılaması ve Bask ayaklanmasını bastırmak için yaptığı askerî harekâtlardan sonra, bu desteklerinde geri adım attılar.

İmtiyazları ortadan kaldıran yasalar 1707'de Valensiya ve Aragon'da,[1] 1715'te Mallorca ve diğer Balear Adaları'nda (O sırada Büyük Britanya Krallığı kontrolünde olan Minorka hariç) ve son olarak 16 Ocak 1716'da Katalonya'da ilan edildi.[1]

Etkileri

Kararnameler, hem haklar hem de hukuk açısından artık Kastilya ve Aragon dili arasında ayrım gözetmeyen bir İspanyol vatandaşlığı veya milliyeti yarattı. Bask bölgesi haricinde iç sınırların hepsi kaldırdı. Tüm İspanyollara Amerikan kolonilerinde ticaret yapmaları için ödenek verildi (eskisi gibi sadece Kastilyalılar değil). Bundan sonra, üst düzey devlet memurları doğrudan Kral'ın saray şehri olan Madrid'den atandı ve bu bölgelerdeki çoğu kurum kaldırıldı. Mahkemeler yalnızca, hükûmetin tek resmi haline gelen, Latince, Katalanca ve diğer İspanyolca dillerinin yerini alan Kastilya dilinde sunulabilir ve tartışılabilir oldu.

Kaynakça

  1. ^ a b Stanley G. Payne. "Chapter 16, The Eighteenth-Century Bourbon Regime in Spain". A History of Spain and Portugal - Vol. 2. 24 Haziran 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Nisan 2008. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İspanya</span> Afrikada toprakları bulunan güneybatı Avrupada bir ülke

İspanya (İspanyolca:

<span class="mw-page-title-main">Valensiya (özerk topluluk)</span> İspanyanın doğusunda özerk bölge

Comunidad Valenciana, İspanya'nın özerk bir topluluğudur. 5 milyondan fazla nüfusuyla Endülüs, Katalonya ve Madrid'den sonra en kalabalık dördüncü İspanyol özerk topluluğudur. Aynı adı taşıyan başkenti Valensiya, İspanya'nın üçüncü en büyük şehridir. Topluluk, İber Yarımadası'nın doğu tarafında, Akdeniz kıyısında yer almaktadır. Kuzeyde Katalonya, batıda Aragon ve Kastilya-La Mancha ve güneyde Murcia özerk toplulukları ile komşudur. Valensiya Topluluğu, Castellón, Valensiya ve Alicante olmak üzere üç ilden oluşur.

<span class="mw-page-title-main">Katalonya</span> İspanyaya bağlı İber Yarımadası’nın kuzeydoğusunda yer alan özerk bölge

Katalonya, İspanya'ya bağlı İber Yarımadası'nın kuzeydoğusunda yer alan özerk bölge. Katalonya 4 ilden oluşmaktadır: Barselona, Girona, Lleida ve Tarragona. Barselona, en büyük şehir ve başkenttir; İspanya'nın 2. en nüfuslu belediyesi ve Avrupa Birliği içerisindeki en yoğun nüfuslu 17. kentsel alandır.

<span class="mw-page-title-main">Katalanca</span> Latin dili

Katalanca, Hint-Avrupa dillerinin Latin koluna bağlı bir dildir. İspanya'nın bazı bölgelerinde ve Andorra'da resmî dildir. Katalanca konuşanların çoğu İspanya'da yaşar.

Katalanlar, İspanya'nın kuzeydoğusu ile Fransa'nın güneyi, Akdeniz sahil şeridine bitişik coğrafyada yaşayan Latin kökenli halk.

<span class="mw-page-title-main">Aragonca</span>

Aragonca (aragonés), İspanya'nın Aragona Özerk Topluluğu'nda yer alan Pireneler'in vadilerinde yaklaşık 10.000 kişi tarafından anadil olarak konuşulan bir Latin dilidir. Dil Navarro-Aragonca olarak bilinen Orta Çağ dilinin günümüze İspanyolcadan farklı bir şekilde ulaşmış tek formu olup, ana dil olarak Somontano de Barbastro, Jacetania, Alto Gállego, Sobrarbe ve Ribagorza idari bölgelerinde (comarca) konuşulmaktadır. İkinci dil olarak bu dili kullananlar ile toplam konuşur sayısı yaklaşık 30.000 kişidir.

<span class="mw-page-title-main">İspanyol İmparatorluğu</span> Beş kıtada toprağı olan, dünyanın ilk küresel imparatorluğu

İspanyol İmparatorluğu, beş kıtada toprağı olan, dünyanın ilk küresel imparatorluğudur. İspanyol İmparatorluğu, İspanya veya İspanya hükümdarları tarafından fethedilen, miras kalan veya el konan arazileri kapsar. Bu arazilere Kuzey ve Güney Amerika'nın geniş kesimleri de dahildir. Hak iddia edilen ancak hiç ele geçirilemeyen topraklar da mevcuttur. Toplam arazilerin yüzölçümü 18. yüzyılın sonunda 18 milyon kilometre kare civarındadır. 16. ve 17. yüzyıllardaki kıtalararası yapısına rağmen koloni imparatorluğu deyimi 1768 yılı itibarıyla kullanılmaya başlanmıştır. 19. yüzyılda ise devlet yapısı tamamen kolonisel bir yapıya dönüşmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Aragon Krallığı</span> Eski bir Katalan krallık

Aragon Krallığı, 11. ve 15. yüzyıllar arasında bugünkü İspanya'nın kuzeydoğusunda var olmuş devlet.

<span class="mw-page-title-main">İspanya tarihi</span>

İspanya tarihi, İspanya'da tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan dönem boyunca yaşanan olayları kapsar.

<span class="mw-page-title-main">İspanya'nın özerk toplulukları</span>

İspanya'nın özerk toplulukları, İspanya'nın birinci düzey idari bölümleridir. Özerk topluluklar, İspanya'yı oluşturan ulusların ve bölgelerin sınırlı özerkliğini garanti altına almak amacıyla 1978 İspanya Anayasası'na uygun olarak kurulmuşlardır.

<span class="mw-page-title-main">İspanya bayrağı</span> Ulusal bayrak

İspanya bayrağı, İspanya Krallığı'nın resmi ulusal bayrağıdır.

<span class="mw-page-title-main">İspanya'nın illeri</span>

İspanya'nın illeri, İspanya'nın özerk topluluklardan sonra gelen ikinci düzey idari bölümleridir. İller, 30 Kasım 1833 tarihinde kraliyet kararnamesi ile kurulmuş olup günümüzdeki tanımlarını 1978 İspanya Anayasası ile aldılar.

<span class="mw-page-title-main">İspanya Kraliyet Futbol Federasyonu</span>

İspanya Kraliyet Futbol Federasyonu, İspanya futbolunun yönetim organıdır. Merkezi Las Rozas de Madrid'de bulunur.

<span class="mw-page-title-main">1928 Copa del Rey</span>

1928 Copa del Rey Copa del Rey'in 28. kez düzenlenen turnuvasıdır. 31 Ocak 1928 tarihinde başlamış 29 Haziran 1928 tarihinde oynanan final karşılaşması ile sonuçlanmıştır. Kupayı Barcelona kazanmıştır.

1932 Copa del Rey Copa del Rey'in 32. kez düzenlenen turnuvasıdır. 10 Nisan 1932 tarihinde başlamış 19 Haziran 1932 tarihinde oynanan final karşılaşması ile sonuçlanmıştır. Kupayı Athletic Bilbao kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Katalan milliyetçiliği</span>

Katalan milliyetçiliği, Katalonya için daha fazla politik özerklik veya tam bağımsızlığını isteyen siyasi bir harekettir.

<span class="mw-page-title-main">Katalonya Ulusal Günü</span> 11 Eylül tarihinde kutlanan Katalan bayramı

Katalonya Ulusal Günü, veya kısaca Diada; her yıl 11 Eylül tarihinde anılan ve kutlanan Katalonya ulusal bayramı.

<span class="mw-page-title-main">Kastilya Tacı</span> 1230dan 1715e kadar İber Yarımadasında yer alan ülke

Kastilya Tacı, İber Yarımadası'nda bulunan üç tahtın kesin birleşmesi sonucu kurulan bir Orta Çağ devleti idi. Birkaç on yıl sonra, o zamanki Kastilya kralı III. Ferdinand'ın boş Leon tahtına oturması ile Kastilya ve León krallıklarının parlamentoları birleşti. Katolik Hükümdar'ların Şahsi birliği sonucu Aragon ve Kastilya hanedanları birleştiğinde, Nueva Planta kararları'nın 1715'te V. Felipe tarafından ilan edilmesine kadar ayrı bir taht olarak varlığını sürdürdü.

<span class="mw-page-title-main">Aragon Tacı</span> 1162-1716 yılları arası bir monarşi

Aragon Tacı karma bir monarşiydi, aynı zamanda günümüzde Aragon Krallığı ve Barselona Kontluğu'nun hanedan birliğinden kaynaklanan ve İspanya Veraset Savaşı'nın bir sonucu olarak sona eren tek bir kral tarafından yönetilen, bireysel yönetimlerin veya krallıkların konfederasyonu olarak da anılmaktadır. 14. ve 15. yüzyıllarda gücünün zirvesinde olan Aragon Tacı talassokrasi idi, günümüzde doğu İspanya'nın büyük bir bölümü ile güney Fransa'nın bazı kısımları kontrol eden ve Balear Adaları, Sicilya, Korsika, Sardinya, Malta, Güney İtalya ve Yunanistan'ın bazı bölgelerini de içeren bir Akdeniz "imparatorluğu" idi.

<span class="mw-page-title-main">Habsburg İspanyası</span> 16. ve 17. yüzyıllarda Habsburg Hanedanı tarafından yönetilen İspanya dönemi

Habsburg İspanyası, 16-18. yüzyıllar (1516-1700) arasında hüküm süren geniş topraklara atıfta bulunan çağdaş bir tarihçilik terimidir. –1700) Habsburg Hanedanı'nın İspanyol şubesinden krallar tarafından. Habsburg İspanyası, bileşik krallık ve şahsi birlikti. Habsburg İspanyol hükümdarları, İspanyol İmparatorluğu'nu yöneten etki ve güçlerinin zirvesine ulaştı. Bu dönemde farklı kıtalardaki İspanyol topraklarına atıfta bulunan İspanya, başlangıçta Kastilya, Aragon ve 1580'den itibaren Portekiz taçları dahil olmak üzere tüm İber yarımadasını kapsıyordu. Daha sonra, Latin Amerika'nın çoğu ve Amerika'daki Doğu Hint Adaları, Felemenk, Avrupa'daki İtalya toprakları ve Fransa, Septe ve Vahran gibi küçük yerleşim bölgeleri gibi Portekiz mülklerinden oluşan beş kıtadaki bölgeleri, Kuzey Afrika'da ve Filipinler'de ve Güneydoğu Asya'daki diğer mülkleri içerecek şekilde genişledi. İspanyol tarihinde bu dönem Coğrafi Keşifler dönemi olarak da anılmıştır.