İçeriğe atla

Nilometre

Roda Adası'nda Emevî halifesi Abdülmelik tarafından yaptırılan Nilometre
Roda Adası'nda bulunan nilometrenin çizimi, y. 1800

Nilometre, yıllık sel mevsimi boyunca Nil Nehri'nin berraklığını ve su seviyesini ölçmek için kullanılan bir yapıdır.

Nil taşkınlarının ölçülmesi MÖ 3000 yıllarından beri yapılıyordu. En basit şekilde yüksek kayalara ölçek koyarak taşkının seviyesi ölçülüyordu. Daha gelişmiş bir yöntem ise nilometre idi. Nilometre 2,4 metre çapında büyük kireç taşı bloklardan yapılmış, içine merdivenle inilen dairesel bir kuyuydu.[1] Bu odada bir taş sütunun üzerine seviyeler işaretlenmişti ve iki üç yerden Nil Nehri ile bağlantı sağlanmıştı. Böylece Nil'in sularının ne kadar yükseldiği düzenli olarak saptanabiliyordu. Feyyum barajını yaptıran III. Amenemhat zamanında nilometreler geliştirilerek vergi almalarda bunlardan yararlanıldı.[2] Strabon, Elefantin ve Memfis'te gördüğü bu kuyuları anlatır ve taşma seviyesinin tespit edilmesinden sonra insanlara haber verildiğini de belirtir.[2] Eğer nilometre verimli bir hasat dönemi olacağını öngörüyorsa vergiler de ona göre artırılıyordu.[1]

Evliya Çelebi'nin aktarımına göre Nil'in sularının ne kadar yükseldiğini anlamak için Kahire'deki Ravda (Roda) adasında "Ümmü’l-kıyâs" adında bir Nilometre vardır. Evliya Çelebi'ye göre Nuh tufanından sonra Kıptî devletinde Kalimun Hakim adında bir kâhin tarafından inşa edilmiştir. Ondan sonra da Hasaylim adında, mühendislik konusunda üstün bir kâhin "Ümmü'l-kıyas"ı o günkü şekline getirmiştir. Gelibolulu Mustafa Âlî'ye göre bu yapı İdris peygamber tarafından, İbrahim bib Bali'nin Hikmetnâme'sine göre ise Yusuf peygamber tarafından yapılmıştır.[3]

Kaynakça

  1. ^ a b Erman Ertuğrul, Mısır'da Vergileri Hesaplayan 2200 yıllık yapı 12 Ekim 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., nationalgeographic.com'un Ancient Device for Determining Taxes Discovered in Egypt 12 Ekim 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. yazısından çeviri
  2. ^ a b Onur Günday, Nil: Eskiçağ'dan Ortaçağ'a Mısır'a Hayat Veren Nehir 12 Ekim 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Coğrafya'da Yeni Yaklaşımlar, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir 2015
  3. ^ Esma Şahin, Klasik Türk Edebiyatı Metinlerinde Nil Nehri 12 Ekim 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi 19, İstanbul 2017

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Eski Krallık</span>

Eski Krallık MÖ 3. bin yıllık döneme verilen addır. Mısır ilk defa bu dönemde medeniyet gelişmişliği ve başarıları açısından devamlı zirvededir. Bu dönem "Krallık" dönemleri olarak adlandırılan üç dönemden ilkidir, bunlar Nil Vadisi'nde medeniyetin en yüksek olduğu dönemlerdir. Eski Krallık genellikle Mısır'ın Üçüncü Hanedan'dan Altıncı Hanedan'a kadar yönetildiği zaman aralığından bahseder. Ayrıca birçok mısırbilimci, Memphisli yedinci ve sekizinci hanedanları Memphis merkezi idari yapılanmasının devamı olması nedeniyle Eski Krallık içinde sayar. Eski Krallık dönemini, mısırbilimciler tarafından Birinci Ara Dönemi olarak adlandırılan ayrılık ve göreli kültürel düşüş dönemi takip eder.

<span class="mw-page-title-main">Deşt-i Kıpçak</span> Tarihsel bir bölge

Deşt-i Kıpçak, Kafkas Dağları'nın kuzeyinde, Dinyester ile İrtiş ırmakları arasındaki bölgenin tarihsel adı. Kıpçak çölü veya Kıpçak bozkırı anlamına da gelir. Heyhat sahrası ya da kısaca Heyhat olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Ahi Çelebi Camii</span>

Ahi Çelebi Camii Fatih ilçesinin Eminönü semtindeki bir camidir. ‘Kanlıfırın Mescidi’ ve ‘Yemişçiler Camii’ olarak da bilinir. İstanbul Ticaret Üniversitesi'nin arkasında, Zindan Han yakınında ve Yoğurtçular sokağındadır. Banisi Ahi Mehmet Çelebi 'dir. Adı kaynaklarda Ahmed ve Mahmud olarak da geçmektedir. Daha çok Ahî Çelebi ismiyle şöhret bulmuştur. Ahi Çelebi, İkinci Bayezit ve Yavuz Selim devirinde yaşayan ve iki defa hekimbaşılık yapan bir Türk tabibidir. Babası Fatih Sultan Mehmet ve İkinci Bayezit devirlerinin ünlü hekimlerinden Tebriz ya da Şirvan asıllı Mevlana Kemal’dir. Ahmet Çelebi, hekimliği daha çok babasından öğrenmiştir. Kaynakların belirttiğine göre, yaşı doksanı geçmiş olduğu halde, hacdan dönerken Kahire’de ölmüş ve İmam Şâfiî’nin kabri civarına defnedilmiştir. Cami, 1539 ve 1653 yıllarında iki kez yanmış, 1892 zelzelesinde ise büyük hasar görmüştür. Tezkiretü'l-Ebniye ve Tezkiretü'l-Bünyan’da Mimar Sinan’ın eserleri arasına gösterilen yapı uzun yıllar harap vaziyette idi. 1990'lı yıllarda restorasyona alınarak yeniden faaliyete geçirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Güney Sudan</span> Orta Afrikada bulunan bir ülke

Güney Sudan, resmî adıyla Güney Sudan Cumhuriyeti, Yukarı Nil havzasında denize kıyısı olmayan bir Doğu Afrika ülkesidir. Doğuda Etiyopya, kuzeyde Sudan, batıda Orta Afrika Cumhuriyeti, güneybatıda Kongo Demokratik Cumhuriyeti, güneyde Uganda ve güneydoğuda Kenya ile komşudur.

<span class="mw-page-title-main">Evliya Çelebi</span> Osmanlı Türk gezgini ve yazar (1611–1682)

Derviş Mehmed Zıllî veya bilinen adıyla Evliyâ Çelebi, 17. yüzyılın önde gelen bir Osmanlı seyyahı ve nesir yazarıdır. Evliyâ Çelebi, imparatorluk kültürel zirvesinde iken, elli yılı aşkın süreyle Osmanlı topraklarını ve komşu toprakları gezmiş, gördüklerini ve yaşadıklarını Seyahatnâme adlı 10 ciltlik ünlü eserinde toplamıştır. Hayatı boyunca gezdiği şehir sayısı 257'dir.

<span class="mw-page-title-main">Nil</span> Afrikadaki başlıca nehir ve dünyanın en uzun nehri

Nil, 6650 km. uzunluğu ile dünyanın en uzun nehridir. Havzası Afrika kıtasının onda birini kaplar. Güneyden kuzeye doğru akar ve Beyaz Nil, Mavi Nil ve Atbarah olmak üzere üç ana kolu vardır. Nehrin en uzaktaki kaynağı Burundi'de oğu Afrika Göller Bölgesi'ndeki Kagera Nehri olarak doğar ve Tanzanya, Ruanda ve Uganda sınırlarını oluşturarak Victoria Gölü'ne dökülür.

<i>Evliya Çelebi ve Ölümsüzlük Suyu</i> 2013 yapımı Türk animasyon filmi

Evliya Çelebi ve Ölümsüzlük Suyu, yönetmenliğini Fetih 1453 filminin görsel efekt süpervizörü Serkan Zelzele'nin üstlendiği, komedi ve fantastik türlerinde bir animasyon filmidir. 17. yüzyılın tarihî şahsiyetlerinden olan Evliya Çelebi'yi konu edinen filmde, ünlü gezgini oyuncu Haluk Bilginer'in seslendireceği 2012 yılında açıklanmıştır. Filmin müzikleri, opera sanatçısı Rahman Altın tarafından hazırlanmış olup, filmin seslendirmen kadrosunda Ahmet Kural ve Murat Cemcir de yer almaktadır. Film, Türkiye sinemalarında 51 bin 129 kişi tarafından izlenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi</span>

Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi, tüm idari ve akademik birimleriyle Kütahya Dumlupınar Üniversitesi'nin Evliya Çelebi Yerleşkesi'nde bulunan güzel sanatlar fakültesidir.

Nuran Tezcan, Türk edebiyatçı, akademisyen.

Kütahya Güzel Sanatlar Meslek Yüksekokulu, Kütahya Dumlupınar Üniversitesi'nin Kütahya merkezindeki Evliya Çelebi Yerleşkesi'nde yer alan meslek yüksekokuludur.

Kütahya Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu, Kütahya Dumlupınar Üniversitesi'nin Kütahya merkezindeki Evliya Çelebi Yerleşkesi'nde yer alan meslek yüksekokuludur.

Kütahya Teknik Bilimler Meslek Yüksekokulu, Kütahya Dumlupınar Üniversitesi'nin Kütahya merkezindeki Evliya Çelebi Yerleşkesi'nde yer alan meslek yüksekokuludur.

<span class="mw-page-title-main">Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Evliya Çelebi Yerleşkesi</span>

Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Evliya Çelebi Yerleşkesi, Kütahya Dumlupınar Üniversitesinin en büyük ve merkez yerleşkesidir.

<span class="mw-page-title-main">Kütahya Dumlupınar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi</span>

Kütahya Dumlupınar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, tüm idari ve akademik birimleriyle Kütahya Dumlupınar Üniversitesi'nin Evliya Çelebi Yerleşkesi'nde bulunan iktisadi ve idari bilimler fakültesidir.

Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi, tüm idari ve akademik birimleriyle Kütahya Dumlupınar Üniversitesi'nin Evliya Çelebi Yerleşkesi'nde bulunan fen edebiyat fakültesidir.

Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesi, tüm idari ve akademik birimleriyle Kütahya Dumlupınar Üniversitesi'nin Evliya Çelebi Yerleşkesi'nde bulunan fakültedir.

Kütahya Uygulamalı Bilimler Fakültesi, tüm idari ve akademik birimleriyle Kütahya Dumlupınar Üniversitesi'nin Evliya Çelebi Yerleşkesi'nde bulunan fakültedir.

<span class="mw-page-title-main">Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Yabancı Diller Yüksekokulu</span> yüksekokul

Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Yabancı Diller Yüksekokulu, tüm idari ve akademik birimleriyle Kütahya Dumlupınar Üniversitesi'nin Evliya Çelebi Yerleşkesi'nde bulunan yüksekokuldur.

<span class="mw-page-title-main">Roda adası</span> Kahirenin merkezinde Nil Nehrinde bulunan bir ada

Roda Adası veya Rawdah Adası, Kahire'nin merkezinde Nil Nehrin'de bulunan bir adadır. El-Manyal ilçesi ile Al-Manyal Sarayı Müzesi ve bahçeleri adada bulunmaktadır. Tarihi Eski Kahire'nin batısında, Nil'in küçük bir kolunun karşısındadır. Ada, güney ucunda Mısır'da bulunan en eski İslami binalardan birini barındırır.

<span class="mw-page-title-main">Elefantin</span> ada

Elefantin Yukarı Mısır'daki Asvan şehrinin bir parçasını oluşturan Nil üzerinde bir adadır. Adadaki arkeolojik sitler, Ebu Simbel ve Filai dahil olmak üzere Yukarı Mısır mimarisinin diğer örnekleriyle birlikte 1979'da UNESCO Dünya Mirası Listesi'ne dahil edilmiştir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.