İçeriğe atla

Novialoidea

Novialoidea
Yaşadığı dönem aralığı: 182-66 myö
Toarsiyen-Senozoyik 
Campylognathoides liasicus'un fosil örneği, bir bazal novialoid.
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Animalia
Şube:Chordata
Takım:Pterosauria
Klad:Macronychoptera
Klad:Novialoidea
Kellner, 2003
Alt gruplar
Sinonimler
  • Lonchognatha? Unwin, 2003

Novialoidea ("yeni kanatlar" anlamına gelir) en geç Erken Jura'dan en geç Geç Kretase'ye (erken Toarsiyen'den geç Maastrihtiyen çağına) kadar yaşamış, fosilleri Antarktika hariç tüm kıtalarda bulunmuş, soyu tükenmiş bir macronychopteran teruzor kladıdır.[3][4]

Tarihçe ve sınıflandırma

Bergamodactylus, bazal novialoid

Novialoidea, 2003 yılında paleontolog Alexander Wilhelm Armin Kellner tarafından, Campylognathoides, Quetzalcoatlus'un son ortak atası ve onun tüm soyundan gelenlerden oluşan düğüm tabanlı bir takson olarak adlandırılmıştır. Bu isim, kladın üyelerinin sahip olduğu kanat sinapomorfilerine atıfta bulunarak Latince novus "yeni" ve ala, "kanat" dan türetilmiştir.[5]

Paleontolog David Unwin, 2003 yılında Novialoidea'ya (Londra Geological Society, Special Publications 217) yayınlayan derginin aynı sayısında Lonchognatha adını vermiş ve grubu Eudimorphodon ranzii, Rhamphorhynchus muensteri, onların en son ortak ataları ve tüm torunları olarak tanımlamıştır (düğüm tabanlı bir takson olarak).[6] Unwin ve Kellner'in filogenetik analizlerine göre (burada Eudimorphodon ve Campylognathoides hem Rhamphorhynchus hem de Quetzalcoatlus için temel olan bir aile oluşturur) ve Novialoidea ilk olarak adlandırıldığı için (sayfa 105-137, Lonchognatha sayfa 139-190'da adlandırılmıştır), Lonchognatha eskisinnin nesnel bir genç eşanlamlısıdır. Bununla birlikte, diğer analizler Lonchognatha'nın geçerli olduğunu (Andres ve diğerleri, 2010),[7] veya Pterosauria ile eş anlamlı olduğunu (Andres, 2010) bulmaktadır.[8]

Aşağıda, 2014 yılında Brian Andres ve meslektaşları tarafından yürütülen filogenetik analizi gösteren bir kladogram bulunmaktadır:[9]

 Novialoidea 

Campylognathoides liasicus

Campylognathoides zitteli

Breviquartossa
 Rhamphorhynchidae 

Scaphognathus crassirostris

Rhamphorhynchinae

 Pterodactylomorpha 

Sordes pilosus

Monofenestrata
Darwinoptera

Pterorhynchus wellnhoferi

Wukongopteridae

Pterodactyliformes

Changchengopterus pani

Caelidracones

Kaynakça

  1. ^ Vidovic, Steven U.; Martill, David M. (2017). "The taxonomy and phylogeny of Diopecephalus kochi (Wagner, 1837) and Germanodactylus rhamphastinus (Wagner, 1851)" (PDF). Geological Society, London, Special Publications. 455: 125-147. doi:10.1144/SP455.12. 27 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 23 Ekim 2021. 
  2. ^ Codorniú, Laura; Paulina Carabajal, Ariana; Pol, Diego; Unwin, David; Rauhut, Oliver W.M. (2016). "A Jurassic pterosaur from Patagonia and the origin of the pterodactyloid neurocranium". PeerJ. 4: e2311. doi:10.7717/peerj.2311. PMC 5012331 $2. PMID 27635315. 
  3. ^ Barrett, P. M., Butler, R. J., Edwards, N. P., & Milner, A. R. (2008).
  4. ^ Richard J. Butler (2012). "How do geological sampling biases affect studies of morphological evolution in deep time? A case study of the Pterosauria (Reptilia: Archosauria)". Evolution. 66 (1): 147-162. doi:10.1111/j.1558-5646.2011.01415.x. PMID 22220871. 
  5. ^ Kellner, A. W. A., (2003): Pterosaur phylogeny and comments on the evolutionary history of the group. pp. 105-137. — in Buffetaut, E. & Mazin, J.-M., (eds.
  6. ^ Unwin, D. M., (2003): On the phylogeny and evolutionary history of pterosaurs. pp. 139-190. — in Buffetaut, E. & Mazin, J.-M., (eds.
  7. ^ Brian Andres, James M. Clark & Xu Xing (2010) A new rhamphorhynchid pterosaur from the Upper Jurassic of Xinjiang, China, and the phylogenetic relationships of basal pterosaurs, Journal of Vertebrate Paleontology, 30:1, 163-187, DOI: 10.1080/02724630903409220
  8. ^ Systematics of the Pterosauria. Yale University. 2010. s. 366. 2 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2021. 
  9. ^ Andres, B. (2014). "The Earliest Pterodactyloid and the Origin of the Group". Current Biology. 24: 1011-6. doi:10.1016/j.cub.2014.03.030. PMID 24768054. 9 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2021. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Teruzor</span> soyu tükenmiş sürüngen takımı

Teruzor veya pterozor Pterosauria takımına ait soyu tükenmiş uçan sürüngenler kladıdır. Geç Triyas'tan Kretase'nin sonuna kadar yani Mesozoyik'in büyük bir bölümünde yaşadı. Teruzorlar, uçabildiği bilinen en eski omurgalıdır. Ön ayak bileklerinden çıkan dördüncü parmak uzayarak; deri, kas ve diğer dokulardan oluşan zardan kanatlarına destek oluyordu.

<span class="mw-page-title-main">Eutheria</span> memeli kladı

Eutheria, keselilere göre etenelilerle daha yakından ilişkili olan tüm doğurgan memelileri (Theria) kapsayan bir kladdır.

<i>Dimorphodon</i> bazal teruzor cinsi

Dimorphodon, Avrupa'nın erken Jura Dönemi'nden orta büyüklükte bir teruzor cinsiydi. 1859'da paleontolog Richard Owen tarafından adlandırılmıştır. Dimorphodon, Yunanca "iki" anlamına gelen δι (di), "şekil" anlamına gelen μορφη (morphe) ve "diş" anlamına gelen οδων (odon) kelimelerinden türetilmiştir ve "iki biçimli diş" anlamına gelir. İsmi, çenelerinde iki farklı diş tipine sahip olduğu gerçeğine atıfta bulunur.

Teruzor cinsleri listesi, yerel dilde yazılan terimler de dahil olmak üzere Pterosauria takımına dahil edilen tüm cinsleri alfabetik bir sıralama ile göstermektedir. Liste yaygın bir şekilde kabul edilmiş olan geçerli tüm cinslerin adlarını içerdiği gibi günümüzde artık geçerli olmayan cins isimlerine, şüpheli olarak görülen adlara, resmi olarak yayınlanmayan veya açıklanmamış olan terimlere, bunun yanında daha geçerli olan isimlerin genç sinonimlerine ve de artık teruzor olarak kabul edilmeyen canlı gruplarının isimlerine de buna dair bilgi vermek açısından yer vermektedir. Aşağıdaki listede toplam olarak 179 farklı cins ismi bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Avemetatarsalia</span> arkozor sürüngen kladı

Avemetatarsalia, 1999 yılında Britanyalı paleontolog Michael Benton tarafından, timsahlardan çok kuşlara daha yakın olan tüm taç grubu arkozorlar için oluşturulmuş bir kladdır. Ayrıca Panaves terimi de timsahlardan çok kuşlarla daha yakın akraba olan tüm yaşayan veya soyu tükenmiş hayvanlar için kullanılır. Hemen hemen tüm avemetatarsaliyenler, benzer bir ayrıma sahip Ornithodira alt grubunun üyeleridir. Ornithodira, dinozorların ve teruzorların son ortak atası ve onun soyundan gelenler olarak tanımlanır.

<span class="mw-page-title-main">Anurognathidae</span> küçük teruzorları içeren bir familya

Anurognathidae, Geç Jura ve Erken Kretase dönemlerinde Avrupa, Asya ve muhtemelen Kuzey Amerika'da da yaşamış, kısa kuyruklu, küçük bir teruzor familyasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Tyrannoraptora</span> teropod kladı

Tyrannoraptora, "Tyrannosaurus rex ve Passer domesticus'un son ortak atasının tüm torunları" olarak tanımlanan bir teropod dinozor kladıdır. Klad, ilk kez 1999 yılında Amerikalı paleontolog Paul Sereno tarafından tanımlandı; ancak ilk başta Tyrannoraptora, sadece Tyrannosauroidea ve Pennaraptora'yı içeriyordu. Filogenetik analizlerle birklikte; Compsognathidae, Ornithomimosauria, Alvarezsauroidea ve Therizinosauria kladları da bu klada dahil edildi.

<span class="mw-page-title-main">Romeriida</span>

Romeriida, günümüzdeki temsilcileri kuşlar ve timsahlar olan diapsida kladını, Paleothyris cinsini ve Protorothyridae familyasındaki bazı türleri içeren bir sürüngen kladıdır. Laurin & Reisz (1995) tarafından filogenetik olarak Paleothyris ve diapsidlerin son ortak atası ve tüm soyundan gelenler olarak tanımlanmıştır. Klad, ismini yirminci yüzyılın önde gelen omurgalı paleontoloğu Alfred Romer'den almıştır.

<i>Quetzalcoatlus</i> dev teruzor cinsi

Quetzalcoatlus, bugünkü Kuzey Amerika'da Geç Kretase döneminin son aşamasında (Maastrihtiyen) yaşamış, Azhdarchidae familyasından soyu tükenmiş bir teruzor cinsidir.

<span class="mw-page-title-main">Megalosauroidea</span>

Megalosauroidea, Orta Jura'dan Geç Kretase dönemine kadar yaşayan tetanuran theropod dinozorlarının bir üst ailesidir. Gruptaki tüm taksonlar, tip tür Megalosaurus bucklandii ile Allosaurus fragilis veya Passer domesticus'tan daha yakın bir ortak ataya sahiptir. Grubun üyeleri arasında Spinosaurus, Megalosaurus ve Torvosaurus bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Monofenestrata</span> teruzor kladı

Monofenestrata, Wukongopteridae familyasını ve Pterodactyloidea alt takımını içeren, sırasız bir teruzor grubudur.

<span class="mw-page-title-main">Caelidracones</span> teruzor kladı

Caelidracones, gelişmiş bir teruzor kladıdır.

<i>Tapejara wellnhoferi</i> Kretase teruzoru

Tapejara Brezilya'nın Kretase Dönemi'nden bir teruzor cinsidir. Tapejara'nın tepesi, burun üzerinde yarım daire biçimli bir tepeden ve başın arkasına uzanan kemikli bir çataldan oluşuyordu.

<i>Dsungaripterus</i> Kretase teruzoru

Dsungaripterus, ortalama kanat açıklığı 3 metre (9,8 ft) olan bir dsungaripterid teruzor cinsidir. Dsungaripterus, Erken Kretase döneminde şimdiki Çin'de yaşadı ve ilk fosili Junggar Havzası'nda bulundu.

<span class="mw-page-title-main">Dsungaripteridae</span> teruzor familyası

Dsungaripteridae, Pterodactyloidea alt takımından bir teruzor familyasıdır. İyi karasal yeteneklere ve iç ortamlar için bilenmiş uçuşa sahip sağlam teruzorlardı.

<i>Darwinopterus</i> bazal ve kısa kuyruklu teruzorlar arası geçiş fosili

Darwinopterus, Çin'de keşfedilen ve adını doğa bilimci Charles Darwin'den alan bir teruzor cinsidir. 30 ila 40 arasında fosil örneği tespit edilmiştir; tümü, 160.89-160.25 milyon yıl öncesine, orta Jura dönemine tarihlenen Tiaojishan Oluşumu'ndan toplanmıştır. Tip türü, D. modularis, Şubat 2010'da tanımlanmıştır. D. modularis, hem uzun kuyruklu (rhamphorhynchoid) hem de kısa kuyruklu (pterodaktiloid) teruzorların özelliklerini gösteren bilinen ilk teruzordu ve iki grup arasında bir geçiş fosili olarak tanımlandı. İki ek tür, D. linglongtaensis ve D. robustodens, sırasıyla Aralık 2010 ve Haziran 2011'de aynı fosil yataklarından tanımlandı.

<i>Pterodactylus</i> teruzor cinsi

Pterodactylus, soyu tükenmiş bir teruzor cinsi. Cinse ait bilinen tek tür olan Pterodactylus antiquus, tanımlanmış ve uçan sürüngen olarak adlandırılmış ilk teruzor olup ilk keşfedilmiş tarih öncesi sürüngenlerden biridir. Pterodactylus'un fosil kalıntıları, özünde, yaklaşık 150,8 ila 148,5 milyon yıl önce Geç Jura döneminden kalma, Almanya'nın Bavyera kentindeki Solnhofen kireçtaşında bulunmuştur. Pterodactylus'un daha parçalı kalıntıları, Avrupa ve Afrika'nın başka yerlerinde tespit edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Dorygnatus</span> Erken Jurada Avrupa kıtasında yaşamış bir Rhamphorhynchid Teruzor cinsi

Dorygnathus, sığ denizlerin kıtanın çoğunu sular altında bıraktığı Erken Jura döneminde Avrupa'da yaşayan bir rhamphorhynchid pterosaur cinsiydi. Kısa kanat açıklığına ve uçuş kaslarının bağlandığı nispeten küçük bir üçgen göğüs kemiğine sahipti. Kafatası uzundu ve göz yuvaları buradaki en büyük açıklıktı. Çeneler kapandığında "iç içe geçen" büyük kavisli dişler, burnun ön tarafında belirgin bir şekilde öne çıkarken, daha küçük, daha düz dişler arkada sıralanmıştır. Heterodonti adı verilen bir durum olan iki veya daha fazla diş morfuna sahip olmak modern sürüngenlerde nadirdir, ancak bazal ("ilkel") pterozorlarda daha yaygındır. Dorygnathus'taki heterodont diş yapısı, balık yiyen bir diyetle tutarlıdır. Dorygnathus'un arka ayaklarındaki beşinci parmak alışılmadık derecede uzundu ve yana dönüktü. İşlevi kesin değil, ancak ayak parmağı, kanat parmakları ve pteroidler tarafından desteklenenler gibi bir zarı desteklemiş olabilir. Dorygnathus, David Unwin'e göre Geç Jurassic pterosaur Rhamphorhynchus ile ilgiliydi ve Holzmaden ve Ohmden'deki Campylognathoides'in çağdaşıydı.

<i>Ornithocheirus</i>

Ornithocheirus, Birleşik Krallık ve muhtemelen Fas'taki tortullardan çıkarılan parçalı fosil kalıntılarından bilinen bir pterosaur cinsidir.

<span class="mw-page-title-main">Pterosauromorpha</span>

Pterosauromorpha, teruzorları ve onlara dinozorlardan ve onların yakın akrabalarından daha yakın olan tüm taksonları içeren, Ornithodira'nın iki temel ayrımından biridir. Teruzorlara ek olarak, Pterosauromorpha ayrıca Lagerpetidae bazal kladını ve diğer bazı Geç Triyas ornitodiranlarını içerir.