İçeriğe atla

Nobel Vakfı

Nobel Vakfı (İsveççe: Nobelstiftelsen) Nobel Ödüllerinin idaresi ve finansal yönetimi için 29 Haziran 1900 tarihinde kurulan, özel kuruluş.[1] Vakıf, dinamitin mucidi Alfred Nobel'in vasiyeti üzerine kurulmuştur.[2]

Ayrıca bakınız

  • Lars Ernster (1920-1998) – biyokimya profesörü ve Nobel Vakfı yönetim kurulunun eski üyesi

Kaynakça

  1. ^ Birgitta Lemmel. The Nobel Foundation: A Century of Growth and Change. Nobel Foundation. Nobelprize.org 26 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Erişim tarihi= 2007-10-30 (İngilizce)
  2. ^ The Nobel Foundation. Nobel Foundation. Nobelprize.org 25 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Erişim tarihi= 2007-10-28.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Nobel Barış Ödülü sahipleri listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Nobel Ödülleri kapsamındaki Nobel Barış Ödülü, ulusların ve halkların kardeşliği, silah ve orduların azaltılması ve barış kongreleri düzenlemek için en çok çaba sarf eden kişi, kişiler veya kuruluşlara verilir. Alfred Nobel'in mirası üzerine Nobel Vakfı tarafından organize edilen ve her yıl, Alfred Nobel'in ölüm yıl dönümü olan 10 Aralık günü Oslo'da gerçekleştirilen törende takdim edilen ödüllerin sahipleri, Norveç Nobel Komitesi tarafından belirlenir. Her bir ödül kazananı, birer madalya ve diplomanın yanı sıra, zaman içerisinde değişiklik gösteren para ödülünün de sahibi olur.

Alfred Nobel'in Anısına Ekonomi Bilimlerinde The Sveriges Riksbank Ödülü veya sıklıkla söylendiği şekilde Nobel Ekonomi Ödülü, ekonomi alanında yapılan önemli katkılara verilen bir ödül. Genel olarak, dünyanın en prestijli bilim ödüllerinden biri olarak kabul edilir. 1895'te Alfred Nobel'in vasiyetiyle kurulan Nobel Ödülleri'nden biri değildir ama sıklıkla onlarla özdeşleşmiştir. Ekonomi Ödülü, Nobel Vakfı'nca refere edilip İsveç'in merkez bankası Sveriges Riksbank tarafından bankanın 300. yıl dönümü olan 1968 yılında, Alfred Nobel'in 1895'teki vasiyetinin anısına, kurulmuş ve finanse edilmiştir. Nobel Kimya ve Fizik Ödülü sahipleri gibi, Ekonomi Ödülü sahipleri de İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi tarafından seçilir ve Nobel Komitelerine benzer olarak bir Ödül Komitesi vardır. Ödül ilk kez, 1969'da Hollandalı ve Norveçli ekonomistler Jan Tinbergen ve Ragnar Frisch'e "ekonomik süreçlerin analizi için, dinamik modeller geliştirip uyguladıkları" gerekçesiyle verildi.

<span class="mw-page-title-main">Nobel Ekonomi Ödülü sahipleri listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Nobel Ekonomi Ödülü sahipleri, resmi adıyla Alfred Nobel'in Anısına Ekonomik Bilimlerde Sveriges Riksbank Ödülü, ekonomi alanında her yıl İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi tarafından takdim edilir. Nobel Ekonomi Ödülü; Alfred Nobel'in 1895 tarihli vasiyeti üzerine; kimya, fizik, edebiyat, barış ve fizyoloji veya tıp alanlarında olmak üzere beş dalda verilmeye başlanan Nobel Ödülü'nün orijinal beşlisinden biri değildir ve bir Nobel Ödülü olarak kabul edilmez. Ekonomi Ödülü, İsveç merkez bankası Sveriges Riksbank tarafından bankanın 300. yıldönümü olan 1968 yılında kurulmuş ve finanse edilmiş ve o zamandan beri her yıl verilmektedir. Ekonomi Ödülü ilk kez 1969 yılında verilmiş, bu ödülü Ragnar Frisch ve Jan Tinbergen kazanmıştır. Her ödül sahibi, bir madalya, bir diploma ve miktarı yıllara göre değişen nakit para ile ödüllendirilir. 1969 yılında, Ragnar Frisch ve Jan Tinbergen'a toplamda 375.000 İsveç kronu verilmiştir ki bu Aralık 2007 tarihinde 2.871.041 İsveç kronuna eşdeğerdir.

<span class="mw-page-title-main">Nobel Edebiyat Ödülü sahipleri listesi</span>

Nobel Edebiyat Ödülü sahipleri, edebiyat alanında seçkin katkılarda bulunmuş yazarlardan seçilerek her yıl İsveç Akademisi tarafından takdim edilir. Nobel Ödülü, Alfred Nobel'in 1895 tarihli vasiyeti üzerine kimya, fizik, edebiyat, barış ve fizyoloji veya tıp alanlarında olmak üzere beş dalda verilmeye başlanmıştır. Nobel'in vasiyetinde belirttiği gibi, Edebiyat Ödülü sahibine İsveç Akademisi'nin seçtiği beş üyelik komite tarafından karar verilir ve ödül Nobel Vakfı tarafından karşılanır. Nobel Edebiyat Ödülü ilk kez 1901 yılında verilmiş, bu ödülü Fransa'dan Sully Prudhomme kazanmıştır. Her ödül sahibi; bir madalya, bir diploma ve miktarı yıllara göre değişen nakit para ile ödüllendirilir. 1901 yılında, Prudhomme 150.782 İsveç kronu almıştır; ki bu Aralık 2007 tarihinde 7.731.004 İsveç kronuna eşdeğerdir. 2008 yılında, bu ödüle Fransa'dan Jean-Marie Gustave Le Clézio nail görülmüş ve 10.000.000 İsveç kronu ile ödüllendirilmiştir. Ödül töreni; geleneksel olarak Stokholm'da, Alfred Nobel'in ölüm yıldönümü olan 10 Aralık tarihinde yapılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Eric Maskin</span> araştırmacı

Eric Stark Maskin Amerikalı ekonomist. 2007 yılında, Leonid Hurwicz ve Roger Myerson ile birlikte, Nobel Ekonomi Ödülü'nü kazanmıştır. Ödülü kazanma nedenleri "Mekanizma tasarım teorisinin temellerini atmaları" olarak açıklanmıştır."

<span class="mw-page-title-main">Edward C. Prescott</span> Amerikalı ekonomist (1940 – 2022)

Edward Christian Prescott, Amerikalı ekonomist. 2004 yılında, Finn E. Kydland ile birlikte, Nobel Ekonomi Ödülü'nü kazanmıştır. Ödül nedeni "İş döngüsünün arkasındaki harekete geçiren gücün ve ekonomik politikanın çağa uyumu konularıyla dinamik makroekonomiye katkıları için" diye açıklanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Finn E. Kydland</span>

Finn Erling Kydland Norveçli ekonomist. 2004 yılında, Edward C. Prescott ile birlikte, Nobel Ekonomi Ödülü'nü kazanmıştır. Ödül nedeni "İş döngüsünün arkasındaki harekete geçiren gücün ve ekonomik politikanın çağa uyumu konularıyla dinamik makroekonomiye katkıları için" diye açıklanmıştır. Günümüzde Kaliforniya Üniversitesi'nde ekonomi profesörü olarak görev yapmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Daniel McFadden</span> Amerikalı ekonomist

Daniel Little McFadden Amerikalı ekonometrist. 2000 yılında James Heckman ile birlikte Nobel Ekonomi Ödülü'nü kazanmıştır. McFadden'in ödülü kazanma nedeni İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi tarafından "ayrık seçimlerin analizi için teori ve metotlar geliştirdiği için" diye açıklanmıştır. McFadden hâlen Kaliforniya Üniversitesi, Berkeley'de ekonomi profesörü olarak görev yapmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">İsveç Ulusal Bankası</span> İsveçte bir merkez bankası

İsveç Ulusal Bankası, İsveç'in merkez bankası ve dünyanın en eski merkez bankası. Banka, İsveç Merkez Bankası veya İsveç Bankası şeklinde de anılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Alfred Werner</span>

Alfred Werner, Zürih Üniversitesi'nde profesör olan İsviçreli kimyager. 1913 yılında Nobel Kimya Ödülü'nü kazanmıştır. Werner, modern koordinasyon kimyasının temellerini atmıştır. Nobel Ödülü kazanan ilk inorganik kimya uzmanıdır ve 1973 yılına kadar Nobel Kimya Ödülü kazananlar arasındaki tek inorganik kimyager olmayı sürdürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Thomas A. Steitz</span> Amerikalı biyokimyager (1940 – 2018)

Thomas Arthur Steitz, Amerikalı biyokimyacı ve moleküler biyofizikçi.

<span class="mw-page-title-main">Richard Synge</span>

Richard Laurence Millington Synge Britanyalı biyokimyacı. 1952 yılında, Archer John Porter Martin ile birlikte, "partisyon kromatografisini icat ettikleri için" Nobel Kimya Ödülü'nü kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Masatoshi Koshiba</span> Japon araştırmacı ve fizikçi (1926-2020)

Masatoshi Koshiba Japonya doğumlu fizikçidir. 5 Ekim 1959'da Kyoko KATO ile Tokyo'da evlenmiştir. 2002 yılında Pennsylvania Üniversitesi’nden (ABD) Raymond Davis Jr. ile kozmik nötrinoları keşfederek astrofizike katkılarından dolayı Nobel Fizik Ödülü kazandı. Ödülün yarısını X ray ışınlarının kozmik kaynakları üzerine yaptığı keşifle ABD Üniversiteler Birliği'nin yöneticiliğini yapan Riccardo Giacconi le paylaşmışlardır.

<span class="mw-page-title-main">Ulf von Euler</span> araştırmacı

Ulf Svante von Euler İsveçli farmakolog ve fizyolog. 1970 yılında Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü'nü nörotransmitterlerle ilgili çalışmalarından dolayı kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Bernard Katz</span>

Sir Bernard Katz Almanya doğumlu biyofizikçi. 1970 yılında Julius Axelrod ve Ulf von Euler ile birlikte nörotransmitterlerle ilgili çalışmaları nedeniyle Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü kazanmıştır. Bernard Katz, İngiltere'de şövalye unvanı almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Norveç Nobel Komitesi</span>

Norveç Nobel Komitesi, Norveç'te 1901'de kurulan organizasyon; Edebiyat alanındaki olağanüstü başarılarına göre kişiler veya kuruluşlara Nobel Ödülü'nü vermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Sune Bergström</span>

Sune Bergström, İsveçli bir biyokimyacı. "Prostoglandinler ve ilişkili biyolojik olarak aktif maddeleri keşiflerinden dolayı" 1982 yılında İsveçli Bengt I. Samuelsson ve Birleşik Krallık vatandaşı Sir John Robert Vane ile birlikte Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü sahipi olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">William Kaelin</span> Harvard Üniversitesi tıp profesörü; Nobel Ödülü

William G. Kaelin Jr., Amerikalı Nobel ödüllü bir hekim ve bilim insanıdır. Harvard Üniversitesi ve Dana-Farber Kanser Enstitüsü'nde tıp profesörüdür. Laboratuvarı tümör baskılayıcı proteinler üzerinde çalışmaktadır. Kaelin, 2016 yılında Albert Lasker Temel Tıbbi Araştırma Ödülü ve AACR Prenses Takamatsu Ödülü'nü aldı. Ayrıca 2019'da Peter J. Ratcliffe ve Gregg L. Semenza ile birlikte Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü'nü kazandı.

2020 itibarıyla, 57 kadın Nobel Ödülü kazandı ve kadınlara toplam 58 Nobel Ödülü verildi. 2020 yılı itibarıyla tam bir sayım henüz tamamlanmamış olsa da, 2019 yılında 866 erkek, 53 kadın ve 24 kuruluşa Nobel Ödüllerinin verildiği görülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Alfred Nobel Anısına İktisadi Bilimler Ödül Komitesi</span>

Alfred Nobel Anısına Sveriges Riksbank İktisadi Bilimler Ödülü Komitesi, Sveriges Riksbank tarafından oluşturulan ve Nobel Komitelerinin Nobel Ödülleri için yaptığı rolün aynısını üstlenen komitedir. Bu, Komitenin Ödül için adaylar önermekten sorumlu olduğu anlamına gelir. Alfred Nobel Anısına İktisadi Bilimler Ödülü Komitesi, İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi tarafından atanır. Akademi prensipte herhangi birini Komiteye atayabilmesine rağmen, genellikle Akademi üyesi olan İsveçli ekonomi veya ilgili konularda profesörlerden oluşur. Kurucu komitenin iki üyesi ve komitenin sonraki üyeleri de Mont Pelerin Derneği ile ilişkilidir.