Nom - Turkipedia

Nom (Eski Mısır dili: sepat; Antik Grekçe: Νομός, “yöre”), Antik Mısır'ın idari yöreleridir.

Antik Mısır'da Ptolemaios Hanedanı döneminde ülke, bölgesel idare düzeyinde, sayıları 42 kadar yerel yönetim birimine ayrılmıştı. Bunlar günümüzde Türkiye'de yerel idare birimi olan "il" veya "vilayet" kavramının karşılıkları ve hatta ataları idi. Bu yerel birimlere Ptolemaios Hanedanı'na kadar Eski Mısır dilinde sepat adı verilmekteydi. Grek asıllı olan Ptolemaios firavunları döneminde ise "yöre" teriminin karşılığı olan Grekçe "nom" adı kullanılmaya başlandı.

Bu yerel birimler, yetki alanlarında vezire karşı sorumlu olan yarı feodal yönetimlerdi ve Antik Mısır'da "nom" olarak adlandırıldılar. Her bir nom, nomark adı verilen bir yetkilinin yönetimindeydi.

Nom'lar listesi

"Nom"lar, Yukarı Mısır ve Aşağı Mısır için iki ayrı listede gösterilmektedir:

Aşağı Mısır

Sıra No.	Eski Mısırca İsmi	Merkezi (eski Mısırca ve Grekce)	Modern Merkezi	Çeviri anlamı
1	Aneb-Heç	İneb Hec / Men-nefer / Menfe (Memphis)	Mit Rahina	Beyaz Surlar
2	Hensu	Hem (Letopolis)	Ausim	İnek kalçası
3	Ament	İmu (Apis)	Kom el-Hisn	Batı
4	Sapi-Res	Ptkheka	Tanta	Güney kalkan
5	Sap-Meh	Zau (Sais)	Sa el-Hagar	Kuzey kalkan
6	Haset	Hasu (Ksois)	Sakha	Dağ boğası
7	A-ment	(Hermopolis Parva, Metelis)	Damanhur	Batı zıpkinı
8	A-bt	Çeku / Per-Atum (Heroonpolis, Pithom)	Tel el-Mashuta	Doğu zıpkını
9	Ati	Çed (Busiris)	Ebu Sir Bara	Andjety
10	Ka-hem	Hut-heri-ib (Athribis)	Banha (Tel Atrib)	Kara boğa
11	Ka-heseb	Taremu (Leontopolis)	Tel el-Uridam	Heseb boğası
12	Teb-ka	Tjebnutjer (Sebennytos)	Samanud	Dana ve İnek
13	Hek-At	Iunu (Heliopolis)	Materiya (Kahire varoşu)	Geliştiren Asa
14	Hent-abt	Zarw (Sile, Tanis)	Tel Ebu Sefa	En Doğu
15	Tehut	Ba'h / Weprehvi (Hermopolis Parva)	Bakliya	Aynak
16	Ha	Çedet (Mendes)	Tel el-Rub	Balık
17	Semabehdet	Semabehdet (Diospolis Inferior)	Tel el-Balamun	Taht
18	Am-Hent	Per-Bastet (Bubastis)	Tell Bastah (Zagazig yakınında)	Güney Prensi
19	Am-Pehu	Ça'net (Leontopolis Tanis)	Nebeşa veya San el-Hagar	Kuzey Prensih
20	Sopdu	Per-Sopdu	Saft el-Henna	Sorguçlu Şahin

Yukarı Mısır

Sıra No.	Eski Mısırca ve Grekçe İsmi	Merkezi	Modern Merkezi	Çeviri anlamı
1	Ta-Seti	Abu / Yebu (Elefantin adası)	Asvan	Yay ülkesi
2	Veces-Hor	Ceba (Apollonopolis Magna)	Edfu	Horus'un tahtı
3	Ten	Nekhen (Hierakonpolis)	el-Kab	Adak
4	Vaset	Niwt-rst / Waset (Teb)	Karnak	Asa
5	Herui	Gebtu (Coptos)	Kift	İki Şahin
6	Aa-ta	Lunet / Tantere (Tentyra)	Dendera	Timsah
7	Seşeş	Seşeş (Diospolis Parva)	Hu	Sistrum
8	Abcu	Abcu (Abidos)	el-Birba	Büyük ülke
9	Min	Apu / Hen-min (Panopolis)	Akhmim	Min
10	Vadkhet	Cev-ka (Aphroditopolis)	Ifteh	Kobra
11	Set	Şaşotep (Hypselis)	Shutb	Set Tanrısının hayvanı
12	Tu-pf	Hut-Sekhem-Senusret (Antaeopolis)	Kav el-Kebir	Engerek Yılanı
13	Atef-KHent	Asyut (Lycopolis)	Asyut	Yukarı Akçaağaç ve Engerek Yılan
14	Atef-Pehu	Kesi (Cusae)	el-Kusiya	Aşağı Akçaağaç ve Engerek Yılanı
15	Un	Hemenu (Hermopolis Magna)	el-Aşmunayn	Adatavşanı
16	Meh-Maheç	Hebenu	Kum el Ahmer	Oriks
17	Anpu	Saka (Cynopolis)	el-Kais	Anubis
18	Sep	Teudjoi / Hutnesut (Alabastronopolis)	el-Hiba	Set
19	Uab	Per-Meced (Oxyrhynchus)	el-Bahnasa	İki Asa
20	Atef-Hent	Henen-nesut (Herakleopolis Magna)	Ihnasiyyiye el-Madine	Güney Akçaağaç
21	Atef-Pehu	Şenakhen / Semenuhor (Crocodilopolis, Arsinoe)	Medinet el-Fayyum	Kuzey Akçaağaç
22	Maten	Tepihu (Aphroditopolis)	Atfih	Bıçak

Kaynakça

Dış bağlantılar

Alan K. Bowman (1990). Egypt After the Pharaohs. Oxford University Press. (İngilizce)
Antik Mısır'daki Nom'lar hakkında ayrıntılı bilgi 3 Haziran 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Antik Mısır'daki Nom'ların arkolojisinin incelenemsi 5 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

İlgili Araştırma Makaleleri

Antik Mısır, Antik Çağ'daki medeniyetlerden biridir. Kuzeydoğu Afrika'da Nil Nehri'nin denize ulaştığı yarısı çevresinde yayılmış antik bir uygarlıktır. Uygarlığın yayıldığı bölge, bugünkü Mısır toprakları içinde yer almaktadır. MÖ 3.050 yılları civarında kuruluşundan önce, "Aşağı Mısır" ve "Yukarı Mısır" olarak ikiye ayrılmaktaydı. Uygarlık, MÖ 3.150 yılında ilk firavunun yönetimi altında Aşağı Mısır ve Yukarı Mısır'ı politik olarak birleştirdi. Bu politik birlik, izleyen 3 bin yıl boyunca sürdü.

Rosetta Taşı ya da Reşid Taşı, Mısır'da kale yapımındaki bir kazı sırasında rastlantı eseri bir Fransız askeri tarafından bulunmuş, Mısır'da Fransızlar tarafından kurulmuş olan enstitüye gönderilmiştir.

İskenderiye veya Aleksandria, Kahire ve Giza'dan sonra Mısır'ın üçüncü, Afrika'nın ise yedinci büyük kenti ve ekonomik merkezi olan bir kenttir. Toplamda 5.381.000 insanın ikamet ettiği İskenderiye, Akdeniz boyunca Mısır'ın kuzey kıyısı üzerinde yaklaşık 40 km uzanır. İskenderiye popüler bir turizm merkezidir ve aynı zamanda Süveyş'ten gelen doğalgaz ve petrol boru hatları sebebiyle önemli bir sanayi merkezidir.

Ahameniş İmparatorluğu ya da Hehamenişiler, MÖ 6. yüzyılda Büyük Kiros tarafından kurulan, tarihteki ilk Pers devletidir.

Antik Mısır tarihinin Üçüncü Hanedanı içinde yer aldığı bilinen yöneticiler.

Helenistik Dönem, Büyük İskender'in istilalarıyla başlayan, Antik Dünya'da Grek etkisinin doruğa ulaştığı dönemdir. Dönem, Klasik Grek Dönemini izlemiştir ve Helenistik Dönem'in ardından, Klasik Grek egemenliğindeki bölge Roma Cumhuriyeti hakimiyetine geçmiştir. Bu dönemde dahi Klasik Grek kültürü hâlen Roma hakimiyetine sızmıştır. Öyle ki Latincenin yanı sıra Grekçe konuşulmaya ve yazılmaya devam edildi. Helenistik Dönem bazen, Klasik Grek Uygarlığı'nın gerileme ve çöküş dönemi olarak görülmektedir. Bir başka açıdan da Klasik Grek Uygarlığı ile Roma Uygarlığı arasında bir geçiş dönemi olarak görülür. Dönemin başlangıcı çoğu kez Büyük İskender'in ölüm tarihi olan MÖ 323 olarak alınır. Dönemin sonu ise Yunanistan Yarımadası'nın Roma Cumhuriyeti tarafından işgal edildiği MÖ 146 olarak kabul edilir. Bazı tarihçiler ise Büyük İskender'in imparatorluğu'ndan kalan son devlet olan Ptolemaios Hanedanlığı'nın Aktium Savaşı'nda yenilgiye uğrayıp yıkıldığı tarih olan MÖ 31-30 tarihini Dönem'in sonu olarak kabul ederler.

Seleukos İmparatorluğu, Türkçe kullanımlar ile Selefkos veya Selevkos, İskender'in ölümünden sonra Makedonya İmparatorluğu'nun parçalanmasıyla İskender'in generallerinden I. Seleukos tarafından kurulan Helenistik imparatorluk. Başkentleri önce Seleukia, sonraları ise Antakya'ydı. Doğu Akdeniz'de, Irak'ta, İran'da, Türkmenistan'da, Pamir'de ve Hindistan'ın batısında bulunan topraklarda egemenliklerini sürdürmüşlerdir. Toprakları Roma İmparatorluğu tarafından ele geçirilinceye kadar Doğu Akdeniz'in hâkimiydiler. Seleukosların geniş toprakları 25 civarında eyalete bölünmüştü. “Strategos” veya “satrap” unvanlı valilerce yönetilen bu eyaletler Pers zamanındaki satraplıklardan daha küçüktü.

Side, Antalya ilinin Manavgat ilçesine bağlı mahalledir.

<span class="mw-page-title-main">Kaisarion</span> Jül Sezar ve Kleopatranın oğlu olan Ptolemaios Kralı

XV. Ptolemaios Caesar veya takma adıyla Caesarion, Antik Mısır tahtına çocuk yaşta çıkmış olan, Ptolemaios hanedanının son kralı. Tahta annesi VII. Kleopatra ile birlikte 2 Eylül MÖ 44 tarihinde çıkmış ve Octavian tarafından ölüm emri verildiği MÖ 30 tarihine kadar saltanat sürmüştür.

Asyut, Orta Mısır'da Nil ırmağı kıyısında bir kenttir. Nil'in batı kıyısında Minya ve Sohag kentleri arasında yer almaktadır. Aynı zamanda Mısır'ın Asyut ilinin idari merkezidir. Hemen yakınlarında ise antik Asyut kentinin harabeleri bulunmaktadır. Nüfusu yaklaşık olarak 390,000 kadardır. Mısır'da Kıptiler'in en yoğun olarak yaşadığı şehirlerden biridir.

<span class="mw-page-title-main">XIII. Ptolemaios</span>

XIII. Ptolemaios Theos Philopator d. MÖ 62/61 – ö. 13 Ocak MÖ 47 ?,) MÖ 51 yılında tahta çıkmış olan Antik Mısır'ın son Hellenistik kökenli Ptolemy hanedanı krallarından biridir.

Ptolemaios hanedanı ya da Batlamyus Hânedânı, Mısır'da MÖ 305 ile MÖ 30 yılları arasında yönetimde bulunmuş bir hanedandı. Makedonyalı III. Aleksander'in ölümünden sonra onun fethettiği ülkelerde Diadoklar tarafından kurulan Helenistik hanedanlardan biridir. Bu hanedan Makedonyalı general Ptolemaios I Soter tarafından kurulmuştur.

I. Ptolemaios Soter veya Batlamyus, Büyük İskender'in bir generali olup onun ölümünden sonra Diadokhlar mücadelesinde öne çıktı. Diadoki devletlerinden biri olarak Antik Mısır'da MÖ 305/304'te firavun unvanını da alarak döneminde krallık yapmıştır. Ptolemaios Krallığı ve Ptolemaios hanedanı kurucusudur. Kurduğu hanedana babasının ismine atfen da Lagidan hanedanı ismi de verilmiştir.

Manethon ya da Manetho, Mısırlı tarihçi ve rahip. MÖ 3. yüzyılda Mısır'a egemen olan Ptolemaios Hanedanı döneminde yaşamıştır. Manetho'nun Roma asıllı olduğu ve MS 200'lü yıllarda yaşadığını düşünen tarihçiler de bulunmaktadır. İlk iki Ptolemaios'un döneminde Yunanca olarak Mısır Anıları adlı eserinde ülkesinin tarihini yazmıştır. Yapıtı günümüze tam olarak kalmamıştır. Bunu Julius Africanus, Eusebius ve Josephus'un yapıtlarına alınmış özetlerinden ve parçalarından anlaşılmaktadır. Manetho bildiği firavunların listesini otuz sülaleye ayırmıştır. Bu bölüş yanlış olsa da bugün bilim dünyası tarafından kullanılmaktadır. Manetho'nun listesi uzun yıllar arkeologların dayandığı tek kaynak oldu.

Ptoleme Krallığı veya Batlamyus krallığı Mısır'daki Helenistik Dönem krallığıdır. Krallık MÖ 323'te Büyük İskender'in ölümünden sonra I. Ptolemaios Soter tarafından kurulmuş ve Ptolemaios hanedanı tarafından yönetilmiştir. Krallık VII. Kleopatra'nın ölümünden sonra MÖ 30'da Roma İmparatorluğu tarafından yıkılmıştır.

Teb, Thebes, Thebai veya Mısır dildeki adıyla Waset, Nil Nehrinin kıyılarına kurulmuş ve Akdeniz'in yaklaşık olarak 800 km güneyinde yer alan Antik Mısır'ın önemli şehirlerinden biridir. Yukarı Mısır'ın dördüncü nomunun ana şehridir ve Orta Krallık ve Yeni Krallık dönemlerinde uzun süre Mısır'a başkentlik yapmıştır. Nübye ve Doğu Çölüne yakın lokasyonda bulunan şehir aynı zamanda bir ticaret rotalarının üzerindeydi. Aynı zamanda dini bir merkez olan şehir, Antik Mısır'da en saygı duyulan şehirlerindendi. Şehir, Nil Nehrinin yakasına yayılmıştır. günümüzde Nil'in doğu tarafında Luxor kenti ve Karnak ve Luksor Tapınaklarının harabeleri, batı tarafında ise Teb Nekropolü bulunmaktadır. 1979 senesinde UNESCO Dünya Mirası listesine dahil edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">II. Antiohos</span> Seleukos kralı

II. Antiohos Theos MÖ 261'den MÖ 246'ya kadar Seleukos İmparatorluğu'nun kralıydı.

Mısır tarihi, verimli Nil Nehri kıyıları ve deltası ile Mısır'ın yerli halkının başarıları ile uzun ve zengin olmuştur. Mısır hiyeroglifleri Rosetta Taşı'nın keşfi ve yardımıyla deşifre edilene kadar Mısır'ın eski tarihinin çoğu bir gizemdi. Antik Dünyanın Yedi Harikası arasında yer alan Keops Piramidi bu coğrafyada bulunmaktadır.

Ptolemy III Euergetes MÖ 246'dan 222'ye kadar Mısır'daki Ptolemaios hanedanının üçüncü firavunuydu. Ptolemaios Krallığındaki hükümdarlığı sırasında gücünün zirvesine ulaştı.

Elefantin Yukarı Mısır'daki Asvan şehrinin bir parçasını oluşturan Nil üzerinde bir adadır. Adadaki arkeolojik sitler, Ebu Simbel ve Filai dahil olmak üzere Yukarı Mısır mimarisinin diğer örnekleriyle birlikte 1979'da UNESCO Dünya Mirası Listesi'ne dahil edilmiştir.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.