Dil, insanlar arasında anlaşmayı ve iletişimi sağlayan doğal bir araç, kendisine özgü kuralları olan ve ancak bu kurallar içerisinde gelişen canlı bir varlık, çok boyutlu kavramlar bütünü; temeli tarihin bilinmeyen dönemlerinde atılmış bir gizli anlaşmalar düzeni, seslerden örülmüş toplumsal bir kurum ve yapıdır.
İdo, ana dilleri farklı olan insanlar arasında anlaşmayı kolaylaştırmayı amaçlayan bir yapay dildir. 1907'de icat edilmiştir.
Arapça, Afroasya dilleri ailesinin Sami koluna mensup bir dildir. Batıda Atlantik Okyanusu'ndan doğuda Umman Denizi'ne, kuzeyde Akdeniz'den güneydoğuda Afrika Boynuzu ve Hint Okyanusuna uzanan geniş bir coğrafyada konuşulmaktadır. Tüm lehçeleri ile birlikte 420 milyonu aşkın kişi tarafından konuşulduğu tahmin edilmektedir. Arap Birliği'ne üye 22 ülke ile Çad ve Mali dâhil olmak üzere 24 ülkede resmî dildir. Aynı zamanda kısmî olarak tanınan Sahra Demokratik Arap Cumhuriyeti, Somaliland ile Tanzanya'da (Zanzibar) resmî dil statüsündedir. Arap Birliği'nin ve Birleşmiş Milletler'in kabul edilen altı resmî dilinden biridir. Nijer, Senegal ve Kıbrıs Cumhuriyeti'nde ulusal/azınlık dili olarak tanınmıştır. Arapça İran, İsrail, Pakistan, Filipinler ve Güney Afrika Cumhuriyeti anayasalarında özel dil statüsüne sahiptir.
Sırpça, Slav dillerinin güney grubuna ait, çoğunlukla Sırplar tarafından konuşulan dil. Hırvatça, Karadağca ve Boşnakçanın da dahil olduğu Sırp-Hırvat dili'nin standart bir formu olarak kabul edilmektedir. Sırpça, Sırbistan'ın ve Kosova'nın resmî dilidir. Ayrıca Bosna-Hersek'in 3 resmî dilinden biridir. Dil aynı zamanda Karadağ, Hırvatistan, Makedonya, Romanya, Slovakya ve Çekya'da azınlık dili olarak tanınmaktadır. Yaklaşık 10 milyon Sırp tarafından konuşulmaktadır. Dil, Türkçeden kelimeler almıştır.
Volapük, 1879 yılında Alman din adamı Johann Martin Schleyer tarafından oluşturulmuş bir yapay dildir. Datuval olarak da bilinen Schleyer, Volapük hareketinde uzun yıllar Cifal (Lider) olarak görev almıştır. Volapük, dil bilgisi kurallarının oldukça karmaşık olmasına rağmen yüz binlerce kişi tarafından öğrenilmiş, bu dilde kurultaylar toplanmış, dil bilgisi kitapları ve dergiler yayımlanmıştır. Volapük yerini zamanla önce Idiom Neutral, sonra İnterlingua ve Esperanto gibi yapay dillere bırakmıştır.
Uluslararası Ses Abecesi veya Uluslararası Fonetik Alfabe, seslerin kâğıt üzerinde gösterilebilmesi için oluşturulmuş standart alfabedir. Tüm dillerdeki konuşma seslerini bir örnek biçimde kodlayabilmek için oluşturulmuş işaretler ve simgeler sistemidir. Bu sistemden en çok dilbilimde ve sözlüklerin hazırlanmasında yararlanılır.
Japonca, Japonlar tarafından konuşulan Japon dil ailesine bağlı bir dildir. Başta Japonya ve Japon diasporasındakiler olmak üzere yaklaşık 128 milyon kişi tarafından konuşulmaktadır. Japonya'da de facto millî dil olarak kabul edilip Palau'da tanınmış azınlık dilidir.
Gagavuzca veya Gagauzca, çoğunluğu Moldova'daki Gagavuz Yeri Özerk Bölgesi'nde yaşayan Gagavuzların konuştuğu Batı Oğuz grubuna bağlı bir Türk dili. Gagavuzca, Balkan Gagavuzcasından bir dereceye kadar farklı bir dildir. Kimi Türkologlar ise Gagavuzca'yı ayrı bir dil veya lehçe saymayarak Türkiye Türkçesinin Rumeli ağızlarına dahil etmişlerdir. Yaklaşık 300.000 kişi tarafından konuşulur.
Dil Devrimi, Türkçe yazı dilinin Arapça, Farsça ve Fransızca gibi dillerden alınan alıntı sözcük ve kurallardan arındırılıp konuşma diline yaklaştırılmasını amaçlayan ve 12 Temmuz 1932 tarihinde Cumhurbaşkanı Atatürk öncülüğünde Türk Dil Kurumu aracılığıyla başlatılan devrimdir.
Jens Otto Harry Jespersen ya da Otto Jespersen İngilizce dil bilgisinde uzmanlaşan Danimarkalı dil bilimcidir. Kuzey Judland'da Randers'de doğdu. Kopenhag Üniversitesi'nde öğrenim gördü ve İngilizce, Fransızca ve Latince'den derece kazandı.
Unua Libro uluslararası dil Esperanto'yu tarif eden ilk yayındır. Esperanto'nun yaratıcısı Dr. L.L. Zamenhof tarafından hazırlanıp Temmuz 26, 1887 tarihinde Varşova 'da ilk kez olarak Rusça dilinde yayımlanmıştır. Sonraki beş yıl içinde Rusça, İbranice, Lehçe, Fransızca, Almanca ve İngilizce dillerinde kopyaları yayımlanmıştır. Bu kitapçık içinde Lord's Prayer duası, bazı İncil sureleri, bir mektup, şiir, dilin gramerinin temel 16 kuralı ve 900 kelimeden meydana gelen temel vokabüleri içermekteydi. Zamenhof kitabında, "uluslararası bir dil, ulusal dil gibi, ortak bir değerdir" ilanında bulunarak dili kamuya mal etmiştir. Zamenhof eserini "Doktoro Esperanto" takma adı ile imzalamıştır. Bu yeni dili öğrenmeye başlayanlar dile doktorun bu takma adından "Esperanto" demeye başlayınca kısa zamanda bu isim dilin resmi adı haline gelmiştir.
Esperanto edebiyatı aslında bu yapay dilin resmi yayımının öncesinde, Esperanto dilinin yaratıcısı L. L. Zamenhof tarafından başlamıştır. Zamenhof geliştirmekte olduğu dile şiir ve düzyazılar tercüme ederek dilin eksiksizliğini ve anlaşılabilirliğini test etmiş ve birkaç tercümesini dilin ilk kitabı olan Unua Libro'nun ekleri olarak yayımlamıştır. Dilin başka erken konuşmacıları şiirler, hikâyeler ve kompozisyonlar yazmışlardır; Henri Vallienne Esperanto dilinde ilk romanı yazan kişi olmuştur. Bir avuç şiirin dışında, Esperantonun ilk 20 yılındaki edebiyat ürünlerinin çoğu bugün sadece tarihsel ilgiye değer olarak görülmektedirler.
Zamenhof Day, diğer adı ile; Esperanto Günü, yapay dil olan Esperanto'nun yaratıcısı L. L. Zamenhof'ın 15 aralık olan doğum günü anısına kutlanan gündür. Genellikle Esperanto kültüründe kutlanır.
Kurso de Esperanto Yapay bir dil olan Esperanto dilini öğretmek amacıyla üretilmiş, özgür ve açık kaynak kodlu yazılımlı, on iki ünitelik dil öğretim seti. Bu dile tamamen yabancı olanların, optimize edilmiş alıştırmalar sayesinde, iki haftalık süre zarfında dilin temel kurallarını öğrenmesini amaçlar.
Esperanto hareketi veya Esperantizm, uluslararası yapay dil olan Esperanto'nun kullanımını yaygınlaştırma hareketidir. Hareket, sadece ulusal dillerin desteklenmesini değil, aynı zamanda Esperanto'nun da desteklenmesini amaçlar. Esperantoyu temsil eden bayrak, sol üst köşede beyaz zeminde yerleştirilmiş yeşil bir yıldız içerir. Yeşil alan umudu, beyaz barış ve tarafsızlığı simgeler. Beş köşeli yıldız beş kıtayı temsil eder. Esperanto hareketini benimseyen kişiye Esperantist denir.
Romániço, 1991 yılında icat edilmiş, Ido diline benzeyen ve Esperanto'dan türetilen inşa edilmiş bir dildir. Yaratıcısına göre, bir Rumence sözlüğü kullanan basitleştirilmiş bir dildir; "yapılandırılmış dillerde şematik ve natüralizm arasındaki boşluğu kapatmayı" hedefliyor, "eskisinin kullanımı kolay dilbilgisini, daha titizlikle rumence sözlüğü ve ikinsinin yazımı ile birleştiriyor".
LL Zamenhof 1870'lerde ve 80'lerde Esperanto'yu geliştirdi ve 1887'de bu dil hakkındaki ilk yayını Unua Libro'da yayınladı. Esperanto konuşmacılarının sayısı o zamandan beri kademeli olarak arttı, ancak hükûmetlerden ve uluslararası kuruluşlardan çok fazla destek görmedi ve bazen yasa dışı ilan edildi veya bastırıldı.
Uluslararası bilimsel kelime dağarcığı, köken dili belli olan veya olmayan, ancak birkaç modern dilde şu anda kullanımda olan bilimsel ve özel sözcüklerden oluşur. "Uluslararası bilimsel kelime dağarcığı" terimi ilk kez Philip Gove tarafından Webster's Third New International Dictionary'de (1961) kullanılmıştır. Crystal tarafından belirtildiği gibi bilim, yeni sözcükler için özellikle verimli bir alandır. Webster's Third'e göre, "bazı ISV kelimeleri, antik çağ dillerinden birinden, genellikle Latince ve Yunanca'dan oldukça genel ve basit bir anlama sahip bir kelime alınarak ve ona çok özel ve karmaşık bir anlam kazandırılarak yaratılmıştır.
Esperanto Braille alfabesi veya Esperanto körler alfabesi, Esperanto yapay dilinin yazımında kullanılan bir Braille alfabesidir. Esperanto Braille alfabesi ile yazılmış bir dergi olan Aŭroro 1920'den beri ve "Esperanta Ligilo" 1904'ten beri yayımlanmaktadır.
