İçeriğe atla

Nil akanakları

Nil'in altı akanağı

Nil'in akanaklarıAkanak, Nil Nehri'nin Hartum ve Asvan arasında, su yüzeyinin nehir yatağından çıkan birçok küçük kaya ve taş ile birlikte kayalık adacıklar tarafından kesildiği sığ uzunluklardır veya akarsu akıntılarıdır. Nil'in altı büyük akanağının hiçbiri şelale olarak tanımlanamaz ve bu birçok küçük akanağı için de aynıdır. Bazı yerlerde yüksek debili bir şekilde noktalanırlarken diğerlerinde su akışı daha yumuşaktır ancak yine de sığdır.

Altı Akanak

Akıntıya karşı sıralaması (kuzeyden güneye):

Mısır'da:

  • İlk akanak Asvan'ın içinden geçer. Eski konumu, Nil boyunca inşa edilen ilk baraj olan Aswan Low Barajı'nın inşası için seçilmiştir.

Sudan'da:

  • İkinci Akanak (veya Büyük Akanak) Nübye'deydi. Günümüzde Nasır Gölü'nün altında bulunuyor.
  • Üçüncü Akanak, Tombos /Hanek'te.
  • Dördüncü Akanak Manasir Çölü'ndedir ve 2008'den beri Merowe Barajı rezervuarının altında kalmaktadır.
  • Beşinci Akanak, Nil ve Atbarah Nehirlerinin birleştiği yere yakındır.
  • Altıncı Akanak, Nil'in Bagrawiyah'a yakın Sabaluka plütonunu kestiği yerdir.

Jeoloji

Jeologlar, kuzey Sudan bölgesinin tektonik olarak aktif olduğunu ve bu aktivitenin nehrin "genç" özellikler kazanmasına neden olduğunu belirtiyor.[1] Nübye Dalgası (Nubian Swell), nehrin yönünü batıya kaydırırken, derinliğini sığ tutarak akanak oluşumuna neden oldu. Nehir yatağı erozyon nedeniyle aşınmış olsa bile, kara kütlesi kalktı ve nehir yatağının bazı kısımları açıkta kaldı. Nehrin Asvan ve Hartum arasındaki bu ayırt edici özellikleri, gerilmenin genellikle Akanak Nili olarak anılmasına neden olurken, aşağı kısım bazen Mısır Nili olarak anılır. Nehrin bu iki bölümü arasındaki jeolojik ayrım dikkate değerdir. Asvan'ın kuzeyindeki nehir yatağı kayalık değildir, bunun yerine tortulardan oluşur ve sığ bir nehir olmaktan uzaktır. Ana kayanın daha önce birkaç bin fit derinliğinde aşınmış olduğuna inanılıyor.[2] Bu, bugün tortu tarafından doldurulan geniş bir kanyonun oluşumuna sebep oldu.

Bu özelliklerine rağmen, sığ su nedeniyle normalde tekne ile geçilemeyen kataraktların bir kısmı, sel mevsiminde gezilebilir hale gelmiştir.

Tarih

Eski zamanlarda, Yukarı Mısır, Nil Deltası'nın güneyinden ilk akanağa kadar uzanırken, nehrin daha yukarı kısımları daha sonra Mısır'ı MÖ 760'tan 656'ya kadar devralacak olan eski Kuş Krallığı tarafından kontrol edildi.[3] Kuşlu istilasının yanı sıra, Mısır tarihinin çoğu için, Nil'in akanakları, özellikle ilk akanak, söz konusu bölgedekiler kuzey ve güney arasında ulaşımı nehir üzerinden sağladıklarından doğal bir sınır görevi gördü. Bu, Mısır'ın güney sınırının istilalardan nispeten korunmasına izin verdi ve kısa Kuş Krallığı yönetiminin yanı sıra Mısır tarihinin çoğu döneminde doğal bir sınır olarak kaldı.[4]Eratosthenes bize Akanak Nil hakkında kusursuz bir tanım veriyor:[5]


Nil'in altı akanağı, Avrupalı ziyaretçiler tarafından, özellikle de Winston Churchill tarafından The River War (1899)'da kapsamlı bir şekilde tasvir edilmiştir. Burada, İngilizlerin 1885 yılında Sudan'ı terk etmek zorunda kaldıktan sonra 1896 ve 1898 yılları arasında Sudan'a dönmeye çalıştıkları maceraları anlatır.

Galeri

  • İlk Akanak
    İlk Akanak
  • John Beasley Greene tarafından 1854 yılında fotoğraflanan İkinci Akanak
    John Beasley Greene tarafından 1854 yılında fotoğraflanan İkinci Akanak
  • Üçüncü Akanak
    Üçüncü Akanak
  • Dördüncü Akanak
    Dördüncü Akanak
  • Beşinci Akanak
    Beşinci Akanak
  • 1908'de Sir Henry Rider Haggard tarafından fotoğraflanan Altıncı Akanak
    1908'de Sir Henry Rider Haggard tarafından fotoğraflanan Altıncı Akanak

Notlar

Kaynakça

  1. ^ Thurmond (2004). "The Nubian Swell" (PDF). Journal of African Earth Sciences. 39 (3-5): 401-407. doi:10.1016/j.jafrearsci.2004.07.027. ISSN 1464-343X. 25 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2021. 
  2. ^ Evaporites:Sediments, Resources and Hydrocarbons. Berlin: Springer. 2006. s. 352. ISBN 3-540-26011-0. 27 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2021. 
  3. ^ "Cataracts of the Nile". 17 Şubat 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2014. 
  4. ^ "Arşivlenmiş kopya". 8 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2021. 
  5. ^ Strabo (1932). The Geography. Vol VIII. Jones, H. L. tarafından çevrildi. Harvard University Press. 13 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2021 – Bill Thayer vasıtasıyla. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Nehir</span> doğal su yolu

Nehir ya da ırmak, genellikle denizlere, göllere ya da bir başka büyük akarsuya dökülen, özellikle genişliği ve taşıdığı su miktarı bakımından büyük akarsulara verilen genel isimdir. Kimi durumlarda ise bir başka suya ulaşmadan yer altında kaybolduğu ya da tamamen kuruduğu da görülmektedir. Büyük akarsular nehir ya da ırmak olarak adlandırılırken daha küçükleri ise çay ve dere olarak adlandırılırlar.

<span class="mw-page-title-main">Gediz Nehri</span> Türkiyede bir nehir

Gediz Nehri, Anadolu'dan Ege Denizi'ne dökülen Büyük Menderes Nehri'nden sonra ikinci büyük akarsudur.

<span class="mw-page-title-main">Meriç</span> Balkanlarda nehir

Meriç Yunanistan ile Türkiye sınırının bir kısmını oluşturan, Bulgaristan'da doğarak Türkiye'ye giren ve Edirne üzerinde Ege Denizi'ne dökülen ırmaktır.

<span class="mw-page-title-main">Nübye</span> Kuzey Sudan ve Güney Mısırda bölge

Nübye ya da Nûbe, Mısır'ın güneyinde, Nil Nehri boyunca kuzey Sudan'a uzanan bir bölgedir. Bölge Asvan'ın güneyinde yer alan Nil'in ilk akanağından, Hartum yakınlarında yer alan Mavi ve Beyaz Nil'in birleşme noktasına kadar olan alanı kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Mississippi (nehir)</span> Kuzey Amerika kıtası ve ABDnin en uzun akarsuyu.

Mississippi Nehri, Kuzey Amerika'nın en uzun nehridir. Çok büyük bir kısmı ABD (%98.5) ve birazı da Kanada sınırları içinde akar. Kolları olan Missouri ve Jefferson nehirleriyle birlikte toplam uzunluğu 6.275 km'yi bulur ve bu haliyle Nil, Amazon ve Yangtze nehirlerinden sonra dünyanın en büyük 4. nehridir.

<span class="mw-page-title-main">Hartum</span> Sudanın başkenti

Hartum, Sudan'ın başkenti ve en büyük ikinci şehridir. Şehir, Beyaz Nil ile Mavi Nil'in birleştiği yerde kuruludur.

<span class="mw-page-title-main">Aare</span>

Aare İsviçre'de ırmak, Ren'in kolu: 295 km. Havzası 17600 km², rejimi Alp tipidir. Grimsel'in eteğinde 1879 m yükseklikte doğar. İsviçre'nin başlıca ırmağı olan Aar, Bern'e kadar çok turistik bir Alp vadisine akar. Aşağı bölümünde Mitteland'ın büyük bölümünü akaçlayarak Biel gölünü geçer ve Jura'nın eteğini boylar. Irmağın bu bölümünde yapılan hidro elektrik santrallar, Biel, Oltan, Solothurn, Aarau kentlerinde uran tesisleri kurulmasını kolaylaştırmıştır. Daha sonra başlıca kolları Reuss ve Limmat'ı alan Aar, Waldshut'un karşısında Ren'le buluşur.

<span class="mw-page-title-main">Nil</span> Afrikadaki başlıca nehir ve dünyanın en uzun nehri

Nil, 6650 km. uzunluğu ile dünyanın en uzun nehridir. Havzası Afrika kıtasının onda birini kaplar. Güneyden kuzeye doğru akar ve Beyaz Nil, Mavi Nil ve Atbarah olmak üzere üç ana kolu vardır. Nehrin en uzaktaki kaynağı Burundi'de oğu Afrika Göller Bölgesi'ndeki Kagera Nehri olarak doğar ve Tanzanya, Ruanda ve Uganda sınırlarını oluşturarak Victoria Gölü'ne dökülür.

<span class="mw-page-title-main">Nil Deltası</span>

Nil Deltası, Nil Nehri'nin yayılarak Akdeniz'e döküldüğü Aşağı Mısır'da oluşan deltadır. Batıda İskenderiye'den, doğuda Port Said'e kadar yayılan delta, dünyanın en geniş deltalarındandır. Akdeniz kıyı şeridinin 240 kilometre (150 mi)'sini kaplar ve zengin bir tarım bölgesidir. Kuzeyden güneye delta yaklaşık 160 km uzunluğundadır. Delta Kahire'den nehrin biraz aşağısında başlar.

<span class="mw-page-title-main">Nübyeliler</span>

Nübyeliler, Güney Mısır ve kuzey Sudan bölgesinde Nil vadisi boyunca uzanan tarihî bir bölge ve yerleşim yeri olan Nübye'de yaşayan, Nil-Sahra dilleri konuşan yerli bir etnik grup. Özellikle Asvan'da turistlere yönelik el işi ürünler satarak, turistik felukaları işleterek geçimlerini sağlamaktadırlar.

<span class="mw-page-title-main">Mavi Nil</span>

Mavi Nil Etiyopya'da bulunan Tana Gölü kaynaklı nehir. Beyaz Nil ile birlikte Nil nehrini oluşturan en büyük iki koldan birisidir. Nehrin üst kesimleri Etiyopya'da pek çok kişi tarafından kutsal olarak kabul edilir ve bu nedenle bu nehre Abbay denilir. İncil Yaratılış 2'de belirtilen ve Cennet Bahçesinden dışarıya akan Gihon Nehri olduğuna inanılır.

<span class="mw-page-title-main">Bayuda Çölü</span>

Bayuda Çölü Sudan'da modern Hartum şehrinin kuzeyinde; Kadabas'in batısında; Nübye Çölü'nun güneyinde bulunmaktadır. Sahra Çölü'nün bir parçasıdır ve bu çölün doğu kısmını oluşturmaktadır. Çöl Nil Nehrinin 4. ve 6. Kataraktları (cataract) arasında yaptığı gayet büyük kavisin içinde bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Filai Adası</span> Ada

Filai Adası, Mısır'da, Nil Nehri üzerindeki Birinci Çağlayan yakınlarında bulunan, Asvan Barajı'nın inşası ile Nasır Gölü altında kalmış bir ada.

<span class="mw-page-title-main">Akanak</span> nehir yatağının nispeten dik bir eğime sahip olduğu bir nehrin bölümleri olup, su hızı ve türbülansında bir artışa neden olur.

Akanak, nehir yatağının nispeten dik bir eğime sahip olduğu bir nehrin bölümleri olup, suyun hızında ve türbülansında artışa neden olur.

Dinyeper Akanakları, Ukrayna Kalkanı'nın granit, gnays ve diğer anakaya türlerinden oluşmuş mostranın bulunduğu Dinyeper Nehri üzerindeki tarihi akanaklarıdır, nehrin güneye döndüğü bugünkü Dnipro şehrinin sonrasında başlarlar, 66 km'de her 50 metrede bir yer alırlar ve bugünkü Zaporijya kentinden önce sona ererler.

<span class="mw-page-title-main">Satis</span>

Satet, Khnum ve Anuket ile birlikte Fil Üçlüsü'nün bir parçasını oluşturan bir Yukarı Mısır tanrıçasıydı. Mısır'ın Nübye ile güney sınırının koruyucu tanrısı olarak, Nil'in eski yıllık selini kişileştirirdi ve bir savaş, avlanma ve doğurganlık tanrıçası olarak hizmet ederdi.

<span class="mw-page-title-main">Kum barı</span>

Kum barı, dışbükey kıyı boyunca bir akarsu kıvrımının iç kıvrımındaki alüvyon birikintinin birikmesi olarak adlandırılır. Kum barları, dolambaçlı ve kıvrımlı nehirlerde bol miktarda bulunur. Hilal şeklini alırlar ve akarsu akışın kıvrımlarının içinde bulunurlar. Kum barı, nehir adalarından daha küçük olmasına rağmen, oluşum ve bileşim bakımından nehir adalarına çok benzer.

<span class="mw-page-title-main">Su seti</span>

Su seti ya da su bentleri set, Dyke, dolgu, floodbank veya stopbank uzatılmış bir doğal olarak meydana gelen sırt ve yapay olarak üretilen bir dolgu ya da duvar bu düzenler su seviyesi. Genellikle olduğu toprak ve genellikle paralel bir seyri için nehir onun içinde taşkın veya alçak kıyı boyunca.

<span class="mw-page-title-main">Hortisa</span>

Hortisa Dinyeper Nehri'nin en büyük adasıdır ve 12,5 kilometre uzunluğunda ve 2,5 kilometre genişliğe sahiptir. Ada, "Hortisa Milli Parkı"'nın bir bölümünü oluşturur. Bu tarihi yer, Ukrayna'nın Zaporijya şehir sınırları içinde yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Elefantin</span> ada

Elefantin Yukarı Mısır'daki Asvan şehrinin bir parçasını oluşturan Nil üzerinde bir adadır. Adadaki arkeolojik sitler, Ebu Simbel ve Filai dahil olmak üzere Yukarı Mısır mimarisinin diğer örnekleriyle birlikte 1979'da UNESCO Dünya Mirası Listesi'ne dahil edilmiştir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.