İçeriğe atla

Noetik

Felsefede noetik, aklın yanı sıra aklın incelenmesiyle ilgilenen bir metafizik dalıdır.[1] Ayrıca, yazılı sözcüğün verileri aracılığıyla düşünme ve bilme, düşünce ve bilgi alanlarının yanı sıra zihinsel işlemleri, süreçleri, durumları ve ürünleri kapsayan noetik bilimine bir gönderme de vardır.[2]

Felsefe

Terimin kendisi "nous'un uygun kullanımı" anlamına gelirken, nous ("zihin, anlayış, akıl"),[1] "insandaki en yüksek yetenek olarak" tanımlanır ve bu sayede - saflaştırılması şartıyla - "Tanrı'yı veya içsel özleri bilir veya doğrudan kavrama veya manevi algı yoluyla yaratılan şeylerin ilkelerini".[3] Antik Yunan ve ortaçağ felsefesinde, noetik konular aktif zeka öğretisini, (Aristoteles, Averroes )[4] ve İlahi Akıl (Plotinus ) öğretisini içeriyordu.[5]

Immanuel Kant, John Locke, René Descartes, Georg Wilhelm Friedrich Hegel ve Jean-Paul Sartre'ın fikirlerini içeren tüm noetik felsefesi, diğerlerinin yanı sıra, vizyonla benzeşim yoluyla akıl düşüncesiyle ilgilidir.[6] Saf Aklın Eleştirisi'nde Kant, dünyayı bilimsel olarak incelemenin Newton sistemine göre olması gerektiğini savunur. Bu sözde "noetik şüpheciliği" oluşturur çünkü Newton dünyasının gerçekten doğru olup olmadığını belirleyemeyiz.[7]

Geç modern filozof ve fenomenolog Franz Brentano, duyusal ve noetik bilinç arasında bir ayrım yaptı: İlki duyusal nesnelerin veya sezgilerin sunumlarını açıklarken, ikincisi kavramların düşüncesini açıklıyor.[8][9] (Ayrıca bkz Noesis (fenomenoloji) .)

Diğer kullanımlar

Lawrence Krader gibi düşünürler noetiği bir bilim, uzay ve zamanın gerçek dünyasındaki süreçler, durumlar ve olaylarla ilgilenen deneysel bir disiplin olarak görürler.[2]

Noetik, düşüncemizi ve bilmemizi etkileyen bir dizi fenomeni (duygular ve hisler dahil) ele alan Jamesian psikolojisi ile örtüşme şekli gibi psikolojide de yararlıdır.[10]

Noetik Bilimler Enstitüsü (1973'te kuruldu) noetik bilimleri "inançların, düşüncelerin ve niyetlerin fiziksel dünyayı nasıl etkilediği" olarak tanımlar. 1970'lerden ve NASA astronotu Edgar Mitchell ve diğerleri tarafından Noetik Bilimler Enstitüsü'nün kurulmasından bu yana, "noetik" terimi, Christian de Quincey gibi birçok yazar tarafından benimsenmiştir: Deep Spirit: Cracking the Noetic Code (2008)ve Dan Brown Kayıp Sembol (2009), bilinç ve maneviyatı hakkında yazıyor.

Düşünür Pierre Grimes, felsefi bir danışmanlık grubu olan Noetic Society for the Study of Dialogue and the Exploration of Dialectic'i (Noetik Toplumun Diyolog Çalışması ve Mantıksal Keşfi) yönetiyor. (1967'de kuruldu)[11]

Ayrıca bakınız

Felsefe
Çağdaş felsefe
Alternatif felsefe ve parapsikoloji
Sibernetik
  • Teknoetik
Klasik psikoloji
Doğu Ortodoks Hristiyanlığı
  • Philokalia, Aziz Philotheos of Sinai, Cilt 3, 1986, s. 16

Kaynakça

  1. ^ a b The Galilean Pendulum: A New Science Reveals an Unseen World. Bloomington, IN: AuthorHouse. 2013. ss. 181. ISBN 9781481709804. 
  2. ^ a b Noetics: The Science of Thinking and Knowing. New York: Peter Lang. 2010. ss. xxvii, 9. ISBN 9781433107627. 
  3. ^ The Noetics of Nature: Environmental Philosophy and the Holy Beauty of the Visible. New York: Fordham University Press. 2014. ss. 248-249. ISBN 9780823254644. 
  4. ^ Daniel D. De Haan (2010). "Aristotle's De Anima: A Common Point of Departure for Averroistic and Thomistic Noetics?" 27 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
  5. ^ Richard T. Wallis. Neoplatonism and Gnosticism 6 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. SUNY Press, 1992, p. 99ff.
  6. ^ Interfaces of the Word: Studies in the Evolution of Consciousness and Culture. Ithaca, NY: Cornell University Press. 1977. s. 135. ISBN 080141105X. 
  7. ^ Philosophy's Future: The Problem of Philosophical Progress. Hoboken, NJ: Wiley Blackwell. 2017. s. 152. ISBN 9781119210085. 
  8. ^ Brentano, F., Sensory and Noetic Consciousness: Psychology from an Empirical Standpoint III 1 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., International Library of Philosophy and Scientific Method, Routledge & Kegan Paul, 1981.
  9. ^ Biagio G. Tassone, From Psychology to Phenomenology: Franz Brentano's 'Psychology from an Empirical Standpoint' and Contemporary Philosophy of Mind, Palgrave Macmillan, 2012, p. 307.
  10. ^ Noetics: The Science of Thinking and Knowing. New York: Peter Lang. 2010. ss. 257-258. ISBN 9781433107627. 
  11. ^ "Pierre Grimes – The Noetic Society". 30 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2020. 

Kaynakça

  • Davidson, HA, Alfarabi, Avicenna ve Averroes, Akıl: Kozmolojileri, Aktif Akıl Teorileri ve İnsan Aklı Teorileri üzerine, New York-Oxford, Oxford University Press, 1992.
  • de Quincey, C., Radikal Bilme: İlişki Yoluyla Bilinci Anlamak, Rochester, VT: Park Street Press, 2005.
  • Kenny, Anthony, Aquinas on Mind, Routledge, 1994.

Daha Fazlası İçin

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Epistemoloji</span> bilginin doğası, kapsamı ve kaynağı ile ilgilenen felsefe dalı

Epistemoloji ya da bilgi felsefesi, bilgiyle ilgilenen bir felsefe dalıdır. Epistemologlar, bilginin doğası, kaynağı ve kapsamı, epistemolojik gerekçelendirme, inancın rasyonelliğini ve diğer çeşitli konuları incelemektedir. Epistemoloji, felsefenin etik, mantık ve metafizikle birlikte dört ana dalından biri olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Akılcılık</span> Ussun temel bilgi kaynağı olması gerektiğini savunan felsefi görüş

Akılcılık; usçuluk veya rasyonalizm olarak da adlandırılan, bilginin doğruluğunun duyum ve deneyimde değil, düşüncede ve zihinde temellendirilebileceğini öne süren felsefi görüş.

Maddecilik, özdekçilik veya materyalizm, her şeyin maddeden oluştuğunu ve bilinç de dahil olmak üzere bütün görüngülerin maddi etkileşimler sonucu oluştuğunu öne süren, a priori olan hiçbir metafiziksel kavramı kabul etmeyen felsefe kuramıdır. Bir diğer deyişle madde, var olan tek tözdür. Maddecilik "fiziksel maddenin tek veya esas gerçeklik olduğu" yönündeki kuramdır.

<span class="mw-page-title-main">Hukuk felsefesi</span> felsefe alanı

Hukuk felsefesi, hukukun doğasını ve hukukun diğer norm sistemleriyle, özellikle etik ve siyaset felsefesiyle ilişkisini inceleyen bir felsefe dalıdır. Felsefenin temel dallarından biri olan aksiyoloji içindeki etik başlığına bağlanır. Hukuk felsefesi ve içtihat sıklıkla birbirinin yerine kullanılır, ancak içtihat ekonomiye veya sosyolojiye uyan muhakeme biçimlerini kapsamaktadır.

Protagoras, Sofistlerin en önemli ve kurucu filozoflarındandır.

<span class="mw-page-title-main">Aydınlanma Çağı</span> aydınlanma felsefesinin oluştuğu çağ

Aydınlanma Çağı olarak adlandırılan tarihsel dönem, aydınlanma felsefesinin 18. yüzyılda doğup benimsenmeye başladığı dönemdir. Batı toplumunda 17. ve 18. yüzyıllarda gelişen, akılcı düşünceyi eski, geleneksel, değişmez kabul edilen varsayımlardan, önyargılardan ve ideolojilerden özgürleştirmeyi ve yeni bilgiye yönelik kabulü geliştirmeyi amaçlayan düşünsel gelişimi kapsayan dönemi tanımlar. Aynı zamanda Arapça eserlerin Latinceye çevirilmesi, Aydınlanma Çağı'na zemin hazırlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Bilim felsefesi</span>

Bilim felsefesi, epistemoloji, ontoloji, etik ve estetik gibi felsefenin temel alt bölümlerinden birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Platonculuk</span>

Platonizm ya da Platonculuk, genel anlamda, Platon'un kurduğu ve daha sonra takipçileri tarafından geliştirilen felsefe öğretisi. Bu düşünce duyular dünyası ile gerçek dünya arasındaki karşıtlığa dayanır.

<span class="mw-page-title-main">Afrika felsefesi</span>

Yazılı bir geleneği pek bulunmamakla birlikte, Afrika'nın çoğunlukla sözlü gelenekleri ile örf ve adetlerinden beslenen bir felsefesi olduğundan bahsetmek mümkündür. Afrika'nın yazılı felsefesinin ilk ve ender ürünleri Eski Mısır'a aittir. Buna karşılık çağdaş Afrika felsefesine sözlü gelenek hakimdir.

<span class="mw-page-title-main">Felsefe</span> soyut, genel ve temel birtakım probleme ilişkin yapılan sistematik çalışma

Felsefe veya düşünbilim; varlık, bilgi, değerler, gerçek, doğruluk, zihin ve dil gibi konularla ilgili soyut, genel ve temel problemlere ilişkin yapılan sistematik çalışmalardır. Felsefe ile uğraşan kişilere filozof denir.

<span class="mw-page-title-main">Filozof</span> kapsamlı bir felsefe bilgisi olan kişi

Filozof, felsefe ile uğraşan kişidir. Filozof kelimesi Antik Yunanca bilgelik aşığı anlamına gelen φιλόσοφος (filasofos) kelimesinden gelir. Cicero ve Diogenes Laertius’un, Eflâtun’un öğrencisi Herakleides Pontikos’un bugün elde bulunmayan bir eserine dayanarak verdikleri pek kesin olmayan bir rivayete göre filozof kelimesini ilk kullanan düşünür Pisagor olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Kıta felsefesi</span>

Kıta felsefesi, Avrupa'daki 19. ve 20. yüzyıl felsefe geleneklerini tanımlamakta kullanılan terim. 20. yüzyılın ikinci yarısında anadili İngilizce olan filozoflar tarafından, analitik felsefenin dışında kalan görüş ve düşünceler için kullanılmaya başlanmıştır. Kıta felsefesi, şu akımları içinde barındırır: Alman idealizmi, fenomenoloji, varoluşçuluk, yorumsama, yapısalcılık, postyapısalcı felsefe, Fransız feminizmi, Frankfurt Okulu'nun eleştirel teorisi ve Batı Marksizmi ile psikoanalitik teorinin ilgili alanları.

<span class="mw-page-title-main">İbn Rüşdcülük</span>

İbn Rüşdcülük 13. yüzyılda latin hristiyan skolastisizmini etkileyen, İbn Rüşd çevirilerinin etrafında şekillenerek etkisini gösteren Aristotelesçi felsefi akım, görüş. İlk ve etkin takipçileri arasında; Brabantlı Siger, Daçyalı Boetius, Dry Townlu John, Jondunlu John ve Padualı Marsiliu gibi isimler bulunmaktadır.

Psikoloji felsefesi, modern psikolojinin teorik temellerinde yatan birçok konuyu ifade eder.

<span class="mw-page-title-main">Algı felsefesi</span> Felsefi Yaklaşım

Algı felsefesi, algısal deneyimin doğası ve algısal verilerin durumuyla, özellikle de dünya hakkındaki inançlar veya dünya hakkındaki bilgilerle nasıl ilişkili olduklarıyla ilgilidir. Herhangi bir açık algı açıklaması, çeşitli ontolojik veya metafizik görüşlerden birine bağlılığı gerektirir. Filozoflar, nesnelerin algılarının ve bunlarla ilgili bilgi veya inançların bireyin zihninin yönleri olduğunu varsayan içselci açıklamaları ve bunların bireyin dışındaki dünyanın gerçek yönlerini oluşturduklarını belirten dışsalcı açıklamaları birbirinden ayırır. Son zamanlardaki felsefi çalışmalar, tek görme paradigmasının ötesine geçerek algının felsefi özelliklerini genişletmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Yapay zeka felsefesi</span> Overview of the philosophy of artificial intelligence

Yapay zeka felsefesi, yapay zekayı ve yapay zekanın, etik, bilinç, epistemoloji ve özgür irade bilgi ve anlayışı üzerindeki etkilerini araştıran teknoloji felsefesinin bir dalıdır. Ayrıca teknoloji, yapay hayvanların veya yapay insanların yaratılmasıyla ilgilidir, bu nedenle disiplin, filozoflar için oldukça ilgi çekicidir. Bu faktörler yapay zeka felsefesinin ortaya çıkmasına katkıda bulunmuştur. Bazı akademisyenler, AI topluluğunun felsefeyi reddetmesinin zararlı olduğunu savunur.

<span class="mw-page-title-main">Hristiyan felsefesi</span>

Hristiyan felsefesi, MS 2. yüzyıldan günümüze kadar Hristiyanlar tarafından ortaya konulan ve tartışılan felsefî fikirlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Philip Pettit</span>

Philip Noel Pettit, İrlanda doğumlu bir filozof ve siyaset teorisyenidir. 1988 yılından bu yana Avustralya ve 2005 yılından beri ABD vatandaşıdır. Son olarak Princeton University'de Laurance S. Rockefeller Siyaset ve İnsani Değerler Profesörü ve aynı zamanda Australian National University'de Seçkin Felsefe Profesörü olarak çalışmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Peter Godfrey-Smith</span>

Peter Godfrey-Smith, Sidney Üniversitesi'nde Tarih ve Bilim Felsefesi Profesörü olan Avustralyalı bir bilim filozofu ve yazardır. Öncelikle biyoloji felsefesi ve zihin felsefesi alanında çalışır ve ayrıca genel bilim felsefesi, pragmatizm ve metafizik ve epistemolojinin bazı bölümleriyle de ilgilenir. Godfrey-Smith, 2022'de Amerikan Felsefe Topluluğu'na seçildi.

Diğer zihinler problemi, felsefi bir problem olup geleneksel olarak epistemolojik bir soru olarak ifade edilmektedir: Sadece başkalarının davranışlarını gözlemleyebildiğime göre, başkalarının zihinleri olduğunu nasıl bilebilirim? Sorun, diğer zihinlere ilişkin bilginin her zaman dolaylı yoldan elde edilmesidir. Diğer zihinler problemi, insanların doğuştan gelen ayna nöronları, bir zihin teorisi mekanizması veya üstü kapalı bir teori tarafından desteklenen başkalarının zihinsel durumlarını kendiliğinden çıkarma yeteneği olan bir "zihin teorisine" sahip olmaları nedeniyle sosyal etkileşimleri olumsuz etkilememektedir. Davranışın bilişten doğduğu ve bunun da bilinç ve beyin gerektirdiğine dair kanıtlar da giderek artmaktadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.