Niks - Turkipedia

Yunan mitolojisi

İlahlar
İlkler Titanlar Olimposlular Nemfler Deniz ilahları Yer ilahları
Kahramanlar ve kahramanlık
Herakles / Herkül On İki İş Akhilleus / Aşil Hektor Truva Savaşı Odisseus Odisseia İason Argonotlar Altın Post Perseus Medusa Gorgonlar Oedipus Sfenks Orfeus Orfizm Theseus Minotor Bellerofontis Pegasus Kimera Daidalos Labirent Atalanta Hippomenis Altın elma Kadmos Tebai Aeneas Aeneis Triptolemos Elefsis Gizemleri Pelops Antik Olimpiyat Oyunları Peirithoos Kentauromaşi Amfitrion Teumessos tilkisi Narkissos Narsisizm Meleagros Kalidon domuzu Otrera Amazonlar
İlgili maddeler
Satirler Kentaurlar Ejderhalar Demogorgon Antik Yunanistan'da din Miken ilahları

Niks (Yunanca Νύξ), Yunan mitolojisindeki ilk tanrılardan gece tanrıçası, gecenin şekil almış hâlidir.

Hesiodos'ta Niks

Hesiodos'un Theogony'sinde Niks, Khaos'tan doğmuştur. Erkek kardeşi Erebus ile birlikte, Niks'in iki çocuğu olmuştur: Aether ve Hemera. Daha sonra, kendi kendisine sırası ile: Moros, Keres, Thanatos, Hypnos, Oneiroi, Momos, Oizys, Hesperidler, Moirai, Nemesis, Apate, Philotes, Geras ve Eris'i doğurdu.

Hesiodos Tartarus'tan bahsederken Hamera'nin Tartarus'a Niks'in ondan çıktığı anda girdiğini anlatır. Ona göre, Hamera geri geldiğinde de Niks çıkmıştır.

Homeros'ta Niks

Homeros'un İlyada'nın 14. kitabında, Hypnos'a atfedilen bir alıntı vardır; Hypnos'tan Zeus'un uykuya dalmasını isteyen Hera'ya eski bir iyiliğini hatırlatır. Önceleri, bir kez daha aynı istekte bulunmuştur Hera ve Hypnos bunu yerine getirmiş Zeus'un uykuya dalmasını sağlamıştır, böylece Hera, Herakles'e büyük talihsizlik hazırlayacak fırsatı bulmuştur. Uyandığında durumu fark eden Zeus çok sinirlenir ve Hypnos'u cezalandırmaya yeltenir fakat Hypnos korku içinde annesi Niks'e kaçar. Hypnos sözlerine Zeus'un Niks'in öfkesinden korktuğu için kendisinin peşini bıraktığını ve ancak böylece Zeus'un öfkesinden kurtulabildiğini ekler.

Bu tür bir alıntı, Niks'in dönemde baş tanrı olarak tapılan Zeus'un bile korkabileceği düşünülen güçlü bir Niks figürü olduğunu ortaya koyar. Niks'in daha erken dönem mitolosijinin bir figürü olduğu düşünülürse bu mitolojideki süreçleri anlamada yardımcı olur ve uzun süreçlerden sonra bile gerek bireysel gerekse toplumsal anlamda güç ve etkisini yitirmemiş figürler bulunduğunu vurgulamaktadır.

Orfik Şiirde Niks

Orfeus'a atfedilen bazı şiir parçalarında Niks'in çok büyük bir öneme sahip olduğu gözlemlenir. Bu yazınlarda, Kaos'tan ziyade Gece ilk ilke olarak ele alınır. Ayrıca Niks'in bir mağarası vardır, burada kehanet ve nasihatlerde bulunur.

Diğer Yunan metinleri

Aristofanes'in Kuşlar isimli eserinde de Niks ilk ilke olarak geçer; belki Orfik bir ilhamın nedeniyle. Ayrıca burada Eros'un da annesi olarak geçer. Diğer metinlerde Charon (Erebus ile birlikte) ve Phthonus'un de annesi olarak geçer. Niks'in mağara veya evinin yeri ve hâli ise farklı metinlerde farklı tasvir edilmiştir; Hesiodos'ta okyanus ötesinde, daha sonra Orfizm'deki gibi Parmenides'in felsefi şiirinde evrenin kenarındadır.

Gece kültleri

Yunanistan'da Niks, nadiren bir kült sahibidir. Pausanias'a göre Megara'daki akropoliste bir kahini vardı. (Paus. 1.40.1)

Daha sıkça, Niks diğer kültlerin arka planlarında gizlenmiş, bulunmuştur. Bu nedenledir ki, Efes'teki Artemis tapınağında Niks olarak anılan bir heykel bulunmaktaydı. Spartalıların bir Uyku ve Ölüm kültü mevcuttu; bu ikisi ikiz kardeş olarak algılanıyor ve kabul ediliyordu. Şüphesiz Niks de onların anneleri olarak algılanmaktaydı. Niks'e dair bileşenler içeren kült isimleri birçok tanrı için mevcuttu, en belirgin örnekler olarak Dionysus'un Niktelios (Paus. 1.40.6) ve Afrodit'in Philopannyx (Orfik Şarkı 55) adlandırmaları verilebilir.

Yunanistan dışında Niks

Niks temasını kullanan Roma'ya ait metinlerde, tanrıça Nox'a çevrilmiş, böyle kullanılmıştır. (Virgil V, 721).

İlgili Araştırma Makaleleri

Yunan mitolojisi, Antik Yunanistan'da dünyanın yaratılışı, tanrı, tanrıça ve kahramanların hayatı hakkındaki söylence ve öğretileri içermekle kalmayıp aynı zamanda Eski Yunan dininin gövdesini oluşturmaktadır. Günümüzde, bu mitoloji hakkındaki bilgilerimizi bu sözlü edebiyatın yazılı hâllerinden alıyoruz. Tarihçiler, mitoloji hakkında daha ayrıntılı bilgi almak için o dönemin sanatındaki ipuçlarını bile toplar.

İlyada, Homeros'un Troya Savaşı'nı anlatan destanıdır. Yunancada Odysseia ile birlikte en eski destan olduğu düşünülen, epik bir şiirdir. Eldeki veriler ışığında Homeros tarafından MÖ 7. ya da 8. yüzyılda yazıldığı düşünülen Antik Yunan edebiyatının temel eserlerinden biridir.

Helen veya Truvalı Helen, Argoslu Helen, Spartalı Helen ya da Latincede Helena; Yunan mitolojisine göre dünyanın en güzel kadınıdır. Zeus ile Leda veya Nemesis’in kızı olduğuna inanılan bu kadın; Klitemnestra, Kastor, Polluks, Philonoe, Foibe ve Timandra’nın da kardeşidir. Spartalı Menelaos ile evlenmiştir ve inanışa göre Hermione ile Nikostratus adında çocukları vardır. Troylu Paris tarafından kaçırılması, Truva Savaşı’nın en ciddi nedenidir.

<span class="mw-page-title-main">Helios</span> Güneşin Antik Yunan kişileştirmesi

Helios, eski Yunan dininde ve mitolojisinde Güneş Tanrısı ve Güneş'in kişileştirilmiş varlığıdır. Işık saçan bir taçla ve gökyüzünde dört atlı bir arabayla betimlenir. Yeminlerin bekçisi ve görme yetisinin de tanrısıdır.

Yunan mitolojisi'nde, Prometheus veya Promete Titan ateş tanrısıdır. Prometheus en çok tanrılara ateşi çalarak meydan okumasıyla ve ateşi teknoloji, bilgi ve uygarlık biçiminde insanlığa vermesiyle tanınır. Efsanenin bazılarında, insanlığın çamurdan yaratılması ile de anılır. Prometheus zekâsı ve insanlığın şampiyonu olmasıyla tanınır, ve genellikle insanî sanatların ve bilimlerin yazarı olarak da görülür. Bazen Deukalion'un babası, Tufan'ın kahramanı olarak tanıtılır.

Hera, Yunan mitolojisinde Zeus'un eşi ve ablası olan tanrıçadır. Roma'da Juno olarak bilinir. Babası Titanlardan Kronos, annesi Rhea'dır. Olympos tanrıları arasında kraliçe vasfına sahiptir ve Evlilik Kraliçesi olarak anılır.

Gaia, Gaea ya da Ge, Yunan mitolojisinde yeryüzünün kozmik bir varlık olarak kişileştirilmiş halidir.

Thanatos Yunan mitolojisi'nde "ölüm"ün tecessümü, vücut bulmuş haliydi. Roma mitolojisindeki dengi Mors'tur.

<span class="mw-page-title-main">Pers mitolojisi</span>

Pers mitolojisi, İran platosu ve onun sınır bölgeleri ile Karadeniz'den Hoten'e kadar uzanan Orta Asya bölgelerinde yaşamış ve birbirleriyle kültürel ve dilsel olarak ilişkili olan eski halkların inanç ve ibadet uygulamalarının bütününe verilen isimdir.

Kronos, Yunan mitolojisinde Uranos ile Gaia’nın Titan Kardeşler diye anılan 12 çocuğundan biri, en küçük erkek çocuktur. Efsaneye göre evrensel egemenlik zincirinde babasını üretme gücünden yoksun bırakıp devirerek mitolojik Altın Çağ’da hüküm sürmüş ve oğullarından Zeus tarafından tahtından indirilerek Tartaros’a hapsedilmiştir.

Truva Savaşı, Yunan mitolojisinde M.Ö. 12. veya 13. yüzyıl civarında meydana gelen efsanevi bir çatışmadır. Savaş, Truvalı Paris'in Helen'i Sparta kralı kocası Menelaos'tan almasının ardından Akalar (Yunanlar) tarafından Truva şehrine karşı yürütülmüştür. Savaş Yunan mitolojisindeki en önemli olaylardan biridir ve başta Homeros'un İlyada'sı olmak üzere Yunan edebiyatının birçok eserinde anlatılmaktadır. İlyada'nın özü on yıl süren Truva kuşatmasının onuncu yılında dört gün iki gecelik bir dönemi anlatır; Odisseia ise savaşın kahramanlarından biri olan Odisseia'un eve dönüş yolculuğunu anlatır. Savaşın diğer bölümleri, fragmanlar halinde günümüze ulaşan epik şiirler döngüsünde anlatılır. Savaştan bölümler, Yunan tragedyası ve Yunan edebiyatının diğer eserleri ile Virgil ve Ovid gibi Romalı şairler için malzeme sağladı.

Hesperidler, güneşin battığı yerin perileri, Yunan mitolojisinde nemfler yani periler. Gecenin yani Nyks'in kızlarıdır. Bahçeleriyle ünlü Hesperidlerin bahçelerinin tam olarak nerede olduğu Antik Çağ yazarları arasında tartışma konusudur. Stesichorus ve Strabo'ya göre Hesperidler İber Yarımadası'nın güneyinde Tartessos'da bulunurlardı.

Percy Jackson ve Olimposlular, Amerikalı yazar Rick Riordan tarafından yaratılmış, 5 kitaptan oluşan bir kitap serisidir. Kitaplar, 21. yüzyılda Yunan Tanrılarının olduğu bir evrende geçer ve genç bir yarı tanrı olan Percy Jackson'ın, Kronos'un önderliğindeki Titanların dünyayı yok etmesini engellemeye çalışmasını konu alır.

Yunan mitolojisinde Kallisto bir nemf ya da Kral Lycaon'un kızıydı; efsane bu tür ayrıntılarda farklılık gösterir. Zeus'u cezbeden kadınlardan biridir ve Artemis'in takipçilerinden biriydi. Bazı yazarlara göre Zeus, Kallisto'yu baştan çıkarmak için kendisini Artemis'e dönüştürdü. Kallisto, hamile kaldı ve sonunda hamileliği keşfedildiğinde, Artemis'in grubundan kovuldu, ardından Zeus'un karısı Hera onu bir ayıya dönüştürdü. Daha sonra, tam oğlu tarafından av esnasında öldürülmek üzereyken, Büyükayı olarak yıldızların arasına yerleştirildi. Zeus'tan olan oğlu Arkas aracılığıyla Arkadyalıların ayı annesiydi.

<span class="mw-page-title-main">Thor (Marvel Comics) yardımcı karakterleri listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Marvel Comics'in Cermen mitolojisinden uyarladığı Thor çizgi romanında birçok yardımcı karakter bulunmaktadır. Bu karakterlerin de çoğunun Cermen mitolojisi ve diğer mitolojilerden alınmış olduğu gibi Marvel'in kendi yarattığı kurgusal karakterleri de mevcuttur. Bu karakterler başta süper kahramanlar olmak üzere dünyalı insan ve mutantlardan Elf, Troll, Dev ve Ejderha gibi sihirli yaratıklara ve uzaylılardan tanrılar ve diğer kozmik varlıklara kadar çok geniş bir yelpazede yer almaktadır. Diğer Marvel kahramanları önemli karakterlerdir. En önemli karakterler Thor'un ailesi ve halkı olan Asgard tanrılarıdır. Ayrıca, bu çizgi romanda görünen mitolojik tanrılar arasında en önemli tanrılar da onlardır. Elf Faradei, Troll Ulik, Kara Elf Malekith gibi pek çok dost ve düşmanı da bu panteonla bağlantılı sihirli yaratıklardır. İkinci en önemli tanrı grubuysa Thor'un dostu Herkül'ün de mensubu olduğu Olympos tanrılarıdır. Vişnu, Manitu, Horus ve Leir gibi diğer panteonların tanrıları da sık sık bu çizgi romanda yer almıştır. Galactus, Celestialler,Eternaller gibi kozmik varlıklar ve Skrull, Kree, Korbinite gibi uzaylı ırklar da önemli yer tutar.

Ölüm, insan kültüründe öne çıkan yeri nedeniyle, kişileştirilmiş bir güç olarak hayal edilir. Azrail olarak da bilinir. Bazı mitolojilerde, Azrail, kurbanlarını toplamak için gelirken onların ölümüne sebep olur. Bu nedenle, bazı hikâyelerdeki insanlar Ölüm'ün ziyaretinden kaçmayı, bazen de Ölüm'ü rüşvet ya da hile ile savuşturmayı deneyerek hayata tutunmaya çalışırlar. Diğer inançlarda ise, Ölüm Hayaleti sadece bir psikopomp'dur. Ne zaman ve nasıl olacağı konusunda kontrol sahibi değildir. Vücut ile ruh arasındaki son bağları koparıp ölenlere ahirette rehberlik ederek hizmet verir. Ölüm çoğu zaman erkek formunda kişileştirilir, ancak bazı kültürlerde Ölüm kadın olarak da algılanır.

Homerik İlahiler her biri ayrı bir Yunan tanrısını öven 33 anonim ilahinin bir derlemesidir. İlâhiler, esasında Homeros tarafından yazılmamış oldukları halde onun İlyada ve Odysseia eserlerinde kullandığıyla aynı epik ölçüde ve aynı şiveyle yazıldıkları ve çoğu benzer formülü kullandıkları için "Homeros'la ilgili" anlamında "Homerik" adını aldılar. Antik çağlarda, onlardan ilk bahseden Thukididis'in (iii.104), "Tüm derleme, derleme olarak, kelimenin tek kullanışlı anlamıyla Homeriktir," sözlerinden beri sorgusuzca Homeros'a atfedildiler ve bu isim üzerlerine yapıştı. İngiliz Klasik eserler akademisyeni A. W. Verall'ın 1894'te dediği gibi "Yunan kitap edebiyatı tarihinin en eski zamanlarından beri 'Homeros' olarak etiketlendirildiler."

<span class="mw-page-title-main">Neith</span> Antik Mısır tanrıçası

Neith, ilk ve birincil yaratıcı olduğu söylenen erken bir eski Mısır tanrısıydı. Evrenin ve içerdiği her şeyin yaratıcısı olduğu söyleniyordu ve nasıl işlediğini o yönetiyor. Bilgeliğin, dokumanın, kozmosun, annelerin, nehirlerin, suyun, doğumun, avlanmanın, savaşın ve kaderin tanrıçasıydı. Savaşçı bir tanrıçaydı.

Yunan mitolojisinde Hypnos uykunun kişileştirilmesidir; Roma eşdeğeri Somnus olarak bilinir. Adı hipnoz kelimesinin kökenidir.

Dionysiaka (Dionysiaca) eski bir Yunan epik şiiridir ve Nonnus'un en önemli eserlerinden biridir. Dionysiaka, 48 kitaptan ve 20.426 satırdan oluşan bir destandır. Homeros lehçesi ve dactylic hexameters ile yazılmış günümüze ulaşan en uzun Grek-Roman şiiridir. Ana konusu Dionysos'un hayatı, Hindistan'a yaptığı sefer ve onun muzaffer dönüşüdür.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.