İçeriğe atla

Nikos Sampson

Nikos Sampson
Kıbrıs Cumhuriyeti'nin geçici cumhurbaşkanı
Görev süresi
15 Temmuz 1974 - 23 Temmuz 1974
Yerine geldiğiMakarios
Yerine gelenGlafkos Kliridis (geçici cumhurbaşkanı)
Makarios
Kişisel bilgiler
Milliyeti Kıbrıslı
Partisi Büyük İlerleme Partisi
Çocuk(lar) Sotiris Sampson

Nikos Sampson (Yunanca: Νίκος Σαμψών, 16 Aralık 1935 - 9 Mayıs 2001), EOKA-B isimli örgütün komutanıdır. Karpaz'ın Vasili (Gelincik) köyünde doğmuştur.

Yunanistan'daki Cunta Hükûmeti'nin de desteği ile 15 Temmuz 1974'te Kıbrıs Cumhurbaşkanı Makarios'a karşı Rum Millî Muhafız Güçleri ile darbe yaparak Ulusal Kurtuluş Hükûmeti kurduklarını ve Kıbrıs'ta bir Yunan Cumhuriyeti ilan edildiğini açıkladı. Bu gelişmeler üzerine Türkiye Cumhuriyeti garantörlük haklarını kullanarak 20 Temmuz 1974 tarihinde, Kıbrıs Harekâtı'nı düzenlemesi üzerine görevinden istifa etmek zorunda kaldı.

Rauf Denktaş, Sampson'dan "katil bir terörist" olarak bahsetmiştir.[1] Kanlı Noel'de Küçük Kaymaklı'daki çatışmalardan sonra Nikos Sampson, Kıbrıslı Türkler tarafından "Küçük Kaymaklı'nın Kasabı" olarak adlandırıldı.[2][3]

Sampson bir gazeteci ve İngiliz sömürge yönetimine karşı Kıbrıs Adası'nın Yunanistan ile "enosis"i (birleşmesi) için kurulan EOKA'nın üyesiydi. Sonunda tutuklandı ve ölüm cezasına çarptırıldı ancak cezasının hafifletilmesinin ardından Britanya'da hapsedildi ve Kıbrıs, bağımsızlığını kazandıktan sonra geri döndü.[4]

Yeni kurulan Kıbrıs Cumhuriyeti'ne gelişinin ardından siyasete girdi ve parlamento üyesi oldu. 1974 yılında Yunan cuntasının darbesinin ardından Kıbrıs Cumhurbaşkanı olarak atandı ve sekiz gün bu unvanı taşıdı. 20 Temmuz'da Türklerin Kıbrıs Harekâtı'ndan sonra istifa etti. Daha sonra darbeyle ilgili olarak gücü kötüye kullanmaktan yirmi yıl hapis cezasına çarptırıldı. Cezasının bitimine üç yıl kala tıbbi gerekçelerle Fransa'ya gitmesine izin verildi ve ardından Fransa'ya yerleşti. 1990'da cezasına devam etmek için Kıbrıs'a döndü ve 1993'te cezasının geri kalanı affedildi. Serbest bırakılmasının ardından gazeteciliğe geri döndü. 2001 yılında kanserden öldü.

İlk yılları

Sampson, Kıbrıs'ın liman kenti Gazimağusa'da Sampson Georgiadis ve Theano Liasidou'nun oğlu olarak dünyaya geldi. Gençlik yıllarında Anorthosis Famagusta ikinci takımında sağ arka olarak oynayan bir futbolcuydu. Çalışma hayatına Charles Foley'nin sahibi olduğu ve editörlüğünü yaptığı Kıbrıs gazetesi The Cyprus Times'da başladı. Asıl adı Nikos Georgiadis'ti, ancak babasının ön adını soyadı olarak kabul etti.

Eşi Vera'dan biri avukat, diğeri gazeteci olmak üzere iki çocuğu oldu. Oğlu Sotiris Sampson, Gazimağusa ilçesinde arka arkaya üç dönem Güney Kıbrıs Temsilciler Meclisi üyeliğine seçildi.

EOKA faaliyetleri

EOKA'nın 1955'ten 1959'a kadar Kıbrıs'ta İngiliz sömürge yönetimine karşı direniş kampanyası yürüttüğü Kıbrıs Olağanüstü Hali sırasında Sampson, EOKA'ya katıldı ve "Yenilmez" anlamına gelen takma adını kullanmaya başladı. Sampson, EOKA'ya katıldı ve EOKA lideri General Georgios Grivas'ın doğrudan emri altında bir infaz ekibinin parçası oldu. Bu ekibin bir diğer üyesi, daha sonra EOKA-B üyesi olduğu sırada çeşitli faaliyetlerden tutuklanan Neoptolemos Georgiou idi. Sampson ve Georgiou, Lefkoşa'da "Cinayet Yolu" ismini alan Ledra Caddesi'nde işlenen bir dizi cinayete katıldı ve çok sayıda İngiliz askeri, polis ve sivili vurarak öldürdüler.[5] En az 15 cinayete karıştı.[6][7] İngiliz kaynaklarına göre gerçek sayı çok daha yüksekti. Kurbanları arasında üç polis çavuşu vardı ve Mayıs 1957'de Sampson cinayetlerinden biri için yargılandı. Cinayetini itiraf etti ancak daha sonra itirafının işkence altında alındığı gerekçesiyle beraat etti.

O sırada Sampson bir gazeteci olarak çalışıyordu ve kurbanlarını öldürdükten sonra sık sık cesetlerini fotoğraflıyor, ardından fotoğrafları basılmak üzere The Cyprus Times gazetesine gönderiyordu. Polis, Sampson'ın her zaman cinayet mahalline ilk gelen muhabir olduğu konusunda şüpheye düştü ve onu tutukladı. Beraatinden sadece bir ay sonra, muhbirler sayesinde Dhali köyünde tutuklandı. O anki olağanüstü hal yönetmeliğine göre ölüm cezasını gerektiren silah bulundurma suçuyla tutuklandı. Ölüm cezası daha sonra ömür boyu hapis cezasına çevrildi ve Sampson, Birleşik Krallık'a hapis cezasını çekmeye gitti. Bir buçuk yıl sonra, 1959 Zürih ve Londra Anlaşması'nın bir parçası olarak genel af kapsamında serbest bırakıldı, ancak Ağustos 1960'ta Kıbrıs resmi bağımsızlığını kazanana kadar Yunanistan'da sürgünde kaldı. Bağımsızlık Günü'nden kısa bir süre sonra Lefkoşa'ya döndü.

1960'lar

Sampson gazeteciliğe geri döndü. 1960 yılında, Kıbrıs ülkesinde tirajda olan ilk Yunan gazetelerinden biri olan, savaş ya da mücadele anlamına gelen Makhi (Yunanca: Μάχη) gazetesini kurdu.

14 Mayıs 1961'de, kendisi de eski bir EOKA üyesi olan bir garaj tamircisi ile birlikte, ülkede sadece üç haftadır kalan İngiliz Mimar Peter Gray'in öldürülmesiyle bağlantılı olarak tutuklandı. Sampson cinayetle suçlandı ancak üç gün sonra serbest bırakıldı. Makhi daha sonra Gray'in İngiliz Gizli İstihbarat Servisi için çalıştığını iddia etti. Cinayeti çözülemedi.[8][9]

Sampson, Lefkoşa'daki EOKA'lı Markos Drakos'un heykelinde meydana gelen patlamanın ardından, Aralık 1963'te Yunan ve Türk toplulukları arasındaki çatışmalara aktif olarak katıldı. Kanlı Noel sürecinde 24 Aralık sabahı Lefkoşa'daki çatışmalar yayıldı ve kavgalar sonraki yıla kadar devam etti.[10] Sampson, Kıbrıslı Rum ve Kıbrıslı Türkler arasındaki şiddetli çatışmalarda Rum silahlı gruplara liderlik etti. Küçük Kaymaklı'daki çatışmalardan sonra Nikos Sampson, Kıbrıslı Türkler tarafından "Küçük Kaymaklı'nın Kasabı" olarak adlandırıldı.[2][3]

Küçük Kaymaklı'dan sonra Kıbrıs Türk toplumundan yaklaşık 800 kadın ve çocuk savaş alanından çıkarıldı, daha sonra Kızılhaç'a teslim edilmek üzere bir Rum okuluna yerleştirildi. Türk tarafına göre kadın ve çocuklar rehin tutuldu. Sampson müfrezesinin Omorfita'daki eylemi, Rum ve Kıbrıs basını tarafından kendisinin ve adamlarının yüceltilmesiyle sonuçlandı. Tam tersine, aynı olaylardan dolayı Sampson, Türkler için nefret edilen bir kişilik hâline geldi. Bunda, Sampson grubunun tüm Kıbrıslı paramiliter grupların en aşırısı olarak görülmesi rol oynadı ve çeşitli yazarlar sivillere karşı eylemlerden onu sorumlu tuttu. Nitekim Türk tarafı, Sampson'a "Omorfita'nın kasabı" lakabını verdi, "Newsweek" gibi yabancı dergiler onu "çocuksu formda bir katil olarak" yazdı.

Mirası

Sağcı Rumlar, Sampson'ı EOKA mücadelesinin bir kahramanı olarak nitelendirirken solcu Rumlar, EOKA'nın İngilizlere karşı mücadelesine katkısını kabul etse de onu darbeye katılımı, suç ortaklığı nedeni, sayısız liberal ve sol görüşlü Kıbrıslı Rum'u öldürmesi sebebiyle Kıbrıs Cumhuriyeti'ne karşı bir hain olarak görüyorlar.

Kaynakça

  1. ^ http://gazetearsivi.milliyet.com.tr/Nikos%20Sampson/[] (29.06.1990)
  2. ^ a b S. Akhtar Ali. Pakistan & Gulf economist, Volume 4, Issues 27–52 (1985), Economist Publications, p.7.
  3. ^ a b Newsweek, Volume 84, Issues 1–14 (1974), Newsweek, p.46
  4. ^ Cook, Chris; Diccon Bewes (1997). What Happened Where: A Guide to Places and Events in Twentieth-century History. Routledge. s. 65. ISBN 1-85728-533-6. 
  5. ^ BRITAIN'S MOST WANTED 19 Mayıs 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  6. ^ "Nikos Sampson, 66, Cyprus President After Coup, Dies". New York Times. 11 Mayıs 2001. 21 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2021. 
  7. ^ Google Kitaplar'da The Terrorist List, s. RA2-PA144,
  8. ^ "Nicos Sampson". The Daily Telegraph (İngilizce). 11 Mayıs 2001. 26 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2017. 
  9. ^ "Cyprus Murder Inquiry". The Times (55108). London. 15 Mayıs 1961. s. 11. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2017. 
  10. ^ James Ker-Lindsay (2004). "Britain and the Cyprus Crisis 1963–64". Academia.edu. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Rauf Denktaş</span> Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetinin ilk cumhurbaşkanı

Rauf Raif Denktaş, Kıbrıs Türkü siyasetçi ve yazardır. Denktaş, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin kurucusu ve ilk cumhurbaşkanıdır. 1983'ten 2005'e kadar toplamda 21 yıl 5 ay 9 gün cumhurbaşkanlığı yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kıbrıs Harekâtı</span> Türkiyenin 1974te Kıbrısa düzenlediği askerî harekât

Kıbrıs Harekâtı, 20 Temmuz 1974'te Başbakan Bülent Ecevit’in emriyle Türk Silahlı Kuvvetlerinin Kıbrıs'ta başlattığı askerî harekât. Harekâtın ilk ayağı Yunanistan Hükûmetinin desteğiyle yapılan 15 Temmuz 1974 darbesinin ardından düzenlendi. 14 Ağustos günü başlatılan ikinci harekâtla -Kuzey Lefkoşa da dâhil olmak üzere- adanın yüzde 37'sinin Türk kontrolüne geçmesiyle sonuçlandı. 140 bin ila 200 bin Rum, adanın kuzeyinden; 42 bin ila 65 bin Türk, adanın güneyinden göçmen oldu.

Çatalköy, Kıbrıs'ta bir kasaba. De jure olarak Kıbrıs Cumhuriyeti'nin Girne kazasında yer alan bir köy, de facto olarak ise Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin Girne ilçesinde yer alan bir belediyedir. Belediye sınırlarına Arapköy ve Esentepe de dahildir. Çatalköy kasabasının nüfusu 2011 itibarıyla 5.110'dur.

<span class="mw-page-title-main">Türk Mukavemet Teşkilatı</span> EOKA örgütüne karşı mücadele etmek için kurulan silahlı örgüt

Türk Mukavemet Teşkilatı ya da Türk Direniş Örgütü, Kıbrıs Türk toplumunun taksim hedefini gerçekleştirmek için faaliyet gösteren silahlı örgüttür. Kıbrıslı Rumların EOKA örgütüne karşı faaliyet göstermek üzere 1957'de kurulan TMT, 1958'de fiilî olarak faaliyet göstermeye başladı. Daha sonraları Millî Muhafız Ordusu, Akritas örgütü ve EOKA-B ile mücadele etti. 1 Ağustos 1976 tarihinde Kıbrıs Türk Güvenlik Kuvvetleri Komutanlığı'na dönüştürüldü. Üyelerine "mücahit" denmekteydi. Kıbrıs Harekâtı'nın başladığı 20 Temmuz 1974 tarihinde TMT üyesi 17.151 mücahit bulunuyordu.

Enosis 1930'lu senelerde Birleşik Krallık idaresinde bulunan Kıbrıs adasının "Yunanistan'a bağlanması" anlamında kullanılmıştır. Genel anlamı ise politika açısından "bir ülkenin sınırlarına dahil olma, birleşme" anlamına gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Küçük Kaymaklı TSK</span>

Küçük Kaymaklı, merkezi Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin Lefkoşa şehrinde bulunan spor kulübüdür. 1951 yılında kurulan kulüp Kuzey Kıbrıs Süper Ligi'nde mücadele etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">EOKA</span> Kıbrıslı Rum silahlı örgüt

EOKA, Kıbrıs'ta Britanya sömürge yönetiminin sonlanması ve adanın Yunanistan'a bağlanması (Enosis) için uğraşan Kıbrıslı Rum silahlı örgüttür.

<span class="mw-page-title-main">III. Makarios</span> Kıbrıs Cumhuriyetinin ilk cumhurbaşkanı ve Kıbrıs Ortodoks Kilisesi başpiskoposu

(Başpiskopos) III. Makarios asıl adı Mihail Hristodulu Muskos veya III. Makaryos, Kıbrıs Ortodoks Kilisesi başpiskoposu ve bağımsız Kıbrıs Cumhuriyeti'nin ilk cumhurbaşkanı. II. Dünya Savaşı'ndan sonra Kıbrıs'ın Yunanistan ile birleşmesi amacıyla başlatılan Enosis hareketinin önderleri arasında yer almıştır.

Kanlı Noel, 20 Aralık 1963'ü 21 Aralık'a bağlayan gece Kıbrıs adasında Kıbrıs Rumları'nın Kıbrıs Türkleri'ne karşı başlattığı çatışmalardır. Saldırılar Akritas Planı doğrultusunda gerçekleşti ve Türklerin adadan silinmesi hedeflendi. Olaylarda toplam 364 Kıbrıs Türk'ü ile 174 Kıbrıs Rum'u ölmüştür. 1963-64 yıllarındaki çatışmalar, çeşitli aralıklarla 10 Ağustos 1964 tarihine kadar devam etse de "Kanlı Noel" adıyla tasvir edilen ilk çatışmalar; 27 Aralık 1963 tarihinde imzalanan ateşkes ve 30 Aralık 1963 tarihinde imzalanan Yeşil Hat Anlaşması'yla sonuçlandı.

<span class="mw-page-title-main">EOKA-B</span> Kıbrıs Rum silahlı terör örgütü

EOKA-B, paramiliter bir gruptu. İlk olarak Makarios tarafından 19 Temmuz 1974'te Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nde yapılan konuşmalarda kullanılan bir terör örgütü olarak tanımlandı.

<i>Attila 74: The Rape of Cyprus</i>

Attila 74: The Rape of Cyprus veya Attilas '74, Kıbrıslı Rum film yapımcısı Mihalis Kakoyannis'in 1975 yılında yazıp yönettiği ve 1974 Kıbrıs Harekâtı'nı konu alan belgesel film.

Akritas Planı, 1963 senesinin başlarında Kıbrıs Cumhuriyeti Hükûmetinde çoğunluğa sahip Kıbrıs Rumlarının, Kıbrıs Türklerini yönetimde zayıflatarak daha sonra Kıbrıs Cumhuriyeti'ni Yunanistan ile birleştirmeyi amaçlayan plan. Enosis fikrinde olduğu gibi, Yunanistan ile Kıbrıs'ın birleşmesi şeklinde anılır.

1974 Kıbrıs Darbesi veya 1974'te Kıbrıs'ta askerî ihtilâl veya Kıbrıs'ta Yunan Darbesi, 15 Temmuz 1974 tarihinde Yunanistan'daki askeri cunta desteği ile Kıbrıs'ta enosis'e yönelik milliyetçi Rumların III. Makarios'u devirmesi ve 20 Temmuz 1974'te Türk Silahlı Kuvvetleri'nin Kıbrıs'a harekât düzenlemesine neden olan askerî müdahale.

<span class="mw-page-title-main">Ahmet Muzaffer Gürkan ve Ayhan Hikmet cinayetleri</span>

Kıbrıs'ta yayımlanan Cumhuriyet gazetesini çıkaran, Kıbrıs Türk Halk Partisinin kurucuları olan Ahmet Muzaffer Gürkan ve Ayhan Hikmet, 23 Nisan 1962'yi 24 Nisan'a bağlayan gece faili meçhul cinayetlere kurban gittiler. İki gazeteci de evlerinde öldürüldü, Hikmet'in cinayeti yatağında, karısının gözü önünde gerçekleşti. Bu cinayetler, Cumhuriyet gazetesinin 23 Nisan 1962 tarihli nüshasında, Bayraktar Camii'nin bombalanması olayıyla ilgili açıklamaların yapılmasının hemen sonrasında yaşandı.

<span class="mw-page-title-main">1955-1959 Kıbrıs olayları</span> Britanya Kıbrısında gerçekleşen askeri harekat

1955-1959 Kıbrıs olayları, 1955-1959 yılları arasında Britanya Kıbrısı'nda yaşanan bir çatışma dizisiydi.

1931 Kıbrıs isyanı veya Ekim Olayları 21 Ekim ile Kasım 1931 arasında, İngiliz kraliyet kolonisi olan Kıbrıs'ta gerçekleşen sömürge karşıtı bir ayaklanmadır. Ayaklanmaya adanın Yunanistan ile Enosis'i (Birliğini) savunan Kıbrıslı Rum milliyetçiler öncülük etti. İsyancıların yenilgisi, İkinci Dünya Savaşı'nın başlangıcına kadar sürecek olan baskıcı bir İngiliz yönetimi dönemine yol açtı.

<span class="mw-page-title-main">Vasos Lissaridis</span> Kıbrıslı Rum siyasetçi ve Temsilciler Meclisi eski başkanı

Vasos Lissaridis, Kıbrıslı Rum doktor ve siyasetçi. 1985-1991 yılları arasında Kıbrıs Cumhuriyeti Temsilciler Meclisi Başkanı olarak görev aldı ve EDEK partisinin kuruluşunda yer aldı. EOKA'da aktif rol oynayan Lissaridis, Kıbrıs Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı ve başpiskopos III. Makarios'un da kişisel doktorluğunu yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Mihalis Karaolis</span>

Michalis Karaolis, Kıbrıslı Rum devlet memuru ve EOKA üyesi. 10 Mayıs 1956'da Andreas Dimitriou ile birlikte idama mahkûm edilerek asılan ilk kişi oldu.

Bu madde 1878'den günümüze Kıbrıs'ın tarihi hakkındadır.

<span class="mw-page-title-main">Dereliköy</span>

Dereliköy veya Potamya, Kıbrıs Cumhuriyeti'nin Lefkoşa kazasında bulunan bir köydür. Köy, Lefkoşa'nın doğusunda Yeşil Hat üzerinde yer almaktadır. Köyü nüfusu 2001 yılı itibarı ile 415'tir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.