İçeriğe atla

Nitröz oksit

Nitröz oksit
Nitröz oksidin kanonik formları
Bağ uzunluklarını gösteren top ve çubuk modeli
Nitröz oksidin boşluk doldurma modeli
Adlandırmalar
Nitrous oxide[1] (tavsiye edilmez)
Diazot oksit[2] (alternatif isim)
Oxodiazen-2-ium-1-ide
Laughing gas, tatlı hava, nitröz, nos, azot protoksit, hiponitröz oksit, diazot monoksit
Tanımlayıcılar
CAS numarası
3D model (JSmol)
8137358
ChEBI
ChEMBL
ChemSpider
DrugBank
ECHA InfoCard100.030.017 Bunu Vikiveri'de düzenleyin
E numaralarıE942 (parlatıcılar, ...)
2153410
KEGG
RTECS numarası
  • QX1350000
UNII
UN numarası1070 (sıkıştırılmış)
2201 (sıvı)
CompTox Bilgi Panosu (EPA)
  • InChI=1S/N2O/c1-2-3 
    Key: GQPLMRYTRLFLPF-UHFFFAOYSA-N 
  • InChI=1/N2O/c1-2-3
  • InChI=1/N2O/c1-2-3
    Key: GQPLMRYTRLFLPF-UHFFFAOYAP
  • N#[N+][O-]
  • [N-]=[N+]=O
Özellikler
Molekül formülüN2O
Molekül kütlesi44,013 g/mol
Görünüm renksiz gaz
Yoğunluk1,977 g/L (gaz)
Erime noktası-90,86 °C (-131,55 °F; 182,29 K)
Kaynama noktası-88,48 °C (-127,26 °F; 184,67 K)
Çözünürlük (su içinde) 1,5 g/L (15 °C)
Çözünürlükalkol, eter, sülfürik asit içinde çözünür
log P0,35
Buhar basıncı5150 kPa (20 °C)
−18,9·10−6 cm3/mol
Kırınım dizimi (nD) 1,000516 (0 °C, 101,325 kPa)
Akmazlık 14,90 μPa·s[3]
Yapı
doğrusal, C∞v
Dipol momenti 0,166 D
Termokimya
Standart molar entropi (S298)
219,96 J/(K·mol)
Standart formasyon entalpisi fH298)
+82,05 kJ/mol
Farmakoloji
N01AX13 (DSÖ)
Soluma
Farmakokinetik:
0,004%
5 dakika
Solunum sistemi
Hukuki durum
  • {{{hukuki_durum}}}
Tehlikeler
GHS etiketleme sistemi:
Piktogramlar GHS04: Basınçlı gaz GHS03: Oksitleyici
İşaret sözcüğü Tehlike
Tehlike ifadeleri H270, H280, H281
Önlem ifadeleri P220, P244, P282, P317, P336, P370+P376, P403, P410+P403
NFPA 704
(yangın karosu)
Parlama noktasıYanıcı değil
Güvenlik bilgi formu (SDS) Ilo.org, ICSC 0067
Benzeyen bileşikler
Benzeyen azot oksitler
Nitrik oksit
Azot trioksit
Azot dioksit
Azot tetroksit
Azot pentaoksit
Benzeyen bileşikler
Amonyum nitrat
Azotür
Aksi belirtilmediği sürece madde verileri, Standart sıcaklık ve basınç koşullarında belirtilir (25 °C [77 °F], 100 kPa).

Nitröz oksit, N2O formülüne sahip, diazot monoksit ve azot protoksit de denen, anestezide kullanılan bir gazdır. Güldürücü gaz (İngilizcede laughing gas denir, Türkçeye bazen gülme/kahkaha gazı diye çevrilir) olarak da bilinmektedir.[4] Oda sıcaklığında renksiz, yanıcı olmayan bir gaz olmakla beraber yüksek sıcaklıklara çıkarıldığında moleküler oksijene benzer bir şekilde güçlü bir yakıcı madde olarak davranır. Suda çözünebilmektedir.[4]

Anestezik ve ağrı kesici özellikleri sebebiyle dişçilik ve cerrahi operasyonlar gibi medikal alanlarda önemli bir yere sahiptir.[4] Halk arasındaki ismi olan "Güldürücü gaz" ismi Humphry Davy tarafından, solunmasıyla birlikte öfori etkisi göstermesiyle verildi.[4] Dünya Sağlık Örgütü'nün Temel İlaçlar Listesi'nde sağlık kuruluşlarında en güvenli ve etkili ilaçlar arasında yer almaktadır. Ayrıca roket itici yakıtlarında yakıcı olarak ve içten yanmalı motorlarda motorun gücünü artırmada rol oynamaktadır.

Kaynakça

  1. ^ "[Nitrous oxide]". Degruyter.com. 24 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2022. 
  2. ^ IUPAC nomenclature of inorganic chemistry 2005. PDF 18 Mayıs 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., p. 317.
  3. ^ Takahashi, Mitsuo; Shibasaki-Kitakawa, Naomi; Yokoyama, Chiaki; Takahashi, Shinji (1996). "Viscosity of Gaseous Nitrous Oxide from 298.15 K to 398.15 K at Pressures up to 25 MPa". Journal of Chemical & Engineering Data. 41 (6): 1495-1498. doi:10.1021/je960060d. ISSN 0021-9568. 
  4. ^ a b c d O'Donnell, Aidan (2012). Anaesthesia : a very short introduction (1. bas.). Oxford, Birleşik Krallık: Oxford University Press. ISBN 978-0199584543. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Petrol</span> doğal olarak oluşan yanıcı sıvı

Petrol, neft ya da yer yağı, hidrokarbonlardan oluşmuş, sudan yoğun kıvamda, koyu renkli, arıtılmamış, kendisine özgü kokusu olan, yer altından çıkarılmış doğal yanıcı mineral yağı. Latincede taş anlamına gelen "petra" ile yağ anlamına gelen "oleum" sözcüklerinden oluşmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Karbondioksit</span> Renksiz, kokusuz, yoğunluğu 152,0 °Cde ve 36 atmosfer basıncında kolayca sıvılaşan ekşimsi tatta bir gaz (CO2)

Karbondioksit, kovalent bağlı bir karbon ve iki oksijen atomundan oluşan moleküle sahip, normal koşullarda gaz hâlinde bulunan bileşiğin adıdır. Renk ve kokusu yoktur. Kimyasal formülü CO2 şeklinde olup molekül ağırlığı 44,009 g/mol'dür. Karbon içeren besin maddelerinin metabolize edilmesi sonucu meydana gelen bir son üründür. Küresel ısınmada önemli bir pay sahibidir. Yerden yansıyan güneş ışınlarının atmosferden çıkma oranını azaltır.

<span class="mw-page-title-main">Wyoming</span> Amerika Birleşik Devletlerinde eyalet

Wyoming, ABD'nin bir eyaletidir. Başkenti Cheyenne'dir. Wyoming'in yıllık ekonomik üretimi 27,4 milyar dolardır. Bölgenin dağlık olmasına karşın tarım faaliyetleri geçmişten bugüne dek sürmektedir. Ayrıca doğalgaz, uranyum, kömür gibi doğal kaynakları mevcuttur. ABD'nin en az nüfusa sahip eyaletidir.

<span class="mw-page-title-main">Klima</span>

Klima, elektrikli klima veya pasif soğutma ve havalandırmalı soğutma dâhil olmak üzere çeşitli diğer yöntemlerin kullanımıyla daha konforlu bir iç ortam elde etmek için kapalı bir alandaki havanın ısı ve nem kontrol edilmesi işlemidir. Klima, "ısıtma, havalandırma ve klima" (HVAC) sağlayan sistem ve teknikler ailesinin bir üyesidir.

<span class="mw-page-title-main">Turbofan</span> jet motor türü

Turbofan, itişi egzoz gazıyla beraber, ön kısımdaki geniş fanla da sağlanan güvenilir ve bakımı kolay jet motoru tipidir. Ön kısmı büyük, arka kısmı koni şeklinde ve daha küçüktür. Genelde yolcu uçaklarında kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Amonyak</span> Gaz bileşiği

Amonyak, formülü NH3 olan; azot atomu ve hidrojen atomundan oluşan renksiz, keskin ve rahatsız edici kokulu bir bileşiktir. OH- iyonu içermediği hâlde suda zayıf baz özelliği gösterir. Bir amonyak molekülü, bir azot ve üç hidrojen atomundan oluşur. Oda sıcaklığında gaz hâlde bulunan bileşiğin ticari formu sulu çözeltiyi içermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Ozon</span> 3 oksijen atomundan oluşan renksiz bir gaz

Ozon gazı (O3), 3 oksijen atomundan oluşan molekülleriyle renksiz bir gazdır ve atmosferin üst katmanlarında yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Azot monoksit</span>

Azot monoksit, kimyasal formülü NO olan bir bileşiktir. Bu gaz, -insanlar da dahil olmak üzere- memelilerin vücutlarında önemli bir sinyal molekülü olmasının yanı sıra kimyasal endüstride de önemli bir ara üründür. Ayrıca NO, araba motorları ve elektrik santralleri tarafından üretilerek hava kirliliğine neden olur.

<span class="mw-page-title-main">Gaz türbini</span> içten yanmalı motor tipi

Gaz türbini, bir tür sürekli ve içten yanmalı motordur. Bütün gaz türbinlerinde ortak bulunan ana bileşenler aşağıdaki gibidir:

Sıcaklık ve basınç için standart koşullar ya da normal şartlar farklı veri setleri arasında karşılaştırma oluşturmaya izin vermek için kurulmuş olan deneysel olçümler için standart koşullardır. En çok kullanılan International Union of Pure and Applied Chemistry (IUPAC) ve National Institute of Standards and Technology (NIST) standartlarıdır. Bunlar tüm dünya tarafında kabul edilmese de en çok kullanılar standart setlerdir. Diğer organizasyonlar kendi standartları için çeşitli alternatifler bulmuşlardır.

<span class="mw-page-title-main">Roket motoru</span>

Roket motoru, genellikle yüksek sıcaklıktaki gaz olan yüksek hızlı itici bir sıvı jeti oluşturmak için tepkime kütlesi olarak depolanmış roket itici gazlarını kullanır. Roket motorları, Newton'un üçüncü yasasına göre kütleyi geriye doğru fırlatarak itme üreten tepki motorlarıdır. Çoğu roket motoru, gerekli enerjiyi sağlamak için reaktif kimyasalların yanmasını kullanır, ancak soğuk gaz iticileri ve nükleer termal roketler gibi yanmayan biçimleri de mevcuttur. Roket motorları tarafından tahrik edilen araçlara genellikle roket denir. Roket araçları, çoğu yanmalı motorun aksine kendi yükseltgen taşır, bu nedenle roket motorları, uzay aracını ve balistik füzeleri itmek için bir boşlukta kullanılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Uzay mekiği ana motoru</span> NASAnın uzay aracına monte edilmiş kriyojenik sıvı yakıt roket motoru

Aerojet Rocketdyne RS-25 diğer adıyla Uzay Mekiği Ana Motoru, dondurucu sıvı yakıtlı bir roket motorudur. NASA’nın uzay istasyonunda kullanılmıştır ve fırlatma rampasında kullanılması düşünülmüştür ve Rocketdyne şirketi tarafından Birleşik devletlerde yapılmıştır. RS-25 dondurucu sıvı hidrojeni ve sıvı oksijeni yakar ve her bir motor kalkış esnasında 1,859 kN(418,000 lb) güç üretir. RS-25 60’lı yılların izinden gitmesine rağmen motorun gelişime açık olması nedeniyle çeşitli geliştirmelere uğramıştır. 1 Nisan 1981 tarihinde ilk denenmesinin yapılmasıyla beraber RS-25 güvenlik, bakım ve motor güvenilirliği açısından birçok geliştirmeye uğramıştır.

Etilen oksit veya oksiran (C2H4O), hafifçe tatlı kokusu olan renksiz, zehirli ve yanıcı bir gazdır. Halkalı bir eter ve en basit epoksittir: bir oksijen atomu ve iki karbon atomundan oluşan üç üyeli bir halkadır. Gerilmiş bir halka olduğu için etilen oksit, halka açılmasıyla sonuçlanan bir dizi katılma reaksiyonlarına kolayca katılır.

<span class="mw-page-title-main">Çinko oksit</span> kimyasal bileşik

Çinko oksit, ZnO formülü ile gösterilen bir inorganik bileşik. ZnO, suda çözünmeyen beyaz bir tozdur ve yaygın olarak kauçuk, plastik, seramik, cam, çimento, yağlayıcı, boya, merhem, yapıştırıcı, sızdırmazlık maddesi, pigment, yiyecekler, bataryalar, ferritler, yangın geciktiriciler ve ilk yardım bantları gibi kullanım alanlarına sahiptir. Mineral çinkoit, doğal olarak meydana gelmesine rağmen, çoğu çinko oksit sentetik olarak üretilir.

Mikrotürbinler, pistonlu motor turboşarjlarından, uçak yardımcı güç ünitelerinden (APU) veya küçük jet motorlarından, buzdolabının boyutundan geliştirilen 25 ila 500 kilowatt gaz türbinidir. 30-70 kW olan ilk türbinler, 200-250 kW'a kadar geliştirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Pratt & Whitney TF30</span>

Pratt & Whitney TF30, aslen Pratt & Whitney tarafından ses altı F6D Füze filosu savunma avcı uçağı için tasarlanmış askeri bir düşük baypaslı turbofan motorudur, ancak bu proje iptal edilmiştir. Daha sonra süpersonik tasarımlar için bir afterburner ile uyarlandı ve bu formda, F-111 ve F-14A Tomcat'i çalıştırmanın yanı sıra A'nın ilk versiyonlarında da kullanılmaya devam eden dünyanın ilk yanma sonrası turbofan üretimi oldu. -7 Art yakıcı olmadan Corsair II. TF30'un ilk uçuşu 1964'te yapıldı ve üretim 1986 yılına kadar devam etti.

<span class="mw-page-title-main">Pratt & Whitney F135</span>

Pratt & Whitney F135, Lockheed Martin F-35 Lightning II için tek motorlu bir saldırı savaşçısı için geliştirilmiş bir art yakıcı turbofandır. F-35A ve F-35C'de kullanılan Geleneksel Kalkış ve İniş (CTOL) varyantı ve ileri kaldırma fanı içeren F-35B'de kullanılan iki döngülü Kısa Kalkış Dikey İniş (STOVL) varyantı olmak üzere iki çeşidi vardır. İlk üretim motorları 2009 yılında teslim edildi.

<span class="mw-page-title-main">General Electric J79</span>

General Electric J79, çeşitli savaş ve bombardıman uçaklarında ve süpersonik bir seyir füzesinde kullanılmak üzere inşa edilmiş eksenel akışlı bir turbojet motorudur. J79, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki General Electric Aircraft Engines tarafından ve dünya çapında birçok başka şirket tarafından lisans altında üretildi. Başlıca kullanımları arasında F-104 Starfighter, B-58 Hustler, F-4 Phantom II, A-5 Vigilante ve IAI Kfir vardı.

<span class="mw-page-title-main">İvçenko-Progress AI-322</span> Ukrainian afterburning turbofan engine

İvçenko-Progress AI-322, AI-222 motorundan geliştirilen düşük baypaslı turbofan motor ailesidir.

Metoksifluran, öncelikle travmayı takiben ağrıyı azaltmak için kullanılan bir ilaçtır. Tıbbi prosedürlerin bir sonucu olarak kısa süreli ağrı atakları için de kullanılabilir. Ağrının azalması hızlı ve kısa sürelidir. Yalnızca doğrudan tıbbi gözetim altında kullanılması önerilir.