İçeriğe atla

Northwest Arctic Borough

Koordinatlar: 67°00′N 160°00′W / 67.00°K 160.00°B / 67.00; -160.00
Northwest Arctic ili
İl
Northwest Arctic Borough
Ülke ABD
EyaletAlaska
MerkezKotzebue
Yüzölçümü
 • Toplam105.540 km²
Nüfus
 (2020)
 • Toplam7.423
 • Yoğunluk0.070/km²
Zaman dilimiUTC-09.00 (Alaska)
 • Yaz (YSU)UTC-08.00 (Alaska)
Resmî site
www.nwabor.org
Kotzebue Sound

Northwest Arctic ili veya Northwest Arctic Borough, Amerika Birleşik Devletlerine bağlı Alaska eyaletinin Eskimo halklarından İnyupiklerlerce meskun olan bir ili. Borough terimi diğer eyaletlerden farklı olarak Alaska'da yaklaşık county-equivalent terimi ile benzerdir. Alaska'nin ikinci büyük ili olup yönetim merkezi Kotzebue'dür.

2 Haziran 1986 tarihinde kurulan ilin 2002 sayımına göre nüfusu 7.208 kişidir. 2008 nüfusu ise 7.407[1] dir. 2010 itibarıyla belediye başkanı Siikauraq Martha Whiting'dir.

Tarih

Kuzeybatı Alaska'da Avrupalılarla ilk karşılaşma ve 1840 yılındaki tahmini nüfusu

[2]
Yerleşim (İngilizce ve İnyupikçe) Kabile Yaklaşık nüfus Avrupalılarla ilk karşılaşma
Goodhope Bay Pittaġmiut (?) 300 1816
Buckland (Kaniq) Kaŋiġmiut 300 1820
Selawik (Siiḷivik ya da Aquligaq) Siiḷviiŋmiut 775 1850
Upper Kobuk Kuuvaum Kaŋiaġmiut 500 1860 'lar ya da 1870 'ler
Middle Kobuk Akuniġmiut 375 1860 'lar ya da 1870 'ler
Kobuk Delta Kuuŋmiut 260 1850
Kotzebue (Qikiqtaġruk) Qikiqtaġruŋmiut 375 1826
Upper Noatak Nuataaġmiut 550 1826
Lower Noatak Napaaqtuġmiut 225 1826
Kivalina (Kivaliniq) Kivalliñiġmiut 300 1821 ya da 1838
Point Hope (Tikiġaq) Tikiġaġmiut 900 1821

Coğrafya

Selawik Milli Yaban Hayatı Sığınağı
Agie Irmağı, Kobuk Vadisi Milli Parkı

ilin toplam alanı 105.573 km² dir. Bunun 92.976 km² si kara, 12.597 km² si ise sudur. Alan olarak Indiana eyaletinden daha büyüktür.

Batıdan Çukçi Denizi, güneyden Nome Census Area ve doğudan Yukon–Koyukuk Census Area ile sınırdır. İlin merkezinde Kotzebue Sound denilen yaban yaşamı bölgesi bulunur. Buranın Batılılarca fark edilmesi ("keşfedilmesi") 1818 yılında olmuştur.

İlde Wullik, Noatak, Kobuk, Selawik, Buckland ve Kugruk ırmakları bulunmaktadır.

İdari yapılanma

Recording District terimiyle ifade edilen iki idari bölgeye ayrılır:

İlde 10 tane "ikinci sınıf şehir" bulunur: Ambler, Buckland, Deering, Kiana, Kivalina, Kobuk, Kotzebue, Noorvik, Selawik ve Shungnak.

Nüfus

2000 nüfus sayımına göre şehir 1.780 hane ve 1.404 aile olmak üzere nüfusu 7.208 kişidir. Beyaz % 12.32, Siyah % 0.21, Amerikan Yerlisi (çoğunlukla İnyupikler) % 82.46, Asyalı % 0.89, Pasifik Adalı % 0.06, diğer ırklar % 0.36 ve iki ya da çok ırklı olanlar ise % 3.70.

Yerli Halk

Malimiut İnyupik ailesi, Noatak, 1930
Ana madde: İnyupikler

İlnin ana yerli halkı İnuit kolundan bir Eskimo halkı olan İnyupiklerdir.

İlde Malimiut (ya da Kuzeybatı Alaska) İnyupikleri bulunmaktadır ve bunlar şive ve kabilelere göre şöyle sıralanır:

  • Kotzebue şivesi (İngilizce Kotzebue subdialect, Southern Malimiut Inupiatun) ve konuşan kabileler :
    • Pittaġmiut
    • Kaŋiġmiut
    • Qikiqtaġruŋmiut
  • Kobuk şivesi (İngilizce Kobuk subdialect, Northern Malimiut Inupiatun) ve konuşan kabileler :
    • Kuuŋmiut
    • Kiitaaŋmiut ya da Kiitaaġmiut
    • Siiḷviim Kaŋianiġmiut
    • Nuurvinmiut
    • Kuuvaum Kaŋiaġmiut
    • Akuniġmiut
    • Nuataaġmiut
    • Napaaqtuġmiut
    • Kivalliñiġmiut

Malimiut İnyupikçesi North Slope Borough İnyupikçesine en yakın şive olsa da ondan ayrıldığı yönleri de bulunur.

  • Dall yaban koyunu: Northwest Arctic Borough ipnaiq / North Slope Borough imnaiq

Ekonomi

Erkek ren geyiği, Alaska

İlin yerli halkı olan İnyupikler ren geyiği (evcil ve yabani), beyaz balina, çeşitli kuşlar, dört tür fok, balık ve böğürtlensi meyveler ile sebzeler üzerine avcılık ve toplayıcılık yaparlar.

Bugün yetişkinlerin % 46.42 si işsizdir. Ortalama hane başına gelir 45.976 $ ve kişi başına gelir de 15.286 $ dır.[1]

Kotzebue kasabasının 90 mil kuzeyinde NANA bölge şirketine ait olup Cominco Alaska adlı şirkete kiralanan dünyanın en büyük çinko ve kurşun rezervine sahip Red Dog Maden ocağı (Red Dog Mine) bulunur. Maden ocağı yılda yaklaşık 370 maaş ve bordro ödeyecek kadar istihdam sağlar.

İldeki en büyük işverenler Cominco Alaska, Maniilaq Association, the Northwest Arctic Borough School District, Veco Construction ve Kikiktagruk Inupiat Corp. (KIC) adlı kurum ve kuruluşlardır.

134 il sakininin ticari balıkçılık izni (permisi) vardır.

Kotzebue kasabası okyanus ile iç bölge arasındaki nakliyenin transfer noktasıdır. Limanda yılda ancak üç ay buzlar çözülüdür.

Yöredeki en büyük işverenler:[3]

  • Maniilaq Association Inc
  • Northwest Arctic Borough School
  • Teck Alaska Incorporated
  • NANA Management Services LLC
  • NW Inupiat Housing Authority
  • AK Commercial Co
  • Kotzebue City of
  • Native Village of Kiana
  • State of AK (excludes U of A)
  • Selawik City Council
  • NANA Regional Corporation

ANCSA Yapılanması

Alaska Yerli Bölge Şirketleri dağılım haritası
NANA bölgesi ve NANA bölge şirketi alanı

ABD'nin Alaska'yı 1867 yılında Ruslardan satın almasından bu yana 100 yıldır çözülemeyen yerlilerinin (Eskimo ve Kızılderililerin) toprak taleplerini çözmek üzere ABD Kongresinde 18 Aralık 1971 tarihinde başkan Richard Nixon tarafından imzalanarak yürülüğe giren ve ABD tarihinin en büyük toprak talebini karşılayan yasa olan Alaska Yerli Talepleri Çözümleme Yasası (ANCSA) gereği ayrılan 12 coğrafi bölgeden (geographic region) biri de NANA (Northwest Alaska Native Association) coğrafi bölgesidir. Northwest Arctic Borough ilinin tamamını kapsayan bölgede NANA Regional Corporation adlı bölge şirketi (regional corporation) kurulmuş ve buna bağlı olarak da 11 tane köy şirketi (village corporation) oluşturulmuştur. Bölge şirketi arazinin yeraltı hakkına, köy şirketleri de yerüstü hakkına sahiptir.

NANA bölge şirketine bağlı köy şirketleri ve bulunduğu yerler:

  • Akuliuk Inc.  : Selawik
  • Buckland Nunachiak Corporation  : Buckland
  • Deering Ipnatchiak Corporation  : Deering
  • Isingnakmeut  : Shungnak
  • Ivaisaapaagmit Corporation  : Ambler
  • Katyaak Corporation  : Kiana
  • Kikiktagruk Inupiat Corporation  : Kotzebue
  • Kivalina Sinnigaakmiut  : Kivalina
  • Koovukmeut Inc.  : Kobuk
  • Noatak Napaaktukmeur Corporation  : Noatak
  • Putoo Corporation  : Noorvik

Eğitim

  • Northwest Arctic Borough Okul Bölgesi (kısaltması NWABSD, İngilizce Northwest Arctic Borough School District) : Merkezi Kotzebue'dedir. Bölgeye bağlı okullar: Ambler, Buckland, Deering, Kiana, Kivalina, Kobuk, Kotzebue Middle/High, June Nelson Elementary, Noatak, Noorvik, Selawik, Shungnak, Star of the Northwest Magnet[4]

Milli Parklar ve Korunaklar

  • Alaska Dniz Milli Yaban hayatı Sığınağı
    • Chamisso Wilderness
  • Bering Kara Köprüsü Milli Korunağı (kısmen)
  • Cape Krusenstern National Monument
  • Gates of the Arctic National Park and Preserve (kısmen)
    • Gates of the Arctic Wilderness (kısmen)
  • Kobuk Vadisi Milli Parkı
    • Kobuk Valley Wilderness
  • Koyukuk Milli Yaban hayatı Sığınağı (kısmen)
    • Koyukuk Wilderness (kısmen)
  • Noatak Milli Korunağı (kısmen)
    • Noatak Wilderness (kısmen)
  • Selawik Milli Yaban hayatı Sığınağı (kısmen)
    • Selawik Wilderness (kısmen)

Kasaba ve köyleri

Sınır komşuları

North Slope Borough
 
Bering DeniziKuzeyYukon-Koyukuk Census Area
Batı   'Northwest Arctic Borough'    Doğu
Güney
Nome Census Area

Dipnotlar

  1. ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 1 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2010. 
  2. ^ Chukchi Sea Sociocultural Systems Baseline Analysis (1983) 4 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Table 1 Northwest Alaska Eskimo Societies of the 1816-1842 period
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya". 15 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2010. 
  4. ^ "Northwest Arctic Borough School District web sitesi". 20 Eylül 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2010. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">İnyupikler</span> Alaskanın kuzey ve kuzeybatısında yaşayan, İnuit kolundan olan bir Eskimo halkı

İnyupikler, Amerika Birleşik Devletlerine bağlı Alaska eyaletinin kuzey ve kuzeybatısında yaşayan İnuit kolundan bir Eskimo halkıdır. Alaska'daki tek İnuit halkı olduğu için Alaska İnuitleri adı da verilmektedir. Kendilerini iñuk («insan») kelimesi ile -piaq («gerçek») ekinden türettikleri Iñupiaq adıyla ifade ederler. Dillerini ise Iñupiatun olarak adlandırırlar. Alaska Yerli Dil Merkezine göre Alaska yerlileri içinde 25.000 nüfuslu Yupiklerden sonra 15.700 kişilik nüfuslarıyla ikinci en büyük halktır ve ancak 2.144 kadarı dilini konuşabilmektedir. İngilizce bilmeyen Alaska yerlileri içinde 1993 yılında ilk sırayı %42'lik oranla Yupikler, ikinci sırayı da %20'lik oranla İnyupikler çeker. Şamanist inançlı avcı ve toplayıcıdırlar. Kültürel açıdan deniz sahiline yakın yaşayıp balina, fok, mors gibi deniz memelilerini avlayan Taġiuġmiut ile denizden uzak içbölgede rengeyiği avlayan Nunamiut olmak üzere iki ana gruba ayrılırlar. Bazen, iki ayrı dil ve halk olarak ele alındığı da olur ve Seward Yarımadasındakiler Qawiaraq adıyla, North Slope ile Northwest Arctic ilçelerindekiler ise Inupiaq adı altında toplanır. İnyupiklerin Kanada'da yaşayan ırkdaşları (Uummarmiut) siyasi ve idari kaygılarla Batı Kanada İnuitleri ile birlikte Inuvialuit adı altında toplanırlar. Eskimolar içinde en uzun boylular Kuzey Alaska'daki İnyupiklerdir ve Kanada İnuitlerinden 10 cm daha uzundurlar. Kobuk İnyupikleri doğu komşuları ve ticari ortakları olan Atabasklardan Koyukon Kızılderilileriyle sınır bölgelerinde evlilik de yapmışlardır. Beyaz Avrupalıların kültürleriyle en geç tanışan Eskimolar 1890 yılından sonra Hristiyanlıkla tanışan Kuzey Alaska İnyupikleridir.

<span class="mw-page-title-main">İnyupikçe</span>

İnyupikçe ya da İnyupik dili, Kuzey ve Kuzeybatı Alaska'da İnyupiklerin konuştuğu İnuit dilleri kolundan bir Eskimo dili. Alaska Yerli Dil Merkezine göre 15.700 kişilik nüfustan 2.144 kadarı anadillerini konuşabiliyor.

<span class="mw-page-title-main">Point Hope, Alaska</span>

Point Hope, Amerika Birleşik Devletlerinde Alaska eyaletinin North Slope Borough ilçesine bağlı şehir.

<span class="mw-page-title-main">North Slope Borough</span> Alaska eyaletinde bölge

North Slope ili veya North Slope Borough, Amerika Birleşik Devletlerine bağlı Alaska eyaletinin Alaska North Slope denilen coğrafi bölgesinin büyük bir kısmında yer alan ve bir Eskimo halkı olan İnyupiklerlerce meskun olan bir ilsi. Borough terimi diğer eyaletlerden farklı olarak Alaska'da yaklaşık county-equivalent terimi ile benzerdir. Yönetim merkezi Barrow'dur.

<span class="mw-page-title-main">Ambler, Alaska</span>

Ambler, Amerika Birleşik Devletlerinde Alaska eyaletinin Northwest Arctic Borough ilçesine bağlı İnyupik şehri.

<span class="mw-page-title-main">Buckland, Alaska</span> Alaskada şehir

Buckland, Amerika Birleşik Devletlerinde Alaska eyaletinin Northwest Arctic Borough ilçesine bağlı İnyupik şehri.

<span class="mw-page-title-main">Deering, Alaska</span>

Deering, Amerika Birleşik Devletlerinde Alaska eyaletinin Northwest Arctic Borough ilçesine bağlı İnyupik şehri.

<span class="mw-page-title-main">Kiana, Alaska</span>

Kiana, Amerika Birleşik Devletlerinde Alaska eyaletinin Northwest Arctic Borough ilçesine bağlı İnyupik şehri.

<span class="mw-page-title-main">Kivalina, Alaska</span>

Kivalina, Amerika Birleşik Devletlerinde Alaska eyaletinin Northwest Arctic Borough ilçesine bağlı İnyupik şehri.

<span class="mw-page-title-main">Kobuk, Alaska</span> ABD, Alaskada bir şehir

Kobuk, Amerika Birleşik Devletlerinde Alaska eyaletinin Northwest Arctic Borough ilçesine bağlı İnyupik şehri.

<span class="mw-page-title-main">Kotzebue, Alaska</span>

Kotzebue, Amerika Birleşik Devletlerinde Alaska eyaletinin Northwest Arctic Borough ilçesininin yönetim merkezi olan İnyupik şehri.

<span class="mw-page-title-main">Noatak, Alaska</span> Vikimedya anlam ayrımı sayfası

Noatak, Amerika Birleşik Devletlerinde Alaska eyaletinin Northwest Arctic Borough ilçesine bağlı İnyupik şehri.

<span class="mw-page-title-main">Noorvik, Alaska</span>

Noorvik, Amerika Birleşik Devletlerinde Alaska eyaletinin Northwest Arctic Borough ilçesine bağlı İnyupik şehri.

<span class="mw-page-title-main">Selawik, Alaska</span>

Selawik, Amerika Birleşik Devletlerinde Alaska eyaletinin Northwest Arctic Borough ilçesine bağlı İnyupik şehri.

<span class="mw-page-title-main">Shungnak, Alaska</span>

Shungnak, Amerika Birleşik Devletlerinde Alaska eyaletinin Northwest Arctic Borough ilçesine bağlı İnyupik şehri.

<span class="mw-page-title-main">Nome Census Area</span>

Nome Census Area, Amerika Birleşik Devletleri'ne bağlı Alaska eyaletinin Eskimo halklarından Yupik ve İnyupiklerlerce meskun olan bir sayım bölgesi. Örgütlenmemiş borough olduğu için bir yönetim merkezi de yoktur. En gelişmiş şehri geçmişte Nome Altına Hücumu hareketinin yaşandığı Nome'dir.

<span class="mw-page-title-main">Kodiak Island Borough</span> Alaska eyaletinde bölge

Kodiak Island ili veya Kodiak Island Borough, Amerika Birleşik Devletlerine bağlı Alaska eyaletinde büyük ölçüde Kodiak Takımadası'ndan oluşan ve Eskimo halklarından Supiklerce meskun olan bir ili. Borough terimi diğer eyaletlerden farklı olarak Alaska'da yaklaşık county-equivalent terimi ile benzerdir. İlin yönetim merkezi Kodiak'tır.

<span class="mw-page-title-main">Yukon–Koyukuk Census Area</span>

Yukon–Koyukuk Census Area, Amerika Birleşik Devletlerine bağlı Alaska eyaletinin İç Alaska coğrafi bölgesinde Kızılderili Alaska Atabasklarınca meskun olan bir sayım bölgesi. Örgütlenmemiş borough olduğu için bir yönetim merkezi de yoktur. En gelişmiş şehri Galena'dır.

<span class="mw-page-title-main">Seward Yarımadası</span>

Seward Yarımadası, Amerika Birleşik Devletlerine bağlı Alaska eyaletinin batısında yer alan Eskimo halklarından İnyupik ve Yupiklerce meskun olan yarımada.

<span class="mw-page-title-main">Arktik Alaska</span>

Arktik Alaska ya da Uzak Kuzey Alaska, Amerika Birleşik Devletlerinin Alaska eyaletinde İnyupik Eskimolarınca meskun olunan bölgesidir. Kuzeyinde Arktik Okyanusu bulunur.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.