İçeriğe atla

Norveç Nobel Komitesi

Komite toplantıları düzenlenen Norveç Nobel Enstitüsü

Norveç Nobel Komitesi (Norveççe: Den norske Nobelkomité), Norveç'te 1901'de kurulan organizasyon; Edebiyat alanındaki olağanüstü başarılarına göre kişiler veya kuruluşlara Nobel Ödülü'nü vermektedir.

Nobel Edebiyat Ödülü

Alfred Nobel
Nobel Edebiyat Ödülü sahibi duyurusunun yapılması
Ana madde: Nobel Edebiyat Ödülü

Norveç Nobel Komitesi tarafından her yıl Edebiyat alanındaki olağanüstü katkıları için edebiyatçılara Nobel Edebiyat Ödülü (İsveççe: Nobelpriset i litteratur) ödülü verilir. Bu ödül, Alfred Nobel'in 1895 yılında isteğiyle ve 1901 yılından itibaren edebiyatçılara alanlarındaki olağanüstü katkıları için, Alfred Nobel'in sözleri ile "bir idealist eğilimi en farklı şekilde ifade eden yazara" verilmeye başlanan Nobel Kimya Ödülü, Nobel Fizik Ödülü, Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü ve Nobel Barış Ödülü ile birlikte beş Nobel Ödülünden birisidir.[1] Alfred Nobel'in sözleri aslında ilk başta birçok tartışmaya neden olmuştur. İsveç dilinde 'idealisk' kelimesi 'idealistik' ve 'ideal' olarak çevrilmektedir. Bu da Lev Tolstoy ve Henrik İbsen gibi dünyaca tanınmış yazarların başlarda yazdıkları yeterince idealistik bulunmadığından ötürü bu ödülü alamamalarına yol açmıştır. Alfred Nobel'in vasiyeti gereği bu ödül Nobel Vakfı tarafından yönetilir ve Norveç Nobel Komitesi tarafından her yıl düzenlenen bir ödül töreniyle verilmektedir.[2] Nobel Edebiyat Ödülü ilk kez 1901 yılında verilmiş, bu ödülü Fransa'dan Sully Prudhomme kazanmıştır. Her ödül sahibi, bir madalya, bir diploma ve miktarı yıllara göre değişen nakit para ile ödüllendirilir.[3] Ayrıca yedi defa hiçbir kimseye Nobel Edebiyat Ödülü verilmemiştir (1914, 1918, 1935, 1940–1943).[4]

Oslo City Hall

Norveç Nobel Komitesi toplantıları Norveç Nobel Enstitüsü'nde düzenleniyor ve ödülü kazanan da burada ilan edilir. Ödül töreni, 1990 yılından beri ancak Oslo City Hall'de yapılıyor.

Komite başkanları

Komitenin ilk başkanı Bernhard Getz olmuştur. O, 1900–1901 yıllarında bu görevi taşımıştır. Gunnar Jahn iki kez (1941–1943 ve 1945–1966) başkanlık yapmıştır. Komite başkanlarının listesi aşağıdaki gibidir:[5]

  • 1900–1901: Bernhard Getz
  • 1901–1922: Jørgen Løvland
  • 1922–1922: Hans Jacob Horst
  • 1922–1941: Fredrik Stang
  • 1941–1943: Gunnar Jahn
  • 1944–1945: yoktur[6]
  • 1945–1945: Carl Joachim Hambro
  • 1945–1966: Gunnar Jahn
  • 1967–1967: Nils Langhelle
  • 1967–1967: Bernt Ingvaldsen
  • 1968–1978: Aase Lionæs
  • 1979–1981: John Sanness
  • 1982–1989: Egil Aarvik
  • 1990–1990: Gidske Anderson
  • 1991–1999: Francis Sejersted
  • 2000–2002: Gunnar Berge
  • 2003–2008: Ole Danbolt Mjøs
  • 2009–günümüz: Thorbjørn Jagland

2012-2014 devrindeki Üyeleri

Geçerli üyeler[7]

  • Thorbjørn Jagland (d. 1950), İşçi Partisinden seçilmiş eski Meclis Üyesi, Avrupa Konseyi eski Genel Sekreteri ve eski Başbakan. 2009 yılından bu yana Norveç Nobel Komitesi üyesi Başkanı.
  • Kaci Kullmann Five (d. 1951), Muhafazakâr Partinin eski Parlamento üyesi ve kabine bakanı. 2003 yılından bu yana Norveç Nobel Komitesi Üyesi, 2009 yılından bu yana Komitenin genel başkan yardımcısı.
  • Inger-Marie Ytterhorn (d. 1941), İlerleme Partisi Parlamentodaki eski üyesi. 2000 yılından bu yana Norveç Nobel Komitesi Üyesi.
  • Ågot Valle (d. 1945), Sosyalist Sol Partinden seçilmiş eski meclis üyesi. 2009 yılından bu yana Norveç Nobel Komitesi Üyesi.
  • Berit Reiss-Andersen (d. 1954), avukat.

Sekreterler

Komite Norveç Nobel Enstitüsü sekreter tarafından desteklenir. Enstitü başkanı unvanını sekreteri tutar. Sekreter komitenin bir üyesi değildir, sadece Norveç Nobel Enstitüsü'nün bir çalışanıdır. İlk sekreter Christian Lous Lange olmuştur. O, 1901–1909 yıllarında bu görevi taşımıştır. Sekreterlerin listesi aşağıdaki gibidir:[8]

  • 1901–1909: Christian Lous Lange
  • 1910–1945: Ragnvald Moe
  • 1946–1973: August Schou
  • 1974–1977: Tim Greve
  • 1978–1989: Jakob Sverdrup
  • 1990–günümüz: Geir Lundestad

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Alfred Nobel–The Man Behind the Nobel Prize". Nobel Foundation. 29 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2012. 
  2. ^ "All Nobel Prizes in Literature". 13 Kasım 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2012. 
  3. ^ The Nobel Prize. Nobel Foundation. Nobelprize.org/nobel ödülü 28 Mayıs 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2012 (İngilizce)
  4. ^ All Nobel Laureates in Literature. Nobel Foundation. Nobelprize.org/ edebiyat ödülü sahipleri 3 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Erişim tarihi 15 Eylül 2012 (İngilizce)
  5. ^ Fredrik Heffermehl. Nobels vilje. Oslo: Vidarforlaget. ISBN 978-82-7990-074-0., 2008: pp. 60–64 (Norveççe)
  6. ^ "The Norwegian Nobel Committee 1901-2008". Nobelprize.org. 26 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2012. 
  7. ^ "Committee members". Norwegian Nobel Committee. 19 Kasım 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Eylül 2012. 
  8. ^ Heffermehl, 2008: pp. 60–64

Bibliyografya

  • Fredrik Heffermehl (2008) (in Norwegian). Nobels vilje. Oslo: Vidarforlaget. ISBN 978-82-7990-074-0.
  • Fredrik Heffermehl (2010). The Nobel Peace Prize. What Nobel really wanted'. Sta Barbara: Praeger. ISBN 978-0-313-38744-9.

Dış bağlantılar


İlgili Araştırma Makaleleri

10 Aralık, Miladi takvime göre yılın 344. günüdür. Yıl sonuna kadar kalan 21 gün vardır.

<span class="mw-page-title-main">Nobel Fizik Ödülü</span>

Nobel Fizik Ödülü, İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi tarafından her yıl Stokholm'de Alfred Nobel'in ölüm günü olan 10 Aralık'ta verilir. Bu ödül, Alfred Nobel'in 1895 yılında isteği ile başlatılan ve 1901 yılından beri devam eden 5 Nobel Ödülü'nden birisidir. Diğer kategoriler; Nobel Kimya Ödülü, Nobel Edebiyat Ödülü, Nobel Barış Ödülü, Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü'dür. İlk Nobel Fizik Ödülü, x-ışını keşfinden dolayı sunduğu üstün hizmetlerden dolayı Alman Wilhelm Conrad Röntgen'e verilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Friedrich August von Hayek</span> Avusturyalı ve İngiliz ekonomist (1899-1992)

Friedrich August von Hayek, Avusturya ekolüne bağlı ekonomist ve siyaset bilimcidir. Serbest piyasa ekonomisini 20. yüzyıl ortasında yükselen sosyalist dalgaya karşı savunmasıyla tanındı. Hukuk ve epistemolojiye önemli katkılar yaptı. 1974'te Nobel Ekonomi Ödülü'nü düşünsel rakibi Gunnar Myrdal ile paylaştı.

<span class="mw-page-title-main">Nobel Edebiyat Ödülü</span>

Nobel Edebiyat ödülleri her yıl Alfred Nobel'in sözleri ile bir idealist eğilimi en farklı şekilde ifade eden yazara verilmektedir. İsveç Akademisi her yıl bu ödüle layık kişileri seçmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Nobel Ödülü</span> İnsanlığa hizmet ödülü

Nobel Ödülü, 27 Kasım 1895 tarihli ve 30 Aralık 1896 tarihinde Stockholm'de açıklanan vasiyetnamesiyle Alfred Nobel tarafından kurulan derneğin verdiği, insanlığa hizmet edenleri ödüllendirmek amacını taşıyan prestijli bir ödüldür. İlk Nobel Ödülleri 1901 yılında verilmeye başlanmıştır. Nobel Ödülleri her yıl Alfred Nobel'in ölüm yıl dönümü olan 10 Aralık'ta verilir.

<span class="mw-page-title-main">Nobel Barış Ödülü</span> beş Nobel Ödülünden biri

Nobel Barış Ödülü, Alfred Nobel'in vasiyeti uyarınca, her yıl ulusların ve halkların kardeşliği, silah ve orduların azaltılması, ve barış kongreleri düzenlemek için en çok çaba sarfeden kişi, kişiler veya kuruluşlara verilir.

<span class="mw-page-title-main">Nobel Ödülü sahipleri listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Nobel Ödülleri, İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi, İsveç Akademisi, Karolinska Enstitüsü ve Norveç Nobel Komitesi tarafından kişiler veya kuruluşlara fizik, kimya, edebiyat, barış ve fizyoloji veya tıp alanlarındaki olağanüstü başarılarına verilmektedir. 1895 yılındaki Alfred Nobel'in vasiyeti doğrultusunda, 1896 yılından bu yana Nobel Vakfı tarafından idare edilmekte ve yürütülmektedir. Ekonomi dalında verilen bir başka ödül ise 1968 yılında Sveriges Riksbank ile merkez bankasının İsveç ekonomisine yapmış olduğu katkılar nedeniyle verilmeye başlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Nobel Barış Ödülü sahipleri listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Nobel Ödülleri kapsamındaki Nobel Barış Ödülü, ulusların ve halkların kardeşliği, silah ve orduların azaltılması ve barış kongreleri düzenlemek için en çok çaba sarf eden kişi, kişiler veya kuruluşlara verilir. Alfred Nobel'in mirası üzerine Nobel Vakfı tarafından organize edilen ve her yıl, Alfred Nobel'in ölüm yıl dönümü olan 10 Aralık günü Oslo'da gerçekleştirilen törende takdim edilen ödüllerin sahipleri, Norveç Nobel Komitesi tarafından belirlenir. Her bir ödül kazananı, birer madalya ve diplomanın yanı sıra, zaman içerisinde değişiklik gösteren para ödülünün de sahibi olur.

Alfred Nobel'in Anısına Ekonomi Bilimlerinde The Sveriges Riksbank Ödülü veya sıklıkla söylendiği şekilde Nobel Ekonomi Ödülü, ekonomi alanında yapılan önemli katkılara verilen bir ödül. Genel olarak, dünyanın en prestijli bilim ödüllerinden biri olarak kabul edilir. 1895'te Alfred Nobel'in vasiyetiyle kurulan Nobel Ödülleri'nden biri değildir ama sıklıkla onlarla özdeşleşmiştir. Ekonomi Ödülü, Nobel Vakfı'nca refere edilip İsveç'in merkez bankası Sveriges Riksbank tarafından bankanın 300. yıl dönümü olan 1968 yılında, Alfred Nobel'in 1895'teki vasiyetinin anısına, kurulmuş ve finanse edilmiştir. Nobel Kimya ve Fizik Ödülü sahipleri gibi, Ekonomi Ödülü sahipleri de İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi tarafından seçilir ve Nobel Komitelerine benzer olarak bir Ödül Komitesi vardır. Ödül ilk kez, 1969'da Hollandalı ve Norveçli ekonomistler Jan Tinbergen ve Ragnar Frisch'e "ekonomik süreçlerin analizi için, dinamik modeller geliştirip uyguladıkları" gerekçesiyle verildi.

<span class="mw-page-title-main">Nobel Ekonomi Ödülü sahipleri listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Nobel Ekonomi Ödülü sahipleri, resmi adıyla Alfred Nobel'in Anısına Ekonomik Bilimlerde Sveriges Riksbank Ödülü, ekonomi alanında her yıl İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi tarafından takdim edilir. Nobel Ekonomi Ödülü; Alfred Nobel'in 1895 tarihli vasiyeti üzerine; kimya, fizik, edebiyat, barış ve fizyoloji veya tıp alanlarında olmak üzere beş dalda verilmeye başlanan Nobel Ödülü'nün orijinal beşlisinden biri değildir ve bir Nobel Ödülü olarak kabul edilmez. Ekonomi Ödülü, İsveç merkez bankası Sveriges Riksbank tarafından bankanın 300. yıldönümü olan 1968 yılında kurulmuş ve finanse edilmiş ve o zamandan beri her yıl verilmektedir. Ekonomi Ödülü ilk kez 1969 yılında verilmiş, bu ödülü Ragnar Frisch ve Jan Tinbergen kazanmıştır. Her ödül sahibi, bir madalya, bir diploma ve miktarı yıllara göre değişen nakit para ile ödüllendirilir. 1969 yılında, Ragnar Frisch ve Jan Tinbergen'a toplamda 375.000 İsveç kronu verilmiştir ki bu Aralık 2007 tarihinde 2.871.041 İsveç kronuna eşdeğerdir.

Lester Bowles Pearson, 1963-1968 arasında başbakanlık yapan Kanadalı siyasetçi ve diplomat. 1956'daki Süveyş Krizi'nin çözümüne ilişkin çabaları nedeniyle 1957'de Nobel Barış Ödülü'nü aldı.

<span class="mw-page-title-main">Nobel Edebiyat Ödülü sahipleri listesi</span>

Nobel Edebiyat Ödülü sahipleri, edebiyat alanında seçkin katkılarda bulunmuş yazarlardan seçilerek her yıl İsveç Akademisi tarafından takdim edilir. Nobel Ödülü, Alfred Nobel'in 1895 tarihli vasiyeti üzerine kimya, fizik, edebiyat, barış ve fizyoloji veya tıp alanlarında olmak üzere beş dalda verilmeye başlanmıştır. Nobel'in vasiyetinde belirttiği gibi, Edebiyat Ödülü sahibine İsveç Akademisi'nin seçtiği beş üyelik komite tarafından karar verilir ve ödül Nobel Vakfı tarafından karşılanır. Nobel Edebiyat Ödülü ilk kez 1901 yılında verilmiş, bu ödülü Fransa'dan Sully Prudhomme kazanmıştır. Her ödül sahibi; bir madalya, bir diploma ve miktarı yıllara göre değişen nakit para ile ödüllendirilir. 1901 yılında, Prudhomme 150.782 İsveç kronu almıştır; ki bu Aralık 2007 tarihinde 7.731.004 İsveç kronuna eşdeğerdir. 2008 yılında, bu ödüle Fransa'dan Jean-Marie Gustave Le Clézio nail görülmüş ve 10.000.000 İsveç kronu ile ödüllendirilmiştir. Ödül töreni; geleneksel olarak Stokholm'da, Alfred Nobel'in ölüm yıldönümü olan 10 Aralık tarihinde yapılmaktadır.

Abel Ödülü, Norveç Kralı tarafından her yıl bir ya da daha fazla matematikçiye verilen uluslararası ödül. Ödül adını Norveçli matematikçi Niels Henrik Abel'den almıştır. Çoğu zaman "Matematikçilerin Nobel'i" olarak anılan Abel Ödülü, matematik alanındaki en prestijli ödüllerden biridir. Kazananlara 7,5 milyon Norveç kronu para ödülü verilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Fredrik Bajer</span>

Fredrik Bajer Danimarkalı yazar, öğretmen ve pasifist siyasetçidir. 1908 yılında Nobel Barış Ödülü'nü aldı.

Cenevre Üniversitesi, Cenevre, İsviçre'de bulunan bir kamu araştırma üniversitesidir.

<span class="mw-page-title-main">Halvard Lange</span> Norveçli siyasetçi (1902-1970)

Halvard Manthey Lange, Norveçli diplomat, siyasetçi ve devlet adamı.

1901'deki ilk ödülden bu yana, Nobel Ödülü'nün verilmesi zaman zaman eleştirilere ve tartışmalara neden oldu. 1896'da ölümünden sonra, İsveçli sanayici Alfred Nobel'in vasiyeti, fizik, kimya, fizyoloji veya tıp, edebiyat ve barış alanlarında insanlığa hizmet için yıllık bir ödül verilmesini sağladı. Benzer şekilde, Sveriges Riksbank Alfred Nobel Anısına İktisadi Bilimler Ödülü de Nobel Ödülleri ile birlikte verilmektedir.

2020 itibarıyla, 57 kadın Nobel Ödülü kazandı ve kadınlara toplam 58 Nobel Ödülü verildi. 2020 yılı itibarıyla tam bir sayım henüz tamamlanmamış olsa da, 2019 yılında 866 erkek, 53 kadın ve 24 kuruluşa Nobel Ödüllerinin verildiği görülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Nobel Fizik Komitesi</span>

Nobel Fizik Komitesi, Nobel Fizik Ödülü için adaylar önermekten sorumlu Nobel Komitesidir. Nobel Fizik Komitesi, İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi tarafından atanır. Akademi prensipte herhangi birini Komiteye atayabilse de, genellikle Akademi üyesi olan İsveçli fizik profesörlerinden oluşur.

<span class="mw-page-title-main">Alfred Nobel Anısına İktisadi Bilimler Ödül Komitesi</span>

Alfred Nobel Anısına Sveriges Riksbank İktisadi Bilimler Ödülü Komitesi, Sveriges Riksbank tarafından oluşturulan ve Nobel Komitelerinin Nobel Ödülleri için yaptığı rolün aynısını üstlenen komitedir. Bu, Komitenin Ödül için adaylar önermekten sorumlu olduğu anlamına gelir. Alfred Nobel Anısına İktisadi Bilimler Ödülü Komitesi, İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi tarafından atanır. Akademi prensipte herhangi birini Komiteye atayabilmesine rağmen, genellikle Akademi üyesi olan İsveçli ekonomi veya ilgili konularda profesörlerden oluşur. Kurucu komitenin iki üyesi ve komitenin sonraki üyeleri de Mont Pelerin Derneği ile ilişkilidir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.