İçeriğe atla

Northrop YF-23

Northrop YF-23
Gray Ghost (ön plan) ve Black Widow II isimli iki YF-23, Mojave Çölü üzerinde uçarlarken
Gray Ghost (ön plan) ve Black Widow II isimli iki YF-23, Mojave Çölü üzerinde uçarlarken
TürüHayalet uçak teknoloji göstericisi
Ulusal köken ABD
ÜreticiNorthrop/McDonnell Douglas
İlk uçuş27 Ağustos 1990
DurumuProje iptal edildi
Üretim aralığı1989-1990
Üretim sayısı2

Northrop/McDonnell Douglas YF-23, Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri için tasarlanmış tek kişilik, çift motorlu hayalet avcı uçağı ve teknoloji göstericisidir. Tasarım, Lockheed YF-22 ile birlikte hava kuvvetlerinin Gelişmiş Taktik Avcı (İngilizce: Advanced Tactical Fighter/ATF) yarışmasında üretim sözleşmesi için iki finalistten biri oldu. Black Widow II ve Gray Ghost adlı iki YF-23 prototipi üretildi.

1980'lerde Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri, özellikle Sovyetler Birliği'nin Suhoy Su-27 ve Mikoyan MiG-29'una karşı mevcut avcı uçaklarının yerine geçecek bir tasarım aramaktaydı. Açılan yarışmada birçok şirket tasarımlarını değerlendirmeye sundu. Finalist olarak Northrop ve Lockheed'in önerileri seçildi. Northrop, YF-23'ü geliştirmek için McDonnell Douglas ile ortak çalışırken; Lockheed, Boeing ve General Dynamics birlikte YF-22'yi geliştirdi.

YF-23 rakibine göre radara daha az görünür ve daha hızlı olsa da aynı derecede çevik değildi. Dört yıllık bir geliştirme ve değerlendirme sürecinin ardından, 1991'de YF-22'nin yarışmayı kazandığı ilan edildi ve Lockheed Martin F-22 Raptor olarak üretime girdi. Amerika Birleşik Devletleri Donanması, Gelişmiş Taktik Avcı'nın üretim sürümünü temel alacak bir tasarımı Grumman F-14'lerinin yerini alması için değerlendirmekteydi ancak bu plan daha sonra iptal edildi. İki YF-23 prototipi de 2010 itibarıyla müzelerde sergilenmektedir.

Gelişimi

Amerikan keşif uydularının 1978'de ilk kez Sovyet Suhoy Su-27 ve Mikoyan MiG-29 avcı uçaklarının prototiplerini tespit etti. Her iki Sovyet modelinin de çağdaş Amerikan avcı uçaklarıyla Sovyet uçakları arasındaki manevra kabiliyeti farkını azaltması bekleniyordu.[1] 1981'de Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri (USAF), McDonnell Douglas F-15 Eagle'ın yerini alacak bir Gelişmiş Taktik Avcı'nın (ATF) olası özellikleri hakkında çeşitli havacılık şirketlerinden bilgi istedi. Havacılık ve uzay şirketleri ile görüştükten sonra USAF, ATF'in ana rolünü havadan havaya mücadele olarak belirledi.[2] ATF; kompozit malzemeler, hafif alaşımlar, gelişmiş uçuş kontrol sistemleri, daha güçlü itiş sistemleri ve hayalet teknoloji gibi yeni teknolojilerden faydalanacaktı.[3] Ekim 1985'te USAF, çeşitli uçak üreticilerine yönelik bir teklif talebi yayımladı. Mayıs 1986'da bu talep, iki finalistten alınan prototip hava araçlarının değerlendirmesini içerecek şekilde değiştirildi. Aynı zamanda Amerika Birleşik Devletleri Donanması, Donanma Gelişmiş Taktik Avcı (İngilizce: Navalized Advanced Tactical Fighter - NATF) programı altında F-14 Tomcat'in yerine ATF kazananının bir türevini kullanacağını açıkladı. USAF'in 750 uçaklık tedarik planına ek olarak, NATF programı da 546 uçak tedariki içermekteydi.[4]

Trapez kanatları ve ön gövde ile motor nacellerinin ayrılmasını gösteren YF-23'ün üstten görünümü

Temmuz 1986'da Lockheed, Boeing, General Dynamics, McDonnell Douglas, Northrop, Grumman ve Rockwell tarafından teklifler sunuldu. Grumman ve Rockwell bir süre sonra yarışmadan çekildi.[5] Teklif sunumlarını takiben Lockheed, Boeing ve General Dynamics, kendi önerdikleri tasarımlardan hangisi kabul edilirse onu geliştirmek üzere bir ekip oluşturdu. Northrop ve McDonnell Douglas da benzer bir işbirliği anlaşmasına vardılar.[6] Lockheed ve Northrop teklifleri 1 Ekim 1986'da finalistler olarak seçildi. Her iki gruba da prototiplerini üretmeleri ve uçuş testlerini yapmaları için 50 ay süre verildi. İki grup da bu dönemi başarıyla tamamlayarak Lockheed YF-22 ve Northrop YF-23 prototiplerini ürettiler.[7]

YF-23, USAF'in önemli saydığı beka, süperseyir, radara yakalanmama ve bakım kolaylığı gereksinimlerini karşılamak üzere tasarlanmıştı.[8] Süperseyir, artyakıcı kullanılmadan uzun süre sesten hızlı uçuş becerisi gerektirmekteydi.[9] Northrop, modelin radar ve kızılötesi tespite yakalanma olasılığını azaltmak için B-2 Spirit ve F/A-18 Hornet modellerindeki tecrübelerinden faydalandı.[10] USAF başlangıçta uçağın inişte 2.000 fit (610 m) içinde durmasını istemekteydi ve bu istek, uçağın motorlarında ters itme sistemi kullanılmasını gerektirmekteydi. 1987'de USAF'in pist uzunluğu ihtiyacını 3.000 fit (910 m) olarak değiştirmesi ile ters itiş sistemine artık ihtiyaç duyulmamıştır. Bu, uçağın daha küçük motor yuvaları ile yeniden tasarlanmasına olanak sağladı. İnşa edilen prototiplerde motor yuvaları küçültülmedi.[11][12]

İlk YF-23 (87-0800 seri numaralı), Prototip Hava Aracı 1 (İngilizce: Prototype Air Vehicle 1/PAV-1), 22 Haziran 1990'da hangardan çıktı.[13] PAV-1, 50 dakikalık ilk uçuşunu 27 Ağustos'ta Alfred "Paul" Metz kumandasında gerçekleştirdi.[14] İkinci YF-23 (87-0801 seri numaralı, PAV-2) ilk uçuşunu 26 Ekim'de pilot Jim Sandberg kumandasında yaptı.[15] İlk YF-23 prototipi koyu griye boyanmış ve II. Dünya Savaşı'ndaki Northop uçağı Northrop P-61 Black Widow anısına Black Widow II olarak adlandırılmıştı. Bir süre gövde altında kara dul örümceklerinin kırmızı renkli, kum saatine benzeyen işaretini taşımışsa da, bu işaret Northop yönetimi tarafından sildirildi.[16][17][a] İkinci prototip iki gri tonda boyanmış, Spider[15] ve Gray Ghost takma adları verilmişti.[18]

Tasarımı

Tasarımın kıvrımlı dış hatlarını gösteren 87-0800 prototipinin önden görünümü

YF-23; trapez kanatlar, transonik hızlarda aerodinamik sürüklenmeyi azaltmak için önemli olan alan kuralına uygun tasarlanmış profil ve tümüyle hareketli V kuyruğa sahipti. Kokpit, pilotun çevresini daha iyi görmesi amacıyla uçağın burnuna yakın konumlandırılmıştı. Uçakta burun tekeri ve iki ana iniş takımından oluşan üç tekerli iniş takımı düzeni vardı. Bomba bölmesi, burun ve ana iniş takımı arasında gövdenin alt kısmında yer almaktaydı.[19] Kokpitte, ortadan levye ve yandan gaz kolu yer almaktaydı.[20]

Uçak gücünü, omurgasının her iki yanında, radar dalgalarından korumak için her biri S kanal hava alıklı ayrı bir motor naceline sahip, aksiyal kompresörlü iki turbofan motordan almaktaydı.[21] Üretilen iki uçaktan ilkine (PAV-1) Pratt & Whitney YF119, ikincisine (PAV-2) ise General Electric YF120 motorları takılmıştı. Uçak, YF-22'deki gibi itme vektörlemesi nozulları yerine sabit motor nozullarına sahipti.[11] B-2 Spirit'te olduğu gibi YF-23'ün motorlarından çıkan egzoz, ısıyı dağıtmak ve motorları aşağıdan gelecek kızılötesi güdümlü füzelerin tespitinden korumak için ısı azaltan fayanslarla kaplı oluklardan geçmekteydi.[10]

YF-23 S kanallı motor hava girişi

Uçuş kontrol yüzeyleri merkezi bir bilgisayar sistemi tarafından kontrol ediliyordu. Flaplar ve kanatçıkları bir tarafta kaldırmak ve diğer tarafta indirmek yuvarlanma kontrolü sağlıyordu. V-kuyruk kanatçıkları dikeyden 50 derece açılıydı. Burnun yukarı-aşağı hareketi (yunuslama) esas olarak bu V-kuyrukların zıt yönlerde döndürerek, kuyruğun ön kısımlarının birbirine yaklaşması veya uzaklaşması ile sağlanmıştır, Burnun sağa-sola hareketi ise kuyruk kanatçıklarının aynı yönde döndürülmesiyle sağlanmaktaydı. Test pilotu Paul Metz, YF-23'ün eski uçaklara kıyasla üstün yüksek hücum açısı performansına sahip olduğunu belirtti.[22] Aerodinamik frenleme ise her iki tarafta flapların aşağı ve kanatçıkların yukarı yönde aynı anda saptırılması ile sağlanmaktaydı.[23] Yeni tasarıma rağmen maliyetleri düşük tutmak için McDonnell Douglas F-15 Eagle burun tekerleği, McDonnell Douglas F/A-18 Hornet ana iniş takımı parçaları ve McDonnell Douglas F-15 Eagle'ın ön kokpit bileşenleri dahil olmak üzere bir dizi "ticari kullanıma hazır" bileşen YF-23'te yer almıştır.[10][15]

Hizmet geçmişi

Uçuş hâlindeki YF-22 (önde) ve YF-23

Değerlendirmesi

Pratt & Whitney motorlara sahip ilk YF-23 18 Eylül 1990'da, Mach 1.43'e süperseyirde ulaştı. General Electric motorlarını kullanan ikinci prototip ise 29 Kasım 1990'da süperseyirde Mach 1.6'ya ulaştı. Buna karşılık rakip uçak YF-22, süperseyirde Mach 1.58 hıza ulaşmıştı.[24] YF-23, artyakıcılar ile en yüksek Mach 1.8 hıza kadar test edildi ve maksimum 25° hücum açısı elde etti.[22] Uçağın maksimum hızı gizli bilgidir ancak kaynaklar yüksek irtifada Mach 2'den daha yüksek bir hız ve Mach 1.6'dan daha yüksek bir süperseyir hızı belirtir.[25] Uçağın silah bölmesi silahların fırlatılması için yapılandırıldı ve silah bölmesi akustiği testleri yapıldı ancak testlerde hiçbir füze ateşlenmedi; rakip Lockheed ise YF-22 prototipinden AIM-9 Sidewinder ve AIM-120 AMRAAM füzelerini başarıyla ateşledi. PAV-1, 30 Kasım 1990'da 10 saatlik bir süre boyunca altı uçuşla hızlı tempolu bir savaş tatbikatı gerçekleştirdi. Uçuş testleri Aralık ayına kadar devam etti.[26] İki YF-23, 50 kez uçarak toplam 65.2 saat uçuş süresine ulaştı.[27] Testler, Northrop'un YF-23 için öngörülen performans değerlerini yakaladığını gösterdi.[28] Rakip modellerden YF-23 daha gizli ve daha hızlı olsa da YF-22 daha çevikti.[29][30]

İki ekip Aralık 1990'da değerlendirme sonuçlarını ve tekliflerini sundu.[28] 23 Nisan 1991'de Hava Kuvvetleri Sekreteri Donald Rice, kazananın YF-22 olduğunu açıkladı.[31] Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri, F-22 üretim sürümünde güç ünitesi olarak YF119 motorunu seçti. Lockheed ve Pratt & Whitney tasarımları teknik yönlerden daha yüksek derecelendirilmiş, daha düşük risklere ve daha etkili bir program yönetimine sahip oldukları düşünülmüştür.[32] Havacılık basınında YF-22'nin Donanma'nın NATF projesine daha uyarlanabilir olduğu düşünüldüğü için kazandığı yer almıştır ancak 1992'de ABD Donanması NATF projesini iptal etmiştir.[33][34]

Yarışmanın ardından her iki YF-23 de motorları olmadan NASA'nın Edwards Hava Üssü, Kaliforniya'daki Dryden Uçuş Araştırma Merkezine transfer edildi.[10] NASA, ölçülen uçuş sonuçlarının tahmin edilen yüklerle ilişkisinin kalibrasyonu için teknikleri incelemek üzere uçaklardan birini kullanmayı planladı ancak bu gerçekleşmedi.[35]

Olası geri dönüşü

2004'te Northrop Grumman, USAF'in ara dönem geçici uçak ihtiyacını karşılamak için YF-23 tabanlı bir bombardıman uçağı önerdi. Bu projede FB-22 ve B-1R modelleri de rekabet etmekteydi.[36][37] Northrop, önerilen geçici bombardıman uçağı için statik model olarak gösterilmek üzere PAV-2 uçağını modifiye etti.[28] YF-23 tabanlı bir ara bombardıman uçağı olasılığı, çok daha geniş menzilli uzun menzilli bir bombardıman uçağı lehine olan ABD 2006 Dört Yıllık Savunma İncelemesi ile sona erdi.[38][39] USAF o zamandan beri Yeni Nesil Bombardıman Uçağı programına devam etmektedir.[40]

Japonya, Amerika Birleşik Devletleri Kongresinin 1998'de F-22'yi ihraç etmeyi reddetmesinin ardından yerli bir 5. nesil/6. nesil avcı uçağı (F-3) geliştirmek için bir program başlattı. Birçok çalışma ve statik modellerin oluşturulmasının ardından, Mitsubishi X-2 Shinshin test uçakları 2016'dan bir teknoloji göstericisi olarak uçtu. Temmuz 2018'e kadar, Japonya yeterli bilgi topladı ve bu projeyi tamamlamak için uluslararası ortaklar gerektiğine karar verdi. Northrop Grumman yapılan çağrıya yanıt veren şirketlerden biri oldu. Şirketin Japonya'ya YF-23'ün modern bir sürümünü sunabileceği yönünde spekülasyonlar yapılmıştır.[41]

Müzelerdeki uçaklar

Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri Ulusal Müzesi'ndeki restorasyon çalışmaları esnasında YF-23 (Haziran 2008)
YF-23 "Spider", Western Museum of Flight'da sergilenirken (2017)

Her iki YF-23 prototipi 1996 ortasına kadar depoda kaldıktan sonra müzelere aktarıldı.[35]

Özellikleri

Karo kaplı egzoz kanallarını da gösteren YF-23'ün arkadan görünümü

Veri kaynağı Pace,[46] Sweetman,[47] Winchester,[10] ve Aronstein[25]

Genel özellikler

  • Mürettebat: 1 (pilot)
  • Uzunluk: 67 ft 7 in (20,60 m)
  • Kanat açıklığı: 43 ft 8 in (13,30 m)
  • Yükseklik: 14 ft 1 in (4,30 m)
  • Kanat alanı: 950 ft2 (88 m2)
  • Boş ağırlık: 28.881 lb (13.100 kg)
  • Maksimum kalkış ağırlığı: 63.934 lb (29.000 kg)
  • Güç kaynağı: 2 × Pratt & Whitney YF119 veya General Electric YF120 artyakıcılı turbofan, her biri 35.000 lbf (156 kN) itme

Performans

  • Maksimum sürat: Mach 2.2, (1,450 mph, 2,335 km/h); yüksek irtifada
  • Menzil: 2.400 nmi (2.800 mi, 4.500 km) +
  • Muharebe menzili: 800 nmi (920 mi, 1.480 km)
  • Azami irtifa: 65.000 ft (19.800 m)
  • Kanat yükü: 54 lb/ft2 (265 kg/m2) yüklü ağırlıkta
  • İtme/ağırlık: 1,36

Mühimmat
Test edilmedi ama hazırlıklar yapıldı:[10]

Ayrıca bakınız

  • Lockheed Martin F-22 Raptor: ABD Hava Kuvvetleri için Advanced Tactical Fighter programı kapsamında geliştirilen ve YF-23'e karşı kazanan avcı uçağı

Kaynakça

Notlar
  1. ^ Kaynaklar ilk YF-23'ü koyu gri veya siyah olarak nitelemektedir.[16][17]
Özel
  1. ^ Michael, Rich; Stanley, William (Nisan 1984). Improving U.S. Air Force Readiness and Sustainability (PDF) (İngilizce). Rand Publications. s. 7. 7 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 21 Ocak 2020. 
  2. ^ Sweetman 1991, ss. 10-13.
  3. ^ Miller 2005, s. 11.
  4. ^ Williams 2002, s. 5.
  5. ^ Miller 2005, ss. 13-14, 19.
  6. ^ Goodall 1992, s. 94.
  7. ^ Jenkins & Landis 2008, ss. 233-234.
  8. ^ "ATF procurement launches new era". Flight International (İngilizce). 15 Kasım 1986. s. 10. 5 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2020. 
  9. ^ Goodall 1992, s. 91.
  10. ^ a b c d e f g Winchester, Jim, (Ed.) (2005). "Northrop/McDonnell Douglas YF-23". Concept Aircraft (İngilizce). Rochester, Kent: Grange Books. ss. 198-199. ISBN 1-84013-809-2. 
  11. ^ a b Miller 2005, s. 23.
  12. ^ Sweetman 1991, ss. 23, 43.
  13. ^ "YF-23 roll out marks ATF debut" 8 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Flight International (İngilizce). 27 Haziran-3 Temmuz 1990. s. 5
  14. ^ Goodall 1992, s. 99.
  15. ^ a b c Jenkins & Landis 2008, s. 237.
  16. ^ a b Goodall 1992, s. 120.
  17. ^ a b Miller 2005, s. 37.
  18. ^ Pace 1999, s. 50c.
  19. ^ Goodall 1992, ss. 108-115, 124.
  20. ^ "Walkaround" (İngilizce). Yf-23.net. 9 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2020. 
  21. ^ Sweetman 1991, ss. 42-44, 55.
  22. ^ a b "YF-23 would undergo subtle changes if it wins competition". Defense Daily (İngilizce). 14 Ocak 1991. 
  23. ^ Sweetman 1991, ss. 34-35, 43-45.
  24. ^ Goodall 1992, ss. 102-103.
  25. ^ a b Aronstein, David C.; Hirschberg, Michael J. (1998). Advanced Tactical Fighter to F-22 Raptor: Origins of the 21st Century Air Dominance Fighter (İngilizce). Arlington, Virginia: American Institute of Aeronautics & Astronautics. s. 136. ISBN 978-1-56347-282-4. 
  26. ^ Miller 2005, ss. 36, 39.
  27. ^ Norris, Guy (5-11 Haziran 1991). "NASA could rescue redundant YF-23s". Flight International (İngilizce). s. 16. 5 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2020. 
  28. ^ a b c Miller 2005, ss. 38-39.
  29. ^ Goodall 1992, s. 110.
  30. ^ Sweetman 1991, s. 55.
  31. ^ Jenkins & Landis 2008, s. 234.
  32. ^ Miller 2005, s. 38.
  33. ^ Miller 2005, s. 76.
  34. ^ Williams 2002, s. 6.
  35. ^ a b c "YF-23" (İngilizce). Dryden Uçuş Araştırma Merkezi. 20 Ocak 1996. 27 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2020. 
  36. ^ Hebert, Adam J. (Kasım 2004). "Long-Range Strike in a Hurry". Air Force Magazine (İngilizce). 6 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2018. 
  37. ^ "YF-23 re-emerges for surprise bid". Flight International (İngilizce). 13 Temmuz 2004. 5 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2020. 
  38. ^ "Quadrennial Defense Review Report" (PDF) (İngilizce). Amerika Birleşik Devletleri Savunma Bakanlığı. 6 Ocak 2006. 13 Ekim 2009 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2020. 
  39. ^ Hebert, Adam J. (Ekim 2006). "The 2018 Bomber and Its Friends". Air Force Magazine (İngilizce). 23 Eylül 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2020. 
  40. ^ Majumdar, Dave (23 Ocak 2011). "U.S. Air Force May Buy 175 Bombers". Defense News (İngilizce). 4 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2020. 
  41. ^ Mizokami,, Kyle (10 Temmuz 2018). "Now Northrop Grumman Wants to Build Japan's New Fighter Jet". Popular Mechanics (İngilizce). 23 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2020. 
  42. ^ "Northrop-McDonnell Douglas YF-23A Black Widow II" (İngilizce). Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri Ulusal Müzesi. 6 Kasım 2015. 18 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2020. 
  43. ^ Miller 2005, s. 39.
  44. ^ "Static Displays" (İngilizce). Western Museum of Flight. 15 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2020. 
  45. ^ "Northrop YF-23A 'Black Widow II" (İngilizce). Western Museum of Flight. 15 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2020. 
  46. ^ Pace 1999, ss. 14-15.
  47. ^ Sweetman 1991, s. 93.
  48. ^ a b Sweetman 1991, ss. 42-43.
Genel

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Northrop YF-23 ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">General Dynamics F-16 Fighting Falcon</span> Amerikan Üretimi Tek Motorlu 4.Nesil Savaş Jeti

F-16 Fighting Falcon, çok amaçlı, tek jet motorlu, 4. nesil savaş uçağı. General Dynamics şirketi tarafından, ABD Hava Kuvvetleri için geliştirilmiştir. Hafif avcı uçağı olarak tasarlanmış olmasına rağmen birçok başka amaç için de kullanılmakta olan avcı uçağıdır. Geniş kullanım alanı ve yüksek manevra kabiliyeti sayesinde birçok ülkeye ihraç edilmiştir. Faal olarak çeşitli ülkeler tarafından kullanılmaktadır. II. Dünya Savaşı sonrası üretilen uçaklar içinde, MiG-21'den (10,000+) ve F-4 Phantom-II'den (5.195) sonra en çok üretilen 3'üncü savaş uçağıdır. Temmuz 2016 itibarıyla 4.573 adet üretilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Askerî uçak</span> askeri amaçlar için yapılmış hava taşıtları

Askerî uçak ve helikopterler, savaşlarda kara ve su üstündeki hedefleri bombalamak, diğer uçakları tahrip etmek, keşif yapmak, personel ve mühimmat taşımak gibi amaçlarla silahlı kuvvetler tarafından kullanılan hava taşıtları. Özellikle av ve bombardıman görevlerinde kullanılanlar savaş uçağı ve saldırı helikopteri olarak adlandırılırlar. Askerî uçaklar av, bombardıman, av-bombardıman ve nakliye gibi kategorilere ayrılırlar.

<span class="mw-page-title-main">McDonnell Douglas F-15 Eagle</span> ABD yapımı dördüncü nesil savaş uçağı

F-15 Eagle her türlü hava şartlarında görev yapabilen, yüksek manevra yetenekli ve hava muharebelerinde üstünlük sağlamak üzere tasarlanmış bir avcı uçağı ve hava üstünlük uçağı'dır.

<span class="mw-page-title-main">Lockheed Martin F-22 Raptor</span> ABD yapımı beşinci kuşak savaş uçağı

Lockheed Martin F-22 Raptor, Lockheed Martin kuruluşu tarafından, hava üstünlüğü odaklı, düşük radar izi ile yüksek görünmezlik sağlamaya yönelik üretilen, Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri (USAF) için geliştirilmiş tek koltuklu, çift motorlu, her türlü hava koşuluna uygun taktik savaş uçağıdır. USAF'ın Gelişmiş Taktik Avcı programının bir sonucu olarak, uçak bir hava üstünlüğü savaşçısı olarak tasarlanmış, ancak aynı zamanda kara saldırısı, elektronik harp ve sinyal istihbarat yeteneklerine de sahiptir. Ana yüklenici Lockheed Martin, F-22'nin gövde ve silah sistemlerinin çoğunu üretip son montajı gerçekleştirirken, Boeing kanatları, arka gövdeyi, aviyonik entegrasyonunu ve eğitim sistemlerini sağlamıştır. Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri'ne (USAF) bağlı F-22 uçakları, Birleşik Devletler Küresel Saldırı Görev Gücü'nün (US-GSTF) önemli bileşenlerindendir.

<span class="mw-page-title-main">Lockheed Martin F-35 Lightning II</span> ABD yapımı 5. nesil savaş uçağı

Lockheed Martin F-35 Lightning II, hem hava üstünlük hem de saldırı görevlerini yerine getirmek ve savaştaki her amaç için farklı uçak geliştirmenin masraflı olmasından dolayı tek bir uçağın tüm görevleri yerine getirmesi amacıyla tasarlanan ve üretilen, 5. nesil, tek kişilik ve tek motorlu, tüm hava koşullarına uygun çok görevli bir Amerikan savaş uçağı ailesidir. Aynı zamanda elektronik harp ve istihbarat, gözetleme, hedef tespit ve keşif (ISTAR) yeteneklerini etkili bir şekilde sağlayabilir. Lockheed Martin, ana ortakları Northrop Grumman ve BAE Systems ile birlikte ana F-35 yüklenicisidir. Uçağın üç ana çeşidi vardır: geleneksel kalkış ve iniş modeli olan F-35A (CTOL), kısa kalkış ve dikey iniş özellikli olan F-35B (STOVL) ve gemiye konuşlu F-35C (CV/CATOBAR).

<span class="mw-page-title-main">Hayalet uçak</span> stealh teknolojisi ile üretilmiş radarlara görünürlük oranı aşırı düşük genellikle askeri ve gizli görevler için kullanılan askeri uçaklar

Hayalet uçak, radar sistemleri tarafından yakalanamayan ya da yakalanması çok güç olan uçaklara verilen resmî olmayan bir isimdir. Stealth teknolojisi'ne sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Avcı uçağı</span> Savaş uçağı türü

Avcı uçağı veya av uçağı, öncelikli görevi diğer savaş uçaklarını avlamak olan savaş uçağı. Avcı uçakları genellikle küçük, hafif, hızlı ve manevra kabiliyeti yüksek uçaklardır. Pek çoğu aerobasi kabiliyetine sahiptir. Avcı uçakları, öncelikli görevi yer hedeflerini bombalamak olan bombardıman uçaklarına nazaran daha kısıtlı bombardıman kabiliyetine sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">IAI Kfir</span>

IAI Kfir, IAI tarafından üretilen İsrail yapımı avcı uçağıdır. Uçağın ilk prototipi 19 Ekim 1970 tarihinde üretilmiş olup ilk uçuşunu Haziran 1973 tarihinde gerçekleştirmiş ve 1976 yılında hizmete girmiştir. Kfir, Fransız Dassault Mirage 5'in temelinde tasarlanmış olup ve General Electric J79 motor ile İsrail üretimi aviyonik ve silahlar ile donatılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">İtiş vektörlemesi</span>

İtiş vektörlemesi, aynı zamanda itme vektörü kontrolü veya TVC, bir uçağın, roketin ya da farklı bir aracın yönelimini ve aracın açısal hızını kontrol etmek amacıyla motordan gelen itişin yönünü manipüle edebilme kabiliyetidir.

<span class="mw-page-title-main">Boeing F/A-18E/F Super Hornet</span> Savaş jeti

Boeing F/A-18E veya F/A-18F Super Hornet, McDonnell Douglas F/A-18 Hornet'i temel alan çift motorlu, taşıyıcı özellikli, çok amaçlı savaş uçağı varyantlarıdır. F/A-18E tek kişilik ve F/A-18F tandem koltuk çeşitleri, F/A-18C ve D Hornet'in daha büyük ve daha gelişmiş türevleridir.

<span class="mw-page-title-main">Pratt & Whitney F119</span>

Pratt & Whitney F119, şirket içi adı PW5000, Pratt & Whitney tarafından Lockheed Martin F-22 Raptor gelişmiş taktik avcı uçağı için geliştirilmiş bir artyakıcılı turbofan jet motorudur.

<span class="mw-page-title-main">Gelişmiş Taktik Avcı</span>

Gelişmiş Taktik Avcı, 1980'lerde Sovyet Suhoy Su-27 ve Mikoyan MiG-29 avcı uçakları da dahil olmak üzere dünya çapında ortaya çıkan tehditlere karşı gelecek nesil bir hava üstünlüğü avcısını geliştirmek için Amerika Birleşik Devletler Hava Kuvvetleri (USAF) tarafından gerçekleştirilen bir teknoloji gösterisi ve doğrulama programıdır. 1986 yılında Lockheed ve Northrop, YF-22 ve YF-23 teknoloji gösterisi uçaklarını geliştirmek için seçildi. Bu uçaklar 1991 yılında değerlendirildi ve kazanan Lockheed YF-22, daha sonra F-22 Raptor avcı uçağına temel oldu.

<span class="mw-page-title-main">Lockheed YF-22</span> ABD Hava Kuvvetleri için tasarlanmış tek kişilik, çift motorlu avcı uçağı ve teknoloji göstericisi

Lockheed/Boeing/General Dynamics YF-22, Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri için tasarlanmış tek kişilik, çift motorlu avcı uçağı ve teknoloji göstericisidir. Hava kuvvetlerinin düzenlediği Gelişmiş Taktik Avcı yarışmasının gösterim/doğrulama aşaması için iki prototipi üretilen tasarım, yarışmada finalist oldu. YF-22, Northrop YF-23'e karşı yarışmayı kazanarak Lockheed Martin F-22 Raptor adıyla üretime girdi. YF-22, üretim modeli olan F-22 ile benzer aerodinamik tasarıma ve düzene sahip olsa da; kokpit, dikey stabilizeleri, kanatların konumu ve tasarımı ile gövde iç yapısında birtakım farklılıklara sahipti.

General Electric YF120, şirket içi adı GE37, 1980'lerin sonunda ve 1990'ların başında ABD Hava Kuvvetleri Gelişmiş Taktik Avcı (ATF) projesi için General Electric Uçak Motorları tarafından tasarlanan değişken devirli bir turbofan motoruydu. Prototip motorlar, iki rakip teknoloji gösterici uçağı olan Lockheed YF-22 ve Northrop YF-23'te kullanıldı. Yapılan değerlendirmeler sonucunda F-22 Raptor olarak üretime giren ATF'ye güç vermek için YF120 yerine rakip Pratt & Whitney'in motoru F119 seçildi.

Western Flight Museum, Torrance, Kaliforniya'daki belediye havaalanı olan Zamperini Field'da bulunan bir havacılık müzesidir. WMOF, Southern California Historical Aviation Foundation tarafından işletilmektedir. Birçoğu Güney Kaliforniya'da inşa edilmiş olan tarihi uçaklara ve geniş bir tarihi fotoğraf ve plan koleksiyonuna sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Altıncı nesil jet avcı uçağı</span>

Altıncı nesil jet avcı uçağı, şu anda hizmette olan veya geliştirilen beşinci nesil jet avcı uçaklarından daha gelişmiş, kavramsal bir avcı uçağı tasarımı sınıfıdır. ABD, Çin, İngiltere, Rusya, İtalya, Japonya, Almanya, İspanya, Tayvan ve Fransa dahil olmak üzere birçok ülke altıncı nesil bir uçak programını geliştirdiğini duyurdu.

Bu listede Kore Savaşında (1950-1953) kullanılan silahlardan bahsedilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">General Electric J79</span>

General Electric J79, çeşitli savaş ve bombardıman uçaklarında ve süpersonik bir seyir füzesinde kullanılmak üzere inşa edilmiş eksenel akışlı bir turbojet motorudur. J79, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki General Electric Aircraft Engines tarafından ve dünya çapında birçok başka şirket tarafından lisans altında üretildi. Başlıca kullanımları arasında F-104 Starfighter, B-58 Hustler, F-4 Phantom II, A-5 Vigilante ve IAI Kfir vardı.

<span class="mw-page-title-main">General Electric F404</span>

General Electric F404 ve F412, 10,500-19,000 pound-kuvvet (47-85 kN) itki üretebilen artyakıcılı turbofan motor ailesidir. General Electric Havacılık tarafından üretilmektedir. Volvo Aero tarafından üretilen RM12 adlı bir varyantı da bulunmaktadır. F404, daha büyük versiyonu olan F414 turbofan motorunun yanı sıra deneysel olarak geliştirilen GE36 sivil propfan motoruna da öncü olmuştur.

Convair F-102 Delta Dagger Amerikalı uçak üreticisi Convair tarafından üretilen bir önleme uçağıdır. 20. Yüzyılda üretilen F-102, Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri (USAF) tarafından hizmete giren ilk operasyonel süpersonik delta kanatlı önleme uçağıdır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.