Nikos Ksiluris
Nikos Ksiluris (Yunanca: Νίκος Ξυλούρης; 7 Temmuz 1936 – 8 Şubat 1980) ya da bilinen diğer bir adıyla Psaronikos (Yunanca: Ψαρονίκος), Yunan besteci ve şarkıcıdır.[1] Girit’in Anogeia kasabasında doğdu.[2] Diğer ikisi de Girit müziğinin büyük müzisyenleri Antonis Ksiluris ya da lakabıyla Psarantonis ile Yannis Ksiluris ya da lakabıyla Psaroyannis olan üç kardeşten en büyüğüydü. Müziği, Yunan ruhunu yakaladığı için kendisine Girit'in Başmeleği dendi.
Hayatı ve isminin kökeni
İnsanlara yaşanan olaylardan yola çıkarak isim takmak, Anogeialılar arasında da adanın ve ülkenin geri kalanında olduğu gibi yaygındır. Ksiluris'in lakabı ise dedesi Psarantonis olarak bilinen Antonis'ten gelmektedir: Girit'in bağımsızlığı, Yunanistan'ın kuruluşundan sonraya denk geldiği için ada, Ksiluris'in dedesinin zamanında hâlâ Osmanlı kontrolündeydi. Antonis, Türkleri soyan bir grupla arkadaşlık ediyordu ve ne zaman Türklerle karşılaşacak olsalar, en hızlıları olarak anında dağılan grubun geri kalanını sanki balık yakalarmış gibi çabucak toplayıp bir araya getiriyordu. Bu nedenle kendisine Yunanca balık ve Türk kelimelerinin birleşimi olan Psarotourkos denmeye başladı ve bu isim zamanla Psarantonis'e dönüştü. Böylece ailenin kendisinden sonraki erkek üyelerinin isimleri, başlarına “Psaro” eki eklenerek kullanılmaya başlandı.
İlk yılları ve II. Dünya Savaşı
Ksiluris'in ilk yılları, adada cesaretiyle ün salmış Anogeia'ya karşı, ergenliğinde Mihver Devletleri'ne karşı verilen savaşın kargaşasında test edilecek olan bir vatan sevgisiyle doluydu. 1941'de Girit Savaşı sırasında Alman paraşüt birlikleri, adaya indiğinde dört yaşındaydı. Üç sene sonra Almanlar, halk ve yöneticilerin İngilizlerle Girit direniş güçlerine yardım ve yataklık ettiği gerekçesiyle Anogeia'yı yerle bir ettiler. Ksiluris ve ailesi Girit'in başka bir kasabasına kaçtılar ve ancak Almanlar teslim olduktan sonra Anogeia'ya geri döndüler. Bir dönem kendisi de Anogeia'da saklanan Patrick Leigh Fermor, Ksiluris'in "Filedem" şarkısını o kadar çok seviyor ve söylüyordu ki savaştan sonra yakın çevresi kendisini bu şekilde çağırmaya başladılar.
Müzik kariyeri
İlk lirini on iki yaşında aldı ve liriyle birlikte Girit müziği icra etmede büyük bir potansiyel gösterdi. Müziğinden etkilendiği ünlü lirist Leonidas Klados'un yanında iki sene boyunca lir öğrendi. Kasaba düğünleri, vaftiz törenleri ve Girit'in farklı yerlerindeki diğer çeşitli etkinliklerde çaldı. On yedi yaşında, Heraklion'daki folk ve Girit müziği icra edilen bir restoran olan "Kastro"da çalmaya başladı. 1958'de yaptığı kayıt kariyerinde dönüm noktası oldu. Dinleyiciler sesine hayran kaldılar ve bu yükselen yıldızdan daha fazlasını duymak istediler. Yurt dışında ilk olarak 1966'da konser verdi ve San Remo Müzik Festivali'nde birincilik ödülü aldı. Ertesi yıl Heraklion'da Erotokritos adıyla Girit'in ilk gazinosunu açtı. Bunu, Anyfantou'nun 1969'daki büyük ses getiren kaydı takip etti. Çok geçmeden Atina'daki Folk Müzik Gazinosu'nda sahne almaya başladı. Böylece kariyerini Atina'da sürdürmeye başladı.
Siyasi kargaşa
70'lerin başında Ksiluris'in sesi yalnızca Girit müziğiyle değil, aynı zamanda darbenin ardından başa geçen Yunan askerî güçlerine karşı ayaklanan gençlerle de özdeşleşmişti. Ksiluris, mantinada tekniğiyle müziğine ünlü şairlerin şiirlerini de dahil ederek yeni bir folk müzik tarzı oluşturdu. Bu tarzı diğer birçok müzisyen tarafından da benimsendi.
Özel hayatı
Ksiluris, Heraklion'dan zengin bir aileden gelen Giritli olan Urania Melabianakis ile evlendi. Biri kız diğeri oğlan olmak üzere iki çocukları oldu.
Ölümü
Nikos Ksiluris, 8 Şubat 1980'de beyne metastaz yapan akciğer kanseri nedeniyle öldü. Mezarı Atina Birinci Mezarlığı'ndadır.
Diskografi
- Mia mavrofora pou perna — Μια μαυροφόρα που περνά (1958)
- Anyfantou — Ανυφαντού (1969)
- O Psaronikos — Ο Ψαρονίκος (1970)
- Mantinades kai Chori — Μαντινάδες και χοροί (1970)
- Chroniko — Χρονικό (1970)
- Rizitika — Ριζίτικα (1971)
- Dialeima — Διάλειμμα (1972)
- Ithagenia — Ιθαγένεια (1972)
- Dionise kalokairi mas — Διόνυσε καλοκαίρι μας (1972)
- O tropikos tis parthenou — Ο τροπικός της Παρθένου (1973)
- O Xylouris tragouda yia tin Kriti — Ο Ξυλούρης τραγουδά για την Κρήτη (1973)
- O Stratis Thalassinos anamesa stous Agapanthous — Ο Στρατής Θαλασσινός ανάμεσα στους Αγάπανθους (1973)
- Perifani ratsa — Περήφανη ράτσα (1973)
- Akoluthia — Ακολουθία (1974)
- To megalo mas tsirko — Το μεγάλο μας τσίρκο (1974)
- Parastaseis — Παραστάσεις (1975)
- Anexartita — Ανεξάρτητα (1975)
- Komentia, i pali chorikon kai vasiliadon — Κομέντια, η πάλη χωρικών και βασιλιάδων (1975)
- Kapnismeno tsoukali — Καπνισμένο τσουκάλι (1975)
- Ta pou theemoumai tragoudia — Τα που θυμούμαι τραγουδώ (1975)
- Kiklos Seferis — Κύκλος Σεφέρη (1976)
- Erotokritos — Ερωτόκριτος (1976)
- I simfonia tis Gialtas kai tis pikris agapis — Η συμφωνία της Γιάλτας και της πικρής αγάπης (1976)
- I eleftheri poliorkimeni — Οι ελεύθεροι πολιορκημένοι (1977)
- Ta erotika — Τα ερωτικά (1977)
- Ta Xylourika — Τα Ξυλουρέικα (1978)
- Ta antipolemika — Τα αντιπολεμικά (1978)
- Salpisma — Σάλπισμα (1978)
- 14 Krises epitichies – 14 χρυσές επιτυχίες (1978)
Ölümünden sonrası
- Teleftaia ora Kriti — Τελευταία ώρα Κρήτη (1981)
- Nikos Xylouris — Νίκος Ξυλούρης (1982)
- Pantermi Kriti — Πάντερμη Κρήτη (1983)
- O Deipnos o mistikos — Ο Δείπνος ο μυστικός (1984)
- Stavros Xarchakos: Theatrika — Σταύρος Ξαρχάκος:Θεατρικά (1985)
- O Yiannis Markopoulos ston ellinikon kinematografo — Ο Γιάννης Μαρκόπουλος στον ελληνικό κινηματογράφο (1988)
- I synavlia sto Irodeo 1976 (1990) — Η συναυλία στο Ηρώδειο 1976 (1990)
- To chroniko tou Nikou Xylouri — Το χρονικό του Νίκου Ξυλούρη (1996)
- Nikos Xylouris — Νίκος Ξυλούρης (2000)
- I psichi tis Kritis — Η ψυχή της Κρήτης(2002)
- Itane mia fora... — Ήτανε μια φορά...(2005)
- Tou Chronou Ta Girismata — Του Χρόνου Τα Γυρίσματα (2005)
- Itane Mia Fora... Ke Emine Gia Panta! — Ήτανε Μια Φορά... Και Έμεινε Για Πάντα! (2017)
Kaynakça
- ^ Keridis, Dimitris (2009). Historical Dictionary of Modern Greece. Scarecrow Press. ISBN 978-0810859982.
- ^ Sadie, Stanley (2021). The new Grove dictionary of music and musicians (5. bas.). New York: Grove. ISBN 978-0195170672.
