İçeriğe atla

Nobel Komitesi

Nobel Komitelerinden ikisi, fizik ve kimya için olanlar ile ekonomi için Ödül Komitesi, İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi'nde bulunmaktadır .
Nobel Fizyoloji veya Tıp Komitesi, Karolinska Enstitüsü'nde bulunmaktadır .
Nobel Edebiyat Komitesi İsveç Akademisi'nde bulunmaktadır .
Storting tarafından atanan Norveç Nobel Komitesi, Norveç Nobel Enstitüsü şeklinde kendi destek organına sahiptir.

Nobel Komitesi Nobel Ödülü sahiplerinin seçiminde yer alan çalışmaların çoğundan sorumlu bir çalışma organıdır. Her Nobel Ödülü için bir tane olmak üzere beş Nobel Komitesi vardır.

Bu komitelerden dördü (fizik, kimya, fizyoloji veya tıp ve edebiyat ödülleri) için ödül veren kurumlar, İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi, Karolinska Enstitüsü ve İsveç Akademisi bünyesindeki çalışma organlarıdır. Bu dört Nobel Komitesi yalnızca ödül adaylarını önerirken, nihai karar daha büyük bir mecliste alınır. Bu meclis, fizik,[1] kimya[2] ve edebiyat[3] ödülü akademilerin yanı sıra, Karolinska Enstitüsü'ndeki fizyoloji veya tıp Nobel Meclisinin 50 üyesinden oluşur.[4][5]

Beşinci Nobel Komitesi, Nobel Barış Ödülü'nden sorumlu Norveç Nobel Komitesi'dir. Bu komite, ödül için hem çalışma organı hem de karar organı olduğu için farklı bir statüye sahiptir.[6]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Nobelprize.org: Prize Awarder for the Nobel Prize in Physics 15 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., accessed on March 28, 2014
  2. ^ Nobelprize.org: Prize Awarder for the Nobel Prize in Chemistry 17 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., accessed on March 28, 2014
  3. ^ Nobelprize.org: Prize Awarder for the Nobel Prize in Literature 17 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., accessed on March 28, 2014
  4. ^ Nobelprize.org: Prize Awarder for the Nobel Prize in Physiology or Medicine 17 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., accessed on March 28, 2014
  5. ^ Karolinska Institutet: Nobelpriset - den ärofyllda traditionen 5 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., accessed on March 28, 2014 (İsveççe)
  6. ^ Nobelprize.org: Prize Awarder for the Nobel Peace Prize 15 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., accessed on March 28, 2014

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Nobel Fizik Ödülü</span>

Nobel Fizik Ödülü, İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi tarafından her yıl Stokholm'de Alfred Nobel'in ölüm günü olan 10 Aralık'ta verilir. Bu ödül, Alfred Nobel'in 1895 yılında isteği ile başlatılan ve 1901 yılından beri devam eden 5 Nobel Ödülü'nden birisidir. Diğer kategoriler; Nobel Kimya Ödülü, Nobel Edebiyat Ödülü, Nobel Barış Ödülü, Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü'dür. İlk Nobel Fizik Ödülü, x-ışını keşfinden dolayı sunduğu üstün hizmetlerden dolayı Alman Wilhelm Conrad Röntgen'e verilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Nobel Ödülü</span> İnsanlığa hizmet ödülü

Nobel Ödülü, 27 Kasım 1895 tarihli ve 30 Aralık 1896 tarihinde Stockholm'de açıklanan vasiyetnamesiyle Alfred Nobel tarafından kurulan derneğin verdiği, insanlığa hizmet edenleri ödüllendirmek amacını taşıyan prestijli bir ödüldür. İlk Nobel Ödülleri 1901 yılında verilmeye başlanmıştır. Nobel Ödülleri her yıl Alfred Nobel'in ölüm yıl dönümü olan 10 Aralık'ta verilir.

<span class="mw-page-title-main">Nobel Ödülü sahipleri listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Nobel Ödülleri, İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi, İsveç Akademisi, Karolinska Enstitüsü ve Norveç Nobel Komitesi tarafından kişiler veya kuruluşlara fizik, kimya, edebiyat, barış ve fizyoloji veya tıp alanlarındaki olağanüstü başarılarına verilmektedir. 1895 yılındaki Alfred Nobel'in vasiyeti doğrultusunda, 1896 yılından bu yana Nobel Vakfı tarafından idare edilmekte ve yürütülmektedir. Ekonomi dalında verilen bir başka ödül ise 1968 yılında Sveriges Riksbank ile merkez bankasının İsveç ekonomisine yapmış olduğu katkılar nedeniyle verilmeye başlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Nobel Ekonomi Ödülü sahipleri listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Nobel Ekonomi Ödülü sahipleri, resmi adıyla Alfred Nobel'in Anısına Ekonomik Bilimlerde Sveriges Riksbank Ödülü, ekonomi alanında her yıl İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi tarafından takdim edilir. Nobel Ekonomi Ödülü; Alfred Nobel'in 1895 tarihli vasiyeti üzerine; kimya, fizik, edebiyat, barış ve fizyoloji veya tıp alanlarında olmak üzere beş dalda verilmeye başlanan Nobel Ödülü'nün orijinal beşlisinden biri değildir ve bir Nobel Ödülü olarak kabul edilmez. Ekonomi Ödülü, İsveç merkez bankası Sveriges Riksbank tarafından bankanın 300. yıldönümü olan 1968 yılında kurulmuş ve finanse edilmiş ve o zamandan beri her yıl verilmektedir. Ekonomi Ödülü ilk kez 1969 yılında verilmiş, bu ödülü Ragnar Frisch ve Jan Tinbergen kazanmıştır. Her ödül sahibi, bir madalya, bir diploma ve miktarı yıllara göre değişen nakit para ile ödüllendirilir. 1969 yılında, Ragnar Frisch ve Jan Tinbergen'a toplamda 375.000 İsveç kronu verilmiştir ki bu Aralık 2007 tarihinde 2.871.041 İsveç kronuna eşdeğerdir.

<span class="mw-page-title-main">Carol W. Greider</span>

Carolyn Widney "Carol" Greider, Amerikalı moleküler biyolog. Johns Hopkins Üniversitesi'nde profesör, Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü Direktörü. Elizabeth Blackburn'ün Kaliforniya Üniversitesi'nde yüksek lisans öğrencisi iken, 1984 yılında telomeraz enzimini keşfetti. Greider, kromozom uçlarındaki telomer yapısı ile ilgili araştırmalara öncülük etmiştir. Elizabeth Blackburn ve Jack W. Szostak ile birlikte telomer yapısının telomeraz enzimi ile ilerleyici kısalmalardan nasıl korunduğunu keşfetmesi sebebiyle 2009 Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü'nü kazandı.

<span class="mw-page-title-main">Julius Axelrod</span> Amerikalı biyokimyager (1912 – 2004)

Julius Axelrod Amerikalı biyokimyacı. 1970 yılında Bernard Katz ve Ulf von Euler ile birlikte Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülünü kazanmıştır. Nobel Komitesi o'na ve arkadaşlarına, epinefrin, norepinefrin gibi katekolamin nörotransmitterlerinin salınım ve geri alınım mekanizmaları ile ilgili çalışmalarından dolayı ödülü layık görmüştür. Axelrod, ayrıca epifiz bezi ve uyku-uyanıklık döngüsünü nasıl düzenlendiği ile ilgili önemli katkılarda da bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Ulf von Euler</span> araştırmacı

Ulf Svante von Euler İsveçli farmakolog ve fizyolog. 1970 yılında Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü'nü nörotransmitterlerle ilgili çalışmalarından dolayı kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Baruch Samuel Blumberg</span> Amerikalı hekim (1925 – 2011)

Baruch Samuel "Barry" Blumberg Yahudi kökenli Amerikalı doktor ve 1976 yılı Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü sahibi. Nobel Ödülü'nü enfeksiyöz olduğu gösterilen ilk insan prion hastalığı olan kuru hastalığı üzerine yaptığı çalışmalarla kazanmıştır. Ayrıca 2005 yılından ölümüne kadar Amerikan Felsefe Topluluğu başkanlığını yürütmüştür.

<span class="mw-page-title-main">John Robert Vane</span>

Sir John Robert Vane, İngiliz farmakolog. Çalışmalarıyla aspirinin ağrı kesici ve antienflamatuar etkilerinin anlaşılmasına yardımcı olmuş ve kalp-damar hastalıklarının tedavisinde yol gösterici olmuştur. 1982 yılında Sune K. Bergström ve Bengt I. Samuelsson ile birlikte "prostaglandinler ve ilgili biyolojik olarak aktif maddelerle ilgili keşifleri nedeniyle " Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">William Moerner</span>

William Esco Moerner Amerikan fizikçi ve kimyacı. Süper-çözünürlük mikroskopi alanındaki çalışmalarından dolayı Stefan Hell ve Eric Betzig'le birlikte 2014 yılında Nobel Kimya Ödülü kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Yoshinori Ohsumi</span>

Yoshinori Oshumi ; Japon biyolog ve bilim insanı.

Nobel Ödülü, 1901'den beri Fizik, Kimya, Fizyoloji veya Tıp, Edebiyat ve Barış alanlarındaki başarılar için her yıl verilen uluslararası bir ödüldür. İktisadi Bilimler alanı ödülü 1969'dan beri verilmektedir. Nobel Ödülleri 800'den fazla kişiye verildi.

Nobel Fizyoloji veya Tıp Komitesi, Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü için adaylar önermekten sorumlu Nobel Komitesidir. Nobel Fizyoloji veya Tıp Komitesi, resmi olarak enstitünün bir parçası olmayan ayrı bir organ olan Karolinska Enstitüsü'nün 50 üyeli bir organı olan Nobel Meclisi tarafından atanır. Meclis prensipte herhangi birini Komiteye atayabilmesine rağmen, genellikle Karolinska Enstitüsü'nde aktif olan İsveçli fizyoloji veya tıp dersleri profesörlerinden oluşur. Beş olağan üye dışında, her yıl sadece o yıl için on üye atanır.

Günümüz itibarıyla Nobel Ödülü kazanmış olan 15 Müslüman mevcuttur. Ödül kazanan 15 kişiden 8 tanesi barış dalında, 3 tanesi edebiyat dalında, 3 tanesi kimya dalında ve 1 tanesi fizik dalında ödüle layık görülmüştür. 5 kişi bu ödülü 20. yüzyılda alırken, geri kalan diğerleri 21. yüzyılda almıştır. Nobel Ödülü kazanan ilk Müslüman, 1978'de barış alanında ödül alan Mısır Devlet Başkanı Enver Sedat olmuştur. Ondan bir yıl sonra, 1979'da Nobel Fizik Ödülü'nü kazanan Pakistanlı bilim insanı Muhammed Abdüsselam, aynı zamanda Pakistan'daki Ahmedîlik cemaatinin bir üyesiydi. Ayrıca 2014 yılında, 17 yaşında Nobel Barış Ödülü alan Pakistanlı aktivist Malala Yusufzay, şimdiye kadar Nobel Ödülü kazanmış en genç kişidir.

2020 itibarıyla, 57 kadın Nobel Ödülü kazandı ve kadınlara toplam 58 Nobel Ödülü verildi. 2020 yılı itibarıyla tam bir sayım henüz tamamlanmamış olsa da, 2019 yılında 866 erkek, 53 kadın ve 24 kuruluşa Nobel Ödüllerinin verildiği görülmektedir.

Nobel Ödülü, ilk olarak 1901'de Fizik, Kimya, Fizyoloji veya Tıp, Edebiyat ve Barış alanındaki başarılar için verilen yıllık, uluslararası bir ödüldür. Ekonomi alanında ilgili bir ödül 1969'dan beri verilmektedir. 2019 Nobel ödülleri itibarıyla 916 bireye verilmiştir ve bunların 16' sı siyahidir.

Nobel Ödülü, ilk olarak 1901'de Fizik, Kimya, Fizyoloji veya Tıp, Edebiyat ve Barış alanındaki başarılar için verilen yıllık, uluslararası bir ödüldür. Ekonomi alanında ilgili bir ödül 1969'dan beri verilmektedir. Nobel Ödülleri 900'den fazla kişiye verildi.

<span class="mw-page-title-main">Karolinska Enstitüsü Nobel Meclisi</span>

Karolinska Enstitüsü Nobel Meclisi, Karolinska Enstitüsü'nde bulunan ve Fizyoloji ve Tıp alanında Nobel Ödülü veren kuruluştur. Merkezi, Karolinska Enstitüsü kampüsünün arazisindeki Nobel Forumu'ndadır. Başlangıçta Nobel Meclisi resmi bir organ değil, Karolinska Enstitüsü'ndeki tüm profesörlerin kolektifiydi. 1977'de Nobel Meclisi, Karolinska Enstitüsü'nün ev sahipliğinde ayrı bir özel kuruluş haline geldi. 1984 yılına kadar tüm Karolinska Enstitüsü profesörleri Meclise dahildi ancak 1984'ten itibaren üyelik 50 Karolinska Enstitüsü profesörüyle sınırlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Nobel Fizik Komitesi</span>

Nobel Fizik Komitesi, Nobel Fizik Ödülü için adaylar önermekten sorumlu Nobel Komitesidir. Nobel Fizik Komitesi, İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi tarafından atanır. Akademi prensipte herhangi birini Komiteye atayabilse de, genellikle Akademi üyesi olan İsveçli fizik profesörlerinden oluşur.

<span class="mw-page-title-main">Alfred Nobel Anısına İktisadi Bilimler Ödül Komitesi</span>

Alfred Nobel Anısına Sveriges Riksbank İktisadi Bilimler Ödülü Komitesi, Sveriges Riksbank tarafından oluşturulan ve Nobel Komitelerinin Nobel Ödülleri için yaptığı rolün aynısını üstlenen komitedir. Bu, Komitenin Ödül için adaylar önermekten sorumlu olduğu anlamına gelir. Alfred Nobel Anısına İktisadi Bilimler Ödülü Komitesi, İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi tarafından atanır. Akademi prensipte herhangi birini Komiteye atayabilmesine rağmen, genellikle Akademi üyesi olan İsveçli ekonomi veya ilgili konularda profesörlerden oluşur. Kurucu komitenin iki üyesi ve komitenin sonraki üyeleri de Mont Pelerin Derneği ile ilişkilidir.