İçeriğe atla

Nikomedes (matematikçi)

Ortak merkez ile çizginin konkoidleri

Nicomedes (Grekçe: Νικομήδης; yaklaşık MÖ 280–210), açıyı üçe bölme de dahil olmak üzere çeşitli matematik problemlerini çözmek için kullandığı konkoid eğriyi keşfini içeren Konkoid Çizgiler Üzerine (İngilizce: On conchoid lines) adlı bilimsel eseriyle ünlü bir Yunan matematikçi.

Hayatı

Nicomedes'in yaşamı hakkında eserlerindeki referanslar dışında neredeyse hiçbir şey bilinmemektedir. Çalışmalar, Nicomedes'in yaklaşık MÖ 280'de doğduğunu ve yaklaşık MÖ 210'da öldüğünü belirtmektedir. Eratosthenes zamanında veya sonrasında yaşadığı bilinmektedir çünkü Nicomedes, Eratosthenes'in küpün hacmini iki katına çıkarmak için kullandığı yöntemi eleştirdi ve bu bilgi üzerine Eratosthenes'in yaşam süresi (MÖ 276-194) hakkında oldukça doğru bir tahmin yapılabildi. Pergeli Apollonius'un, bir eğriye Nicomedes'in konkoid keşfine iltifat etmek için seçtiği bir isim olduğu varsayılan “konkoidin kız kardeşi” adını vermeyi seçmesi ise daha az kesin bir bilgidir. Apollonius, MÖ 262'den MÖ 190'a kadar yaşadığından bu iki bilgi parçası Nicomedes'in yaşamına dair tarihlerin oldukça doğru bir şekilde tahmin edilmesini sağlıyor. Bununla birlikte, belirttiğimiz gibi, bu bilgilerden ikincisine güvenilemez, ancak yine de Nicomedes'in matematiği hakkında bildiklerimizden çıkarılan tarihler oldukça ikna edicidir. Sonuç olarak, Nicomedes'in Eratosthenes'ten sonra ve Pergeli Apollonius'tan önce yaşadığına inanılıyor.

Çalışmaları

Eutocius'un Arşimet'in eserleri üzerine yorumlarında gösterilen bir aparatla çizilen Nicomedes Konkoid'i

Zamanın birçok geometricisi gibi, Nicomedes de küpü ikiye katlama ve açıyı üçe bölme problemlerini çözmeye çalışmakla uğraştı, şimdi her iki problemin çözümünün de klasik geometri araçlarını kullanarak imkansız olduğunu biliyoruz. Araştırmaları sırasında Nicomedes, Konkoid çizgiler üzerine adlı ünlü eserinde yer alan bir eğri olan Nicomedes'in konkoidini[1] yarattı. Nicomedes, şu anda bilinmeyen üç farklı konkoid türü keşfetti. Konkoid, hem bir açının üçe bölünmesi hem de bir küpün kopyalanması problemlerinin çözümünde kullanılabilir. Toomer'in aşağıda yazdığı gibi bu problemlerin ikisi de Nicomedes tarafından konkoid kullanılarak çözüldü:[2]

“Bilindiği kadarıyla, antik çağda yapılan konkoidin tüm uygulamaları Nicomedes tarafından geliştirildi. Pappus ve Eutocius'un eğriyi anlatan eserlerinin genel olarak bilinir hale geldiği 16. yüzyılın sonlarına kadar, ona olan ilgi yeniden canlandı ...”

Pappus "Nicomedes, konkoidal eğriler aracılığıyla herhangi bir doğrusal açıyı üçe böldü, konkoidal eğriler, onun yapısını, düzenini ve özelliklerini teslim etti, kendisinin de tuhaf karakterinin keşfi oldu" şeklinde yazdı.[3]

Nicomedes ayrıca daireyi kareleştirme için Hippias'ın kuadratrisini de kullandı, çünkü Pappus'a göre, "Daireyi kareleştirme için Dinostratus, Nicomedes ve daha sonraki bazı kişiler tarafından adını bu özellikten alan ve onlar tarafından "kare oluşturan" denilen belirli bir eğri kullandı.[3] Eutocius, Nicomedes'in "bu eğriyi keşfetmesiyle aşırı derecede gurur duyduğunu, bunu Eratosthenes'in herhangi bir sayıda ortalama orantılı bulma mekanizması ile karşılaştırdığından, uygulanamaz olduğu ve tamamen geometri ruhunun dışında olduğu gerekçesiyle resmen ve uzun süre itiraz ettiğinden bahseder.".[3]

Notlar

  1. ^ Chisholm, Hugh, ed. (1911). "Conchoid". Encyclopædia Britannica. 6 (11. bas.). Cambridge University Press. s.826–827.
  2. ^ G. J. Toomer. "Nicomedes | Encyclopedia.com" (PDF). Dictionary of Scientific Biography (New York 1970-1990). 7 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
  3. ^ a b c T. L. Heath, A History of Greek Mathematics (2 Vols.) (Oxford, 1921).

Konuyla ilgili yayınlar

  • Eric W. Weisstein, Conchoid of Nicomedes (MathWorld)
  • Jones, A. (2013). Nikomedes, mathematician. The Encyclopedia of Ancient History.
  • Knorr, W. R. (1989). The Cube Duplication by Abū Ja c far in the Manner of Nicomedes. In Textual Studies in Ancient and Medieval Geometry (ss. 311-372). Birkhäuser Boston.
  • Roeser, H. (1914). The derivation and applications of the Conchoid of Nicomedes and the Cissoid of Diocles. School Science and Mathematics, 14(9), ss. 790-795
  • Meskens, A., & Tytgat, P. (2017). Trisecting an angle. In Exploring Classical Greek Construction Problems with Interactive Geometry Software (ss. 55-74). Birkhäuser, Cham.
  • Weatherby, D. B. (1938), "Geometric constructions without the classical restrictions to ruler and compasses" (PDF), Doctoral dissertation, Texas Tech University, erişim tarihi: 27 Şubat 2021 

Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Öklid</span> Yunan matematikçi, aksiyomatik geometrinin mucidi

Öklid (Grekçe: Εὐκλείδης Eukleídēs; MÖ 330 - 275 yılları arasında yaşamış, İskenderiyeli bir matematikçidir. Megaralı Öklid'den ayırmak için bazen İskenderiyeli Öklid olarak anılır, genellikle "geometrinin kurucusu" veya "geometrinin babası" olarak anılan bir Yunan matematikçiydi. Ptolemy I döneminde İskenderiye'de aktifti. Elemanlar, yayınlandığı zamandan 19. yüzyılın sonlarına veya 20. yüzyılın başlarına kadar matematik öğretimi için ana ders kitabı olarak hizmet veren, matematik tarihindeki en etkili çalışmalardan biridir. Elemanlar’da, Öklid, küçük bir aksiyom setinden, şimdi Öklid geometrisi olarak adlandırılan şeyin teoremlerini çıkardı. Öklid ayrıca perspektif, konik kesitler, küresel geometri, sayı teorisi ve matematiksel kesinlik üzerine eserler yazdı.

<span class="mw-page-title-main">Apollonios (Pergeli matematikçi)</span> Konik kesitler üzerine yazılarıyla tanınan antik Yunan coğrafyacı ve astronom

Pergeli Apollonius, konik kesitler üzerindeki çalışmaları ile tanınan Antik Yunan geometri uzmanı ve astronom. Öklid ve Arşimet'in konuya katkılarından başlayarak, onları analitik geometrinin icadından önceki duruma getirdi. Elips, parabol ve hiperbol terimlerinin tanımları bugün kullanımda olanlardır.

<span class="mw-page-title-main">Delos problemi</span> Eski Mısırlı, Yunan ve Hint matematikçilerin üzerinde çalıştığı küpü iki katına çıkarma problemi (delos) pergel ve cetvel kullanarak çözülemeyen üç geometrik problemden biridir.

Küpü iki katına çıkarma ya da Delos problemi, pergel ve cetvel kullanarak çözülemeyen üç geometrik problemden biri. Eski Mısırlı, Yunan ve Hint matematikçiler bu problem üzerinde çalışmışlardır.

<span class="mw-page-title-main">Yunan matematiği</span> Eski Yunanların Matematiği

Yunan matematiği, Doğu Akdeniz kıyılarında MÖ 7. yüzyıldan MS 4. yüzyıla kadar uzanan Arkaik dönemden Helenistik ve Roma dönemlerine kadar yazılan matematik metinleri ile ortaya çıkan fikirleri ifade eder. Yunan matematikçiler, İtalya'dan Kuzey Afrika'ya tüm Doğu Akdeniz'e yayılmış şehirlerde yaşadılar, ancak kültür ve dil açısından birleştiler. "Matematik" kelimesinin kendisi Antik Yunancadan türemiştir: Grekçe: μάθημα: máthēma Yunanca telaffuz: [má.tʰɛː.ma] Yunanca telaffuz: [ˈma.θi.ma], "eğitim konusu" anlamına gelir. Kendi iyiliği için matematik çalışması ve genelleştirilmiş matematik teorilerinin ve kanıtlarının kullanılması, Yunan matematiği ile önceki uygarlıkların matematiği arasındaki önemli bir farktır.

<span class="mw-page-title-main">Pergel ve çizgilik çizimleri</span>

Pergel ve çizgilik çizimi, belli uzunlukta doğrular, belli büyüklükte açılar ve diğer geometrik şekilleri çizmek için sadece ideal bir çizgilik ve pergel kullanılmasıdır.

<span class="mw-page-title-main">İskenderiyeli Pappus</span> MS. 3-4. yüzyıl Yunan matematikçi

İskenderiyeli Pappus (Grekçe: Πάππος ὁ Ἀλεξανδρεύς; yaklaşık MS. 290 - 350) antik çağın son büyük Yunan matematikçilerinden biridir. İskenderiye doğumlu Helenleşmiş bir Mısırlıydı. Synagoge (Συναγωγή) ya da Koleksiyon olarak da adlandırılan eseri ve Pappus teoremi ile bilinir.

Yaşlı Aristaeus konik kesitleri üzerinde çalışan ve Öklid'in çağdaşı olan Yunan matematikçi.

Dinostratus, Menaechmus'un kardeşi olan Yunan matematikçi ve geometriciydi. Daireyi kareleştirme problemini çözmek için kuadratrisi kullanmasıyla tanınır.

Antakyalı Carpus eski bir Yunan matematikçi.

Diocles Yunan matematikçi ve geometrici.

Ascalonlu Eutocius, çeşitli Arşimet incelemeleri ve Apollonius'un Konikleri üzerine yorumlar yazan bir Yunan matematikçi.

Rodoslu Geminus, MÖ 1. yüzyılda yıldızı parlayan bir Yunan astronom ve matematikçi. Onun bir astronomi çalışması olan ve öğrenciler için astronomi kitabı olarak tasarlanan Olaylara Giriş hala hayattadır. Ayrıca matematik üzerine bir çalışması da yazdı ama bu eserin sadece sonraki yazarlar tarafından alıntılanan kısımları hayatta kaldı ve günümüze ulaştı.

Menaechmus, Alopeconnesus'ta ya da Trakya Chersonese'deki Prokonnesos'ta doğmuş, Platon'la olan arkadaşlığı ile tanınan, konik kesitlerini açık keşfiyle ve parabol ile hiperbol kullanarak küpü iki katına çıkarma problemine getirdiği çözümle tanınan eski bir Yunan matematikçi, geometri uzmanı ve filozof.

Cyreneli Nicoteles Cyrene'den bir Yunan matematikçi.

Perseus, Pergeli Apollonius tarafından incelenen konik kesitlere benzer şekilde spiral kesitler kavramını icat eden eski bir Yunan geometrici.

İznikli Sporus, muhtemelen günümüz Türkiye'sinde, Bursa ilinin antik Bithynia bölgesi Nicaea'dan gelen bir Yunan matematikçi ve astronom. Sporus, daireyi kareyle çevreleme ve küpü iki katına çıkarma gibi klasik problemler üzerinde çalışan bir Yunan matematikçiydi.

Bu, "Antik Yunan matematikçilerinin zaman çizelgesi"dir..

<span class="mw-page-title-main">Matematik tarihi</span> matematik biliminin tarihi

Matematik tarihi, öncelikle matematikteki keşiflerin kökenini araştıran ve daha az ölçüde ise matematiksel yöntemleri ve geçmişin notasyonunu araştıran bir bilimsel çalışma alanıdır. Modern çağdan ve dünya çapında bilginin yayılmasından önce, yeni matematiksel gelişmelerin yazılı örnekleri yalnızca birkaç yerde gün ışığına çıktı. MÖ 3000'den itibaren Mezopotamya eyaletleri Sümer, Akad, Asur, Eski Mısır ve Ebla ile birlikte vergilendirmede, ticarette, doğayı anlamada, astronomide ve zamanı kaydetmede/takvimleri formüle etmede aritmetik, cebir ve geometri kullanmaya başladı.

İskenderiyeli Pandrosion MS 4. yüzyılda İskenderiye'de yaşamış olan bir matematikçiydi, İskenderiyeli Pappus'un Matematik Koleksiyonu’nda (Mathematical Collection) kendisinden bahsedilmekte olup küpü ikiye katlama için yaklaşık bir yöntem geliştirmesiyle tanındı. Konuyla ilgili anlaşmazlıklar olsa da, birçok güncel bilim insanı tarafından Pandrosion'un kadın olduğuna inanılmaktadır. Eğer öyleyse kendisi, matematiğe Hypatia'dan daha erken bir dönemde katkıda bulunmuş bir kadın olacaktır.

Aşağıda geometri'deki önemli gelişmelerin bir zaman çizelgesi verilmiştir:


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.