İçeriğe atla

NixOS

NixOS
Geliştirici(ler)NixOS topluluğu
NixOS Vakfı[1][2]
İşletim sistemi ailesiLinux (Unix benzeri)
Paket yöneticisiNix
Kaynak türüAçık kaynak
LisansMIT[3][note 1]
Çekirdek türüMonolitik (Linux çekirdeği)
Platform desteğiX86, x86-64, AArch64
Web sitesinixos.org

NixOS, Nix paket yöneticisi kullanan özgür ve açık kaynaklı bir Linux dağıtımıdır. NixOS, değişmez tasarım ve atomik güncelleme modeli kullanır.[4] Bildirimsel programlamaya dayanan bir konfigürasyon sisteminin kullanılması, tekrarlanabilirliği ve taşınabilirliği mümkün kılar.[5]

NixOS, modüller kullanılarak yapılandırılır ve Nixpkgs projesindeki paketleri kullanır. Paket tarifleri ve konfigürasyonları, Nix paket yöneticisiyle birlikte gelen ve bu amaca yönelik olarak oluşturulmuş "Nix dili" ile yazılmıştır.

Tarihçe

2003 yılında, Eelco Dolstra Nix'i bir araştırma projesi olarak başlattı.[6][7] Dolstra, projenin amacının düzgün bir yazılım dağıtım sistemi elde etmek olduğunu söylüyor.[8] Dolstra'nın etkilendiği kişiler arasında Utrecht Üniversitesi'nde doktorasını inceleyen Eelco Visser de vardı.[9] 2006 yılında Armijn Hemel, Utrecht'te yaptığı yüksek lisans tezi olarak NixOS'u sundu.[10]

2015 yılında Hollanda'da, NixOS gibi tamamen işlevsel dağıtım modelini uygulayan projeleri desteklemeyi amaçlayan NixOS Vakfı kuruldu.[11]

Sürüm geçmişi

İsim Tarih
NixOS 13.10 "Aardvark" Ekim 2013
NixOS 14.04 "Baboon" Nisan 2014
NixOS 14.12 "Caterpillar" Aralık 2014
NixOS 15.09 "Dingo" Eylül 2015
NixOS 16.03 "Emu" Mart 2016
NixOS 16.09 "Flounder" Eylül 2016
NixOS 17.03 "Gorilla" Mart 2017
NixOS 17.09 "Hummingbird" Eylül 2017
NixOS 18.03 "Impala" Mart 2018
NixOS 18.09 "Jellyfish" Eylül 2018
NixOS 19.03 "Koi" Mart 2019
NixOS 19.09 "Loris" Eylül 2019
NixOS 20.03 "Markhor" Mart 2020
NixOS 20.09 "Nightingale" Eylül 2020
NixOS 21.05 "Okapi" Mayıs 2021
NixOS 21.11 "Porcupine" Kasım 2021
NixOS 22.05 "Quokka" Mayıs 2022
NixOS 22.11 "Raccoon" Kasım 2022
NixOS 23.05 "Stoat" Mayıs 2023
NixOS 23.11 "Tapir" Kasım 2023

NixOS, Mayıs sonu ve Kasım sonu olmak üzere yılda iki kez kararlı sürüm yayınlar.[12][13][14]

Özellikler

NixOS grafik yükleyicisi

Bildirimsel programlamayla yapılandırma modeli

NixOS'ta, çekirdek, uygulamalar, sistem paketleri ve yapılandırma dosyaları da dahil olmak üzere tüm işletim sistemi, Nix paket yöneticisi tarafından Nix diline göre oluşturulur. Yeni bir sürüm oluşturmak, önceki sürümlerin üzerine yazmaz.[15]

Kaynakça

  1. ^ "Community - nixos.org". 23 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2022. 
  2. ^ "NixOS/nixos-foundation - Github". GitHub. 23 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2022. 
  3. ^ "nixpkgs/COPYING at master · NixOS/nixpkgs · GitHub". Github.com. 2 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2015. 
  4. ^ "What Is an Immutable Linux Distro, and Should You Use One?". HowToGeek.com. 7 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2023. 
  5. ^ "DistroWatch.com: NixOS". Distrowatch.com. 5 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2015. 
  6. ^ Dolstra, Eelco (2003). "Integrating Software Construction and Software Deployment" (PDF). Software Configuration Management. Lecture Notes in Computer Science. 2649. ss. 102-117. doi:10.1007/3-540-39195-9_8. ISBN 978-3-540-14036-8. 21 Nisan 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  7. ^ The Purely Functional Software Deployment Model (PDF) (Ph.D. tez). 2006. 9 Haziran 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  8. ^ Jonatha Lorimer. "The Nix Thesis". 7 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2024. 
  9. ^ "Sander van der Burg's blog: In memoriam: Eelco Visser (1966-2022)". Sander van der Burg's blog. 20 Nisan 2022. 27 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Nisan 2024. 
  10. ^ Dolstra, Eelco. "Purely Functional System Configuration Management". www.usenix.org. 4 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2024. 
  11. ^ "Stichting NixOS Foundation". Nixos.org. 2 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2015. 
  12. ^ "Governance". Nixos.org. 16 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2020. 
  13. ^ "Nix RFCS (Request for Comments)". GitHub. 17 Aralık 2021. 30 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2024. 
  14. ^ "Release Announcements". Nixos.org. 31 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2023. 
  15. ^ Dolstra, Eelco; Hemel, Armijn (7 Mayıs 2007). Purely Functional System Configuration Management (PDF). 11th USENIX workshop on Hot topics in operating systems. San Diego, California, USA: USENIX Association. 10 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2023.  Bilinmeyen parametre |konferansurl= görmezden gelindi (yardım)


Kaynak hatası: <ref> "note" adında grup ana etiketi bulunuyor, ancak <references group="note"/> etiketinin karşılığı bulunamadı (Bkz: )

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Linux Mint</span> Linux tabanlı bir işletim sistemi

Linux Mint, Ubuntu ve Debian temel alınarak geliştirilen, masaüstü kullanıcılarına yönelik bir Linux dağıtımıdır. Linux Mint, "güçlü ve kullanımı kolay, hem de modern, şık bir işletim sistemi" olmayı hedeflemektedir.

<span class="mw-page-title-main">GitHub</span> sürüm kontrol sistemi olarak Git kullanan yazılım geliştirme projeleri için ağ tabanlı bir depolama servisi

GitHub, sürüm kontrol sistemi olarak Git kullanan yazılım geliştirme projeleri için web tabanlı bir depolama servisidir. 8 Şubat 2008 tarihinde Tom Preston-Werner, Chris Wanstrath, P. J. Hyett, Scott Chacon tarafından kuruldu. GitHub özel depolar için ücretli üyelik seçenekleri sunarken, açık kaynaklı projeler için ücretsizdir. Mayıs 2011 itibarıyla GitHub açık kaynaklı projeler tarafından tercih edilen en popüler depolama servisidir.

<span class="mw-page-title-main">Laravel</span>

Laravel, MVC yapısında web uygulamaları geliştirme için tasarlanmış ücretsiz, açık kaynak PHP web uygulama iskeletidir. Laravel, GitHub sitesinde barındırılan kaynak kodu ile birlikte, MIT lisansı altında yayınlandı.

<span class="mw-page-title-main">KDE Plasma 5</span> Vikimedya kategorisi

KDE Plasma 5, Unix benzeri işletim sistemlerinde çalışmak üzere KDE Plasma 4 masaüstü ortamının halefi olarak 15 Temmuz 2014 tarihinde yayınlanan masaüstü ortamıdır.

npm

npm javascript betik dili için geliştirilmiş olan ve Node.js'in standart olarak kabul ettiği bir paket yönetim sistemidir. npm komut satırından çalıştırılır ve uygulamalar için bağımlılık yönetimi sağlar. Ayrıca geliştiricilerin merkezi bir npm kaynağından var olan paketleri kurmasına imkân verir. npm tamamen javascript dili kullanılarak Isaac Z. Schuleter tarafından, PHP'nin PEAR ve Perl'in CPAN sistemlerinden esinlenilerek geliştirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Chef (yazılım)</span>

Chef, Ruby ve Erlang programlama dilleri kullanılarak yazılmış bir yapılandırma yönetimi aracı ve aynı adlı bir şirkettir. Sistem yapılandırma "tariflerini" yazmak için saf Ruby tabanlı özel amaçlı bir programlama dili kullanır. Chef bir şirketin sunucularının yapılandırma ve bakımını düzene sokma görevini yerine getirir ve yeni cihazları gözden geçirmek ve yapılandırmak için Google Cloud Platform, Amazon EC2, OpenStack, Microsoft Azure, Rackspace, Internap ve SoftLayer gibi bulut tabanlı platformlarla bütünleşebilir. Chef tamamen ücretsiz olarak yayınlanan ve Apache Lisansı'na sahip bir özgür yazılımdır. Bunun yanında firma olarak küçük ve büyük sistemlere hitap eden ve bu yönde fiyatlandırmalar sunan çözümleri vardır.

<span class="mw-page-title-main">DNF</span>

DNF ya da Dandified Yum; RPM tabanlı dağıtımlar için paket yöneticisidir. Yum'un yeni neslidir. Fedora 18 ile birlikte tanıtılmıştır ve Fedora'nın 22. sürümünden beri öntanımlı paket yöneticisidir. Yum'daki düşük verim, yüksek bellek kullanımı, bağımlılıkları çözümlemedeki yavaşlık gibi sorunları gidermek için yaratılmıştır. libsolv adlı harici bağımlılık çözümleyiciyi kullanır.

<span class="mw-page-title-main">Zorin OS</span> Ubuntu tabanlı Linux işletim sistemi

Zorin OS, Linux tabanlı bilgisayarlarda yeni olan kullanıcılar için tasarlanan ve desteklenen bir kişisel bilgisayar işletim sistemidir. Yerleşik özelliklerinden biri, kullanıcıların arayüzü Microsoft Windows veya MacOS'un arayüzlerine benzeyecek şekilde değiştirmesine olanak tanımasıdır. Wine ve PlayOnLinux, Zorin OS'ye kurulabilir. Kullanıcıların geçiş ve oyun kolaylığı için Windows yazılımını çalıştırmasına olanak tanır. İşletim sisteminin üç ücretsiz sürümü ve satın alınabilecek bir "Ultimate" sürümü mevcuttur.

GeckoLinux, openSUSE tabanlı bir Linux dağıtımıdır. OpenSUSE Leap'e dayanan Static, ve openSUSE Tumbleweed'e dayanan Rolling olmak üzere iki farklı sürümü yayımlanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Emmabuntüs</span>

Emmabuntüs, Ubuntu / Debian üzerinden geliştirilen ve Emmaüs Toplulukları gibi insani yardım kuruluşlarına bağışlanan bilgisayarların yeniden paketlenmesini kolaylaştırmak için tasarlanmış bir Linux dağıtımıdır.

EndeavourOS, Arch Linux tabanlı bir Linux dağıtımıdır. 2019'da üretimi durdurulan Antergos'un ardılıdır. Antergos gibi, Xfce, Budgie, Cinnamon, Deepin, GNOME, i3, KDE Plasma 5, LXQt ve MATE gibi arayüzleri yükleme imkanına sahip olan grafiksel kurulum sihirbazına sahiptir.

Bu sayfada, kategorize edilmiş bir liste şeklinde önemli Linux dağıtımları hakkında genel bilgiler mevcuttur. Dağıtımlar, kökü olan ana dağıtım veya paket yönetim sistemine göre sınıflandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Devuan</span>

Devuan, systemd yerine sysvinit, runit veya OpenRC kullanan Debian Linux dağıtımının bir çatalıdır. Devuan, systemd gibi projeler tarafından "kilitlenmeyi" önlemeyi amaçlar ve Linux'u diğer Unix sistemlerinden ayırmaktan kaçınmak için diğer init sistemleriyle uyumluluğu korumayı hedefler.

antiX Linux Dağıtımı

antiX ( ) Debian Stable tabanlı bir Linux dağıtımıdır. Nispeten hafiftir ve eski bilgisayarlar için uygundur, ayrıca apt-get paket sistemi ve Debian uyumlu depolar aracılığıyla en son çekirdek ve uygulamaların yanı sıra güncellemeler ve eklemeler sağlar. antiX, özellikle tartışmalı systemd init sistemiyle birlikte gönderilmez veya bu sistemi desteklemez. Sürüm 19'dan beri iki init (başlatma) sistemi çeşidiyle gelir: sysVinit ve runit.

<span class="mw-page-title-main">ClearOS</span>

ClearOS, ClearFoundation tarafından geliştirilmiş ağ geçidi, dosya, yazdırma, posta ve mesajlaşma hizmetlerine sahip bir Linux dağıtımıdır.

<span class="mw-page-title-main">Homebrew (paket yöneticisi)</span>

Homebrew, Apple'ın işletim sistemi macOS ve Linux için geliştirilmiş, yazılım kurulumunu basitleştiren ücretsiz ve açık kaynaklı bir yazılım paketi yönetim sistemidir. Ad, kullanıcının zevkine bağlı olarak Mac'te yazılım oluşturma fikrini önermeyi amaçlamaktadır. Başlangıçta Max Howell tarafından yazılan paket yöneticisi, Ruby on Rails topluluğunda popülerlik kazandı ve genişletilebilirliği için övgü aldı. Homebrew, kullanım kolaylığı ve komut satırı arayüzüne entegrasyonu için önerilmiştir. Homebrew, Software Freedom Conservancy'nin kar amacı gütmeyen bir proje üyesidir ve tamamen ücretsiz gönüllüler tarafından yürütülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Void Linux</span>

Void Linux, sıfırdan tasarlanan ve uygulanan X Binary Package System (XBPS) paket yöneticisini ve "runit init" sistemini kullanan bağımsız bir Linux dağıtımıdır. İkili çekirdek blobları hariç, temel kurulum tamamen özgür yazılımdan oluşur ancak kullanıcılar özel yazılım yüklemek için özgür olmayan resmi bir depoya erişebilir.

<span class="mw-page-title-main">Pop! OS</span>

Pop OS, bilgisayar üreticisi System76 firması tarafından geliştirilen, Ubuntu tabanlı özgür ve açık kaynaklı bir Linux dağıtımıdır. Grafik kullanıcı arayüzü olarak yine System76 tarafından geliştirilen COSMIC masaüstü ortamını kullanmaktadır. Pop! _OS'un hedef kitlesi; bilgisayarı keşfetme ve yaratma aracı olarak kullanan STEM ve yaratıcı profesyoneller olarak belirlenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Clear Linux OS</span> Intel tarafından hazırlanan Linux dağıtımı

Clear Linux OS, Intel'in 01.org açık kaynak platformunda geliştirilen ve sürdürülen bir Linux dağıtımıdır ve performans ve güvenlik vurgusu ile Intel'in mikroişlemcileri için optimize edilmiştir. Optimizasyonları AMD sistemlerini de etkiler. Clear Linux OS, yuvarlanan bir sürüm modelini takip eder. Clear Linux OS, genel amaçlı bir Linux dağıtımı olarak tasarlanmamıştır; DevOps, AI uygulama geliştirme, bulut bilgi işlem ve kapsayıcılar için BT uzmanları tarafından kullanılmak üzere tasarlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kwort Linux</span>

Kwort, CRUX tabanlı bir Linux dağıtımıdır. Kwort'un masaüstü ortamı Openbox'tır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.