İçeriğe atla

Nisan tezleri

Nisan tezleri'nin orijinal el yazımı taslak metni
Lenin, Ağustos 1917

Nisan Tezleri (Rusça: апрельские тезисы), 1917 Şubat Devrimi ile Rusya'daki Çarlık rejiminin devrilmesi üzerine sürgünde bulunduğu İsviçre’den, Mühürlü Tren ile Rusya’nın başkenti Petrograd’a gelen Bolşevik lider Lenin tarafından ilan edilen ve parti tarafından izlenmesi gereken siyasi hattı anlatan açıklamalar. Tezler daha çok Rusya’nın içinde bulunduğu durumu tahlil etmekte ve Bolşevikler tarafından yapılması gerekenleri sıralamaktadır.

Tezlerde Lenin “Tüm İktidar Sovyetlere” sloganında da görüldüğü gibi iktidarın işçi, asker ve köylülerin kendiliğinden kurdukları taban örgütlenmesi olan Sovyetler tarafından alınmasını savunur. Ayrıca Geçici Hükûmet ile hiçbir şekilde iş birliği yapılmamasını önerir. Nisan Tezleri Bolşevik siyasi hattını belirleyen ve Temmuz Günleri ile Ekim Devrimini etkileyen, leninizmin temellerinin atılmasını sağlayan öneme sahiptir.

Arka plan

Tezlerin Lenin tarafından açıklandığı Nisan 1917'de Rusya birkaç ay öncesine göre çok değişmiştir. Şubat Devrimi ile Çar II. Nikolay devrilmiştir. Başa geçen Geçici Hükûmet ülkede iktidar olmaya çalışacaktır. Başbakan olan Georgi Lvov ve sonrasında Aleksandr Kerenski liberal ve ılımlı sosyalistler tarafından kurulan hükûmetlere başkanlık edeceklerdir. Ancak Geçici Hükûmet tam otoriteye sahip konumda değildir. Şubat Devriminden sonra tabanda işçilerin, askerlerin ve köylülerin kurdukları Sovyet organların varlığı ve azımsanmayacak gücü ikili iktidar durumu yaratmıştır.

Şubat Devriminden sonra sürgünde İsviçre’de bulunan Lenin derhal Rusya’ya dönmek ister. Ancak ülkeye geri dönmesi çok zordur çünkü I. Dünya Savaşı sürmektedir ve o tarafsız İsviçre’de sıkışıp kalmıştır. İsviçreli komünist Fritz Platten, Lenin ve beraberindeki Rus sürgünlerin Rusya’ya dönebilmesi için Almanya İmparatorluğu ile temas kurar. Özellikle II. Wilhelm radikal sosyalist görüşleriyle bilinen Bolşevik liderin Rusya’ya dönerek Almanya ile savaş halinde olan Rusya’yı savaş dışına bırakabileceğini düşünür. Bu sayede Almanya Batı Cephesine asker kaydırabilecektir. İki taraf da Fritz Platten aracılığında Rus sürgünlerin Almanya’dan Mühürlü Tren olarak adlandırılan trenle geçmesinde anlaşır. İsveçli komünistler Otto Grimlund ve Ture Nerman sayesinde İsveç'ten geçen Lenin, İsviçre-Almanya-İsveç-Finlandiya üzerinden 3 Nisan (16 Nisan) 1917 günü Petrograd’a ulaşmış olur.

Tezler

Nisan Tezleri, Bolşevik yayın organı Pravda’da yayınlanır ve Lenin tarafından 4 Nisan 1917 günü Tüm Rusya İşçi ve Asker Temsilcileri Sovyeti Konferansının birleşiminde ilan edilir:

  • Geçici Hükûmetin burjuva karakteri ilan edilir ve bu hükûmete destek verilmemesi gerektiği belirtilir. Hükûmetin Rusya halklarına verdiği her vaadin yalan olduğu ifşa edilmelidir. I. Dünya Savaşı emperyalist bir savaş olarak mahkûm edilir ve tüm ülke sosyal demokrat partilerine çağrı yapılarak “devrimci bozgunculuk” yapılması savunulur.
  • Rusya'nın devrimci bir süreçten geçmekte olduğu belirtilir. Ancak işçi sınıfının yeterli olmayan sınıf bilinci ve örgütlülüğü nedeniyle iktidar burjuvazinin eline geçmiştir. Devrimin ikinci aşamasında iktidar işçi sınıfının ve köylülüğün en yoksul kesimlerinin eline geçmelidir.
  • Bolşeviklerin Sovyet organlarında sadece bir azınlık olduğu teslim edilir. SR'lar başta olmak üzere tüm küçük burjuva oportünist partilerin burjuvaziye yaranmaya çalıştıkları öne sürülür.
  • Oluşturulmaya çalışılan parlamenter bir cumhuriyetin geri bir istek olduğu savunulur. Bunun yerine tüm ülkede tabandan örgütlenen İşçi ve Köylü Vekilleri Sovyet Cumhuriyeti kurulmalıdır.
  • Polis, ordu ve bürokrasinin dağıtılması gerekliliği belirtilir. Yeni düzende tüm yetkililer seçimle başa gelecek ve her zaman değiştirilebilecektir, ayrıca maaşları iyi bir işçinin ortalama ücretini geçmeyecektir.
  • Toprak sorunu bütün ağırlığıyla Köylü Sovyetlerinin gündemine taşınmalıdır. Bütün topraklara el konulmalı ve ülkedeki topraklar kamulaştırılmalıdır. El konan topraklar Köylü Vekilleri Sovyetleri tarafından hak sahiplerine dağıtılacaktır. Büyük topraklarda yerel Sovyetlerin denetiminde örnek çiftlikler kurulmalıdır.
  • Ülkedeki tüm bankalar tek bir ulusal banka olarak birleştirilecektir ve İşçi Vekilleri Sovyetinin denetimine girecektir.
  • Partinin derhal acil gündemlerin görüşülmesi için bir kongre yapması savunularak bu toplantıda aşağıdaki hususların tamamlanması talep edilir:
1.Emperyalizm ve emperyalist savaş konusunda parti programı değiştirilmelidir.
2.Devlet ile ilgili olarak asgari program güncellenmeli ve parti ismi değiştirilmelidir. Savaş öncesinde sosyalizme ihanet eden sosyal demokratlardan ve burjuvaziyi savunanlardan ayrılmak için partinin ismi Komünist Parti olarak değiştirilmelidir.[1]
  • Sosyal demokratların örgütlenmesine karşı olacak şekilde yeni ve devrimci bir enternasyonal örgütlülük oluşturulmalıdır.[2]

Etkileri

Bolşevikler Şubat Devrimini beklememektedir ve örgütsel olarak hazırlıksız yakalanırlar. O dönemde Rusya'da çok az Bolşevik lider bulunmaktadır. Lenin, Stalin, Matvei Muranov, Lev Kamenev ve Grigori Zinoviev gibi Bolşevik liderler ya ülke dışında ya da ülke içinde sürgündedir. Özellikle ülke içindeki sürgünden geri dönen Kamenev, Muranov ve Stalin Geçici Hükûmet ile daha ılımlı bir politika güdeceklerdir.[3] Ancak onların gelmesinden önce bunun aksini savunan ikincil Bolşevik liderlerden Aleksandr Şlyapnikov ve Vyaçeslav Molotov bu ekibin gelmesiyle tasfiye edilecektir. Lenin'in tam bu sırada ülkeye dönmesi Bolşevikleri farklı bir doğrultuya sokacak ve partililerin duruma bakışını netleştirecektir.

İlk başta tüm partinin karşı çıktığı Nisan Tezlerini yılmadan tek tek bütün partililere anlatan ve onları ikna eden Lenin, Ekim Devrimine giden yolda çok önemli bir ideolojik açılım yapmış olur.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Lenin bu düşüncesini “Sosyalizm ve Savaş” adlı eserinde de savaş sürmekteyken belirtmiştir.
  2. ^ Komintern (Komünist Enternasyonal) olarak da bilinen III. Enternasyonal 1919 yılında Moskova’da kurulacaktır.
  3. ^ 18 Mart 1917 tarihli Pravda No.12 içindeki yazısında Stalin Geçici Hükümeti ılımlı şekilde eleştirmektedir 20 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) 19 Mayıs 2021 tarihinde erişilmiştir

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Bolşevizm</span> Devrimci Marksist ideoloji

Bolşevik, çoğunluktan yana anlamına gelen Rusça kelime, 1903 yılında düzenlenen Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi'nin İkinci Kongresi'nde Vladimir Lenin ve Julius Martov arasında yeni kurulmakta olan partinin üyelik tanımı üzerine başlayan görüş ayrılığı sonucu yaşanan ayrışmadaki taraflardan Lenin yanlısı grup. Kongrede Lenin yanlıları çoğunlukta olduğu için Rusça çoğunluk anlamına gelen Bolşevik olarak, azınlıktaki Martov yanlıları da Menşevik olarak adlandırılacaktır.

<span class="mw-page-title-main">Marksizm</span> Alman filozof Marxın düşüncelerine dayanan devrimci sosyalist akım

Marksizm, özgün bir siyasal felsefe akımı, tarihin diyalektik materyalist bir yorumuna dayanan ekonomik ve toplumsal bir dünya görüşü, kapitalizmin Marksist açıdan çözümlenmesi, bir toplumsal değişim teorisi, Karl Marx'ın ve Friedrich Engels'in çalışmalarından çıkarılan, insanın özgürleşmesiyle ilgili bir düşünce sistemidir.

<span class="mw-page-title-main">Komünist parti</span> işçi sınıfının önderliğinde üretim araçlarının mülkiyetinin kolektifleştirilmesini hedefleyen siyasi parti

Komünist parti, işçi sınıfının önderliğinde üretim araçlarının mülkiyetinin kolektifleştirilmesini hedefleyen ve tüm dünyada herkesten yeteneğine göre, herkese ihtiyacı kadar ilkesi doğrultusunda sınıfsız, sınırsız ve sömürüsüz bir dünya kurmayı amaçlayan yasal veya yasa dışı olarak örgütlenen, silahlı kanadı da bulunabilen siyasi parti.

Leninizm veya Lenincilik, Marksizm üzerine kurulmuş siyâsî ve iktisâdî bir teoridir.

<span class="mw-page-title-main">Ekim Devrimi</span> Sovyetler Birliğinin kurulmasının yolunu açan, Lenin ve diğer devrimcilerin önderliğinde gerçekleştirilen devrim

Ekim Devrimi, Bolşevik Devrimi, Rus Devrimi ya da Büyük Ekim Sosyalist Devrimi, ayrıca bilinen adı ile Ekim Ayaklanması, Rusya’da Jülyen takvimine göre 25 Ekim 1917’de, Petrograd’daki geçici hükûmetin devrilerek iktidarın Lenin önderliğindeki Bolşeviklere geçmesini sağlayan ve Sovyetler Birliği’nin kurulmasına yol açan olaydır.

<span class="mw-page-title-main">Menşevik</span> SSCB öncesi Rusyada bir siyasi grup

Menşevikler Rus Sosyal Demokrat İşçi Partisinin 1903 yılında yapılan 2. Konferansında Lenin ile Julius Martov arasında yaşanan fikir ayrılıkları sonucu partinin bölünmesi sonucu ortaya çıkan iki gruptan birisidir.

Troçkizm, Marksizm'in Troçki'nin bakış açısıyla yorumlanmasıdır. Aynı zamanda 1917 Ekim Devrimi'nden sonra ortaya çıkmış bir ayrımı ifade eder. Sovyetler Birliği'nde "sol muhalefet" olarak örgütlenmiş, Troçki'nin kurduğu 4. Enternasyonal'le başlayarak günümüze kadar gelmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Komintern</span> uluslararası kuruluş

Komintern 1919 Martında, savaş komünizmi döneminin (1918-1921) ortasında Vladimir Lenin ve Sovyetler Birliği Komünist Partisi tarafından kurulan, "silahlı kuvvetler de dahil tüm mümkün araçlarla uluslararası burjuvaziyi yıkmak ve devletin tamamen yok oluşu için bir geçiş aşaması demek olan Uluslararası Sovyet Cumhuriyetini yaratmak için" mücadele etme amacı güden uluslararası bir komünist örgüt.

<span class="mw-page-title-main">Halk Komiserleri Konseyi</span>

Halk Komiserleri Konseyi veya Rusça isminden kısaltmayla Sovnarkom, 1917 Ekim Devrimi'nden sonra Sovyetler Birliği'nde en yüksek hükûmet organı. İlk Sovnarkom başkanı Lenin'dir. Lenin'in ölümünden sonra Stalin'in Komünist Parti Genel Sekreteri olarak iktidara gelmesiyle birlikte ülke yönetiminde en etkili makam genel sekreterlik olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği Komünist Partisi</span> Sovyetler Birliğini yöneten parti

Sovyetler Birliği Komünist Partisi, Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi'nin Bolşevik kanadınca kurulan ve 1917 Büyük Ekim Sosyalist Devrimi'nden sonra 1991 yılına dek Sovyetler Birliği'ni yöneten parti. Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi olarak iktidara gelen parti 1918 yılında Komünist Parti adını aldı.

<span class="mw-page-title-main">Şubat Devrimi</span>

Şubat Devrimi, I. Dünya Savaşı sırasında 1917'de ortaya çıkan devrimci harekettir. Devrim, 1917'de Rusya'da gerçekleşen iki devrimden ilkiydi.

<span class="mw-page-title-main">Temmuz Günleri</span>

Temmuz Günleri, 1917 yılında Rusya’da Sankt-Peterburg şehrinde 3 - 7 Temmuz günleri arasında meydana gelen olayları anlatır. Olaylarda askerler ve sanayi işçileri Geçici Hükûmete karşı yoğun protesto gösterileri düzenlemişlerdir. Gösterilerin örgütlenmesinde bulunmamalarına rağmen Bolşevikler çoğu kendi parti sempatizanlarından oluşan gösterilere öncülük yapmaya çalışmışlar ve kontrol altına almaya çalışmışlardır. Geçici Hükûmete bağlı ordu birlikleri göstericileri ateş açarak dağıtmış ve Bolşeviklere karşı saldırılarda bulunmuşlardır. Bolşeviklerin lideri Lenin yeraltına çekilmiş ve çok sayıda Bolşevik önder tutuklanmıştır. Temmuz Günleri, Ekim Devrimi öncesinde Bolşeviklerin büyümesinde ve etkisinde bir düşüş dönemine karşılık gelir.

<span class="mw-page-title-main">Matvey Muranov</span>

Matvei Konstantinoviç Muranov Ukrayna doğumlu Bolşevik devrimci ve Sovyet siyasetçisi.

<span class="mw-page-title-main">Mühürlü Tren</span>

Mühürlü Tren, I. Dünya Savaşı sırasında İsviçre'de sürgünde bulunan Rus Bolşevik lider Lenin ve beraberindekilerin 1917 yılı Şubat Devrimi ile birlikte yıkılan Çarlık rejiminden sonra Rusya'ya dönmelerini sağlayan çok taraflı organizasyonu anlatır. İsviçre sınırından sonra Almanya İmparatorluğu topraklarından geçen devrimcileri taşıyan tren, diplomatik olarak dokunulmaz olduğu ve yolcularının Almanya'da inmesi yasak olduğundan mühürlü tren ismi kullanılmıştır. Yolculuğun sonunda Lenin ve beraberindekiler İsviçre-Almanya-İsveç-Finlandiya üzerinden Sankt-Peterburg'a ulaşmışlardır. Lenin'in Rusya'ya gelişi Rus Devriminin kaderini etkilemiş ve gelir gelmez açıkladığı Nisan Tezleri ile Bolşevikleri iktidarın alınması doğrultusunda yeniden örgütlemiştir. Süreç sonunda Bolşevikler Ekim Devrimi ile iktidarı alacaklardır.

<span class="mw-page-title-main">Barış Kararnamesi</span>

Barış Kararnamesi, Bolşevik lider Lenin tarafından yazılan ve Ekim Devrimi ile iktidarın alınmasından sonra 26 Ekim 1917 günü 2. Tüm-Rusya Sovyetleri Kongresi tarafından onaylanan kararname. Kararname 9 Kasım 1917 [E.U. 27 Ekim 1917] tarihli ve 208 numaralı İzvestiya gazetesinde yayınlanmıştır. Karara göre Rusya I. Dünya Savaşından derhal çekilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Petrograd Sovyeti</span>

Petrograd Sovyeti veya tam adıyla Petrograd İşçi ve Asker Vekilleri Sovyeti, Sankt-Peterburg şehrinde 1917 Şubat Devrimi ile Çarlık Rusyasının dağılmasından sonra şehirde işçi ve cephedeki askerler tarafından kurulan temsil organı. Geçici Hükûmet ile sürekli rekabet hâlinde olmuş, Temmuz Günleri'nden sonra bastırılmış, Ekim Devrimi ile birlikte iktidar organı hâline gelmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Geçici Hükûmet (Rusya)</span> Rusya’da Şubat Devriminin ardından Çar II. Nikolay’ın tahttan feragat etmesi üzerine kurulan ve ülkeyi yönetmeye çalışan hükûmet

Rusya Geçici Hükûmeti, Rusya'da Şubat Devriminin ardından Çar II. Nikolay’ın tahttan feragat etmesi üzerine kurulan ve ülkeyi yönetmeye çalışan hükûmet. Geçici Hükûmet, öne çıkan lideri ve başbakan Aleksandr Kerenski’den dolayı Kerenski Hükûmeti olarak da bilinir. Ekim Devrimi ile birlikte iktidarı alan Bolşevikler, Geçici Hükûmetin ve hükûmetin kurduğu Rusya Cumhuriyeti'nin yaklaşık sekiz aylık iktidarına son vermiştir.

Tüm Rusya Kurucu Meclisi, Rusya’da 1917 Ekim Devriminden sonra toplanan ve demokratik seçimlerle seçilmiş olan yasama organı. 5-6 Ocak 1918 günlerinde sadece 13 saat toplanabilmiştir. Sovyet iktidarını tanımayı reddettiği için Bolşevikler tarafından lağvedilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Mihail Kalinin</span> Bolşevik devrimci

Mihail İvanoviç Kalinin, 1919-1946 yılları arasında Yüksek Sovyet Prezidyumu Başkanı olmuş Bolşevik devrimci. 1926 yılından itibaren Sovyetler Birliği Komünist Partisi (SBKP) Politbüro üyesi olmuştur. SBKP Genel Sekreteri Josef Stalin’in yakın çalışma arkadaşı ve "Eski Bolşevik"tir.

<span class="mw-page-title-main">Mihail Tomski</span>

Mihail Pavloviç Efremov "Tomski" fabrika işçisi, sendikacı ve Bolşevik önder. Politbüro ve Tüm Rusya Sendikalar Merkez Konseyi üyesi. Eski Bolşeviklerdendir.